Schoolagenda kiezen vaak
moeilijker dan proefwerk
Historisch onderzoek van oude gebouwen
biedt aannemer en makelaar voordelen
Hoofdrol voor Arafat bij Arabische top
Computer beter geholpen met Esperanto dan mensen
CDA en PvdA
willen
niet op derde net
Veel jongeren hebben
vergrote schildklier
Z JNENLAND/BUITENLAND
CeidaeSouTCWit
DINSDAG 7 IUNI 1988 PAGINA 5
mane wil zekerheid
j verdwijnen grenzen
EHK Bij de douane waar de komende jaren
1 ten gevolge van het verdwijnen van de grenzen
n de EG-landen 2.500 van de 7.000 banen moeten
zijnen zijn gedwongen ontslagen hoe dan ook uit
loze. Als de overheid als werkgever daarover geen
rde garanties geeft dan dreigen er acties bij de dou-
ildus CFO-bestuurder C. Borst gisteren op een pro-
rgadering van CFO-douaniers in Nijkerk. De circa
!FO-douaniers lieten hun baas met ministerie
inanciën ondubbelzinnig weten dat er zo snel
lijk duidelijkheid en zekerheid moet komen. Bij de
nde afslanking van de belastingdienst betaalt de
ie de zwaarste tol. De douane neemt meer dan de
voor zijn rekening van de in totaal 4.600 banen die
Igens de jongste prognoses bij de belastingdienst (to-
2.000 werknemers) moeten verdwijnen.
Hevige gevechten
in Afghanistan
ISLAMABAD Bij aanhouden
de gevechten in het noordoosten
van Afghanistan zijn volgens een
particuliere Pakistaanse nieuws
dienst mogelijk 100 Sovjet-solda
ten en 15 moslim-verzetsstrijders
gesneuveld. De strijd speelde zich
af rond Baghland, de hoofdstad
van de gelijknamige provincie
die door mujahedeen wordt bele
gerd. De gouverneur van de stad
zou gevangen zijn genomen. Be
velvoerders van de mujaheddeen
hebben gezegd dat zij een groot
offensief om Kandahar, de twee
de stad van het land voorbereid-
ILO: 100 miljoen
kinderen uitgebuit
GENèVE In de wereld moeten
ruim 100 miljoen kinderen voor een
laag (meestal zwart) loon werken. Het
is goed mogelijk dat de totale aantal
kinderen dat in het arbeidsproces
wordt uitgebuit tweemaal zo groot is.
Dit staat in een gisteren gepubliceerd
rapport van de internationale arbeids
organisatie ILO. Het meest drastische
voorbeeld van kinderarbeid komt vol
gens de ILO uit Peru. Daar werken
kinderen voor een hongerloontje in
de ertsmijnen en moeten zelf de beno
digde medicijnen betalen. Ziekteda
gen worden niet uitgekeerd. Velen
staan als gevolg hiervan bij hun
werkgever in het krijt.
Verpleegster
keert terug
UTRECHT De vaste
commissie verpleging
van de Nationale Raad
voor de Volksgezond
heid blijft bij haar voor
stel, de titel verpleeg
ster of verpleger weer
in te voeren. De beroep
sorganisatie Het Beter
schap is daar tegen,
maar volgens de com
missie moeten beroeps
beoefenaren op het zo
genoemde tweede des
kundigheidsniveau
weer verpleger of ver
pleegster gaan heten.
ALGIERS Terwijl mi
nister Shultz somberder
dan ooit zijn zoveelste vre
desmissie in het Midden
oosten afsloot, kwam van
morgen in de Algerijnse
hoofdstad Algiers de Ara
bische Liga bijeen. Boven
aan de agenda staat de
Palestijnse volksopstand
in de door Israel bezette
gebieden.
tijdens de topontmoeting. Hij
arriveerde gisteren al in Al
giers en zal vandaag pleiten
voor eengezinde Arabische
steun aan het Palestijns verzet.
Arafat becijferde eerder deze
week dat maandelijks min
stens 20 miljoen gulaen nodig
is om de opstand te kunnen
„intensiveren". Aller ogen zul-
ien met name op koning Fahd
gericht zijn. Het rijke Saudia-
rabie kan zich veroorloven de
financiële bijdrage aan de
Palestijnse volksopstand dras
tisch op te voeren.
Naast de Arabische top, die
drie dagen zal duren, staat ook
een minitop van de „Maghreb"
op de agenda in Algiers. Tij
dens deze vergadering zullen
koning Hassan, de Algerijnse
president Chadii Bendjedid en
vertegenwoordigers uit Tune
sië, Libië en Mauritanië de
eerste stappen zetten op weg
naar een Noordafrikaanse eco
nomische unie. Plannen voor
een dergelijk economisch ver
bond liggen al jaren op tafel
maar konden tot dusverre niet
worden uitgevoerd vanwege
het conflict tussen Algerije en
Marokko over de Westelijke
Sahara.
nderheden:
ta kabinet
er banen
vaag
ECHT De vervolg-
e van het kabinet
het beleid inzake de
gelegenheid van et-
e minderheden is
vaag en ongeïnspi-
stuk, zonder politiek
•ht". Dat stellen de
nenlijke inspraakor-
van etnische min
den in een advies
en reactie op de kabi-
ota is. Het advies is
orgen aan minister
Zoning (sociale zaken
erkgelegenheid) aan-
len.
Dornaamste bezwaar van
:even organisaties is het
ïken van een concrete
elling in de kabinetsnota,
epleiten ervoor in het
[elegenheidsprogramma
iven naar een percentage
ozen onder etnische
trheden dat over tien
teruggebracht naar het
ijk gemiddelde,
erkloosheid onder min-
nu nog ruim drie-
:o hoog als onder de tota-
derlanse bevolking. Bo
rn komen er steeds meer
>ze allochtonen, terwijl
ale werkloosheid gelijk
>f daalt. Voor het bestrij-
in die werkloosheid legt
ibinet de nadruk op de
'zijde. Minderheden
i zich beter scholen en
irvaring opdoen, vinden
inisters. Daarmee wordt
discriminatie op de ar-
arkt als factor voor de
werkloosheid genegeerd,
i de inspraakorganen,
ing is wel een noodza-
maar geen voldoende
ng. Scholing zonder ga-
op werk noemen zij zin-
IATIS ELKE WOENSDAG DE
AGE BIJ.UW KRANT MET
IRMATIEOVER FILMS.MUZIEK
lATER, RECREATIE, EXPOSITIES
JIEEN COMPLETE AGENDA
TE GROOT AANBOD LEIDT TOT VERWARRING
ALPHEN AAN DE RIJN
Het is weer zover. De
eerste nieuwe schoola
genda's voor het school
jaar '88/'89 liggen al
weer in de winkel. En
net als vorig jaar zijn ze
weer verschenen in ver
schillende kleuren, soor
ten en maten. Hoe mooi
er de agenda is, hoe be
ter de verkoop. De pro
ducenten van agenda's
weten dat en komen
sinds enkele jaren met
full-colour agenda's als
Avant Garde en The
Next Generation. Agen
da's die je gewoon moet
hebben, want er staan al
leen onderwerpen in die
jou interesseren.
Eén van de uitgeverijen die
de schoolagenda's maken is
ESVEHA in Alphen aan de
Rijn. Produktmanager Mar-
jon Velthuis vertelt: „Vorig
jaar waren er 81 verschillen
de agendatitels. Voor het ko
mend schooljaar zullen dat er
ongeveer negentig zijn. Wij
komen dit jaar met vijf titels
minder op de markt, maar
wel met drie nieuwe agenda
titels: Do it Yourself, de
Speurneus en Rijam Bre-
ak-away agenda".
Zijn er niet te veel verschil
lende agenda's op de markt?
„Er zijn inderdaad te veel
agenda's. Er zullen agenda's
moeten verdwijnen. Het gro
te aanbod leidt tot verwar
ring, zowel bij de makers als
bij de kopers. Er zijn zoveel
verschillende titels te koop,
dat de scholier gewoon niet
meer weet welke hij of zij
moet kopen. Voor ons is het
moeilijk omdat door het grote
aanbod de verkoop van een
Twee jaar geleden was het aanbod van schoolagenda's al amper meer te overzien. Voor het
komende schooljaar is er de keuze uit liefst negentig titels.
FOTO: ARCHIEF
aantal agenda's zo daalt dat
het te duur wordt om deze te
blijven maken."
Is er dan nog wel ruimte
voor jullie drie nieuwe agen
da 's?
„Zolang een oudere agenda
verdwijnt is er plaats voor
een nieuwe. Nu de rage van
stripagenda's voorbij is, kun
nen we met andere titels ko
men. Voor de nieuwe titels
waar wij mee komen is ruim
te. De Rijam Break-away
agenda gaat helemaal over
reizen. Iets dat de jongeren
trekt. De Speurneus is een
agenda in raadselvorm".
De meest opmerkelijke nieu
we agenda is de Do it your
self agenda. „In deze agenda
staan geen data, roosters en
cijferlijsten, maar is er alle
ruimte gelaten voor de crea
tiviteit van de gebruiker.
Vooral meisjes plakken hun
agenda's overvol met plaat
jes. In een gewone agenda is
voor deze creativiteit niet al
te veel ruimte. Daarom ma
ken veel meisjes tegenwoor
dig, met behulp van een leeg
schrift zelf hun agenda".
Aan welke eisen moet een
agenda eigenlijk voldoen?
„Dat hangt af van de leef
tijdsgroep waarvoor de agen
da bedoeld is. De scholieren
tussen de twaalf en vijftien
jaar willen graag een dikke
agenda met veel foto's en
leuke verhalen. Dit zijn de
zogenoemde full-colour/lifes-
tyle agenda's. Naarmate de
scholier ouder wordt, veran
dert ook de functie van en de
eisen aan een agenda".
„De jongere scholier gebruikt
zijn agenda meer als dag- en
plakboek en niet als agenda.
Iedere bladzij die niet inte
ressant is, wordt volgeplakt
met pop- en sportsterren. De
meeste scholieren vereenzel
vigen zich met hun agenda.
Er staan een hoop persoonlij
ke gegevens in. Als een meis
je verliefd is, staat de agenda
vaak vol met gedichtjes. De
al wat oudere scholier stelt
prijs op een goede en over
zichtelijke agenda met ge
noeg ruimte om belangrijke
zaken in op te schrijven. De
agenda mag niet te groot en
zeker niet te dik zijn. Voor
deze groep hebben we dan
ook speciale lifestyle agen
da's waarin minder verhalen
en foto's staan".
„De best verkochte agenda's
waren vorig jaar The Next
Generation, de Rijam pop
agenda en de Avant Garde.
Dat zijn van die full-colour
agenda's met verhalen die
jongeren leuk vinden. The
Next Generation is een agen
da voor zowel jongens als
meisjes. Van de Avant Garde
bestaan twee versies".
Zijn de agenda 's niet te duur?
„Nee, want de agenda's staan
vol met foto's en informatie.
Het maken van een agenda
kost ons al kapitalen en daar
komen de fotokosten nog
eens bij. Het nadeel is echter
dat de foto's driekwart-jaar
van tevoren al vast moeten
staan. Er kunnen dus foto's
in de agenda's staan die niet
meer zo actueel zijn. Vooral
bij de popagenda's is dat een
probleem. Er komen steeds
nieuwe popsterren bij, van
wie je dan geen foto hebt. Of
een zanger is eerst razend po
pulair, maar tegen de tijd dat
de agenda uitkomt hoor je
niets meer van die persoon.
De niet geïillustreerde agen
da's kosten tussen de vijf en
zeven gulden. De geïillu
streerde agenda's kosten tus
sen de zeven en tien gulden
en de full-colour agenda's
zijn vanwege hun hoge pro-
duktiekosten twaalf en een
halve gulden. Dat is écht niet
te duur".
PETER DE WIT
ISfOtl
ur.biECHT De nu hon-
jarige wereldtaal Es-
Bito belooft een be-
-Mijke rol te spelen in
JJJJJïtwikkeling van com-
fprogramma's die
ien automatisch kun-
vertalen. Het
htse softwarehuis
voor Systeemont-
éling (BSO) is al
1980 bezig met het
ikkelen van een der-
programma; geble-
is dat de computer
moeite heeft met het
streeks vertalen van
en van de ene naar
ndere taal, maar dat
veel van de programmeer-
Ïiroblemen worden opge-
ost als Esperanto als „tus
sentaal" wordt gebruikt.
Volgens dr. K. Schubart, bij
BSO verantwoordelijk voor
het zogeheten project Distribu
ted Language Translation
(DLT), is juist voor Esperanto
als hulpmiddel gekozen omdat
de taal zo regelmatig is en der
halve eenvoudiger te hanteren
voor de computer. Het gebruik
van gewone volkstalen als En
gels en Frans is bij een compu
ter erg moeilijk, omdat deze te
veel onregelmatigheden bevat
ten. Het omzetten van teksten
in een computertaal is ook
geen oplossing, volgens dr.
Schubart omdat die de uit
drukkingskracht van menselij
ke taal missen.
De computerprogramma's
waarin Esperanto een rol gaat
spelen beogen in de toekomst
de informatie uit talloze data
banken over de hele wereld
vrijwel automatisch in de taal
van de klant om te zetten. Het
werk aan dergelijke program
ma's is bij het Utrechtse be
drijf in 1980 begonnen met een
budget van 17 miljoen voor
zeven jaar, waarvan de helft is
opgebracht door het ministerie
van economische zaken. BSO
zegt nu zeer ver te zijn met het
karwei.
Over de resultaten van het
werk van Schubart en de zij
nen wordt volgende maand
gesproken op het wereldcon
gres van de Wereld Esperanto-
Vereniging (UEA) dat voor
het eerst sinds 21 jaar in Rot
terdam wordt gehouden, waar
ook het hoofdkantoor van de
beweging zich bevindt. In to
taal worden in Rotterdam van
23 tot 30 juli ten minste twee
duizend Esperantisten ver
wacht. Ruim honderd jaar na
dat de Pool Zamenhof Espe
ranto ontwikkelde om de vol
keren op aarde beter met el
kaar te laten communiceren,
spreken ongeveer vijftien mil
joen mensen de taal. Volgens
UEA-voorzitter dr. Humphrey
Tonkin is de laatste jaren
vooral veel belangstelling ge
constateerd onder de Chine
zen, die naar verluidt Esperan
to veel eenvoudiger leren dan
Engels.
Tonkin erkent dat van een al
gemene acceptatie van de taal
nog lang geen sprake is. Zo
wordt bij de Verenigde Naties
ook nog steeds geen Esperanto
gesproken, hoewel dit sinds
jaar en dag één van de grote
wensen van de beweging is.
„Er is een zekere mate van
taaidiscriminatie", vindt Ton
kin, zelf Amerikaan. „In de
internationale omgang wordt
veelal gebruik gemaakt van
het Engels. Dit geeft de men
sen die van nature Engels
spreken een grote voorsprong.
Je kunt deze taal nog zo goed
beheersen, maar zo goed als
een Engelsman of Amerikaan
zijn taal beheerst, kun je het
bijna nooit leren. Esperanto
maakt hieraan een einde", al
dus de UEA-voorzitter, die
Engels eigenlijk maar een eli
te-taal vindt. Volgens hem zou
het veel eerlijker zijn wanneer
bijvoorbeeld bij grote interna
tionale vergaderingen zoals die
van de VN, vertegenwoordi
gers moeite deden om Espe
ranto te leren spreken. „Dan
zou iedereen bij het begin
moeten beginnen en zou nie
mand meer met een koptele
foon op hoeven zitten". Voor
de beweging is er wel enige
hoop. In enkele districten in
Brazilië is Esperanto sinds eni
ge tijd een verplicht vak op de
scholen.
ARJEN VAN DER SAR
AANWINST LEDEN DRASTICH VERMINDERD
DEN HAAG CDA en
PvdA willen met hun ei
gen tv-uitzendingen weg
van Nederland 3. Er
wordt zo weinig naar deze
zender gekeken dat de
partijen nauwelijks nog
reacties en nieuwe leden
krijgen. Verwacht wordt
dat zij de NOS zullen ver
zoeken naar Nederland 1
of 2 terug te mogen keren.
De impopulariteit van Neder
land 3 wordt het meest ge
voeld op de partijbureaus. Het
aantal kijkers dat zich na af
loopt van een tv-uitzending bij
deze bureaus als lid opgeeft is
enorm gedaald. Bij D66 is het
aantal belangstellenden vijftig
procent minder. Het CDA
kreeg er vroeger per keer zo'n
400 leden bij; nu zijn dat er
nog maar 40.
Het CDA heeft intussen alle
politieke partijen aangeschre
ven om te zien tot welke geza
menlijke initiatieven de poli
tiek kan komen. Ook vond al
een gesprek plaats tussen de
omroepcommissaris en een
aantal politieke partijen, waar
onder het CDA. De christen
democraten vinden dat er
moet worden bekeken of er
een andere programmering tot
stand kan komen.
Toch heeft een meerderheid in
de Tweede Kamer, bestaande
uit onder meer PvdA en CDA
het derde net zelf gewild. Ook
was de Kamer er zelf bij toen
besloten werd dat alle kleine
zendgemachtigden naar Ne
derland 3 zouden gaan. PvdA-
voorzitter Maijanne Sint: „Met
Nederland 3 is ook niets mis.
Het probleem is dat de pro
gramma's voor en na de uit
zendingen van de politieke
partijen een lage kijkdichtheid
hebben. Daardoor kijken nu zo
weinig mensen naar onze pro
gramma's".
JODIUMGEBRUIK IN NEDERLAND TE GERING
LEIDEN Veertig pro
cent van de meisjes en 31
procent van de jongens in
de gemeente Helmond
hebben last van krop, een
abnormale vergroting van
de schildklier. Dat blijkt
uit een onderzoek van
mevr. M.M. van Rees-
Wortelboer die vandaag
aan de Leidse universiteit
is gepromoveerd tot doc
tor in de geneeskunde.
Haar conclusie is dat er
meer jodium moet worden
toegevoegd aan talrijke
produkten.
Krop is doorgaans het gevolg
van een tekort aan jodium. In
ons voedsel zit maar weinig jo
dium; alleen visprodukten be
vatten voldoende om de
schildklier goed te laten func
tioneren. De Nederlandse
overheid heeft in het verleden
diverse maatregelen genomen
om het jodiumgebruik te rege
len. In de zeventiger jaren
werd besloten om jodium toe
te voegen aan het zout dat
bakkers voor hun brood ge
bruiken. Jodering van keu
kenzout werd toen afgeschaft
In '82 werd het merk keuken
zout Jozo opnieuw van jodium
voorzien op advies van de Ge
zondheidsraad.
Mevr. Van Rees heeft voor
haar onderzoek ruim tweedui
zend adolescenten onderzocht
in de gemeenten Leiden, Goes,
Doetinchem en Helmond. De
eerste twee gemeenten liggen
in steden waar doorgaans wei
nig gevallen van krop worden
gesignaleerd terwijl de andere
twee juist in kropgebieden lig
gen. Die verdeling geldt nog
steeds. In Helmond was het
aantal gevallen tijdens der on
derzoeksperiode ('82-'86) het
grootst, in Goes het kleinst
met 19 procent van de meisjes
en 4 procent van de jongens.
Jongens hebben doorgaans
minder last van een abnor
maal vergrote schildklier
doordat zij meer brood eten.
Bij vijf boterhammen per dag
is de minimale jodium-inname
die een mens nodig heeft, be
reikt. Meisjes eten vaak te
weinig brood.
Twaalf jaar geëist wegens verkrachtingen Het gerechts
hof in Arnhem heeft gisteren twaalf jaar onvoorwaardelijke ge
vangenisstraf geëist tegen de 34-jarige O.H. uit Lelystad die ver
dacht wordt van het verkrachten van twee vrouwen in Lelystad
op 23 september en 6 oktober vorig jaar. Het jongste slachtoffer
was veertien jaar. Mede gelet op de ernst van de beide delicten
en het feit dat de verdachte al tweemaal wegens verkrachting
was veroordeeld, eiste de procureur-generaal mr. M. de Haas de
maximale straf. De Zwolse officier van justitie ging in hoger
beroep nadat de man na een eis van twaalf jaar, was veroor
deeld tot zes jaar cel.
>KE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
mm mm-
nuttn oi
ttiHtotn tn
nes BMinw/H-
urn om oc
KT 6BOIC 10CK-
i srcmncj
k oaom r/tn
ie mcnrn
nuiimnmn
(c) Standaard Uitgeverll. Antw er pen-Wee sp.
UTRECHT - Het weten
schappelijk onderzoek
naar de geschiedenis van
gebouwen zou in ons land
nog aan honderden mén
sen werk kunnen bieden.
Van de mogelijkheden
voor zulk onderzoek
wordt maar een fractie
benut. Volgens restaura-
tiedeskundige A. de Vries
van de rijksdienst voor de
Monumentenzorg is het
bouwhistorisch onderzoek
nog slechts in een paar
plaatsen, min of meer bij
toeval, goed georgani
seerd.
van een internationaal congres
over bouwhistorisch onder
zoek: „Tachtig tot negentig
procent van het materiaal
glijdt als los zand door onze
vingers. Aan het meeste bouw
en sloopwerk in oude gebou
wen komt geen historicus te
pas, omdat de gemeente er
geen belangstelling voor heeft
of omdat er geen geld voor is".
Volgens De Vries zijn in Ne
derland niet meer dan tien
professionele bouwhistorici
werkzaam. Een groot deel van
het werk wordt gedaan door
vrijwilligers, zoals studenten
die aan een project meewer
ken in het kader van hun stu
die.
Het aantal gemeenten in ons
land dat structureel iets doet
aan het navorsen van de ge
schiedenis van gebouwen is
klein. Utrecht en Den Bosch
bijvoorbeeld horen tot de wei
nige steden die een stadsbouw-
historicus in dienst hebben. De
gemeenten zijn wel geïnteres
seerd in de restauratie van
oude panden, een fraai ogende
binnenstad trekt immers toe
risten en geeft prestige. Maar
restaureren kan niet zonder
wetenschappelijke onderbou
wing.
De Bossche bouwhistoricus
Van Drunen: „Je kunt een oud
gebouw historisch verant
woord opknappen, maar ook
op een Anton Pieck-achtige
manier. De gemeente moet het
belang inzien van een weten
schappelijke aanpak, anders
gebeurt het niet".
Afgezien van het chronische
geldgebrek bij de overheid
lijkt het klimaat voor de
bouwhistorie beter te worden.
Aan de belangstelling van pu
bliek zal het niet liggen en bo
vendien is de vrees van archi
tecten, opdrachtgevers en aan
nemers om historici toe te la
ten bij een restauratie geleide
lijk aan het verdwijnen.
Was men vroeger nogal eens
kopschuw omdat de bemoeie
nissen van historici het werk
zouden vertragen, inmiddels is
volgens Van Drunen het te
gendeel gebleken. De bouwers
in de grote steden willen nu
juist graag met onderzoekers
samenwerken: „Bij vooronder
zoek stuiten wij vaak op ge
breken in het gebouw. We
kunnen de aannemer advies
geven en de architect kan
onze tekeningen goed gebrui
ken, dus die samenwerking
worcty steeds gemakkelijker.
Voor de eigenaar is het inte
ressant om het verleden van
een gebouw te kennen, al was
het maar omdat de historie
steeds meer een verkoopargu
ment blijkt te zijn. Makelaars
die een oud pand moeten ver
kopen, komen vaak bij ons om
iets over de geschiedenis te
weten te komen".
Om de bouwhistorie in Neder
land goed van de grond te
krijgen, ontbreekt het nog aan
een opleiding, aldus Van Dru
nen. Het vakgebied wordt mo
menteel bevolkt door mensen
met allerlei verschillende ach
tergronden zoals bouwkunde
en kunstgeschiedenis. Als
wetenschap is de bouwhistorie
in Nederland nog maar enkele
tientallen jaren oud en nog
volop in ontwikkeling.
