Grosz wil Hongaarse
economie in oude
luister herstellen
Gorbatsjov i
krijgt fiat
voor verdere :j
hervormingen
esluiteloosheid leidt tot val van omstreden Kadar
Aanslagen in Athene bij
ïezoek Turkse minister
Laatste Sovjettroepen weg uit Jalalabad
Ortega
verlengt
bestand met
Contra's
Ontslag leiders Sovjetrepublieken
gekLeSowumt
jUITENLAND
■i—
jvrië wil nog niet
ngri jpen in Bayrut
IAYRUT Syrië heeft een Iraans voor
tel van de hand gewezen om gezamen-
jk de achterbuurten van zuidelijk Bay-
jt binnen te trekken en een einde te
iaken aan de gevechten tussen de sji'iti-
:he milities van de Amal en de Hezbol-
ih. De onderlinge strijd tussen de pro-
raanse Hezbollah en de pro-Syrische
mal, duurt nu al ruim achtiien dagen
het afgelopen etmaal bestookten de
artijen elkaar opnieuw met mortieren
i raketten waarbij volgens de politie
»rtien mensen om het leven kwamen,
yrië heeft wel troepen rond de sloppen-
tijken gelegerd om elk moment in te
unnen grijpen.
DINSDAG 24 MEI 1988 PAGINAL
KABUL/MOSKOU Het afgelopen
weekeinde zijn de laatste Sovjettroepen,
begeleid door circa 200 tanks en pantser
voertuigen, vertrokken uit de Afghaanse
stad Jalalabad. Het konvooi werd niet las
tiggevallen door het islamitisch verjzet dat
rond de stad gelegerd is, zo werd van Rus
sische zijde in Kabul meegedeeld.
Afghaanse verzetsorganisaties meldden vorige
week vrijdag dat de stad Jalalabad geheel omsin
geld was. Alle wegen naar het noorden en oosten
van Afghanisatan zouden onder controle van de
verzetsgroepen zijn en de inname van de stad
aanstaande. Maar volens een Russische soldaat
die zondag in Kabul arriveerde is de stituatie in
de strategisch belangrijke stad „zo rustig als een
boulevard in Moskou".
In Kabul zou het volgens het Sovjetpersbureau
Tass minder rustig zijn. Tass meldde gisteren dat
Afghaanse rebellen verschillende raketaanvallen
hadden uitgevoerd. Daarbij werd een schoenenfa
briek getroffen en zou een vrouw om het leven
zijn gekomen. Diplomatieke bronnen in Kabul
suggereerden dat niet het islamitisch verzet, maar
een rivaliserende vleugel binnen de communisti
sche partij verantwoordelijk zou zijn voor de
raketaanvallen.
Het Afghaanse ministerie van buitenlandse zaken
heeft inmiddels aan de waarnemers van de Vere
nigde Naties in Kabul een onderzoek geëist n^ar
mogelijke Pakistaanse £teun voor de rebellen.
MANAGUA President
Daniel Ortega van Nicara
gua heeft gisteren het
staakt-het-vuren met de
Contra's met 30 dagen
verlengd, zodat het vrede
soverleg kan worden
voortgezet. Er blijft echter
verschil van mening over
de plaats waar de volgen
de overlegronde moet
worden gehouden. Het
huidige bestand van 60
dagen loopt op 30 mei al
President Ortega staat erop
dat de onderhandelingen,
plaatsvinden in Managua,
maar de Contra's hebben in
een verklaring die in Miami is
uitgegeven laten weten dat ze
willen dat de ontmoeting
plaatsvindt in de grensstad Sa-
poa, in het zuiden van het
land.
De tweede onderhandelings
ronde, die in Managua werd
gehouden, is zonder resultaat
beëindigd. De Contra-leiders
willen niet naar Managua te
rugkeren, omdat ze zeggen dat
ze van de regering onvoldoen
de bewegingsvrijheid krijgen
en omdat ze niet zouden mo
gen spreken met binnenlandse
oppositiegroepen. Gisteren
verklaarde Ortega echter dat
de Contra's kunnen praten
met leden van het Democra
tisch Coördinatief, de belang
rijkste oppositiebeweging, het
dagblad La Prensa, en de bis
schoppen.
De delegatie van de Contra's
zal worden geleid door Alfre
do Cesar, één van de vijf „di
recteuren" van het Nicara-
guaans Verzet, de overkoepe
lende organisatie van de Con
tra's. Ook kolonel Enrique
Bermudez, de commandant
van het noordelijk front van
de Contra's, heeft zitting in de
delegatie. Daaruit blijkt dat de
kolonel kennelijk de roep om
zijn aftreden door twee andere
Contra-leiders, Adolfo Calero
en Pedro Joaquin Chamorro
heeft overleefd. - ft»
Misverstand
Sommige misverstanden
van de handelsmerken van de nog Immer actieve Klu Klux Clan. Een eveneens blanke vrouw bleek
daar zaterdag In de Amerikaanse stad Parkside anders over te denken. Zij rukte de witte puntmuts
van het hoofd van één van de Clan-leden.
FOTO: AP
MOSKOU De partijleiders van Azerbajdzjan slagen volgen op nationalistische demonstraties,
en Armenië zijn uit hun functie ontheven tij- die deze week in de Azerbajdzjaanse hoofdstad
dens voltallige vergaderingen van het centrale Bakoe werden gehouden, drie maanden na rel-
comité van de communistische partijen van de len in de stad Soemgait tussen Azerbajdzjani en
twee Sovjetrepublieken. De maatregel houdt Armeniërs, waarbij tientallen doden vielen. Het
verband met de aanhoudende, etnische onrust Kremlin houdt vol de grenzen van de twee re
in dit zuidelijke deel van de Sovjetunie. De ont- publieken niet te willen wijzigen.
MOSKOU Het Centraal Comité van de Communisti
sche Partij heeft gisteren haar goedkeuring gehecht
aan verdere hervormingen (perestrojka) en openheid
(glasnost) in de Sovjetunie. Partijleider Gorbatsjov zatL
volgende maand op een speciale partijconferentie de
nieuwe blauwdruk presenteren, zei partijideoloog Je-
gor Ligatsjev na afloop van de 2,5 uur durende zitting.
Met het fiat van het Centraal Comité heeft Gorbatsjov een be
langrijk winst geboekt in de strijd tegen behoudende stromingen
in het Kremlin. Door de hervormingen op het laatste moment
op de agenda te plaatsen, wist hij het Comité voor het blok Te
zetten. Het afwijzen van verdergaande hervormingen zou Gor
batsjov, zo kort voor de topontmoeting met president Reagan, te
veel schade hebben berokkend
Ligatsjev wilde gisteren geen toelichting geven op de „stellin
gen" die tijdens de speciale partijconferentie besproken zullen
worden. Aan de partijconferentie, die op 28 juni begint, nemen"
ongeveer 5.000 afgevaardigden deel. Het is voor het eerst sinds
1941 dat een dergelijke speciale bijeenkomst plaastvindt.
De verwachting is dat Gorbatsjov de partijconferentie zal ge
bruiken om partijfunctionarissen de laan uit te zenden die on
verschillig of vijandig tegenover zijn ambitieuze hervormings
programma staan. Gorbatsjov zelf kondigde eerder dit jaar bij
verschillende gelegenheden aan dat de conferentie, die begint op
28 iuni, zal dienen om het legale en juridische systeem op de
helling te zetten.
Ligatsiev zei dat het Centraal Comité „een zeer interessant en
levendig debat" had gevoerd en vervolgens de agenda had aan
vaard die door het Politburo voor de partijconferentie was opge
steld. Het document bevat verder oelangrijkse suggesties en
voorstellen die van belang zijn voor „perestroika, glasnost, de
mocratisering en een gezond politiek klimaat".
In een vraaggesprek met de „Washington Post" heeft Gorbats
jov overigens zondag laten blijken dat hij nog steeds hoopt vóór
het aftreden van Reagan een akkoord te kunnen tekenen over
de vermindering van de strategische kernwapens. Hij noemde
overeenstemming over halvering van deze kernwapens een
„reële mogelijkheid", maar liet zijn eis voor beperking van het
Star Wars-programma niet vallen.
Gorbatsjov nam tevens een voorschotje op de komende topont
moeting van 29 mei tot 2 juni in Moskou. Hij kondigde aan dat
tijdens de top een voorstel wordt gedaan voor een onbemande
Amerikaans-Russische vlucht naar Mars. „Waarom zouden wjj
niet samenwerken? Wij hebben grote ervaring, jullie hebben
grote ervaring laten wij samenwerken om de ruimte meester
te worden, om grote programma's te volbrengen".
(Vervolg van
de voorpagina)
BUDAPEST Al vanaf
hét moment dat Grosz,
die dit weekeinde tot par
tijleider werd gekozen, in
uni vorig jaar premier
werd heeft hij het politie
ke toneel in Hongarije
ingrijpend veranderd. De
zelfbewuste Grosz verza
melde alle macht om Ja
nos Kadar naar de kroon
;e steken.
perst was er geen hervormer
zien in Grosz (57), maar als
premier ontpopte hij zich snel
als zodanig. Hij stelde zich in
die functie steeds radicaler op
en benoemde in 1988 een eco
nomisch adviseur, Rezsoe
Nvers, die in 1972 wegens ra
dicale denkbeelden uit het
Politburo was gezet. In sep
tember 1987 voerde hij een
strak programma in om het
land te behoeden voor een
economische ramp.
Zijn open politieke stijl werd
nog eens benadrukt aoor de
uitgesproken meningen die
hij verkondigde voor en tij
dens een bezoek aan Londen
in mei. Hij sprak van de
noodzaak dat „grote bomen"
moeten verdwijnen als hun
kracht is ondermijnd door
biologische wetten en als hun
schaduw de opkomst van jon
ge talenten belemmert. Grosz
heeft overigens nooit zijn be
wondering voor premier
Thatcher onder stoelen of
banken gestoken.
Grosz stamt evenals zijn voor
ganger Kadar uit de werken
de klasse. Hij begon zijn wer
kende leven als drukker, trad
in 1945 toe tot de communiti-
sche partij, werkte kort als
journalist en studeerde aan de
universiteit van Budapest en
het partijcollege. In 1961 werd
Grosz secretaris van het par
tijcomité bij de Hongaarse ra
dio en tv. Daar werd hij popu
lair als „Karcsi" Kareltje
Grosz. In 1984 werd hij partij
leider in Budapest en in 1985
lid van het Politburo, het
voornaamste beleidsbepalende
orgaan van de partij.
Fatsoenlijk
Op de eerste dag van het par
tijcongres, zaterdag trok
Grosz, zoals van hem wordt
verwacht, stevig van leer. Hij
tastte zelfs de communistische
doctrine aan van gegaran
deerd werk: „Wij garanderen
geen werk meer voor werk
nemers van bedrijven, tenzij
er efficiënt wordt gewerkt.
Fatsoen is niet genoeg. Fat
soen wordt niet gewaardeerd
door de markt". Hij vertelde
Janos Kadar (rechts) maakt een praatje met Karoly Grosz, de man die hem tijdens het partijcon
gres succesvol naar de troon zou stoten.
FOTO. AP
derwerpen waar de Hongaren een in deze contreien ook be
niet aan herinnerd willen kende no-nonsense-beleid zal
worden haalt hij met even- worden gevoerd om de Hon-
veel gemak aan als de beloftes garen weer dat te geven wat
over meer politieke hervor- ze in de jaren '70 en '80 al een
mingen om de gemoederen beetje gewend waren: een re-
weer te sussen. delijk draaiende economie en
Het lijkt er dus op dat in Hon- een voor Oosteuropese begrip-
garije de Oostblokvariant van pen hoge levensstandaard.
afgevaardigden dat de partij
zich los moet maken van
„ideologische vooroordelen",
willen economische en politie
ke hervormingen kans van
slagen hebben.
Karoly Grozs staats dan ook
bekend als een „macher". On
aangename economische on-
EN HAAG Janos Ka-
|dar (75) heeft Hongarije
•en tweeslachtige erfenis
ïagelaten. De man die tij
lens het neerslaan van de
longaarse opstand in
.956 als een „verrader"
een „marionet van
Moskou" aan het bewind
kwam bracht het Oost
blokland een redelijke
welvaart en politieke en
culturele liberalisering
bracht.
Maar Kadar was ook een par
tijleider die geen afstand wist
te doen van de politieke
macht en die met het verstrij
ken van de jaren verviel in
besluiteloosheid. Onder het
krachteloze bewind van de af
gelopen jaren kreeg Hongarije
de rekening gepresenteerd in
de vorm van een economische
recessie. Van de socialistische
idealen is weinig overgeble
ven: sociaal zwakkeren in de
Hongaarse samenleving krij
gen het steeds moeilijker en
werkloosheid doet sluipend
haar intrede.
Kadars rol tijdens de Hon
gaarse volksopstand van 1956
is op zijn zachtst gezegd een
dubieuze. Aanvankelijk sloot
deze eerste-secretaris zich aan
bij de door Imre Nagy ver
woorde volkseisen voor een
pluriforme democratie, terug
trekking uit het Warschau
pact en neutraliteit. Toen een
dreigende inval door de Sov-
ietunie dichterbij kwam zei
hij: „Ik zal de straat opgaan
en met mijn blote handen de
Russische tanks bestrijden".
De daarop volgende dagen is
Kadar onvindbaar, maar de
volgende ochtend, op de dag
dat de Russische tanks het
land binnenrollen klinkt zijn
stem uit de ether. Kadar valt
de twijfelachtige eer te beurt
om de oprichting van een „re
volutionaire boeren- en arbei
dersregering" bekend te ma
ken. In die periode was Kadar
ongetwijfeld de meest gehate
en verachte man van Honga
rije: een landverrader en een
marionet van Moskou.
Stagnatie
Ondanks dat zwaar belaste
verleden is Kadar erin ge
slaagd uit te groeien tot een
populair staatsman, een soort
vaderfiguur vol humor en be
kend om zijn hoffelijkheid.
De partijleider bleek een ge
wiekst politicus die wist wat
hij wilde en die de nationale
belangen van Hongarije nim
mer uit het oog verloor. Hij
slaagde erin binnen betrekke
lijk korte tijd de situatie in
het land te „normaliseren".
In 1962 brak Kadar met het
verleden. Zijn credo werd
„Wie niet tegen ons is, is voor
ons". In hetzelfde jaar kon
digde hij een algemene am
nestie af, waarbij vrijwel ie
dereen die in verband met de
opstand was
vrije voeten kwam.
Het beleid onder Kadar leidde
tot een gestage ontwikkeling
van de levensstandaard in een
relatief tolerante sfeer. Mocht
Roemenie bekend staan om
zijn onafhankelijke buiten
landse politiek, voor Honga
rije lag de ruimte weggelegd
op het culturele en economi
sche terrein. Hongarije ont
wikkelde zich tot wat wel
eens „de vrolijkste barak van
het kamp" is genoemd.
De welvaartsstijging is de
laatste paar jaar echter gestag
neerd. Tegelijk met het stag
neren van de economische
ontwikkeling begon ook Ja
nos Kadar tekenen van poli
tieke aftakeling te tonen. Zijn
spitsvondigheden waren ver
dwenen, zijn aandacht ver
slapte. Dit weekeinde kwam
zijn loopbaan definitief tot
een einde.
THENE Enkele uren
iordat de Turkse minis-
r van buitenlandse za-
•n Mesut Yilmaz voor
in vierdaags bezoek in
thene zou aankomen,
n in de Griekse hoofd-
ad aanslagen gepleegd
auto's van Turkse di-
omaten. De terroristi-
he organisatie „17e No-
imber" wilde hiermee
toenadering tussen
riekenland en Turkijke
varsbomen, zo bleek uit
:n communiqué van de
rreurgroep.
regering van premier An-
eas Papandreou veroordeel
de aanslagen, waarbij geen
ichtoffers vielen. Twee au
to's van functionarissen van de
Turkse ambassade, die dichtbij
de ambassade stonden, werden
vernield. De Griekse explosie
venopruimingsdienst demon
teerde nog twee bommen die
waren geplaatst onder twee
andere Turkse auto's in de
buurt.
Yilmaz arriveerde om tien mi
nuten voor één in de voormid
dag. Hij leidt een delegatie die
vandaag, morgen en donder
dag met Griekse functionaris
sen zal spreken over politieke
samenwerking. Tevens bereidt
Yilmaz een ontmoeting in
Athene voor van president
Turgut Ozal van Turkije en
premier Andreas Papandreou.
De betrekkingen tussen Anka
ra en Athene zijn de afgelopen
maanden opvallend verbeterd.
Bewoners van het noordelijk
(Turkse) deel van Cyprus vre
zen dat özal in Athene moge
lijk de terugtrekking van de
Turkse militairen zal overeen
komen. De Turks-Cypriotische
president Rauf Denktash heeft
deze angst evenwel „onge
grond" genoemd.
Op Cyprus kwam het zaterdag
nog tot een treffen bij de door
de VN beheerde bufferzone
tussen het Griekse en Turkse
deel van het eiland. Een Turk
se Cyprioot werd gedood nadat
hij het vuur had geopend op
een patrouille die hem zijn pis
tool wilde afnemen. Een Oos
tenrijkse VN-militair raakte
gewond bij het vuurgevecht
dat volgde.
Aanvankelijk liep na het
vuurgevecht in Pyla de span
ning onder de Turkse bevol
king hoog op, maar dat werd
gesust door medebewoners.
IUSKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
Palestijnse jeugd
terug in de klas
RAMALLAH Vele duizenden Pale
stijnse kinderen zijn gisteren voor het
eerst in bijna vier maanden weer naar
school gegaan. De heropening van de la
gere scholen op de door Israel bezette
westelijke Jordaanoever verliep zonder
incidenten; negentig procent van de
leerlingen zou zijn komen opdagen. De
Israëlische regering ziet de heropening
van de scholen als een nieuwe stap naar
herstel van de rust in de bezette gebie
den die vijf maanden in het teken ston
den van gewelddadige betogingen en
stakingen en Israëlische represailles.
Koemnde weken zullen ook de middel
bare scholen en universiteiten weer
opengaan.
Omgekeerde wereld
Opvallen, dat is één
van de codewoorden in
de commercie. Een on
dernemer die graag
munt wilde slaan uit het
in Japan populaire spel
„Mah-joong" bedacht
daarom dit omgekeer
de huls om klanten
naar zijn speelgelegen-
heid te trekken. Er was
ongeveer 75.000 gul
den voor nodig om het
verplaatsbare huls-gro
te reclamebord te ma
ken. Maar het succes I
niet uitgebleven; de
clientèle zou inmiddels
toestromen.
FOTO: AP
