Bedwelmend mooie tuinen
in Limburgs dorpje Arcen
Pronken
met
Paludanus'
veren
'CeidóeSoiwcwit"
ZATERDAG 21 MEI
Boven: In kassen is de vegetatie van het Middellandse-Zeegebied bij el
kaar gebracht.
Rechts: Rododendrons, azalea's, rozen; altijd bloeit er wel wat in de
Kasteeltuinen van Arcen.
FOTO'S: PR
De officiële opening is pas over ruim een week,
op dinsdag 31 mei. Maar nu al staan de poorten
van Neerlands nieuwste recreatiepark voor het
publiek open. Afgelopen woensdag werden de
eerste bezoekers verwelkomd in „Kasteeltuinen
Arcen", een 32 hectare groot landgoed waarin
tuinen zijn aangelegd in alle mogelijke variaties
van Chinese en Japanse tot Engelse, Franse en
Middellandse-Zeetuinen toe.
Het dorpje Arcen, dat deel uitmaakt van de
gemeente Arcen en Velden, ligt in Noord-
Limburg, circa twaalf kilometer ten noorden van
Venlo en ruim vijftig kilometer ten zuiden van
Nijmegen.
De parkeerplaats biedt parkeergelegenheid aan
circa 1200 auto's en dertig bussen: in eerste
instantie voldoende voorde ongeveer
vierhonderdduizend bezoekers, die hier jaarlijks
verwacht gaan worden. Het park is tot in het
najaar geopend. De entree bedraagt elf gulden per
persoon. Voor meer informatie: Kasteeltuinen
Arcen, tel. 04703-1882.
ARCEN - Wie een jaar of twee ge
leden zijn oor te luisteren legde in
een van de vele kroegen die het
Limburgse Maasdorp Arcen rijk is,
kon getuige zijn van verhitte dis
cussies aan de stamtafels. Geïnspi
reerd door enige glazen geestrijk
vocht werd door voor- en tegen
standers fel gestreden over de vraag
of de „Kasteeltuinen Arcen" een
zegen of een ramp zou zijn voor
het ruim 2500 zielen tellende
plaatsje.
Een groep inwoners zag er niet zoveel in,
bang voor een ware toeristeninvasie,
bang voor een onafzienbare zee van in
het dorp geparkeerde auto's en bang dat
het gedaan zou zijn met de zo gewaar
deerde rust. Dat verzet lijkt, nu het park
klaar is, verstomd. Arcen is eigenlijk
best ingenomen met het 32 hectare grote
tuinencomplex met bomen, planten en
bloemen uit heel Europa. De tuinen zijn
romantisch gelegen op het statige land
goed van het uit circa 1750 daterend
kasteel. „Het hele project, een perma
nente tentoonstelling van zoveel ver
schillende planten op één plek, is uniek
voor Nederland èn voor Europa", zegt
heer H. Walraven, directeur van de Kas
teeltuinen Arcen BV, de firma die het 32'
miljoen gulden kostende project exploi
teert.
Delen
Het complex bestaat grofweg uit twee
delen: de kasteelgebouwen met de oor
spronkelijke tuin, gelegen op drie „eilan
den" van elk twee hectare, van elkaar
gescheiden door kasteelgrachten en een
geheel nieuw gedeelte dat gerealiseerd is
op voormalige landbouwgrond rond het
kasteel.
De bezoeker komt de Kasteeltuinen bin
nen over een oude, stenen boogbrug, die
naar de centrale receptie en entree in het
poortgebouw leidt. Na aankoop van het
entreekaartje stapt de tuinliefhebber
rond op „het kasteeleiland". Dpor het
groene lover van statige bomen ziet men
het hoofdgebouw van het kasteel, dat
volledig door een slotgracht is omgeven,
en enkele bijgebouwen. Dit eiland is
vooral bedekt met azalea's en rododen
drons. Op het rustieke „kasteeleiland"
staat verder een muziekkiosk, waarin re
gelmatig concerten zullen worden gege
ven.
Een tweede eiland is door de ontwerpers
van de Kasteeltuinen „het Rozeneiland'
gedoopt. De bezoeker geniet hier van de
veelkleurige bloemenpracht in een tien
tal rozentuinen. Een afscheiding van an
derhalve meter hoge hagen zorgt ervoor
dat elke tuin opnieuw een verrassing is
voor de bezoekers. Het geheel is omge
ven door statige beukenlanen, die vooral
in de zomer voor verkoelende schaduw
zorgen. Midden in het rosarium liggen
twee vijvers, die uitmonden in een brede
waterval, waar men onderdoor kan lo
pen. Vlak boven de waterval is een uit
zichtpunt gebouwd.
Via een grote (betonnen) holle eik, die
als „boombrug" fungeert, komt men op
het derde eiland: een donker sparrenbos
met in het midden een mysterieuze,
donkere vijver. En hier, in dit koele bos,
kan men voor zover dat nog nodig is,
kennismaken met allerlei inheemse plan
ten, zoals paddestoelen, varens en mos
sen.
De natuurliefhebber laat hierna het oor
spronkelijke gedeelte van de Kasteeltui
nen achter zich, steekt opnieuw de slot
gracht over en wandelt dan een uitge
strekt gebied binnen, dat volledig nieuw
is ingericht. „Om het contrast tussen het
oude en nieuwe terrein goed tot z'n recht
te laten komen, is op de grens ervan een
fikse damwand opgeworpen, zodat de
bezoekers echt het gevoel krijgen in een
hele andere wereld te stappen", aldus
Walraven.
In het nieuwe gebied neemt een groot
„meer" een centrale plaats in. Rond dit
meer kronkelen moerasachtige beekjes,
kreekjes, watervalletjes en stroomver
snellingen, die tal van eilandjes
creëren. In het toepasselijk „Lommer
rijk' gedoopte gebied hebben vooral wa
ter- en bladplanten een stek gevonden.
Aan de rand van het meer rijst een circa
tien meter hoge kas op die een opper
vlakte heeft van 3200 vierkante meter.
Een bouwkundige constructie die vol
gens Walraven best uniek genoemd mag
worden. „In deze kassen, die een hoogte
verschil van zeven tot twaalf meter heb
ben, is de vegetatie van het Middelland-
se-Zeegebied bij elkaar gebracht: olean
ders, olijfbomen, vijgen, aardbeienbo
men, allerlei bloemen. Een wenteltrap
van vijf meter voert de bezoeker naar
een soort brug onder de overkapping,
zodat alles van bovenaf kan worden be
keken. Voor rolstoelers hebben we spe
ciaal een oprijlaan gemaakt, zodat ook
zij zich vanaf vijf meter hoogte midden
in de Mediterranée wanen".
Eigen tuinen
„Na de kas komen we in het patiotui-
nengebied - twaalf tuinen die van el
kaar worden gescheiden door muren.
Deze tuinen hebben allemaal een eigen
karakter. Er is een Chinese tuin, een Ja
panse tuin, een rotstuin, een bloembol-
lentuin. De mensen kunnen hier ideeën
opdoen voor hun eigen tuin. We werken
samen met een computerfirma, die er
voor zorgt dat via een druk op een be
paalde knop alle gegevens over een tuin
netjes op papier gecfukt worden, coi)ve
pleet met tekening, en lijst van plant
en gespecialiseerde wekers en allerr—
nuttige aanwijzingen, aldus WalraverT
Van de patiotuinen truint de bezoek^
over een pad zo'n de, vier meter nar
beneden naar de „cayon". Een 1,2 kilc
meter lange rotswan slingert zich do<
een gebied met „itgediepte" tuinen
Grillige waterlopen,verschillende gror
en kleine watervallh en bruggen ov(
•rotspartijen versterkn het idee dat mi
in een heuse canyo loopt. De cany<|
loopt uit in een arfitheater, dat pla;
biedt aan zestienhöilerd mensen en c
vooral gebruikt zal ^an worden voor d
lerlei openluchtvoo;tellingen, variëren
van poppenkast totwagenspelen en fci
kloristische dansen Daarachter ligt tei
slotte het „toernocveld", waarop mi
kan picknicken en /aar horecatentjes f
de riddersfeer het gheel een wat middi
eeuwse sfeer moen bezorgen. Ma;
zegt Walraven, Je mikken met oj
park niet op het puliek dat van gooi- f
smijtwerk houdt. vat wij willen 'oiedÈ
is cultuur, een betje educatie, sfe|[
kwaliteit en rust".
In het kader van „Nederland
Museumland" belichten we in
deze rubriek elke week een
minder bekend museum. In mei
staat Noord-Holland centraal.
Vandaag aandacht voor het
Enkhuizer Waagmuseum.
Regelmatig plachten Je karossen van de
prinsen Maurits of Frederik Enkhuizen -
toendertijd als havenstad belangrijker
dan Amsterdam - binnen te daveren en
halt te houden voor het huis van doctor
Bernardus Paludanus. Daar gingen de
Oranje-zonen dan een wijle het oog ver
lustigen aan de „Admiranda", de „won
derbaarlijkheden" die de reislustige
stadsgeneesheer en kruidkundige uit alle
hoeken van de wereld bij elkaar had ge
sleept. Het bijzonderst was wel de lijf-
kleurige aarde waaruit Adam geschapen
zou zijn. Maar ook aan een mummie uit
Egypte of aan „een dooth man uit Tene-
riffe, olt wesende 7 a 8000 jaar, de ogen
en manlickeit noch bykans geheel syn-
de" kon men zich danig vergapen. Ei
genlijk was alles de moeite waard en vol
van Gods schittering voor deze eminen
te geleerde die eigenlijk gewoon Berent
ten Broecke heette, doch die, niet onge
bruikelijk in de gouden eeuw, zijn naam
veriatijnste toen hij medicijnen en filo
sofie studeerde aan de universiteit van
de Venetiaanse Republiek.
Edelstenen en munten van verre bracht
hij onder in zijn „Admiranda", schel
pen, insecten, zeldzame houtsoorten, op
gezette vliegende vissen en pinguïns, de
kleding van pygmeeën en de wapenrus
ting van de Amazones uit de Griekse
mythologie, te veel om op te noemen. In
heel de westelijke wereld was de verza
meling vermaard en om hem te bewon
deren, trokken vele hooggeleerden of
machtigen der aarde van heinde en verre
naar Enkhuizen. Gemiddeld kwamen er
gedurende jaren wel twintig vreemden
per maand Paludanus bezoeken. Helaas
werd de collectie na zijn dood door de
erven in zijn geheel verkocht aan hertog
Frederik III van Sleeswijk-Holstein die
haar versnipperd schijnt te hebben door
verkocht aan Russische grootvorsten,
behept met verzamelwoede. Helaas voor
Enkhuizen. Welk een museale schat zou
het Zuiderzeestadje niet rijk zijn ge
weest, waren de „Admiranda" intact en
ter plaatse bewaard gebleven?
Het mocht niet zo zijn en dus moeten de
toeristen het doen met het Stedelijk
Waagmuseum, gevestigd overigens m
een pronkjuweel van de vroeg-Hollandse
renaissance bouwstijl op de Kaasmarkt.
„Waarin ondergebracht het rariteitenka
binet van Bernardus Paludanus (17e
eeuw)", belooft de gids Nederland Mu
seumland. Hoe vals is de hoop die hier
wordt gewekt. Eén enkel antiek vitrine
kastje, voornamelijk gevuld met sche
mer. Het kost het oog moeite daarin een
witte mol op sterk water te onderschei
den, een kuiken met drie poten, het em
Portret van Bernardus Paludanus, de geleerde met wiens veren hel Enkhuizer Waagmu
seum pronkt. FOTO: PR
bryo van een paard, menselijke embry
o's van zeven en veertien weken, de
schedel van een hert en enkele struisvo
geleieren. „In bruikleen gekregen van
Artis", verklaart de toegesnelde sup
poost naar eer en geweten. „Van Paluda
nus hebben we niks". Waarvan acte.
Wie Enkhuizen zegt, zegt Zuiderzeemu
seum. Daarheen trekken de dagjesmen
sen in drommen op. Waarom dan deze
aandacht voor het Waagmuseum? Om
dat het in Enkhuizen nog wel eens wil
regenen; in de voormalige Waag blijft
men dan tenminste droog, hetgeen van
het Zuiderzeemuseum niet gezegd kan
worden. Maar ook omdat het hier zo'n
typisch, intiem, knus museumpje betreft
waarmee Nederland zijn naam als mu
seumland waar maakt. Zo'n rommelzól-
der bijna, volgestouwd met de vreemd
ste verrassingen. Deze zomer bijvoor
beeld, tot augustus, bevat het Waagmu
seum een thematótoonstëlling die
pecten uit de geneskundige zorg van
de 16e eeuw beliht. Bijgevolg wori
men verrast door c aanblik van decap
tatiemessen voor net onthoofden v«
foetussen, sleutels van Garengeot vol
het trekken van kizen, brandijzers voiI
het dichtschroeier van aderen na e<
amputatie, punctipriemen, de rekeni
gen van een handl in bloedzuigers e
uiterst zeldzaam, :en oprek-instrumef|
voor de baarmoderhals. Na ontweil
nooit in gebruik genomen wegens g|||
vaar, staat erbij, 'andaar de zeldzaaili
heid, mag men afnemen.
Een vaste bezienswaardigheid in h|||
Waagmuseum wódt gevormd doori jl
chirurgynsgildekaner. Daar kregen baj||
biersknechten onerricht in het aderJÉ
ten en botten zetttti en werden ze geèx||
mineerd (let op fet zweetkamertje) np
dat ze twee jaar verplicht op de Od.
hadden gevaren vior het opdoen van w;
nodige praktijk. ;-lders in het geboipf
vallen een 18e euwse kraamkamer
de praktijkruimte van een tandarts anip..
1920 te bezichtijen, hetgeen leert du
men er vroeger verstandig aan de &ti
noch baby's nochkiespijn te krijgen, a
benedenverdiepiri; is ingericht met
oude waaginventais die gek genoeg n t
na de oorlog gebuikt werd voor het b
palen van het gevicht van aut9motor 'e
in verband met d: wegenbelasting, en
het souterrain liggn oude medische d -
wel kruidkundig: handboeken uit^-
stald. Het geheel s verlucht met de n
dige gebruiksvoorwerpen van tin of ai
dewerk. Bijzondei aardig allemaal. Mi l(
'het moet niet al t lang regenen. En c
van het rariteitenkabinet mag no<
meer in een nuseumgids verm< l\
worden. Waarom pronken met veren v
men niet heeft? rii
PIET SNOERI va
Stedelijk Waagmuseum, Kaasmarkt
Enkhuizen, tien minuten gaans van iie
station. Openingslijden dinsdag tot kc
met zaterdag 10.00 - 12.00 uur en 14.0
17.00 uur, zondaz 14.00 - 17.00 u
Toegangsprijs volw. 1,20, kindei ni
f 0,70. 65+ gratis. ar
