lfremmen kost minder tijd dan versnellen ouden jubileum met diepzwarte rand Tanken in het buitenland £eidóe@outtMit ".VOLKSWAGEN VANDAAG 50 JAAR: ILO: auto- produktie beperken A Belangrijke stap van Ford AGIN TO DONDERDAG 26 MEI 1988 PAGINA 17 ypt' ieri l'énTS n titel 'lingle W I r met en bl« van e" wo fan onze correspondent de cijf Rink Drost) daag bestaat Volkswagen lekam aar. Voor een jubileum- d. Vi tje is objectief gezien alle lkaar eiding, want uit een aar- iap v nd begin is per slot van t. Indisning één van de grootste merdj producenten ter wereld inreco én van Duitslands groot- itVC werkgevers gegroeid. Ech- ok Mi voor een al te uitbundig passet bestaat ook weer geen e besl eiding. Het gouden jubile- :eren, heeft een diepzwarte n von I. Want het was niemand oor Zider dan Adolf Hitler die aoide 6 mei 1938, Hemelvaarts- de eerste steen legde het concern. rfkff zijn beruchte manifest- ^£5 1 „Mein Kampf", dat in de t|| tijd aan elk pasgetrouwd I tegelijk met het trouw- kje werd uitgereikt, en dat edere Duitse huishouding De ta eerder dan de bijbel aan- der Pjg vverd geacht, kondigde eravo er de geboorte van Volks- ird zij en ai aan. Hij had het e klaiitde motorisering van het hooi se volk". "de w 0-ontwerper Ferdinand epoulijche iiet zich graag voor rerd 1 lationaalsocialistische kar ust vinen. Op zijn tekenplank kevis cheen een weliswaar foei- Na d t( maar (naar toenmalige ng vc jppen) gemakkelijk te 'loeg 1 luceren en zeer betaalbaar Plas ikeltje, een echte volkswa- der PI De Duitse auto-industrie, voorop de destijds groot- producent GM-dochter \A 0 1, stond uiterst sceptisch nover de nazi-ideeën van ismotorisering. Vooral het om voor Porsches volks- en een compleet nieuwe S iek uit de grond te stam- ®nSe ontmoette hoon. Leideer koppelde het autopro- 29 "laan dat van „Kraft durch ^njlude" (KdF), het door de ensch 's gretig geannexeerde y»Jf_ eet van „Turnvater in n", zoveel mogelijk Duit- o* maar dan we^ mas- 9 juni verband - de vreugden jm t lichamelijke oefening te j( n beleven. Bodo Laffe- 1°"° tz, één van de nazikop- nPJ9ecken van KdF, kreeg de Hoi racht een geschikte stand- j t) lts voor de volkswagenfa- >rd-H jQen KdF-Automobil- k, te vinden. keuze viel op het stadje -u ersleben en de omgeving jk vjpYau jn Niedersachsen, ten >rtsenrcjen van het Mittelland- voet ai_ jn 1936 nam Hitier de delen van de stad ileben, de gehele ge iten Rothehof en Hesslin- en delen van omliggende eenten zouden worden agevoegd tot één stad, met ™j(centrale factor de fabriek KdF-auto's. Bij het nieu- geheel behoorde een voor- '0 uujjg riddergoed, dat Wolfs- g had geheten. Dat gege- plus Hitiers bewondering Mr de wolf bepaalden de m van de nieuwe stad: 1 lfsburg. 1 ia(vel de verwezenlijking van lfsburg als van de KdF-fa- IG -lek werd voortvarend aan- ronki akt. Op 26 mei 1938 legde Ier de eerste steen voor de n een F-fabriek. 70.000 genodig- erse i bej den waren getuige van de of ficiële plechtigheid. De propa gandamachine van Joseph Goebbels draaide op volle toe ren om deze nationaalsocialis- tische krachttoer in binnen- en buitenland uit te buiten. Op 1 juli van dat jaar begon de opbouw van het nieuwe Wolfsburg. Gründlichkeit Ondanks de voortvarendheid waren de nationaalsocialisten de Duitse Gründlichkeit niet uit het oog verloren. Dertig voor-exemplaren van de KdF-auto, geproduceerd bij Porsche, waren duchtig aan de tand gevoeld door de SS. Ferdinand Porsche bleek in de roos te hebben geschoten met zijn revolutionaire ont werp. Het prototype van het Kevertje, nog zonder achter ruit, met grote koelribben op de achterklep die het 25 pk sterke boxermotortje aan het gezicht onttrok, was nauwe lijks kapot te krijgen. Met glans haalden de auto's hun 80.000 testkilometers over de weg en door het terrein. Op de weg haalde het voertuigje met enige moeite 100 km per uur, bij een dank zij de stroomlijn laag blijvend ben zineverbruik. De KdF-wagen bewees toen al zijn kwaliteiten voor de la tere oorlogvoering. Voorals nog echter mochten de Duitse arbeiders zich blind staren op de KdF-wagen. 990 Reichs- mark „af fabriek" zou de auto kosten. Daar kon geen andere autofabrikant, ook Opel niet, aan tippen. De arbeidersinko mens lieten echter niet de aanschaf-ineens van zelfs een auto onder de 1000 RM toe. KdF ontwikkelde een simpel spaarsysteem: aspirant-kopers konden spaarzegeltjes plak ken en als ze na verloop van enkele jaren 990 RM bij el kaar hadden, zou hun auto klaar zijn. Honderdduizenden begonnen nijver te sparen en KdF- wolfsburg begon, mede gefi nancierd door dit spaargeld, voorzichtig te produceren. 134 manuren gingen in de pro- duktie van een Volkswagen zitten, voor die tijd ongehoord weinig. Tegenwoordig vergt een VW-Golf 16 manuren. Echter, in Wolfsburg werden nauwelijks auto's voor de nij ver zegeltjes plakkende KdF- spaarders geproduceerd. Hit- Ier had zijn zinnen op verove ring gezet. Oostenrijk en het Sudetenland in Tsjechoslowa- kije vielen de Führer nog zonder oorlog in de schoot. Polen was pu aan de beurt, en gezien de dreigingen van Groot-Brittannië en Frank rijk zou daarvoor toch wel militaire actie nodig zijn 4800 man was de personeels sterkte op 16 september 1938, toen de KdF-autofabriek werd omgedoopt tot Volkswa- genwerk GmbH. De naams wijziging had een navrante bijsmaak, want omstreeks die datum werd de produktie van Volkswagens gestaakt en schakelde de fabriek over op de fabricage van terreinwa- Adolf Hitier legde de eerste steen voor het wereldconcern Volkswagen. De Kraft-durch-Freude-auto was een idee uit zijn boek „Mein Kampf". Hier enkele van de eerste testkevers. gens, amfibievoertuigen, tan- kwielen en schotelmijnen. De KdF-spaarders stonden in de kou. Met hulp van familie leden hadden sommigen al een flink deel van het beno digde aantal zegels bijeenge- plakt. Ze konden naar hun begeerde auto fluiten. De meesten deden dat zonder morren, met geheven rechte rarm, in opperste aanbidding voor hun Führer. Ingelijfd De toenmalige VW-directie schreef zelf dapper mee aan het donkerste hoofdstuk van de onderneming. De meeste arbeiders werden ingelijfd bij de Wehrmacht. Om de pro duktie op gang te houden maakte de directie dankbaar gebruik van krijgsgevangenen en vanuit heel Europa afkom stige dwangarbeiders. Diege nen die de oorlog hebben overleefd hebben tot nu toe geen enkele vorm van scha deloosstelling of tegemoetko ming ontvangen. In de oorlogsjaren kwamen de geallieerde vliegtuigen in toe nemende mate bij Volkswa gen „op bezoek". Niettemin konden de nazi's met kunst en vliegwerk de produktie van oorlogsmaterieel tot het bittere einde op gang houden. Toen de geallieerden in 1945 Wolfsburg binnentrokken, werkten in de voor tweederde vernielde fabrieksgebouwen nog 9.000 mensen. In de stad Wolfsburg, grotendeels uit ba rakken opgetrokken, huisden nog 17.100 mensen onder er barmelijke omstandigheden. Wolfsburg werd later inge deeld bij de Britse zone. De Britten toonden zich nauwe lijks geïnteresseerd in deze oorlogsbuit in de vorm van een verzameling puinhopen. Ze gebruikten de nog over eind staande fabrieksgedeel- ten voor reparaties aan hun legervoertuigen en lieten bij wijze van proef een aantal Kevers (met bril-achterruit) bouwen voor hun thuismarkt. Die wagens kregen een aller minst gretig onthaal in Groot- Brittannië: men vond ze te le lijk, te on-Brits. De Duitsers mochten hun VW-fabriek behouden, zij het aanvankelijk onder Britse su pervisie. Heinrich (Heinz) Nordhoff was voor de bezet tingsmacht goed genoeg om vanaf 1 januari 1948 de lei ding op zich te nemen. Die keus is een schot in de roos gebleken. Nordhoff zag kans uit de puinhopen een bedrijf tevoorschijn te toveren waar in met de weinige middelen die de Duitsers toen ter be schikking stonden efficiënt kon worden geproduceerd. In dat eerste produktiejaar rol den niet minder dan 19.244 Kevers van de band. De ar beiders werden er niet rijk van. Zij verdienden na de geldhervorming gemiddeld 1,11 mark per uur. Een D- Mark was toen nog 90 cent waard. Met VW ging het steil op waarts. In 1950 kwam de Ke- verproduktie boven de 100.000 exemplaren. Hitiers wensdroom kwam alsnog uit: Duitsland werd „geautomobi- liseerd" met het uit zijn en Porsches ideeën stammende voertuig. De prijs was inmid dels wel aanmerkelijk om hoog gegaan: 4.800 D-Mark voor een wagen in standaar duitvoering. Pon In Groot-Brittannië mocht de Kever uit Duitsland dan aan vankelijk een flop zijn, in Ne derland heeft hij zijn weg al vroeg gevonden. Pon in Leus den wist al in 1949 de weg naar Wolfsburg te vinden. Het resultaat: Nederland was het eerste land waarnaar VW zijn auto's exporteerde. Door de jaren heen is de samen werking tussen VW en Pon vruchtbaar gebleven. De zo succesvolle VW-bus die in het begin van de jaren vijftig aan het produktenpalet werd toe gevoegd was een idee van Pon geweest. In 1953 was Volkswagen al uitgegroeid tot een machtig concern. Het werd het jaar voor drastische vernieuwin gen: de gedeelde achterruit werd vervangen door een ovaaltje en in Brazilië werd de eerste buitenlandse pro- duktiedochter opgericht. De Verenigde Staten kwamen in zicht. Carl Hahn, de huidi ge president-directeur, deed er het voorbereidende werk. Hij maakte de Volkswagen tot een begeerd object van de al ternatievelingen die zich wil den onderscheiden van de slee-bezitters, en van vrou wen, die de handige parkeer- mogelijkheden van de Kever tussen de Amerikaanse reu zen hadden ontdekt. In 1955 zette Volkswagen in de States een eigen verkooporganisatie op. Negen miljoen Kevers vonden in de VS een koper. In 1972 doorbrak het concern met de Kever de magische produktiegrens van de T- Ford, met een produktietotaal van 15.007.034 stuks. De Kever was toen al over zijn hoogtepunt heen, maar de directie weigerde aanvanke lijk dat in te zien. Het concept van chassis-met-carrosserie was zwaar achterhaald, even als de achterin geplaatste mo tor. Pas in 1974, toen het concern diep in de donkerrode cijfers stak, werden in Wolfsburg de bakens verzet. De legendari sche Kever werd, althans in Europa en Noord-Amerika, opgevolgd door de Golf. Aan vankelijk was dat overigens niet de bedoeling: de kleinere Polo was de rol van succes volle opvolger toebedeeld. Het FOTO: SP publiek besliste anders: de Golf (in Noord-Amerika Rab bit) werd net zo'n succes als de Kever was. VW is al lang weer uit de rode cijfers en breit verder aan het succes, ondanks een gigantische zwendel (een half miljard mark) vorig jaar met devie zen, die het concern bijna een totale jaarwinst kostte. De produktie van de Kever mag in Europa dan zijn ge staakt, In Midden-Amerika lijkt hij onuitroeibaar. Hij wordt nog steeds geprodu ceerd, zij het uitsluitend in Mexico en zij het uitsluitend voor de eigen markt. Na 1974 zijn nog wel mondjesmaat en kele exemplaren naar West- Europa, ook naar Nederland, gehaald. Ze vonden hun weg als rariteit, niet meer als ge- bruiksauto. Hoe verder? En hoe gaat het nu verder met het 50-jarige jubileum van zowel Volkswagen als Wolfsburg? Want de 126.000 Duitse personeelsleden en de 130.000 inwoners van Wolfs burg (voor een aanzienlijk deel zijn dit dezelfde mensen) willen dit bijzondere feit toch niet ongevierd laten. Deze en volgende week is er in Wolfs burg een hele serie manifesta ties, met als hoogtepunt de vijfde juni. In het Kongres- spark volgt dan een feestelij ke bijeenkomst, waarbij de minister-president van Nie dersachsen, Ernst Albrecht, de Oberbürgermeister van Wolfsburg en de president-di recteur van Volkswagen AG, Carl Hahn, de microfoon ter hand nemen. Voor het Duitse VW-perso neel zit er ook een douceurtje aan vast: iedereen krijgt gratis een aandeel van dê VW-Ak- tiengesellschaft (nv) plus, af hankelijk van de diensttijd, een belastingvrije gratificatie tussen 100 en 600 mark. Automobilisten die gas (lpg) of Euro loodvrij willen tanken staan plek toe en op de andere af. Voor de grote a de nieuwe „LPG-gids" (voor Europa) en de wegwijzer „Euro Loodvrij" (dit deel alleen voor België, Frankrijk, Spanje en Por tugal) te raadplegen. Wat het gas betreft is het grote nieuws dat lpg nu ook in Spanje verkrijgbaar is. In heel Groot-Brittannië daalde het aantal lpg- stations van 490 naar 135, in de Bondsrepubliek van 200 naar 158 en in Zwitserland van 23 naar 19. De verkrijgbaarheid van Euro loodvrije benzine is vooral in België een probleem. Langs de snelwegen zijn er maar 18 mogelijkheden en in de grote steden 73. De LPG-gids '88 (ƒ8,95) is verkrijgbaar bij alle ANWB-kantoren en bij veel lpg-tankstations in Nederland. De nieuwe Euro-loodvrij-wegwijzer (ƒ7,50) is ook al bij veel tankstations verkrijgbaar. BMW met ABS BMW Is er als eerste fabrikant in geslaagd een volledig produk- tierijp anti-blokkeer systeem (ABS) voor motorfietsen te ontwik kelen. Het systeem is direct tegen meerprijs leverbaar op alle BMW K100 modellen. Zoals bekend wordt een groot deel van alle ongevallen met motorfietsen (zie testmotor op foto) veroor zaakt door rem-manoeuvres waarbij een wiel wordt geblokkeerd. Vooral een geblokkeerd voorwiel is funest. FOTO: pr De automobielindustrie in de wereld moet haar pro duktie beperken en een einde maken aan het overaan bod. Alleen dan kan tegen de achtergrond van een in krimpende wereldmarkt een groter beroep op protec tionisme door nationale producenten worden voorko men. Dit is de conclusie van een rapport van de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie) over de internatio nale auto-industrie, dat deze week is gepubliceerd. „Te veel wagens jagen op te weinig kopers", aldus de ILO. In de afgelopen twintig jaar nam de wereldautoproduktie met 38 procent toe, terwijl de verkoop met 35 procent steeg. De organisatie signaleert een stagnatie, zo niet daling van de verkopen, hetgeen een voorbode is van steeds fellere concur rentie en groeiend protectionisme. Een verstrakking van de markt kan vergaande gevolgen hebben voor een aantal kleine autofabrikanten. De ILO vreest dat mogelijk enige Japanse bedriiven en wellicht ook één of twee Europese in deze omstandigheden het hoofd niet boven water kunnen houden. Volgens het rapport produceerde de industrie in 1985 onge veer 3,3 miljoen wagens meer dan waarnaar vraag was. Drie kwart van dit produktie-overschot kwam voor rekening van West-Europa, veertien procent van Japan en elf procent van Noord-Amerika. Een ILO-woordvoerder kon geen algemeen produktiecijfer van 1985 oprakelen, maar wist wel te melden dat er in 1986 in totaal 33,2 miljoen wagens van de band lie pen. Veel arbeiders in de automobiel-industrie, behalve in Japan, hebben in de afgelopen jaren reeds hun baan verloren. De ILO denkt dat wat dat betreft het ergste nu wel voorbij is. Toch verwacht de organisatie dat in de auto-industrie in Frankrijk, Italië en Groot-Brittannië nog wel 5000 tot 15.000 banen extra zullen zijn geschrapt in 1990. ïuidij 'lgen is' 3S f 6-60; die kan zich soms danig azen, hoe snel sommi- ingen bewegen. Onze e bijvoorbeeld suist een snelheid van 30 sec rond de zon. Per nde! Dat komt omge- :nd neer op een snel- van 108.000 km/u. In KaJ uur reizen we dus letbalDOO kilometer door het al. Dat wij daarvan merken komt door- aan deze snelheid "h^ verandert. Er ge- 11 niets voelbaars. Ook ten vliegtuig merken :ijn 2 bij een gelijkblijvende heid niets van 700, 800 00 km/u. We kunnen alleen zien als we uit raam kijken. nHÉrigens is het niet voelen TTTy een snelheid één van de CJB(erliggende oorzaken van feit, dat automobilisten lepaalde situaties te snel strueèn. Ze missen de lichame- St gewaarwording van de JJJ" e beweging. Pas wan- Tean ze in een kritieke situa- p 36-j terk remmen, worden ze 36*fll ervan bewust. Snelheid afstand die men in een aide tijdseenheid (bij- Kft? beeld seconde, minuut of £94 5 aflegt. Bii de auto bere- >e Koi t de leek de snelheid bij- inninj altijd in kilometers per «5 technicus meestal in 9 ;M&rs per seconde (m/sec). 36-11 omrekening is simpel: 1 W 3,6 km/u. Van acce- Voo« e sPreekt men wanneer Gre« felheid toeneemt. Rijdt eerst met 40 km/u en na, na gas te hebben met 100 km/u, dan men de auto van 40 100 km/u geaccele reerd. Dat wil zeggen: men heeft 60 km/u toegevoegd. Hoe sterk de acceleratie was, hangt af van de tijd die men er voor nodig had. Doet men dit in vijf seconden, dah was de acceleratie uiteraard gro ter en krachtiger dan wan neer hiervoor acht of zelfs tien seconden nodig geweest waren. Meetlat En hier hebben we dus de meetlat voor de acceleratie: hoe wijzigt de acceleratie zich per seconde? Om dat vast te stellen moet men, in navolging van de technici, de snelheid berekenen in m/sec, niet in km/u. Een voorbeeld: een auto wordt van 10 m/sec (dat is 36 km/u) in precies acht seconden naar 20 m/sec. (dat is 108 km/u) geaccele reerd. Zijn snelheid wordt dus in dit tijdsbestek met 20 m/sec verhoogd. Hij heeft dan per seconde 20:8 2,5 m/sec toegevoegd. Dat is de acceleratiewaarae: 2,5. Het voorbeeldgetal 2,5 stelt de gemiddelde acceleratie voor. Want bij het begin van het versnellingsproces is de acce leratie meestal iets geringer, halverwege iets hoger en te gen het einde vaak weer iets minder. Dit hangt samen met het verloop van net draaimo- ment van de motor en met de toenemende luchtweer- stand. Bovendien zijn er wat tijdverliezen voor de scha kelhandelingen tijdens het optrekken. En omdat het om m/sec gaat, vermeldt de meetlat als mee teenheid m/sec 2 meter per seconde in het kwa draat). Deze meetlat is voor de leek soms moeilijk te be vatten. Daarom noemt men Snelheid is de afstand die men In een bepaalde tijdseenheid aflegt af van de tijd die men er voor nodig had. en van acceleratie spreekt men wanneer de snelheid toeneemt. Hoe sterk de acceleratie Is, hangt FOTO'S: VW/AUDI in de catalogus en testrappor ten meestal een ander getal. Namelijk hoeveel seconden heeft de auto nodig voor het accelereren vanuit stilstand tot 100 km/u (waarbij uiter aard gaspedaal en schakel- pook optimaal bediend moeten worden). Hoe minder tijd voor dit proces nodig is, hoe beter de auto accelereert. Hier enkele voorbeelden: Trabant 601 60 seconden Wartburg 353 W 23 seconden Volvo 740 GLD 17,5 secon den Polo CL 14,fl seconden Golf CL 1,6 13,5 seconden Passat CL 1,8 11,7 seconden Audi 200 Turbo 8,0 seconden Porsche Turbo 5,4 seconden Porsche 959 3,9 seconden De maximaal mogelijke acce leratie van 0 naar 100 km/u voor voertuigen met wie- laandrijving ligt bij 2,83 sec. Nog sneller kan alleen met jetmotor of raket. Remproces Het omgekeerde van ver snellen is v vertragen, het remproces. ifaaar ook hier is sprake van een snelheidswij ziging, zij het een verandé- ring van een hoge naar een lage snelheid. Daarom spreekt de technicus hier van negatieve acceleratie. En hier komt men bii de auto tot een verbluffende ontdek king. Een auto met bijvoorbeeld 70 km/u kan - laten we aanne men - in 12 seconden vanuit stilstand tot 100 km/u worden geaccelereerd. Voor het afremmen vanuit 100 km/u tot stilstand zijn bij deze auto slechts vier secon den. nodig, (beide getallen zijn gemiddelden). Dus is hier het vertragingsvermo gen van de remmen drie maal hoger dan het accelera tievermogen van de motor. Want voor dezelfde arbeid slechts een derde van de tijd nodig hebben, betekent na tuurkundig bezien een drie voudig vermogen. De rem men hebben volgens dit voorbeeld een vermogen van 3x70 210 pk geleverd. Dit was heel kortstondig, want lang zouden ze dit niet vol houden. En van dit remver- mogen moeten nog enkele procenten worden afgetrok ken, omdat de rijweerstan- den (rolweerstand van de banden, luchtweerstand) de motor belasten, maar de remmen juist helpen. Glo baal kunnen we zeggen: kortstondig kunnen de rem men bij het vertragen onge veer twee èn een half keer zo veel presteren als de mo tor bij het accelereren. Zo zijn bij motorvoertuigen de begrippen acceleratie en vertraging nauw met elkaar verweven. (ADVERTENTIE) Het Amerikaanse automo bielconcern Ford gaat jaar lijks ongeveer 80.000 viercy- lindermotoren exporteren naar zijn fabrieken in Da genham (Engeland) en Genk (België). Volgens Ford is dit een belangrijke stap omdat er voor het eerst sinds de T- Ford van zestig jaar geleden op grote schaal motoren van Amerikaanse makelij zullen worden ingebouwd buiten de Verenigde Staten. Bepaalde onderdelen van de motoren zijn overigens afkomstig uit Japan en Westduitsland. (ADVERTENTIE) MOTOREN BMW maakt rijden geweldig Voor verkoop en service: Leiden Fa. Piet van Schle, Nleuwstraat 40 Tei. 071-121077

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 17