Hendrik Kraemer: „padvinder"
die kerken de zendingsweg wees
Vi
-GEESTELITK LEVEN/OPINIE
kerk
wereld
Kardinaal Simonis
kapittelt Acht Mei Beweging
CcidócSoUAO/W
>weer
V
£ckbc(3otrumt
ZATERDAG 28 MEI 1988 PiJNE!"
door Mannin van der Berg
Vereren
Wie op de kamer van een jon
gere komt, ziet aan de muur
vaak de afbeelding van een
popster: Madonna of Michael
Jackson of wie dan ook. Wan
neer zo'n popster optreedt in
een voetbalstadion, trekken
duizenden als op bedevaart om
hun idool te horen, te zien en
toe te juichen. Het komt tot
vormen van aanbidding. Sou
venirs worden gretig verkocht.
In de jaren zestig waren er veel
jongeren die een poster van
Martin Luther King of van Ken
nedy op hun muur hadden han
gen.
In deze personen zagen zij (wij)
de belofte voor een nieuwe
toekomst. Deze personen wer
den niet alleen geëerd, maar ze
waren ook inspirerend. Ze zet
ten aan tot navolging. Navol
ging is trouwens een ingewik
keld woord, omdat het wordt
verwisseld met „nadoen, na-
apen".
Soms moet je in je leven begin
nen met nadoen. „Doet u mij
maar na", zegt een leraar
soms. Dit nadoen is een leerfa
se. Een tijdje later zegt dezelf
de leraar: „Nu moet je het zelf
doen". En weer een tijd later
kom je tot een eigen stijl en
kun je er meer van jezelf In leg
gen. Onlangs zag ik twee oude
re mannen, dezelfde oude kerk
van Delden schilderen, maar de
schilderijen waren verschillend,
leder van hen legde zijn eigen
accenten. Hoewel we leven in
een tijd van „no-nonsense" en
„kies exact" denk ik dat we al
leen onszelf worden, de unieke
mens die we mogen zijn, als we
leren creatief te worden en dur
ven na te denken over zin.
Geen samenleving en geen toe
komst is gebaat met naapers,
want zij hebben geen eigen
ziel, zij missen een eigen ge
zicht en een eigen verantwoor
delijkheid. Tegelijk kunnen we
in een samenleving niet zonder
mensen voor wie we uitlopen,
die ons in vuur en vlam zetten,
wiens portet we op onze kamer
hangen, van wie we vol zijn. Als
het goed is ontstaat er een wis
selwerking.
Mensen als ds. Allan Boesak
en Beyers-Naudé, kunnen ons
inspireren om ons in te zetten
voor anti-discriminatie hier of
door ons systeem veroorzaakt.
Hun inspiratie vertalen we dan
In onze situatie. Naapers, be
wonderaars lopen altijd het ge
vaar dat ze met de mond open
blijven staan kijken. Mensen
die zich laten inspireren oefe
nen zich in zelf de mond te ge
bruiken. Hoewel er altijd mach
ten en krachten zijn die liever
onmondige bewonderaars heb
ben, blinde volgelingen, is de
menselijke toekomst meer ge
baat met mondige en zelf-den-
kende mensen. Hetzelfde zou
ik willen zeggen als het gaat
om kerk-zijn en de weg van het
christelijk geloof.
Tot deze gedachten kom ik op
het einde van de meimaand,
die in katholieke kring ook ge
vierd wordt als Mariamaand.
Een aantal keren ben ik weer
gestoten op de uitdrukking
„Maria-verering". Ik merkte
dat ik niet goed uit de weg kon
met dit begrip. De „Maria-vere
ring" loopt het risico om haar
teveel tot een verhevene te ma
ken. Ik merkte dat ik pas wat
verder kwam toen ik de relatie
tussen eren en inspireren be
gon te ontdekken.
Misschien is de beste eer ook
juist dat je je laat inspireren.
Nu is alleen nog de vraag: door
wat laat ik me inspireren. Je
kunt spreken over haar ge
hoorzaamheid, haar overgave,
haar beschikbaarheid en on
derdanigheid.
Maar die begrippen zeggen me
weinig. Deze waarden krijgen
pas hun ware betekenis in het
licht van het Magnificat, haar
bevrijdingslied, haar geloof dat
machtigen en trotsen van hun
troon zullen worden verstoten
en geringen zullen worden op
getild. Er is nog heel wat crea
tiviteit, mondigheid en luisteren
naar lijdende en onderdukte
mensen voor nodig om ons dit
eigen te maken en uit te groei
en tot mensen die daar hier en
nu gestalte aan geven. Er is
meer nodig dan verering.
Restauratie Joodse begraafplaats in Polen
AMSTERDAM De actie voor de restau
ratie van de joodse begraafplaats Pyskowi-
ce in Polen heeft ruim 43.000 gulden opge
bracht. De restauratie omvat onder meer
het egaliseren van het circa 50 bij 150 me
ter grote terrein en de plaatsing van een
gedenkteken. De grafstenen worden opge
richt en gereinigd en er wordt gras inge
zaaid. De Stichting Restauratie Joodse Be
graafplaats Pyskowice werd twee jaar gele
den in het leven geroepen. Het is de enige
Joodse begraafplaats in Polen waar slacht
offers van diverse concentratiekampen be
graven liggen. Het gaat daarbij om min
stens vier Nederlanders. De begraafplaats
nabij Katowice in de buurt van Ausch
witz bleek geschonden en verwaarloosd.
De restauratie vindt geheel vanuit Neder
land plaats. Het ingezamelde geld is voor
een groot deel afkomstig van particulieren.
Joodse autoriteiten in Polen en de Neder
landse ambassade in dat land hebben toe
gezegd na de restauratie een oogje in het
zeil te houden.
Want wat baat het een
mens de hele wereld te
winnen en aan zijn ziel
schade te lijden?
Marcus 8 36
SYMPOSIUM BU HERDENKING HONDERDSTE GEBOORTEDAG
„Padvinder voor het
evangelie". Zo noemde
hij zichzelf weieens: Hen
drik Kraemer (1888-
1965). Anderen spreken
liever over hem als zen
dingsstrateeg, oecumeni
sche pionier, kerkhervor
mer of profeet.
Die laatste titel gaf dr. H.
Berkhof mee aan de
„leek" Kraemer, die voor
protestants Nederland in
de jaren 1930-1960 meer
betekenis heeft gehad
dan welke theoloog ook.
Het zijn wel constaterin
gen achteraf, want Kra
mer werd te weinig ge
hoord in eigen land,
meent Berkhof. Interna
tionaal was hij een zeer
gewaarde en gerespec
teerde autoriteit. Ook wat
dat betreft voldoet hij aan
de eigenschappen van
een profeet-
Volgende week wordt in
Oegstgeest een internationale
conferentie gehouden; op 17
mei jongstleden was het hon
derd jaar geleden dat Krae
mer werd geboren. Hij was
een Amsterdams jongetje, dat
in de Jordaan in aanraking
kwam met de idealistische
ideeën van bijvoorbeeld Do-
mela Nieuwenhuis. Zijn ou
ders stierven al vroeg en op
twaalfjarige leeftijd werd hij
bewoner van het Hervormd
Weeshuis in Amsterdam. Op
een ouderwets degelijke ma
nier werden hem de beginse
len van het christendom inge
prent, maar Hendrik Krae
mer leerde er ook de levende
God kennen: Op zeventienja
rige leeftijd wordt hij student
van de toenmalige zendings
school van het Nederlands
Zendelings Genootschap in
Rotterdam. Na afloop van die
studie laat het Nederlands Bij
belgenootschap hem in Lei
den Indonesische taal en let
terkunde te studeren. De be
doeling was dat Hendrik
Kraemer vertaler zou worden
in Nederlands Indië.
Dat is inderdaad gebeurd en
in die Indische jaren werden
de contouren zichtbaar van
een man over wie later zulke
grote dingen worden gezegd.
Kraemer had een visionaire
blik. Hij zag hoe het koloniale
bewind het niet lang meer
kon maken: vanuit een diepe
christelijke overtuiging besef
te hij dat het ene volk het an
dere niet kan knechten, de
zelfexpressie niet mag tegen
houden. In Indië leerde het
Dr. Hendrik Kraemer.
vormalige Jordaan-jongetje de
godsdienstige, etnische en cul
turele verscheidenheid ken
nen. Diverse van deze ele
menten komen later uitge
kristalliseerd terug in een van
zijn zeer vele publicaties: arti
kelen, lezingen en boeken.
In 1936 krijgt Kaemer op
dracht om een voorbereiden
de studie te maken voor de
derde wereldzendingsconfe-
rentie, die van Tambaran in
India (1938). Op het interna
tionale zendingsforum heeft
hij dan al lang naam gemaakt.
Bijvoorbeeld in 1928, op de
zendingsconferentie in Jeru
zalem. Daar leverde hij we
zenlijke bijdragen aan de dis
cussie over de verhouding
tussen de wereldgodsdiensten.
Tegenover de vraag of niet-
christelijke religies een bijdra
ge aan het christendom zou
den kunnen leveren, vroeg
Kramer of die bijdragen wer
kelijk iets kunnen betekenen
voor iemand die gelooft dat
het verhaal van de opgestane
Heer niet zomaar een verhaal
is naast andere verhalen en
die gelooft dat de boodschap
van die Heer de weg is, de
waarheid en het leven.
In 1937 keert Kraemer terug
naar Nederland. Hij wordt be
noemd als hoogleraar in de
godsdienstgeschiedenis in Lei
den en blijft dat gedurende
tien jaar. Een belangrijke on
derbreking is is die in de
tweede wereldoorlog.
Tijdens de conferentie in
Tambaran was duidelijk ge
worden hoe christenen de
nazi-cultuur van Hitier dien
den te beoordelen: als heiden
dom. Kraemer heeft een be
langrijke bijdrage geleverd
aan dit oordeel. Nu, vijftig
jaar later, lijkt die veroorde
ling van de Hitler-cultuur een
vanzelfsprekendheid, maar de
geschiedenis, juist ook van de
kerken in Duitsland of in ons
land laat zien hoe moeilijk het
was tijd en ideologie tot op
het bot te analyseren.
Dat Kraemer zijn universitai
re taken neerlegde, is begrij
pelijk voor de man die door-
zég wat er gebeurde. Hij werd
gijzelaar in het kamp in St.
Michielsgestel. En ook Krae
mer is een van die velen uit
de elite-club van geestelijke
leiders die in het kamp zijn
gegroeid naar een nieuw lei
derschap in het herrijzend
Nederland. Samen met onder
andere Banning en Grave-
meyer, de secretaris van de
hervormde synode heeft hij
plannen gesmeed voor een
vernieuwing eigenlijk een
hervorming van de Neder
landse Hervormde Kerk. Het
kon immers niet meer zo zijn
als voor de oorlog. De kerk
moest present zijn in de sa
menleving, want daarin ligt
haar wezen: het apostolaat. De
kerk is er niet voor zichzelf,
maar vanwege de wereld.
Daarom moet de kerk naar
buiten gericht zijn en moeten
alles wat die houding belem
mert worden weggehaald.
Vanuit die gedachten werd de
FOTO: HERVORMDE ZENDING
in hervormde kring zo ver
trouwde term „gemeenteop
bouw" geboren. Het getuige
zijn van Christus in de sa
menleving was de verieuwen-
de opdracht van het drieman
schap Banning, Gravemeyer
en Kraemer. Net als de Her
vormde Kerk vernieuwd
moest worden in zichzelf,
moesten alle kerken van Eu
ropa dat. Kraemer zag de ont
kerstening van het continent
in alle scherpte op zich afko
men.
Actueel
Het boek dat Kraemer voor
bereidde voor de conferentie
in 1938 is wellicht zijn meest
bekende werk geworden: De
christelijke boodschap in een
niet-christelijke wereld. Daar
in ging het onder meer om de
dialoog tussen de wereldgods
diensten; een onderwerp dat
nog steeds op de agenda van
de wereldkerk staat.
Natuurlijk, er wordt nu met
andere woorden gesproken:
Meer dan in 1938 kennen wij
nu ménsen achter de namen
van wereldgodsdiensten.
Kraemer is ons trouwens
voorgegaan in de benadering
van ménsen als het gaat om
het gesprek tussen de gods
diensten. Dat betekent bij
Kraemer niet: het in- en uit
wisselen van delen van die
verscheidene godsdiensten.
Het christelijk geloof is een
uniek geloof en daarvan moet
iedere christen getuigen;
dichtbij en veraf.
Een andere actualiteit uit het
indrukwekkende scala me
ningen, visies en „profetieën"
van Kraemer is diens visie op
de secularisatie, de verweldlij-
king.
Dit thema is het gesprek van
de dag in de kerk in ons land.
Kraemer zegt: Als de kerk er
is ter wille van de wereld,
dan zal die kerk die wereld
moeten leren kennen om haar
te dienen. Kraemer diepste
motief daarvoor is „de liefde
tot God en dus de liefde voor
de wereld". Hij schrijft in het
voorwoord bij „De Roeping
der Kerk" (1945) dat de bijbel
allereerst zegt: „bekeert u en
„geeft mij uw hart". Dat is de
grondhouding waarmee Krae
mer in de wereld staat in zijn
apostolaire roeping.
Een derde actualiteit is die
van de lekebeweging. Niet al
leen in de Rooms-Katholieke
Kerk Acht Mei Beweging,
Mariënburgvereniging), maar
ook in de reformatorische
kerken klinkt hier en daar de
stem die pleit voor de leek te
genover een hiërarchisch
functionerende ambtelijke
kerk. De leek Kraemer sprak
over het „vergeten ambt De
gewone gelovige heeft als ge
weldig ambt het vertegen
woordiger zijn van de kerk in
de wereld. En, aldus tenslotte
Kraemer, waren het niet
vaak leken die zorgden voor
bijsturingen in het beleid van
de „ambtelijke kerk?"
De conferentie volgende
week wordt gehouden op een
historische plek, het Hendrik
Kraemer Instituut (HKI) in
Oegstgeest. Het HKI is het
hervormd-gereformeerd op
leidingscentrum voor mensen
die in de zending gaan wer
ken. In 1971 ontstond het als
samenvoeging van de afzon
derlijke instituten van de Ne
derlandse Hervormde Kerk
en van de Gereformeerde
Kerken. De hervormd-gere-
formeerde zending in ons
land is nauwelijks denkbaar
zonder de figuur van Krae
mer; dat de oecumenische
zendingsschool zijn naam
kreeg, is dan ook terecht.
De conferentie ter gelegen
heid van de honderdste ge
boortedag van Kraemer staat
in het teken van de ontmoe
ting. Mensen uit de Derde
Wereld hebben er evenveel
stem als mensen uit de eerste
en tweede wereld. En zo
hoort het ook in de nagedach
tenis van een man die de
christen uit het westen zijn te
rechte plaats gaf op het toneel
van de wereld en daarmee
ruimte schiep voor anderen.
LÜTSEN KOOISTRA
Paus wijdt
Nederlands lid
Opus Dei
tot priester
AMSTERDAM De Neder-
lander Christian van der Ploeg
wordt zondag door de paus
priester gewijd. Met Van der
Ploeg worden nog 27 andere
leden van de conservatieve
priesterórde Opus Dei in de
Sint Pieter gewijd. Zij zijn af
komstig uit onder meer De 29-
jarige Van der Ploeg studeerde
van 1978 tot 1983 rechten aan
de Universiteit van Amster
dam. Van 1982 tot 1984 was hij
directeur van het Opus Dei
studentenhuis Leidenhoven in
de hoofdstad. In 1984 vertrok
hij naar Rome voor een studie
filosofie. Opus Dei telt op het
moment 1308 priesters en meer
dan 74.000 lekengelovigen. De
orde viert in oktober zijn 60-ja-
rig bestaan.
VOOR GEBRUIK
NIET-GOEDGEKEURD
TAFELGEBED
UTRECHT Kardinaal Si
monis heeft de Acht Mei Be
weging laten weten „met
spijt geconstateerd te heb
ben" dat tijdens de manifes
tatie op 7 mei „opnieuw op
ernstige wijze is ingegaan te
gen de binnen de Rooms-
Katholieke Kerk overgele
verde ordening en geest van
de liturgie".
Volgens de kardinaal is daar
mee niet alleen afgeweken
van „duidelijke richtlijnen
van het Tweede Vaticaans
Concilie", maar is tevens de
„eenheid en eensgezindheid
in geloof en geloven" ge
schaad.
De bisschoppen zijn van plan
de gebeurtenis „met de ande
re ernstige bezwaren die er
tegen de Beweging bestaan"
ter sprake te brengen tijdens
hun derde gesprek op 16 juni
met de Beweging.
De manifestatie op zaterdag 7
mei in Utrecht werd afgeslo
ten met het door Rome afge
keurde tafelgebed „Gij die
weet" van Huub Oosterhuis.
Het gebruik van datzelfde
gebed in 1986 in Den Bosch
was voor de bisschoppen aan
leiding de voorganger, abt
Ton Baeten, te ontslaan als lid
van de bisschoppelijke beleid
sadviescommissie. Het bestuur
van de Acht Mei Beweging
besloot het gebed dit jaar
weer te gebruiken omdat het
zo'n belangrijk „herkennings-
teken"is voor katholieken en
omdat de goedgekeurde gebe
den niet van een zelfde „taal
gevoeligheid als 'Gij die weet'
getuigen. Een belangrijk deel
van de achterban van de be
weging, waaronder de partici
panten Pax Christi en de Ma
riënburgvereniging, toonde
zich weinig gelukkig met de
beslissing. Het bestuur hero
verwoog zijn besluit, maar
hield er zij het niet una
niem aan vast.
In de Acht Mei Beweging zijn
een kleine honderd kritiscn-
katholieke organisaties en
groeperingen verenigd.
Italiaanse
bisschoppen
waarschuwen tegen
antisemitisme
ROME De Italiaanse rk
bisschoppen hebben de gelo
vigen in hun land voor een
nieuwe golf van antisemitis
me gewaarschuwd. De rooms-
katholieken in Italië worden
opgeroepen elke steun aan het
antisemitisme, hoe indirect
ook, te vermijden.
De verklaring is een ant
woord op de kritiek van jood
se zijde op de „eenzijdige be
richtgeving" van enkele ka
tholieke tijdschriften over het
Palestijnse vraagstuk. Twee
weken geleden stelde de op
perrabbijn van Rome, Elio
Toaff, het Vaticaan en de ka
tholieke pers medeverant
woordelijk voor een nieuwe
golf van antisemitisme in Ita
lië.
EGV
W
H)k
in het
ior Euro
Afval naar Derde WereltLS™
>ntrol. D
hnisch g
T-k 'geit in I
UE Derde Wereld is de laatste weken op een nieuwioven de
in het nieuws: als vuilnisvat voor chemisch afval ipaar de
Europa. Via grote transporten overzee dreigen «van.zes
tonnen uiterst giftig spul te worde
Guinee-Bissau, Benin en Kongo.
yoor de
HET is ongetwijfeld mogelijk een op het eerste gf
gisch verhaal af te steken over de redelijkheid var? inpn
plaatsing van het Europese afval naar Afrika. Bijv^i.
dat de landen van West-Europa te dicht bevolkt zij__
een verantwoorde manier de giftige stoffen op te cli
verbranden. Allerlei Afrikaanse landen zijn bijna „1»
mensen betreft, dus is het verstandig om daar ons alA T
toe te brengen voor opslag of verbranding.
Wie een beetje verder doordenkt, bedenkt echtej
dingen. Bijvoorbeeld de deining en verontwaardigd
ontstaan in Alphen aan den Rijn en omgeving van'
de grondvervuiling. Maar Lekkerkerk, Alphen en al
dere Nederlandse gifschandalen zijn slechts onbe<i
incidenten in vergelijking met wat er dreigt te gety
Guinee-Bissau, in Benin of in Kongo. Niet alleen in |XEL
heden afval, maar ook in bedreigende werking. wc
straatarm land als Guinee-Bissau, met ruim tachtig?1" een
analfabetisme, is niet in staat op adequate wijze me{enSorc
valprobleem om te gaan. ometei
ometei
Zo worden de gifbelten in Afrika levensgrote bedr^j.^ 8
voor mens en milieu. Voorzieningen die in de Ned^em0Q
omstandigheden normaal zouden zijn, kunnen alle£ toe^
uiterst hoge kosten in Afrikaanse landen worden
seerd. Het is nog maar de vraag of Europa dan no£.^e
geïnteresseerd is in dumping in Afrika. iorweg
ïg doo<
Jl/EN andere benadering is ten minste zo wrang. Kr' blij
Westen heeft dank zij een succesvol economisch bi
wereldhandel in handen. Grondstoffen uit de DerdeL ^an
worden tegen lage prijs ingekocht, in het Westen vet,rdat di
met een grote winst weer doorverkocht, ook naar deft", m<
Wereld. Mede daardoor is Europa rijk en Afrika groltenscha
arm. Het cynische is nu dat Afrika door datzelfde1" van 1
wordt „verleid" om althans nog iets te verdienen,
aan het afval van de rijken. (ag wor
ji uiter:
Het chemisch afval is een reëel probleem dat om ojrt.'
gen vraagt. Wat er nu dreigt te gebeuren is echter g^afscl
lossing, maar een verergering van het probleem. N^arschiji
maar ginds. Echter, de morele verantwoordelijkhebr vissi
niet bij de landsgrenzen, maar reist mee met de vattldhuis.
welk land dan ook. Ben Z,U'
inten
■p. ildhuis.
DE Nederlandse politiek heeft zich uitgesproken n het i
kwestie. Minister Nijpels wil met een noodwet berei?ntïes
Nederlands afval alleen op „verantwoorde wijze" naP ze 1
ka gaat. Maar er zijn andere maatregelen nodig. M^^u
van het CDA, dat weet heeft van de opdracht de sc!
te bewaren en te beheren, mag een duidelijke stelli-
worden verwacht. Guinee-Bissau, Benin en Kongo
mers ook deel van de schepping.
Minder buien
DE BILT (KNMI) De on
weersstoring boven Duitsland,
Nederland en de Noordzee, die
ons talrijke buien heeft ge
bracht, trekt maar heel lang
zaam weg. Ook vandaag valt
er van tijd tot tijd een bui, en
de kans op onweer is vooral
nog aanwezig in het o8sten en
noordoosten van het land. In
het westen kan af en toe de
zon doorkomen.
De middagtemperatuur blijft,
als gisteren, bij een graad
steken. Er staat een mati
ge noordwestenwind, van
nacht kan opnieuw hier en
daar mist ontstaan. Morgen
wordt de buiigheid een stuk
minder. De zon kan wat meer
schijnen, maar wat tempera
tuur betreft verandert er maar
weinig.
(V
ren in het noordwesten ron
den. In het binnenland e
zuidoosten oplopend tot oni v v
graden. ïrlemei
DHOVI
Italië en de Joegoslavische je in de
selend bewolkt en vooral mtjet op
enkele regen- of onweersl,
dagtemperaturen van 22 t<r f
den. istaand
Weerrapporten 27 mei 20 uur ^wart
Weer Ma. verde
temvDat li
morgen
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
KNMI, geldig
maandag:
Zuid-Scandinavie en Denemarken:
half tot zwaar bewolkt en enkele bui-
i. Middagtemperaturen van 18 gra
in aan de Noorse kust tot rond 20
graden elders.
Britse Eilanden: half tot zwaar be
wolkt en enkele buien. Middagtem
peraturen ongeveer 15 graden.
Benelux: Morgen af en toe zon,
maandag overwegend veel bewol
king. Enkele buien. Middagtempera
turen rond 17 graden.
Duitsland: Af en toe zon en enkele
buien. Middagtemperaturen rond 19
graden.
Frankrijk: In het zuiden en zuidoos-
perioden met zon en op de mees
plaatsen droog. Elders half tot
jar bewolkt en enkele buien. Mid
dagtemperaturen van rond 18 graden
het midden en noorden tot onge-
;r 25 graden aan de Middellandse
Zee.
Alpenlanden: Vooral morgen enkele
buien, maandag ook af en toe zon.
Middagtemperaturen in de dalen
rond 20 graden.
i droog. Middagtemperatu-
BIILAGE BIJ UW KRANT M
INFORMATIE OVER FILMS,M
THEATER. RECREATIE, EX PC
EN EEN COMPLETE AG-
PvdA en Drees
Éen recente beschouwing van
uw parlementair redacteur
Ri& in 't Hout naar aanleiding
van het overlijden van dr. W.
Drees noopt mij tot een reac
tie.
Het is uiteraard niet mogelijk
me te verweren tegen de niet
op feiten gebaseerde suggesties
op basis van anonieme bron
nen. Wel kan en wil ik met
klem beweringen van uw re
dacteur tegenspreken over wat
ik volgens hen: gedacht
en gedaan heb na de bekend
making van het overlijden van
de heer Drees. Volgens de
heer In 't Hout zouden mijn
partijgenoten en ik „in com-
Elete verwarring" ziin ge-
racht door dat bericht. Als
bewijs voor zijn analyse voert
hij aan dat „CDA-prejpier
Lubbers al voor de tv-camwa's
stond, terwijl PvdA-fractielei
der Wim Kok nog koortsachtig
aan het bedenken was wat hij
zou zeggen". Voor een ieder
die dat wilde, was echter op de
bewuste dag waarneembaar
dat ik namens de PvdA-fractie
in de Tweede Kamer zowel
mondeling als schriftelijk
praktisch onmiddellijk op het
nieuws reageerde. Omdat In 't
Hout dat gegeven blijkbaar
van belang vindt, voeg ik er
nog aan toe: dat was niet lang
na, maar ruimschoots vóór de
heer Lubbers. Als uw redac
teur op deze en andere punten
even de moeite had genomen
de gebruikelijke journalistieke
regels van hoor en wederhoor
toe te passen, dan was hem
een onjuiste publicatie be
spaard gebleven en mij een
onterechte verdachtmaking.
W. Kok,
voorzitter PvdA-fractie
Tweede Kamer.
Smeets
„Kamperland. Vraag me niet
waar het ligt", kakelde Mart
Smeets woensdagavond. Het
moest waarschijnlijk zoiets als
een verontschuldiging ziin.
Het was nou eenmaal zo dat
het Nederlands voetbalelftal
„zich er recreëerde", zoals
Eddy Poelman, Smeets collega
ter plaatse, het uitdrukte, en
Ruud Gullit moest worden ge
vraagd naar de kansen van
PSV in de Europa-Cupfirjile.
Maar anders hadden ze van
Studio Sport natuurlijk nooit
een cameraploeg naar zo'n uit
hoek gestuurd. Kamperland,
meneer Smeets, is een dorpje
in Zeeland. Het ligt, om pre
cies te zijn, op Noord-Beveland
aan een uitloper van het voor
malige Veerse Gat. Dat had de
heer Smeets gewoon even in
de atlas moeten opzoeken.
Want de aankondiging: „We
schakelen nu over naar Kam
perland in Zeeland" is gewoon
iets eleganter tegenover de in
woners van dit Zeeuwse dorp.
A.M. Dullaart,
DEN HAAG.
Hotels
Kortgeleden hebben Rotary-
leden uit Venray in enkele
Nederlandse plaatsen asperges
geveild. De opbrengst was be
stemd voor het Tesselhüus op
Texel, een vakantieoord voor
rolstoelgebruikers. Een sympa
thieke actie. Hoewel? Eigenlijk
zou het Tesselhuus niet nodig
moeten zijn en er zelfs niet
mogen zijn. Want enkel en al
leen door zijn bestaan vormt
het Tesselhuus een excuus
voor eigenaren van andere ho
tels om niet aan de bitternood-
zakelijke verbouwing te begin
nen die hun gastenverblijven
toegankelijk moet maken voor
rolstoelers.
Sacharov-congres
In het verslag van het onlangs
gehouden Sacharov-congres,
wordt de Groningse hoogle
raar Bruno Naarden geciteerd.
Prof. Naarden is sinds het ver
trek van Prof. Bezemer in
1987 echter niet in Groningen,
maar in Amsterdam verwin
den aan het Oost-Europa Insti
tuut. Voorts wordt de Utrecht
se wetenschapper Goudoever
te veel eer toegeschreven door
hem hoogleraar te noemen.
Voor zover mij bekend is er in
Utrecht, sinds het emeritaat
van Prof. Dittrich, geen hoog
leraar Oosteuropese geschiede
nis meer, als gevolg vanj
zuinigingen. Overigeiu
Goudoever in zijn led
val van Malenkov in l£
plaatst hebben. Maar
kov verloor zijn invta
1955, toen hij moest i
als voorzitter van de n
raad. Wel bleef hij nog f
het Presidium (het huidil
litburo), maar na eniger
nele verschuivingen w<9
de loop van 1955 Chro(
en Boelganin onbetwf
eerste en tweede man.
Eri ten Houten,
DEN HAAG.
-\W.
