Reagan voelt zich in
Moskou bijna thuis
Reservist getuigt van zware
mishandeling op Palestijnen
if
Akkoorden van Moskou
Moskouse studenten onder indruk van Ronald Reagan
Waterloo
/BUITENLAND
1 Jeltsin: Geen sprake
rvan ontslag Ligatsjov
ontkend dat hij in een vraaggesprek
met de BBC heeft opgeroepen op het
vertrek van Jegor Ligatsjov, de tweede
i r man van het Kremlin. „Wat het ontslag
J van kameraad Ligatsjov betreft, daar-
i' van kan absoluut geen sprake zijn", zei
Jeltsin tegen de Amerikaanse televisie
maatschappij ABC. Volgens hem heeft
hij evenmin gezegd dat er een campag-
s ne aan de gang is tegen de perestrojka
van partijleider Gorbatsjov. Het BBC-
i interview werd overigens volledig op
i> film opgenomen; gisteren probeerden
s Sovjetfunctionarissen de uitspraken van
Jeltsin al te bagatelliseren.
CeidóeCoutant
Algenplaag slaat „gat" in voedselketen Noordzee
(Vervolg van de voorpagina)
HAMBURG Met de uitbreiding van de gif
tige algenplaag naar het noorden is de even
tuele dreiging voor de Westduitse en de Ne
derlandse kust vérder afgewend, aldus het
Westduitse Hydrografische Instituut in Ham
burg. Maar op plaatsen voor de Zweedse west
kust is door de plaag tot negentig procent ver
dwenen van een rode alg, die een belangrijke
schakel vormt in de voedselketen.
„Er is een hele generatie vissen weg en misschien
is er en gat geslagen van jaren", aldus een Zweedse
bioloog. Deskundigen onderzoeken momenteel hoe
de giftige algensoort zich gedraagt. De giftige wer
king van de alg neemt af in minder zout water, zo
als in de fjorden en de Oostzee. Honderden tonnen
vis zijn gestorven als gevolg van verstikking door
dat de slijmerige alg zich vastzet op de kieuwen.
De zeehondensterfte voor de Deense Noordzeekust,
tengevolge van longontsteking, houdt intussen aan.
Tot gisteren waren ruim 300 doden dieren gevon
den en nog 50 meest bij het noordelijkste Westduit
se schiereiland Sylt vlak bij Denemarken. Het door
milieuvervuiling verzwakte immuunsysteem van
de zeehonden is niet meer in staat zich te weren
tegen virussen.
Sterrenstelsels
waren klonteriger
PASADENA/DEN HAAG Twee
Nederlandse sterrenkundigen, die
thans in de Verenigde Staten ver
blijven, hebben ontdekt dat ster
renstelsels in het vroege heelal
vlak na hun geboorte veel klonteri
ger waren dan nu. Dit deelde Peter
Barthel, thans werkzaam aan het
Californisch Instituut voor Techno
logie in Pasadena, gisteren mee. De
Nederlandse astronoom observeer
de enkele jonge" stelsels die mil
jarden lichtjaren van de aarde ver
wijderd zijn. Bij het onderzoek
werkte hij samen met George Mi-
ley, afkomstig van de sterrenwacht
in Leiden.
(Van onze speciale
verslaggever
Leo van Vlijmen)
MOSKOU Nog voor
Amerika's president Ro
nald Reagan morgen zijn
bezoek aan de Sovjetunie
afsluit staat een ding vast:
hij heeft bij zijn gang
door de porceleinkast wat
scherven achtergelaten,
maar het meeste servies is
toch heel gebleven.
Het feit dat president Reagans
gedurende de eerste dagen
van zijn bezoek voortdurend
op de mensenrechten hamer
de, kwam voor zijn gastheren
natuurlijk niet onverwacht.
Na drie voorafgaande topcon
ferenties weet Michail Gor
batsjov langzamerhand wel
wat voor vlees hij in de kuip
heeft. Hij kon er zeker van
zijn dat Ronald Reagan zou
proberen juist in het hol van
de leeuw zijn kans waar te
nemen. Bovendien zijn de
mensenrechten ongeveer het
enige thema waarmee Ronald
Reagan in de ogen van alle
Amerikanen hoog kan scoren.
Vandaar ook dat de Russische
reacties op de uitlatingen van
Reagan knorrig waren, maar
meer ook eigenlijk niet.
Anti-semitisme
Dat partijleider Gorbatsjov de
man die zich graag opwerpt
als de kampioen voor de men
senrechten in Oost-Europa
naar Moskou heeft uitgeno
digd, betekent tweeërlei.
Enerzijds kunnen de Russen
het zich momenteel blijkbaar
veroorloven iemand als Ro
nald Reagan, die een vastom
lijnd vijandbeeld heeft, bin
nen de Kremlin-muren te ha
len. Ze zijn heel wel in staat
om van zich af te bijten. An
derzijds hoeven zij niet of
nauwelijks te vrezen dat Rea
gans woorden over de men
senrechten, ook al worden ze
via de tv en de pers verspreid,
onder de bevolking enige op
winding zullen veroorzaken.
Indien er al sprake is van be
roering, dan keert deze zich,
zo moet men althans vrezen,
eerder tegen degenen die door
Reagan ontvangen zijn, de
dissidenten en de refuseniks.
Met name de joden merken al
lang dat het anti-semitisme
onder de bevolking toeneemt.
En niet zelden worden de
monstranten voor de mensen
rechten niet door de KGB of
door de politie, maar door
brave burgers gemolesteerd.
Geen rijen
De Amerikaanse president
kan zich er alles bijeen niet
over beklagen, dat hij in de
Sovjetrussische hoofdstad te
weinig bewegingsvrijheid
heeft gehad. Hij heeft zijn
hele program kunnen afwer
ken, met kerkelijke autoritei
ten en systeemcritici gepraat,
intellectuelen, schrijvers en
studenten toegesproken, en
zich een enkele keer op de
Arbat zelfs onder het volk
begeven.
Omdat de Moskovieten zich
ook door een bezoek van de
resident van de Verenigde
taten niet uit hun evenwicht
laten brengen, kan hij tijdens
zijn ritten door de stad de bes
te kanten van het Sovjet-le
ven van alledag gadeslaan: in
luchtige zomerkleren flane
rende Sovjet-burgers, druk
verkeer van auto's en weinig
rijen voor de winkels (de aan
voer van levensmiddelen
naar Moskou ondervindt de-
zerdagen als door een wonder
geen stagnatie). Afgezien van
de ook onder de blakerende
zon altijd nog grauwe gebou
wen zou Ronald Reagan kun
nen denken dat hij zich in
Philadelphia of Washington
bevindt, ergens in „Gods own
country".
Wandeling
Het hoeft dus niet te verbazen
dat de Amerikaanse president
gisterochtend tijdens zijn
wandeling met Michail Gor
batsjov door de Kremlin-tui-
nen moest toegeven dat hij
zich niet meer in „het rijk
van de duivel' waande en dat
hij zeer tevreden was. De
wandeling langs de Kremlin-
muur en over het Rode Plein
was overigens niet tevoren
aangekondigd. Partijleider
Gorbatsjov vertelde zijn gast
het een en ander over de ge
schiedenis van het Kremlin.
De wandeling was ingelast op
verzoek van Reagan zelf en
vond plaats onmiddellijk na
het gesprek onder vier ogen,
dat de beide leiders gisteren
morgen hadden.
Reagan sprak verschillende
Sovjet-burgers aan en Gor
batsjov nam zelfs een kind op
de arm om dat aan „Grootva
der Reagan" voor te stellen.
Toen de Amerikaanse presi
dent een groepje vrouwen
ontmoette zei hij: „Ik heb gro
te bewondering voor de vrou
wen van Rusland. U bent zo
moedig en u doet zo veel voor
de gehele samenleving". Gor
batsjov liet tijdens de wande
ling weten, dat hij „goede ge
sprekken" met de Ameri
kaanse president heeft gehad.
„De president had kritiek. Op
sommige punten was ik het
niet met hem eens. Maar wij
hebben zelf ook kritiek op
sommige zaken in ons land en
vergeleken daarmee is de kri
tiek van de Amerikaanse pre
sident slechts zwak". Als om
de zichtbaar goede onderlinge
verstandhouding te onderstre
pen, sloeg president Reagan
zijn arm om de Russische lei
der.
Meer bereikt?
Is het de Russen dan inder
daad gelukt om Ronald
Reagan in te pakken en is
daardoor op de top toch meer
bereikt dan men aanvankelijk
durfde te hopen?
Dit laatste moet nog blijken,
als de Apierikaanse president
en de Sovjetrussische partij
leider de balans hebben opge
maakt van vier dagen top.
Maar indien woordvoerder
Gennadij Gerasimov eens een
keer de waarheid heeft ge
sproken, is het wederzijdse
vertrouwen tussen Reagan en
Gorbatsjov momenteel zo
groot, dat ze bereid zouden
zijn van elkaar een tweede
hands auto te kopen. Ook dat
moet de Amerikaanse presi
dent bekend in de oren klin
ken. Hij kan zich in Moskou
al bijna thuis voelen.
Tijdens een onverwachte wandeling over het Rode Plein haalde partijleider Gorbatsjov een kindje
uit het publiek, om dag te zeggen tegen „grootvader Reagan".
FOTO: AP
Het diner op de Amerikaanse ambassade werd gisteravond ook bijgewoond door de dissidente
natuurkundige Andrei Sacharov en diens echtgenote, Jelena Bonner. Zij werden verwelkomd
door het echtpaar Shultz.
FOTO: AP
(Vervolg van de voorpagina)
MOSKOU De top tussen president
Reagan en partijleider Gorbatsjov heeft
geleid tot een aantal overeenkomsten,
die gisteren werden ondertekend:
Een akkoord over het vooraf aanmelden
van raketproeven binnen de huidige land
grenzen. Deze overeenkomt houdt in dat de
VS en de Sovjetunie ten minste 24 uur van
tevoren alle proeven met raketten, zowel
boven land als boven zee, aanmelden. Aan
gekondigd moet worden wanneer en waar
de proefraket wordt afgevuurd en waar zij
neerkomt.
Een akkoord over gemeenschappelijke
controle op onderaardse kernproeven. Het
bevat afspraken over het houden van ge
meenschappelijke experimenten ter verbete
ring van de controle op nucleaire proefex
plosies. De experimenten zullen worden ge
houden op de testterreinen in Semipalatinsk
en de woestijn van Nevada.
Een verdrag over culturele uitwisselingen
in de periode 1989-1991. Het culturele-uit-
wisselingsakkoord vult op sommige punten
het culturele akkoord aan dat op de eerste
top tussen Reagan en Gorbatsjov, in Genève
1985, werd gesloten. Men is onder meer van
plan onderhandelingen te openen over het
opzetten van culturele centra in beide lan
den. Ook wordt de uitwisseling van jonge
scholieren en studenten aangemoedigd.
Zes bilaterale overeenkomsten over uit
eenlopende zaken als visserij, reddingsope
raties op zee, ruimte-onderzoek, samenwer
king op het gebied van kernenergie, trans
port en radio-navigatie.
(Van onze speciale
verslaggevers
Jo Wijnen en
Leo van Vlijmen)
MOSKOU Enkele hon
derden studenten van de
universiteit in Moskou
hebben gisteren een bij
zonder college bijge
woond. President Reagan,
uitgenodigd voor het hou
den van een lezing, stak
op de van hem bekende
wijze de loftrompet over
de Amerikaane levens
wijze, het Amerikaanse
vrijheidsbesef en het vrije
ondernemerschap. Een
langdurige staande ovatie
was zijn deel.
Veel studenten toonden zich
na afloop onder indruk van
de Amerikaanse president.
„Ik had de indruk dat hij een
oude man was. Maar hij was
indrukwekkend", aldus een
studente. Een andere student
prees Reagan voor zijn onver
bloemde kritiek op de Russi
sche naleving van de mensen
rechten.
Volgens Reagan was zijn
boodschap voor de studenten
„simpel". „Jullie vormen een
generatie, die leeft in een van
de meest 'opwindende en
hoopvolle periodes in de Sov
jetgeschiedenis". Later beant
woordde de president vragen
van studenten, tijdens welke
hij zich gewoontegetrouw te
buiten ging aan tal van anec
dotes en jeugdherinneringen.
Hem werd ondfer meer ge
vraagd wat hij dacht van de
dissidenten en refuseniks die
hij had ontmoet, onder ver
wijzing naar een artikel in de
Russische pers, waarin een
van de dissidenten was be
stempeld als een fascistische
collaborateur tijdens de Twee
de Wereldoorlog. Reagan zei
echter dat hij van die beschul
diging niets wist. Toen
Reagan de grote zaal van de
Staatsuniversiteit verliet,
kreeg hij andermaal een lang
durige staande ovatie.
Schrijvers
Eerder op de dag had Reagan
een ontmoeting met 38 Russi
sche schrijvers en kunste
naars. Daar legde hij het ac
cent op de intellectuele vrij
heid en de vrijheid van artis
tieke expressie. Hij deed een
dringend beroep op de Sovjet-
autoriteiten de werken van de
verbannen schrijver Solzjenit-
syn toe te laten. Veel aanwe
zigen vonden dat Reagan
waarschijnlijk een van de bes
te toespraken van zijn leven
had gehouden.
Tijdens zijn derde ontmoeting
met Gorbatsjov kreeg Reagan
gisteren verschillende tele
grammen. In een van de tele
grammen kondigden de ou
ders van een pasgeboren kind
aan, dat ze hun zoon Ron zul
len noemen. Een ander pasge
boren kind werd door de ou
ders „Regina,, genoemd.
Overigens maakt president
Reagan gistermorgen een ver
moeide en afwezige indruk.
Zijn woordvoerder Fitzwater
zei dat Reagan „een slechte
nacht heeft gehad" en de ver
moeienissen van de reis naar
Moskou nog steeds niet geheel
teboven was gekomen. Maar
Nancy Reagan antwoordde
desgevraagd dat de president
„uitstekend" slaapt.
Gisteravond boden de Rea
gans de Gorbatsjovs een diner
aan in de ambtswoning van
de Amerikaanse ambassadeur.
Daarbij was ook de dissidente
natuurkundige Andrei Sacha
rov aanwezig. Tijdens het di
ner werd gespeeld door de
Amerikaanse jazz-pianist
Dave Brubeck. Het is niet be
kend of de Gorbatsjovs jazz
liefhebbers zijn. De om zijn
ongebreidelde gedrag beruch
te partijleider Nikita Chroesjt-
sjov was het in elk geval niet.
„Steeds als ik jazz hoor krijg
ik een opgeblazen gevoel in
mijn maag," aldus de partijlei
der in 1963.'
USKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
JERUZALEM Een Is
raëlische reservist heeft
verklaard te hebben ge
zien hoe militairen zo'n 25
geblinddoekte en geboei
de Palestijnen ernstig mis
handelden. Zijn geschre
ven getuigenverklaring is
voorgelegd aan de Israëli
sche minister van defensie
Rabin. De militaire politie
heeft inmiddels een on
derzoek ingesteld.
Volgens reservist Stemker
werden de Palestijnen bij aan
komst in de gevangenis Dha-
hiriya „tussen de benen en
over het helè lichaam geslagen
met behulp van een elektrisch
apparaat. Een kapitein die
aanwezig was kwam geen mo
ment tussenbeide. De afranse
ling duurde voort en een vap
de koks in de gevangenis
kwam met enthousiasme kij
ken". Stemker verklaarde on
der meer: „Er was een heel
jonge iongen, tussen 12 en 15
jaar. Ik probeerde hem te be
schermen. Maar toen ik weg
moest greep de kok hem weer
en gooide met met al zijn
kracht tegen een muur. Het
kind huilde en schreeuwde
van pijn. De kok schopte hem
in de nieren terwijl een bewa
ker hem op de rug sloeg".
De Israëlische minister van
defensie Rabin verwacht geen
vooruitgang in het vredespro
ces in het Midden-Oosten vóór
de zomer volgend jaar omdat
eerst verkiezingen worden ge
houden in Israel en de Vere
nigde Staten. Dat deelde Yasir
Obeid gisteren mee. Hij is een
vooraanstaande Palestijn die
samen met drie andere leiders
een onderhoud had met de
minster. Rabin besprak met
hen de toestand na de bijna zes
maanden durende opstand, die
inmiddels aan 207 Palestijnen
het leven heeft gekost. Rabin
verwacht volgens Obeid ook
niets van de nieuwe rondreis
van Shultz naar Israel en Ara
bische staten, die later dez^
week begint.
Het conflict in het Midden-
Oosten staat ook op de agenda
van de besprekingen tussen
Reagan en Gorbatsjov, maar
ook daar verwacht Rabin wei
nig heil van. De minister ver
klaarde voor de Israëlische ra
dio dat hij besloten had te
gaan praten met Palestijnen,
ook met sympathisanten van
de PLO, omdat hij ervan over
tuigd is dat de Palestijnen nu
inzien „dat zij niets kunnen
bereiken met stenen en brand
bommen."
WOENSDAG 1 JUNI 1988 PAGINA 7
BRUSSEL De uitslag is
voorspelbaar. Dat is jammer
want voor de rest belooft de
reconstructie van de „Slag bij
Waterloo", op 11 en 12 juni
aanstaande, een evenement
zonder weerga te worden.
Vlakbij het monument ter ere
van de Engelse, Pruisische en
Nederlandse overwinnaars,
een gigantische stenen leeuw
die met glazige blik over de
heuvels ten zuiden van
Brussel uitkijkt, wordt
binnenkort de hele ondergang
van Napoleon Bonaparte, de
kleine maar moedige Franse
keizer uit het begin van de
vorige eeuw, nog eens
uitgebreid overgedaan. Meer
dan duizend figuranten komen
daarvoor in actie.
Dat is natuurlijk niets
vergeleken bij de
strijdkrachten waarmee
Napoleon, die drie jaar vóór
zijn smadelijke nederlaag nog
met 600.000 man naar Moskou
trok, in juni 1815 zelf op zijn
keizerlijke donder kreeg. Maar
voor een simpel stukje
openluchttheater, en daar gaat
het hier om, is het niet mis.
Alle acteurs treden aan in
originele uniformen uit de tijd
van Napoleon, en om niets aan
het toeval over te laten
hebben het 27-ste regiment
Grenadiers uit Dijon en het
18-de Infanterieregiment uit
Orchies vooraf plechtig
moeten beloven dat ze zich
ook ditmaal zullen laten
verslaan.
Als blikvangers in het
buitengewoon kleurrijke
schouwspel gelden de met
beremutsen getooide
grenadiers van het eerste
regiment van de keizerlijke
garde, de voltigeurs met hun
sjako met rode pluim en de
mariniers met hun blauw met
goud belegde uniformen. Aan
de andere zijde stellen zich de
Royal Artillerie uit
Portsmouth, het tweede
infanterieregiment uit Silezië
en de Duitse Landwehr op.
Vijftig doedelzakspelers en
tamboers en de uit de streek
zelf afkomstige muziekkapel
van de Waterloose Garde
zorgen voor de
arbeidsvitaminen.
Net als 173 jaar terug, toen
vredesactivisten het leven van
Jan Soldaat nog niet
vergalden en de „flexibel
response" van de strijdende
partijen er alleen nog maar uit
bestond de ander een
opdonder te verkopen voordat
hij zover was, zal het slagveld
bezaaid zijn met kanonnen,
artilleriestukken, voortijdig
gestreken vlaggen, sabels en
geweren met bajonet. Een
groep Britse waarnemers,
gespecialiseerd in
reconstructies van veldslagen,
zal nauwlettend toezien dat
elk detail beantwoordt aan de
historische realiteit van 1815.
Dat houdt in dat Wellington
het sein „Ten Aanval!" moet
geven zonder vooraf zijn
quartz-horloge te raadplegen
en dat Blücher, onder wiens
leiding de Pruisen hun
bijdrage aan de kloppartij
tegen de Fransen leverden,
niet halverwege de slachtpartij
zijn contactlenzen kan gaan
schoonpoetsen.
Naar verluidt staan de Britten,
die de hele reconstructie op
film willen vastleggen, maar
ternauwernood toe dat de
infanteristen die in de hitte
van de strijd blijven, nog
doorgaan met ademhalen,
omdat hun lotgenoten dat 173
jaar geleden ook niet deden.
De slachtoffers van nu hebben
er hun regisseurs evenwel van
kunnen overtuigen dat zij er
over twee jaar, bij een nog
grotere jubileum-uitvoering,
opnieuw bij moeten kunnen
zijn.
Het hele schouwspel,
waarover bij de Toeristische
Dienst in Waterloo (09/322 354
99 10) nadere inlichtingen te
krijgen zijn, is gratis
toegankelijk, maar
toeschouwers die alles van
heel nabij willen meemaken
kunnen voor 110 gulden een
staanplaats krijgen in de
keizerlijke tent, waar aan de
vooravond van de slag een
cocktail wordt geschonken op
basis van champagne en
mandarine-Napoléon. In die
prijs zijn ook het ontbijt van
de volgende morgen
inbegrepen en de lunch die na
de spektakel-uitvoering wordt
feserveerd. Hopelijk is de
waliteit van die twee
maaltijden wat beter dan ten
tijde van de werkelijke slag.
Eén van de overlevenden van
toen, die na de slag zijn
militaire loopbaan opgaf en
zich op het eiland Elba
terugtrok, is daar namelijk
overleden. Met ernstige
maagklachten èn een
bu tengewoon slecht geweten.
Rijke schat in
Portugees wrak
KUALA LUMPUR Duikers
hebben in de Straat van Malakka
het wrak van een in 1512 gezonken
Portugees schip gevonden. Men
gaat er van uit dat het gevonden
schip de Flora de la Mar is, het
vlaggeschip van de Portugese ver
overaar Alfonso d'Albuquerque die
in 1511 het toenmalige sultanaat
Malakka innam, zo heeft de pre
mier van de Malaysische deelstaat
Malakka gisteren meegedeeld. Ver
moed wordt dat het oorlogsschip na
het plunderen van het sultanaat
met schatten beladen was die be
doeld waren voor de koning in Lis
sabon.
door Frans Boogaard
