\ids-conferentie over,
„haar zonder patiënten
Bedrijf in galgen en ander
moordtuig floreert in VS
Griekenland blokkeert
akkoord landbouwprijzen
Massale
herdenking
Soweto-
bloedbad
sFenland
ging
rdt
ouv
tvatf
erm
k. II wAk KyHtn hot rer tiu stdjt
nse nltllen m tydmdihinr
ze i i^\
'er1 \m&^~ ^jTIL
lOUj H
ioel
IhljiarBrmwdnen
Zr sihieten met hun User-
helmen', ton we erop
loslerom
JOHANNESBURG
Duizenden zwarte Zuid-
afrikanen zijn gisteren
van hun werk weggeble
ven voor de herdenking
van Soweto-dag. Bij een
explosie in Wynberg na
bij Kaapstad werd een
man gedood en bij inci
denten in zwarte woon
oorden vielen zeker drie
gewonden. Ook is een
man door een voortijdig
exploderende bom om
het leven gekomen. In
het centrum van Johan
nesburg waren bij afwe
zigheid van zwarte werk
nemers veel winkels ge
sloten. VN-secretaris De
Cullar heeft de regering
in Zuidarika opgeroepen
zes van moord verdachte
zwarten, de zogeheten
Zes van Sharpeville, gra
tie te verlenen.
BOSTON Een naam als
American Engineering
Company Incorporated
zou eigenlijk overal voor
kunnen staan. De BV
Dood zou in dit geval mis
schien toepasselijker zijn
geweest, want- American
Engineering produceert
uitsluitend instrumenten
ter uitvoering van de
doodstraf: van galgen tot
computergestuurde injec
tiemachines.
Voor zover bekend is Ameri
can Engineering het enige be
drijf in de Verenigde Staten
dat niets anders maakt dan
dergelijk justitieel moordtuig.
Vier jaar geleden had het be
drijf de primeur van de com
putergestuurde spuitmoorde-
naar, een machine van 30.000
dollar die volledig automatisch
een veroordeelde om zeep
helpt met een gestage stroom
gifstoffen.
,,Dit is de meest humane ma
nier die wij op het ogenblik
kennen om een dodelijke in
jectie toe te diénen", zegt di
recteur Norbert Lynch
„Als ze de doodstraf voltrek
ken, moeten ze dat zo humaan
De spuitmachine is door vijf
Amerikaanse staten aange
kocht, maar tot nu toe is er
nog nooit één gebruikt. Ameri
can Engineering heeft iets van
de tragiek van een fabriek van
kernraketten. Er gaat gewel
dig veel energie en vinding
rijkheid zitten in een apparaat
waarvan niemand de werking
ooit van nabij hoopt mee te
maken.
Lynch runt zijn galgenfabriek
je samen met een financieel
adviesbureau vanuit een win
kelpand in Boston. Lynch
kwam in 1983 op de gedachte
het bedrijfje te beginnen toen
hij een disc jockey op de radio
grappen hoorde maken over
een advertentie waarin de
staat New Jersey kandidaten
opriep voor de vacature van
beul.
Hij zegt dat de methode die
wordt gevolgd bij het toedie
nen van een dodelijke injectie
„barbaars" is, een kwalificatie
die in een groot deel van de
wereld iegens het instituut van
de doodstraf in zijn algemeen
geldt.
De meest voorkomende pro
blemen bij het toedienen van
dodelijke injecties zijn ge
scheurde aderen, onjuiste do
seringen en het niet onmiddel
lijk buiten bewustzijn raken
van de veroordeelde. Van de
37 Amerikaanse staten waar
de doodstraf bestaat, zijn er 16
die injecties als executiemiddel
gebruiken.
Lynch is bijzonder trots op zijn
computergestuurde spuit, die
eerst 15 cc natriumpentatol
toedient, waardoor de veroor
deelde buiten bewustzijn
raakt. Vervolgens wordt de
ademhaling verlamd met pan-
curoniumbromide (Pavulon),
waarna het hart wordt ver
lamd met kaliumchloride. De
executie duurt vier tot zes mi
nuten, aldus Lynch.
Andere middelen ter uitvoe
ring van de doodstraf die
American Engineering in de
catalogus heeft staan zijn een
elektrische helm van 5.000
dollar, een paar loden sokken'
voor 2.000 dollar en een mo
derne galg voor 15.000 dollar.
American Engineering heeft
ook nog een contract in de
wacht gesleept van 200.000
dollar voor het luchtdicht ma
ken van een bejaarde gaska
mer, terwijl ook elektrische
stoelen zijn gerepareerd.
Met een executie in Louisiana
werd overigens deze week het
honderdste doodvonnis vol
trokken sedert het Hoogge
rechtshof 12 jaar geleden de
staten van de VS weer het
recht gaf de doodstraf toe te
passen. Te midden van een
breder wordende maatschap
pelijke discussie, is het Hof in
middels wel aan het zoeken
naar nuanceringen van het
doodvonnis. Zo zullen de op
perrechters waarschijnlijk
spoedig hun oordeel geven
over de vraag of het doodvon
nis dat is uitgesproken tegen
een man uit Oklahoma wegens
een moord die hij pleegde toen
hij 15 jaar was, het soort „wre
de en ongebruikelijke bestraf
fing" is dat door de Ameri
kaanse grondwet expliciet
wordt verboden.
Tot een afschaffing van de
doodstraf zal het volgens voor
zitter Schwarzchild van de or
ganisatie Civil Liberties Union
niet komen. De meeste Ameri
kanen zijn nog altijd voorstan
der van de doodstraf, aldus
Schwarzchild. „Het Hoogge
rechtshof zal pas wijzigingen
aanbrengen in de rechtspraak,
wanneer de Amerikaanse cul
tuur belangrijke wijzigingen
wil en momenteel is die cul
tuur in een buitengewone ma
cho-stemming".
[tsers kraken
lA-systeem VS
■>g
a tii!
ftENA Leden van een West-
tegl computerclub hebben vorige
n dJingebroken in een Amerikaans
atraiatiseerd defensie-systeem van
jienlA.
t nfc de woordvoerder van het ruim-
gistilureau in Pasadena hebben de
ns irt geen toegang gekregen tot ge-
nnewegevens. Maar hij voegde eraan
s oojzeker te zijn in hoeverre het sy-
dociieheime informatie bevatte. De
ndaïan de club Chaos in Hamburg
erhtjen op 17 mei toegang tot een
itobïcomputers op het laboratorium
;emiNASA. Alexander wist nog niet
er Araak is ontdekt en of er maatre
en igen de Westduitsers zijn geno-
en al
Schadevergoeding
geëist na drukfout
SANTA ROSA Een reisbureau
in Santa Rosa in Californië heeft
een eis tot schadevergoeding van
tien miljoen dollar ingediend tegen
een telefoonmaatschappij, die in de
Gele Gids had afgedrukt dat het
bureau in „erotische" in plaats van
„exotische" reizen was gespeciali
seerd. De eigenares van het bu
reau, Gloria Quinan zei dat de
drukfout haar zakelijke reputatie
schaadde en haar geestelijk erg
deed lijden. Een woordvoerster
van de „Yellow Pages" van de te
lefoonmaatschappij wilde geen
commentaar geven op de aan
klacht, maar zei dat het reisbureau
het geld voor de advertentie had
teruggekregen.
Gorbatsjov
bezoekt Polen
WARSCHAU Sovjetleider
Gorbatsjov brengt waarschijn
lijk tussen 10 en 20 juli een of
ficieel bezoek aan Polen. Hij
komt op uitnodiging van de
Poolse partijleider Jaruzelski.
In Polen wordt gelijktijdig met
het bezoek een bijeenkomst
georganiseerd van het War
schau Pact. Jaruzelski ver
klaarde dat de banden tussen
Polen en de Sovjetunie zullen
worden aangehaald en dat de
perestrojka van Gorbatsjov pa
rallel loopt met de socialisti
sche vernieuwingen in Polen.
Het is het eerste officiële be
zoek van Gorbatsjov aan Po
len.
CaidóeSomant
Politie: genen
als bewijslast
LONDEN De politie in Ulster
heeft het recht gekregen genetische
tests uit te voeren om vermeende
leden van terreurgroepen te inden-
tificeren.
De onderminister voor Noord-Ier-
land, John Stanley, zei in het Britse
Lagerhuis dat de politie het recht
krijgt weefsel uit de mond van ver
dachten van terrorisme te nemen
zonder dat die daarvoor toestem
ming hoeven te verlenen. Weefsel
uit de binnenkant van de mond le
vert genetisch materiaal op dat
uniek is voor elk mens. Dit kan dan
worden vergeleken met weefselres-
ten die zijn aangetroffen op bijvoor
beeld gevonden kleding.
Melkweg veel
ouder dan gedacht
LOS ANGELES Het melk
wegstelsel is wellicht zes mil
jard jaar ouder dan tot nu toe
werd aangenomen. De leeftijd
van het stelsel zou wel eens 15
miljard jaar kunnen zijn, zo
zeggen Spaanse en Franse des
kundigen in een artikel in de
jongste uitgave van het Britse
wetenschapsblad Nature. Dit
kan tevens betekenen dat het
hele heelal ouder is. Zij leiden
dit af uit de afkoelingstempo's
van een soort sterren, die
„witte dwergen" heten en in
de jaren twintig werden ont
dekt. De witte sterren behoren
tot de oudste objecten in het
heelal.
DEN HAAG Zenga.
Kraak. Bats. Dat zijn
krachtige, explosieve
voetbalnamen die nog lang
in het geheugen gegrift
zullen staan. Ik kijk naar alle
onderdelen van het
voetbal festival Euro 88 en
treed daarbij af en toe uit
mijn dak. Wat is daarvan,
om met Rinus Michels te
spreken (Jimmy Hill van de
BBC noemt hem Rainus) het
rendementHet is leuk voor
later, om in 2004 aan een
thans nog ongeboren
generatie te kunnen
vertellen hoe het vroeger
De feiten vergeet ik snel;
niet alleen was ik reeds
vergeten dat Platini vier jaar
geleden een voorname
strafschop miste, ik weet
zelfs de naam van de Deense
keeper niet meer die er dit
jaar één uit zijn doel wist te
houden. Maar dat is niet erg.
In 2004 gaat het nog slechts
om sterke verhalen van
epische schoonheid, die
alleen door een gulle mate
van geheugenverlies aan
kwaliteit kunnen winnen.
Met andere woorden: in 2004
geldt als waardevolle
bijdrage aan de conversatie
dat in '88 ene Bastos vijf
doelpunten in een wedstrijd
tegen Engeland scoorde,
driemaal tegen de lat schoot
en tweemaal tegen de
binnenkant van de paal.
Johan Bastos was dat. Een
droomspeler die toverballen
van zijn schoen liet waaien.
Je bedoelt Van Basten, zegt u
nu, maar ik heb het over
2004.
Voor mijn kleurrijke
uiteenzettingen in het
komende millennium zal ik
veel verschuldigd zijn aan
Rinus Michels, wiens
plechtige, in stadhuistaal
uitgesproken analyses niet
meer uit de evolutie van het
moderne voetbal zijn weg te
denken. Van het
straatvoetbal van honderd
jaar geleden is het spel
gestadig uitgebouwd tot een
fenomeen van strategie en
wetenschap. Na de Tweede
Wereldoorlog zagen we de
triomfen van het
stopperspilsysteem, waardoor
slingerback- en
grendelformules uit de tijd
geraakten. Vervolgens
hebben we ons van
betonvoetbal naar
totaalvoetbal ontwikkeld, dat
ons in '74 en '78 vice-
kampioenen del mondo
maakte. Toen was, naar het
woord van Rinus, voetbal
nog oorlog.
In Euro '88 zien we een
flexibel concept met
glasnost- en perestrojka
elementen. We spelen nu
meer met de grijze massa
dan met de bal.
Waarschijnlijk hebben wij
dat te danken aan betere
voeding. We maken de bal,
indien gewenst, neutraal.
Ach ja, het gaat om het
rendement en dat is niet
alleen ,een kwestie van
rennen.
Maar belangrijker nog voor
de verteller in 2004 is de
heroiek van de dan goede
oude tijd. Het soulvoetbal der
Ieren. De
watersnoodwedstrijd van '52
in het Parijse Prinsenpark
tegen de Fransen. We
wonnen. Frans de Munck, de
Zwarte Panter trapt uit,
Brandes zet er zijn hoofd
onder en Theo Timmermans
zegt pang! Hoppa! Gol gol gol
gol gol! In '74, in de finale
tegen Duitsland in het
wereldkampioenschap
leggen ze Knuiff neer.
Strafschop! In Heidelberg
wierp toen een Duitser in
staat van uitslaande woede
een bierpul door zijn tv-
scherm. Gevolg: brand. Maar
de brandweer zat ook in
trance aan de buis, dus die
verscheen niet. Het huis van
die uit de bol getreden
supporter brandde tot de
grond af. En niet verzekerd.
De hele straat brandde af,
maar de bewoners gingen om
de hoek voor de etalage van
een meubelzaak staan om de
wedstrijd tot het bittere
einde te volgen. Zo spannend
was het. Toen was voetbal
fenomenaal theater. In '88
viel de nacht over Engeland,
de moeder van het magische
spel met de bal, werd Ierland
een wereldmacht en beefde
de Sovjetunie. Het was maar
voor even. We beleven
historische dagen en dat is
leuk voor later.
VRIJDAG 17 JUNI 1988 PAGINA 5
VS gebruikten nazi
als communisten jager
WASHINGTON De Amerikaanse rege
ring heeft de oorlogsmisdadiger Robert Jan
Verbelen tien jaar lang gebruikt als mede
werker van de inlichtingendienst voor de
bestrijding van het communisme in Oosten
rijk.
De nu 77-jarige Verbelen woont in Wenen,
waar hij van 1946 tot december 1956 in
dienst was van de CIC.
Later werkte hij nog voor de Oostenrijkse
staatspolitie. Volgens het ministerie van jus
titie werd de man in 1947 in zijn geboorte
land België ter dood veroordeeld wegens
oorlogsmisdaden. In 1965 werd Verbelen
ook in Oostenrijk schuldig bevonden, maar
vrijgepleit „omdat hij orders had uitge
voerd". De man heeft nu het Oostenrijks
staatsburgerschap.
VOORLATER
Snoepjes gevuld met heroïne
„Zwitserse botersnoepjes" staat te lezen op
de zak met lekkernijen. Bij inspectie door
de Britse douane in Londen bleek de lading
echter te bestaan uit heroïne, overgoten
met glazuur in de vorm van snoepjes. Het
levensgevaarlijke „snoepgoed", afkomstig
uit Pakistan, bevatte in totaal negen kilo he
roïne; elk snoepje vertegenwoordigde een
waarde van duizend gulden. Als een kind
zo'n snoepje zou eten, zou het zeker ster
ven.
FOTO: AP
STAAKT-HET-VUREN
OP SRI LANKA
MADRAS De grootste tamil-verzetsorganisa-
tie op Sri Lanka is met de Indische autoriteiten
een staakt-het-vuren overeengekomen, zo is
gisteren in welingelichte kringen in India ver
nomen. Premier Rajiv Gandhi zal het akkoord
met de Bevrijdingstijgers van Tamil Eelam
morgen bekendmaken als hij de deelstaat Tamil
Nadu in het zuiden van India bezoekt. Tamil-
leiders verklaarden bereid te zijn mee te wer
ken aan het Indisch-Srilankaanse vredesver
drag en deel te nemen aan het politieke leven
op het eiland.
IdJl om dut binnen,
professor. we worden
Virus HIV-2 even
gevaarlijk als aidsvirus
STOCKHOLM Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het
HIV-2 aidsvirus, dat aanvankelijk beschouwd werd als een
minder kwaadaardige variant, even gevaarlijk is als het „ge
wone" aidsvirus. Volgens recente onderzoeken maakt het
HIV-2 steeds meer slachtoffers in West-Afrika en verspreidt
het zich ook snel naar de Verenigde Staten en Europa. Het
HIV-2 werd twee jaar geleden voor het eerst geïsoleerd als
een mutant van het „gewone" virus HIV-1. Volgens de Ame
rikaanse onderzoeker King Holmes is tevens gebleken dat
mensen die aan geslachtsziekten lijden meer kans hebben
aids te krijgen. Ook pilgebruik zou de kans op besmetting
aanzienlijk vergroten. Holmes heeft bovendien vastgesteld
dat het totaal aantal aids-besmettingen via heterosexueel con
tact is gestegen van 1 procent in 1983 tot 4 procent nu.
worden ontdekt. Nieuwe
HIV-tests met gebruik van
veel gevoeliger DNA moet
dit probleem oplossen.
Dat er alom vorderingen1
worden gemaakt bij het be
strijden van aids is in Stock
holm opnieuw gebleken. Het
maken van een vaccin wordt
moeilijk, maar niet langer
onmogelijk geacht, naarmate
men meer begrijpt van het
HIV-virus dat aids veroor
zaakt. Gevolgen van aids
worden beter behandelbaar.
Patiënten leven langer en
onder betere omstandighe
den, maar beter in de zin van
genezen, worden zij niet.
Voorkomen is daarom nog
steeds het enige medicijn en
dat de voorlichtingscampag
nes vooral gericht op veilig
vrijen overal in de wereld
hun vruchten afwerpen is
ook in Stockholm gebleken.
Alle hoop is nu weer gericht
op de volgende wereldconfe
rentie over aids, die over een
jaar in het Canadese Montre
al wordt gehouden. Het aan
tal deelnemers daaraan zal
voor het eerst boven de
10.000 liggen en voor 1990,
als de conferentie in San
Francisco wordt gehouden,
wordt op 15.000 congresgan
gers gerekend.
Op die volgende aidsconfe-
renties zal, meer dan in
Stockholm, de stem moeten
worden gehoord van de di
rect getroffenen: de mensen
met aids. Zij zijn met een
flinke kater uit Stockholm
vertrokken. Hoewel geen
groep een grotere betrokken
heid bij aids heeft dan de
slachtoffers zélf, werden zij
op geen enkele manier bij de
organisatie betrokken.
Niettemin dienen zij vaak als
proefkonijnen voor middelen
die soms nog erger zijn dan
hun kwalen.
De noden van het leven met
aids kwamen evenmin aan
bod. Op een speciale persbij
eenkomst na afloop van de
conferentie droegen de pa
tiënten voorbeelden aan van
discriminatie van homo's en
mensen met aids. Tegelijk
legden, zij de eis op tafel te
worden erkend als volwaar
dige partners in het wereld
wijde gevecht tegen de ziek
te. Een woordvoerder van
het Gay Centrum in het hart
van Stockholm zei dat het op
het congres te medisch was
toegegaan. „Ze hebben de so
ciale problemen, het mense
lijke gezicht van de ziekte,
volkomen vergeten", aldus
Sten Pettersson, voorlichter
van het Centrum.
ARJEN BROEKHUIZEN
(Van onze correspondent
Frans Bogaard)
LUXEMBURG Grie
kenland heeft vanmorgen
vroeg op het allerlaatste
moment een besluit over
de Europese landbouw
prijzen in het komende
seizoen geblokkeerd. De
Griekse minister van
landbouw Pottakis kon
digde aan dat hij het
niet door alle lidstaten er
kende vetorecht zou
gebruiken als de twaalf
ministers van landbouw
niet verder onderhande
len.
De elf andere landen stemmen
in met een compromis dat op
termijn voor geringe prijsver
hogingen zou zorgen in met
name de zuidelijke EG-landen.
De Grieken vinden de hun in
het vooruitzicht gestelde 14,5
procent echter volstrekt ontoe
reikend. De EG-ministers
kwamen gisteravond na een
marathonvergadering van vier
dagen dichtbij een akkoord
over de prijzen voor het nieu
we seizoen.
Landbouwcommissaris An-
driessen en de voorzitter van
de Landbouwraad, de West-
duitse minister Ignaz Kiechle,
zorgden voor een belangrijke
versnelling in de besprekingen
toen zij het onderling eens
werden over een gedeeltelijke
afbraak van de zogenaamde
monetaire compenserende be
dragen. -Dit is een heffing
waarmee in zwakkere munt-
landen de export van land-
bouwprodukten wordt belast.
Als gevolg daarvan gaan ver
moedelijk in een aantal landen
de prijzen licht omhoog; in Ne
derland zullen ze nagenoeg ge-
lijkblijven.
Minister Braks (Landbouw en
Visserij) zei tevreden te zijn
dat een akkoord binnen hand
bereik leek, maar toonde zich
teleurgesteld dat Andriessen
en Kiechle tot verlaging van
de exportheffingen hebben be
sloten.
Braks: „Wat we nu zien is dat
nieuwe steunmaatregelen
worden ingevoerd en forse
produktiviteitsstijgingen mo
gelijk zijn, bijvoorbeeld in de
graansector, zonder dat daar
beperkende maatregelen te
genover staan. Dat past niet in
het markt-georiënteerde be
leid dat de Gemeenschap zou
gaan voeren".
Begin deze week nog haalde
de Nederlandse bewindsman
Andriessen over prijsdalingen
voor suiker eri zuivel in zijn
voorstellen op te nemen, maar
later kwam de landbouwcom
missaris daar weer op terug.
Braks gisteren: „Dat was niet
nodig geweest. De commissie
heeft zich te vroeg terugge
trokken".
XHOLM Zonder
ort-ijesmiddel, zonder
lchHn, maar wel overla-
i°"3 met nieuwe infor-
zijn de duizenden
[nschappers en aids-
idelaars vanmorgen
kkej huis teruggekeerd.
^jdagen lang spraken
Stockholm over de
aids, die volgens
iele cijfers al 100.000
l s^toffers heeft
;t, waarvan 501 in
triand.
keil
je ajiropa zijn er meer dan
geregistreerde ziekte-
igen, maar nog voor
Heinde van dit jaar zullen
20.000 zijn. Aan het
van 1989 zal dit we-
;el net zoveel ziektege-
tellen als de Verenig-
S nl3160 nu: 60.000. In de
lat het heel hard: elke
len~|'nuten wordt iemand
ids gediagnostiseerd.
rukt op, terwijl met
en macht wordt
IJ aan middelen tegen de
Er zijn aanwijzingen
^°n groter deel van de
ing is geïnfecteerd dan
^■■fond van de aidstests
vermoed. Er zijn nu
jesmettingen gemeld die
jstrekte stilte plaatsvin-
z~ zonder dat er aantoon-
Pie
anti-lichamen kunnen
nse KEEN W1SKE
DE KRIMSON CRISIS
n n foto van de elektrische stoel in een staatsgevangenis in
Volgens directeur Lynch zijn er tegenwoordig „humane-
nieren voor het voltrekken van het doodvonnis, zoals een
lergestuurde dodelijke injectie.
FOTO: AP
