Het ijs tussen
de supermachten
is gebarsten, maar
nog niet gebroken
Justy ECVT doorstaat test met glans
Chrysler wil Europa I
opnieuw veroveren
Ik teken voor 'n
AUTO
Deetman: toegankelijkheid
onderwijs niet minder
Studenten Enschede eisen^
onderhoud met prins ClaujT
zeehondencrèche
V
fieidaeSoum/nt
DONDERDAG 9 JUNI 1988 PAG!N^
De grote publiciteitsgolf is ei
genlijk wel weer voorbij: in
1987 kwam een einde aan de
lange lijdensweg voor het Ne
derlandse Van Doorne's
Transmissie met de introductie
van de Fiat Uno Selecta en de
Ford Fiësta CTX. Die beide
auto's zijn de eerste produktie-
modellen met de tweede gene
ratie Variomatic - want dat
blijft de Transmatic toch, die
mede-DAF-oprichter wijlen
dr. Hub van Doorne naliet.
Tijdens de RAI-tentoonstelling
van vorig jaar presenteerde
ook Subaru zijn Transmatic-
auto; men was zelfs eigenlijk
de eerste die met produktie
begon, maar in Nederland
kwam de Justy ECVT nog niet
op de markt.
De nieuwe transmatic, waarbij
de trekkende rubber snaar is
vervangen door een duwende
stalen band, kan meer vermo
gen aan, is betrouwbaarder en
wordt als complete transmissie
geleverd. Hoewel iedere fabri
kant de schijven en duwband
in een eigen kastje met een
zelf ontworpen regelsysteem
mag monteren blijft de wer
king van de Transmatic in
praktijk grotendeels hetzelfde.
Er is wel een automatisch wer
kende koppeling bij nodig, die
ieder geheel naar eigen inzicht
kan kiezen. Verder zijn nog
wel een paar tandwielen in de
transmissie nodig om over te
kunnen schakelen van vooruit
naar achteruit rijden. Ford en
Fiat kozen voor een hydrau
lisch koppelingssysteem, Suba
ru ging zijn eigen weg en ont
wikkelde samen met Mitsubis
hi Electric een elektromagne
tisch werkende koppeling.
De Justy ECVT beschikt over
de éénliter driecilinder motor
waarmee de Justy oorspronke
lijk uitsluitend verkrijgbaar
was, goed voor 40 kW/55 pk.
Er is keus uit de versies S
(driedeurs) of GL (vijfdeurs),
beide auto's met een heel be
hoorlijke interieurruimte en
tevredenstellende uitrusting.
Aardig is dat er een toerentel-
ler in het meterpaneel zit,
waarop je zo mooi de werking
van de CVT kunt waarnemen.
Het principe is immers dat
niet geschakeld wordt, maar
glijdend van overbrengings
verhouding wordt veranderd,
zodat de motor op een zo con
stant mogelijk toerental blijft
draaien in zijn gunstigste wer
kingsgebied. Zoals andere
CVT's biedt die van de Justy
keus uit de standen parkeren,
achteruit, neutraal, vooruit (D)
en „sportstand" Ds.
Geen kruipneiging
De magneetkoppeling zorgt
dat elke kruipneiging wordt
onderdrukt. Sta je stil met de
pook in stand D of Ds, dan
hoef je niet de rem vast te
houden. Zolang de motor sta
gezinsuitbreiding
een dagblad-advertentie zit nergens mee.
tionair draait blijft de auto
vanzelf stilstaan; er is ook een
regeling die zorgt dat dit zelfs
opgaat als de choke gebruikt
wordt. Het stationair toerental
ligt dan wel hoger, maar zo
lang het gaspedaal onaange
roerd blijft zal de koppeling
niet in werking treden. Een
minimaal beetje gasgeven is
genoeg om de auto wel te laten
wegrijden, hetgeen mooi soe
pel gaat met een enkele beper
king. Alle CVT's beginnen
kennelijk met een „lange"
overbrenging, zoals we ook bij
tests met de Fiat en Ford on
dervonden. Je begint als het
ware in de hoogste versnel
ling, om zo soepel mogelijk en
zonder doorslaande wielen
weg te rijden. Dat gebeurt ook
als je in één keer het gas vol
intrapt. Pas zodra de auto een
beetje in beweging is schakelt
de CVT als het ware bliksems
nel terug en zet de volle acce
leratie in. Heel nuttig als het
glad is! Rij je echter met
kruipsnelheid en steeds even
stoppen in een file, dan vindt
dat terugschakelen niet plaats
en wil de auto gauw te snel
gaan rollen. De oplossing is
simpel: kies stand Ds. Er
wordt nu een schakelprogram
ma gevolgd dat gericht is op
maximale prestaties. In deze
stand is ook afremmen op de
motor mogelijk, daar de CVT
nu niet bij gas loslaten meteen
de hoogste versnelling op
zoekt. De stand Ds werkt ove
rigens bij de Subaru vrijwel tot
de topsnelheid; schakel je bij
maximum-toeren naar D dan
loopt de snelheid niet veel
verder op (hoewel in D een
„hogere" versnelling wordt
gekozen). Dat brengt met zich
mee dat Ds inderdaad de spor-
tief-rijden stand is, die bij elke
snelheid werkt. Verkeerd
schakelen tussen D en Ds is
overigens nooit mogelijk; wan
neer de snelheid te hoog zou
zijn om in Ds te rijden, zoals
bij Fiat en Ford kan voorko
men, wacht de transmissie met
het veranderen van zijn scha
kelpatroon tot de snelheid vol
doende gedaald is.
Goedkoopste
aanbieding
De samenwerking tussen de
ECVT en Subaru's kleine drie
cilinder motor is prima. Door
dat de motor op constant en
beperkt toerental gehouden
kan worden blijft de kenmer
kende drie-cilinder-ronk
meestal ver op de achtergrond.
De isolatie van ander „buiten
geluid" is nogal beperkt, zodat
de Justy ECVT ook weer niet
echt stil is, maar wel stiller
dan een handgeschakelde ver
sie. Wat jammer dat er een op
den duur wat irritant huilend
geluidje uit de transmissie
komt, zover we kunnen na
gaan afkomstig van de eind-
aandrijvings-tandwielen. Een
van de grote voordelen van de
CVT, buiten de uiterst soepele
werking omdat traploos ge
schakeld wordt, is de beper
king van het brandstofver
bruik doordat de motor een
meer constant toerental heeft.
Ten opzichte van een handge
schakelde Justy moet de
ECVT-versié een procent of
acht zuiniger lopen, terwijl
normaal gesproken een auto
maat toch meestal wat extra
brandstof kost. Voor de hand
liggend is dat Subaru zijn pro-
dukt meteen naast de enige
twee concurrenten van Fiat en
Ford zet. De Subaru heeft de
kleinste motor, is ook van bui
ten niet groot, maar nog wel te
vergelijken met een Fiat Uno
(toch wel ruimer) of een Ford
Fiësta, die allebei zwaarder
zijn. De Fiat realiseert met zijn
wat grotere motor ook iets ho
gere prestaties en is daarbij al
leen in stadsverkeer minder
zuiniger. De Ford komt er niet
zo goed af; hij is trager in acce
leratie en over het algemeen
onzuiniger. Daarbij biedt de
Subaru dan de prettigst wer
kende koppeling, om als klap
op de vuurpijl nog veruit het
goedkoopst te zijn. De ECVT-
transmissie valt weliswaar te
becijferen op een meerprijs
van dik twee mille, maar de
Justy zelf is niet duur. De
driedeurs ECVT komt op
f 18.995, een vijfdeurs versie is
vijfhonderd piek duurder.
Terwijl de Ford en Fiat beide
ruim boven de twintig mille
kosten. Het probleem zal dus
wel zijn zoals Jim Coert, ma
nager van Subaru Benelux,
schetste: niet hoe zo'n duizend
tot vijftienhonderd ECVT's
per jaar te slijten zijn, maar
hoe hij er meer van de fabriek
kan loskrijgen.
PETER FOKKER
Het kleinste model van Chrysler is de ES, een
coupé van middenklasseformaat die sportieve
gezinswagens uit Europa tegenover zich zou
moeten vinden.
De Chrysler Voyager - erg populair in deg;
is goed te vergelijken is met een Renault
Het Nederlandse publiek kan
sinds enkele weken kennis
maken met de Amerikaanse
produkten van Chrysler; dat is
iets later dan in West-Duits-
land, waar op 21 april officieel
werd begonnen met de her
nieuwde verovering van Euro
pa. Een lange-termijnproject,
zo vertelde men ons in Detroit;
geen kwestie van even profite
ren van gunstige wisselkoer
sen. Chrysler wil internationa
liseren, zijn belangen spreiden
en door wereldwijde concur
rentie leren nog beter en goed
koper auto's te maken.
Chrysler blijft ook in Europa
als de dollar duurder zou
worden. Chrysler werkt im
mers al lange tijd aan de nieu
we oversteek naar Europa,
veel meer dan andere Ameri
kaanse producenten die zelf al
Europese vestigingen hebben.
Als we Chrysler mogen gelo
ven hebben zij een produkt-
gamma dat in stijl, techniek en
kwaliteit beter op de Europese
eisen aansluit dan dat van GM
of Ford. Al bij eerdere aan
kondigingen van de komst
naar Europa schoof men de
drie jaar garantie op de hele
auto, en zeven jaar op de car
rosserie naar voren. In Detroit
werden we opmerkzaam ge
maakt op nog enkele elemen
ten die de claim van „Europe
se kwaliteit" ondersteunen.
Topman Bob Lutz plaatste zijn
merk naast Audi en Porsche
als enige drie met een volledig
(ADVERTENTIE)
verzinkte carrosserie; in het
geval van Chrysler vrijwel
volledig dan, want alleen het
dak is niet verzinkt. We ver
namen dat de uitlaatsystemen
geheel van roestvast staal ge
maakt worden, en zagen in de
Sterling Heights fabriek dat
elke carrosserie (van de daar
geproduceerde modellen ES en
GTS) met een laser-installatie
op maat gecontroleerd wordt.
Men gaf op over de lakkwali-
teit („de beste ter wereld") en
schilderde een beeld van ver
gaande automatisering die al
deels doorgevoerd is. Hetgeen
niet wegneemt dat we uit ei
gen ervaring kunnen melden
dat de meeste Europese fabri
kanten al een stuk voorliggen.
Doelwit is echter de nog weer
verder ontwikkelde Japanse
industrie, waarbij Bob Lutz
zich met name Honda ten
voorbeeld stelde. Aan de ande
re kant stelt men zich voor de
Europese verkopen op dit mo
ment ook nog geen al te ambi
tieuze doelen: dit jaar vijfdui
zend personenauto's en tien
duizend terreinwagens. We
konden in de omgeving van
Detroit en op de testbaan te
Chelsea (niet in Engeland dus,
maar in Michigan USA) het
hele gamma dat men op Euro
pa loslaat aan de tand voelen.
Men was realistisch genoeg om
te onderscheiden dat enkele
modellen puur door hun apar
te eigenschappen in Europa
kunnen aanslaan, maar dat de
meeste het steuntje in de rug
van scherpe prijs en uitgebrei
de garantie wel kunnen ge
bruiken.
Het kleinste model is de ES
(vanaf 36 mille), een coupé
van middenklasseformaat die
sportieve gezinswagens uit Eu
ropa tegenover zich zou
moeten vinden. Uit dezelfde
modelfamilie komt de
deurs GTS (vanaf 41 mill
concurrent voor de wat
re Europese (of Japansej
zins-sedans. Dan is er
voor de sportwagenmarl
de LeBaron coupé of
voor hen die toch wat
typisch Amerikaans kaï
zoeken. Verder heeft m<
Voyager (vanaf 42 mille|
de VS erg populair - di<
te vergelijken is met eei
nault Espace, en de van
rican Motors gekregen
modellen. Dat gaat aan i
Wrangier, een gemoderr
de versie van de zo kl,
Jeep, en de Cherokee vr
klasse van grote, luxueu;
reinwagens.
PETER FORke
II
In Madrid is vandaag de NAVO-raad begon
nen. De ministers van buitenlandse zaken
van de NAVO-lidstaten zullen zich vooral
buigen over de vraag hoe de alliantie moet
reageren op de „frisse wind" van hervormin
gen die nu door de Sovjetunie en het Oost
blok waait. In bijgaand commentaar waar
schuwt Zbignjev Brzezinski, oud-veiligheid-
heisadviseur van de voormalige Amerikaan
se president Carter, voor al te hooggestemde
verwachtingen. De koude oorlog is nog niet
voorbij, aldus Brzezinski.
(Vervolg van de voorpagina)
Deetman bestrijdt het
eerder geuite verwijt dat
dit systeem van financie
ring de toegankelijkheid
van het onderwijs nadelig
zou beïnvloeden. Hij ba
seert dat ondermeer op
het feit dat de overheid
zich garant stelt als ie
mand na zijn studie toch
niet in staat blijkt de le
ning af te lossen.
Dat studeren door de ho
gere studieschuld duurder
wordt, vindt hij geen punt
omdat „blijft gelden dat
in de jaren van terugbeta
ling de rente aftrekbaar is
voor de inkomstenbelas
ting". Bovendien is een
studie een investering in
de toekomst, die de stu
dent „een wezenlijke
meerwaarde op de ar
beidsmarkt geeft".
De maatregelen zijn nodig om
de uitgaven op de onderwijs-
jt o
t
begroting terug te driv
Vorig jaar kostte de stu
nanciering 234 miljoen
dan begroot. Bij ongew
beleid zou dat in 1992 op
tot 517 miljoen gulden
eerder besloot Deetman
renden in het voortgezel 1
derwijs alleen in aanmej
te laten komen voor een
beurs-thuiswonenden
basisbeurs zelf te verl
Overigens wordt die verlf
voor een deel gecompenl
door de gratis openbaail||
voerkaart. Deze maatr
blijven ongewijzigd.
LONDEN „De Koude
Oorlog is voorbij". Dit cli
ché galmde over de vele
radio's en vond z'n weg
naar talloze hoofdredac
tionele commentaren,
waarin de vorige week
gehouden top in Moskou
werd besproken. Op zich
was die hooggestemde
conclusie al een aanwij
zing dat de topontmoeting
weinig substantieel was
geweest.
De harde feiten zijn minder
sensationeel, maar, jammer ge
noeg, wel duurzaam. De Kou
de Oorlog is nog steeds aan de
gang, hooguit zijn er barsten
gekomen in het ijs tussen de
supermachten. Het conflict op
het gebied van filosofie en ge-
ostrategie is bijvoorbeeld aller
minst beëindigd. De geschil
punten die de na-oorlogse bot
sing bespoedigden zijn ook niet
bijgelegd. Het toenemende
verzet in Oost-Europa tegen
de door Stalin aangestelde re
geringen is slechts één van de
blijken dat met het verleden
nog altijd niet is afgerekend.
En sindsdien zijn er nieuwe
arena's voor rivaliteit en con
flict bijgekomen: het Midden
oosten/Golf-gebied en in toe-
PIETERBUREN
BON
i Ja, ik red een zeehondeleven! i
Maak mij donateur en stuur een acceptgiro i
ter waarde van f
I Naam:I
Adres:
Kode:
Plaats:
Stichting Zeehondencrèche Antwoordnummer 950
9950 WL Pieterburen
(Postzegel mei nodig).
<A>
nemende mate Centraal Ame
rika.
Tijdens de top kwamen echter
twee belangrijke veranderin
gen in het karakter van de
Koude Oorlog naar voren. De
eerste is dat het Westen ideo
logisch en zelfs politiek in de
aanval is. De zaak van de
mensenrechten, voor het eerst
te berde gebracht door de
voormalige president Carter,
heeft de Sovjetrussische lei
ders geleidelijk ertoe gedwon
gen concessies te doen. Boven
dien creëert hun eigen behoef
te het stalinistische systeem te
hervormen extra openingen
voor degenen die méér vrij
heid wensen. Reagan wist dan
ook op vaardige wijze het be
lang van de vrijheid in onze
samenleving tot uitdrukking
te brengen.
De afgelopen veertig jaar of
zo, leek het communisme in de
aanval. Vandaag de dag boet
het zelfs in aan macht. Alle
hervormingen en veranderin
gen die momenteel bediscus
sieerd worden en soms ook ten
uitvoer gebracht worden, wij
zen op het falen van het com
munistische systeem, op de
inefficiëntie en op het funda
mentele onbegrip ten aanzien
van de impulsen die het men
selijk gedrag bepalen. Het uit
eindelijke resultaat is een alge
meen verspreid tanend opti
misme.
Reagan had tijdens de top de
neiging de Sovjet-realiteit wat
al te eenvoudig voor te stellen
en gaf er onopzettelijk een wat
overdreven vriendelijk beeld
van. Desondanks sloten de
thema's tijdens de top beter
Zbignjev Brzezinski
aan bij de westerse opvattin
gen dan bij de dogma's die de
afgelopen zeventig jaar geïn
stitutionaliseerd zijn in de Sov
jetunie.
Stabiliteit
De tweede verandering wat
betreft het karakter van de
Koude Oorlog heeft betrek
king op de militaire stabiliteit.
Gelukkig nam Reagan het ad
vies ter harte van degenen die,
voorafgaand aan Moskou, er
bij hem op hadden aangedron
gen niet samen met Gorbatsjov
grandioze verklaringen te on
dertekenen. Zelfs niet akkoord
te gaan met een zogeheten
provisorische, schematische
overeenkomst over de beper
king van strategische wapens
(START). Een formele handte
kening zou immers de indruk
wekken dat schijnbaar on
overkomelijke problemen op
gelost zouden zijn, terwijl dat
niet zo is. Desalniettemin
droegen Reagans opmerkingen
over nucleaire wapens, die
Gorbatsjov gretig aangreep, bij
tot een verdere uitholling van
nucleaire afschrikmiddelen als
basis voor de militaire stabili
teit in de Koude Oorlog.
Die oorlog is voor een groot
deel „koud" gebleven als ge
volg van het nucleaire af
schrikmiddel. Men kan zich
afvragen of de tijd misschien
rijp is voor het ontmantelen
van de barrière, zodat een veel
directer conflict ontstaat. In
afwezigheid van een grote po
litieke verzoening is immers
het effect dat een conventio
nele oorlog aannnemelijker
lijkt.
Het zou overigens ook beter
zijn als dergelijke gesprekken
direct gerelateerd zouden zijn
aan duidelijke en concrete
veranderingen in de Sovjet
russische militaire strategie en
budgettering. Ondanks al het
gepraat over veranderde prio
riteiten blijven de Sovjetrussi
sche defensie-uitgaven met 20
procent van het Bruto Natio
naal Produkt extreem hoog.
Het zou meer in overeenstem
ming zijn met de heersende
atmosfeer al dat percentage
werd teruggebracht.
Door het festival van geveins
de vriendschappen mogen we
twee fundamentele feiten niet
uit het oog verliezen: ideolo
gisch gezien hebben democra
tie en waarden die vanouds
geassocieerd worden met het
Westen de overhand gekregen
in de Sovjetunie en de histori
sche stuwkracht heeft zich on
tegenzeglijk tegen het commu
nisme gekeerd. De Sovjetunie
blijft evenwel een machtige
militaire staat in feite is het
in dat opzicht een ééndimen
sionale wereldmacht.
De wereldpubliciteit zou zich
in toenemende mate moeten
richten op de onevenredige en
potentieel gevaarlijke Sovjet
russische militaire inspannin
gen. Pas als de Sovjetunie z'n
duizelingwekkende hoge uit
gaven aan defensie terug
schroeft zal „perestrojka" z n
waarde bewijzen.
ZBIGNJEV BRZEZINSKI
(c) The Times, Londen
(Vervolg van de voorpagina)
ENSCHEDE - In Enschede
hebben studenten van de tech
nische universiteit vanmorgen
een van de universiteitsgebou
wen bezet. De bezetters heb
ben het college van bestuur
vijf eisen voorgelegd. Die hou
den onder andere in dat er in
drie landelijke dagbladen een
pagina grote advertentie wordt
geplaatst waarin het college
afstand neemt van het beleid
van Deetman. Ook moet het
college een brief met soortge
lijke inhoud naar alle fracties
van de Eerste en Tweede Ka
mer sturen en de busreis beta
len van studenten die volgen
de de week donderdag naar
een protestactie in Den Haag
gaan. De tentamens van deze
studenten, die op dief
plaats vinden, moeten w«
uitgesteld, zo eisen de j
voerders. Zij willen bovei
een gesprek met prins
die donderdag een bezoel
de UT brengt. Het colleglcir
bestuur is alleen bereid
kritiek te uiten in een ,jn j
aan de Eerste en Tweed$rja.
mer.
W T AaIt? ria, ik teken ook vootrc
U Wlm« i 'n betere dierenwet.i"
Misschien weet u het: er komt eindelijk naam
een nieuwe wet voor de dieren. Maar I
helaaszoals de overheid het zich
voorstelt, schieten de dieren er niet veel i postcode
mee op. Gelukkig is de Dieren
bescherming er ook nog Zij heef) een
deskundig ontworpen wetsvoorstel bii
I WOONPLAATS.
toon hermans het parlement ingediend waar de
dieren wél wat aan hebben. Dat voorstel stelt paal en perk aan het
gesol met dieren en waarborgt controle r
Als we voldoende handtekeningen weten te verzamelen,
dan komt dit voorstel er eerder door. Ik heb mijn
handtekening al gestuurd. Nu u! Stuur deze bon
met uw handtekening in een open envelop met
een postzegel van 65 cent aan de Dierenbescher
ming postbus 85980.2508 CR Den Haag
HANDTEKENING
irdan
Dond
jorde
I Wilt u méér doen, dan kan '«iU
Ik geef graagjsm deze campagne ie laren slagen
herming.1 t
Den Haag o v v. "Campagne Welf
Lü'*
1>ud-\
Alle handtekeningen helpen om dieren een beter leven te gevt»1
