Kerken weerstonden Gods heil Levensbeschouwelijke hulpverlening niet bedreigd door nieuwe wetgeving ij Wi n 'GEESTELIJK LEVEN/OPINIE NEN De Naam is liefde kerk wereld Vrouwen hadden weinig aan Luthers woorden beroepingen In christelijk Nederland wordt hier en daar veel nad legd op wat wel wordt genoemd de charismatische ga de Geest. Allerlei groepen ontdekken de waarde van men bidden en samen zingen. En velen ervaren de lijke werking van de vervoering: het spreken in toi lofprijzing en aanbidding op een manier die zich ontti wat wij „normaal" zingen of „normaal" bidden noen En er zijn al „die stillen in den lande" die op het p feest worden bemoedigd om op hun eigen plaats en eigen, niet in het oog vallende, wijze getuige te zijn brieven lezers weer Ceidoe Sornant ZATERDAG 21 MEI 1988 Pi door Marinus van der Berg In het verpleeghuis waar ik regelmatig kom, hangt mo menteel een schitterende ten toonstelling van aquarellen. Het zijn stillevens. De mooiste vind ik die van een paar schaatsen. Niet van die mo derne, maar die ouderwetse ijzers die je met een touwtje onderbond. Ik stond ervoor te kijken en toen begon ik na te denken over woord: stil-leven. Er zit het woord stil en stilte in en het woord leven. In de stilte is leven, voel je leven. Stilte is ander leven, intenser, dan haast. Die paar schaatsen op dat stilleven riepen herinneringen op. Maar ook nieuwe gedach ten: je op glad ijs bewegen. Dat is niet altijd gemakkelijk en je loopt het risico te val len. Wie de slag te pakken heeft kan er van genieten. Als je de angst van de eerste sla gen hebt overwonnen, volgt de vreugde van de vrijheid. Je moet je in je leven soms op glas ijs bewegen, risico's nemen, om de vreugde van de vrijheid te leren kennen. Wie altijd het zekere voor het onzekere neemt, altijd de be kende wegen gaat, valt mis schien niet, maar mist ook de uitdaging. Dat geldt ook bij het schrij ven van deze column. Stil staan bij dingen uit het gewo ne leven van alledag, is mijn eerste bedoeling. Toch sta je nooit stil als een neutrale waarnemer. Elk mens kijkt met z'n eigen ogen, met z'n eigen geschiedenis, met z'n eigen waarden en normen. Je kunt in je leven zelden zeg gen: „zo is het". Het is vaak juister om te zeggen: „zo zie ik het, zo kijk ik er tegen aan, zo ervaar ik dat". De vele brieven, telefoontjes en op merkingen onderweg ge hoord, getuigen ervan dat er gesprek is ontstaan. Natuurlijk heb ik ook wel ge merkt dat ik me soms op glad ijs heb begeven en soms is dat ook reden geweest tot boze reacties en afhaken. Hoezeer ik ook hoop met ver schillende mensen in gesprek te kunnen blijven, het is een illusie te denken dat het altijd kan. Laatst hadden kinderen van een kindernevendienst een tekening gemaakt van een wijnstok met vele zijtak ken. Met hulp van stukjes stof van allerlei kleur hadden ze er bladeren en druiven aangehangen. Zo werd het een bont en kleurrijk geheel. Een van de kinderen las een korte tekst ter verklaring waarin stond dat er aan de wijnstok plaats was voor al lerlei mensen, van allerlei kleur en ras. Ik heb de tekening nu in mijn huis hangen, omdat ze iets laat zien van mijn hoop, na melijk dat er in samenleving en Kerk ruimte en plek is voor mensen van allerlei kleur en ras. Mensen in allerlei ver schillende levensomstandig heden. In deze wekelijkse stukjes probeer ik stil te staan bij mensen in verschil lende levensomstandigheden. Ik doe dat omdat ik het als een evangelische en kerkelij ke opdracht beschouw om in een sfeer van mildheid en respect ruimte te scheppen voor velen. Daarbij is voor mij de mens altijd belangrijker dan de regel. De voornaam ste regel is de liefde. Die re gel nodigt uit tot voortdurend luisteren en pogen tot com municeren. Die regel kan ook betekenen dat je je soms op glad ijs moet wagen. In sa menleving en kerk zijn er al tijd krachten werkzaam die mensen uitsluiten, afstoten, naar beneden halen en geen plaats geven aan de levens boom, aan de wijnstok van de liefde. Iemand vroeg me om een gebed te schrijven voor haar broertje die op een school voor speciaal onder wijs is en binnenkort de eer ste communie doet. Daarmee eindig ik vandaag: God, jij houdt van alle mensen jij houdt van alle kinderen jij houdt ook van mij. Jij kijkt niet of mensen rijk zijn of dat ze mooi kunnen praten of dat ze altijd haantje de voorste zijn. Jij kijkt naar het hart of mensen van elkaar houden of mensen vrede zoeken en vriendschap. Als mensen van elkaar hou den dan ben jij dicht bij hen. God, ik ben blij dat Jouw Naam liefde is. Amen. Blanke kerk Zuidafrika hekelt noodtoestand PRETORIA De rege ringsgezinde blanke Neder duitse Gereformeerde Kerk in Zuidafrika heeft de voortdurende noodtoestand in het land gekritiseerd. In het nieuwste nummer van haar orgaan 'De Kerkbode' waarschuwt de kerk dat „een noodtoestand leidt tot machtsmisbruik van de re gering, hetgeen tegen de wil van God is". De nood toestand mag niet de nor male vorm van regeren worden, zoals bijvoorbeeld in het socialistische buur land Zimbabwe, aldus de Kerkbode. De Nederduitse Gerefor meerde Kerk telt bijna 1,5 miljoen leden, onder wie de meeste leden van de rege ring. De kerk heeft apart heid altijd theologisch ge rechtvaardigd. Twee jaar geleden sprak ze in het rap port 'Kerk en Samelewing' uit dat dat niet meer kon en werd de kerk in principe opengesteld voor alle ras sen. De vrucht van de Geest is liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zach tmoedigheid, zelfbeheersing TEKST VOOR CONCILIAIR PROCES NAAR KERKEN AMERSFOORT „Het conciliair proces van ge rechtigheid, vrede en heelheid van de schep ping kan al niet meer mislukken. Er is al zo veel aan de gang", aldus de secretaris van de •Raad van Kerken in Ne derland, ds. W.R. van der Zee, bij de presenta tie van het boekje 'Een verbond voor het leven', de 'geloofsbrief voor het conciliaire proces'. Pinksterzondag begint in de Nederlandse kerken het the matische jaar van het conci liaire proces, waartoe de al gemene verdagering van de Wereldraad van Kerken in 1983 het initiatief nam. Een en ander moet uitmonden in een landelijke kerkendag over gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping, die 16 september 1989 in Utrecht wordt gehouden en waar 15.000 mensen worden verwacht. Een iaar later houdt de Wereldraad van Kerken een wereldconferen tie over de drie thema's orga niseren. De Nederlandse Raad acht dat aan de vroege kant en heeft er daarom bij de We reldraad op aangedrongen de wereldconferentie een paar jaar later te houden. Secreta ris-generaal dr. Emilio Castro heeft daarop geantwoord dat die conferentie niet het eind punt van het proces is, maar slechts een tussenfase. Hij zag daarom geen reden voor uit stel. De geloofsbrief is samenge steld door de stuurgroep van het conciliaire proces, waar van ds. Van der Zee voorzit ter is. Hij omschreef het boekje als een 'consensusdo- cument' dat laat zien welke standpunten de kerken op dit moment op het gebied van gerechtigheid, vrede en heel heid innemen. Er ontbreken concrete poli tieke voorstellen. „Het gaat erom dat gemeenten en paro chies erkennen dat het conci liaire proces een belangrijke zaak is. Kerken moeten een leerproces ondergaan", aldus ds. Van der Zee. Maar in de loop van het thematisch jaar moeten de drie onderwerpen naar zijn opvatting wel tot politieke voorstellen leiden. Ds. Van der Zee noemde er een aantal, zoals maatregelen tegen de 'nieuwe' armoede in Nederland, een rem op de milieuvervuiling, het stellen van een grens aan de „mate- „Kerken moeten een leerproces ondergaan, ook ten aanzien van het milieu" loze" uitputting van grond stoffen en het bevorderen van ontwapening en ontspan ning. Gesprekken De stuurgroep wil de discus sies in de gemeenten en paro chies bevorderen via ge spreksmateriaal, waaraan on der meer de federatie van vormingscentra heeft meege werkt. Voorts zullen er lan delijke werkdagen over de drie thema's worden gehou den. Deze worden georgani seerd door de bewegingen op het gebied van de ontwikke lingssamenwerking, oorlog en vrede en de milieube scherming. Voorts denkt de stuurgroep aan plaatselijke bijeenkomsten in het kader van het proces met Pinkste ren volgend jaar. Rond die tijd wordt in Bazel een Euro pese conferentie over het proces gehouden. In de geloofsbrief, die beoogt de bijbelse grondslag van het proces aan te geven, erken nen de lidkerken van de Raad dat de kerken „tekort zijn geschoten in hun spre ken en handelen ten aanzien van gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping" staan". Kerken en christenen worden opgeroepen te ver klaren dat de huidige verde ling van de gaven van de schepping en de toenemende verarming in grote delen van de wereld, de steeds bedrei gender bewapening en de voortgaande pluindering van de aarde volstrekt onaan vaardbaar zijn. Verder roept het proces de kerken en christenen op bondgenoten te zoeken bij mensen van ande re godsdiensten en levens overtuigingen en serieuze aandacht te besteden aan pressiegroepen op het gebied van de drie onderwerpen. De kerken en christenen moeten bereid zijn van hen te leren en door hen gecorrigeerd of verrijkt te worden. Aan de geloofsbrief is een „eerste verkenning" van de houding van de kerken op het gebied van gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping toegevoegd. Daar in wordt onder meer gecon stateerd dat de kerken tot nu toe nog maar weinig aan dacht hebben besteed aan de bedreigingen waaraan natuur en milieu zijn blootgesteld. Het is aan de milieubeweging te danken dat de ogen van de kerken op dit punt geopend zijn. Ook moeten de kerken erkennen dat een eenziidige uitleg van de bijbelse woorden over de bij de schepping gegeven opdracht (Vervult de aarde en onder werpt haar) medeschuldig is aan ontwikkelingen die leid den tot de huidige crisis van het milieu. Daarom is een nieuwe bezinning op deze bij belwoorden en op de verhou ding tussen mens en natuur dringend nodig. De kerken die in Nederland bij het conciliaire proces be trokken zijn, hebben toege zegd de geloofsbrief aan de parochies en gemeenten te sturen. Ook de parochies in het bisdom Roermond ont vangen de brief. De rk bis schoppen publiceerden enke le weken geleden reeds hun begeleidende brief. Kardinaal Simonis heeft on der meer tegenover de pasto rale raad van het aartsbis dom Utrecht wel eens laten blijken weinig gelukkig te zijn met de term 'conciliaire proces' gezien de positie die een concilie in de RK Kerk heeft. Hij pleitte voor de term 'oecumenisch bezin ningsproces', een term die ds. Van der Zee hem heeft ge suggereerd, zo werd bij de presentatie duidelijk. Volgens ds. Van der Zee be seft mgr. Simonis nu dat 'conciliair proces' al zozeer is ingeburgerd dat het geen zin heeft zich er nog tegen te verzetten. Is er in Nederland veel aan dacht voor het proces, in an dere landen van Europa is het nog niet veel verder ge komen dan kerkelijke studie- organisaties. Volgens ds. Van der Zee is de grote interesse te danken aan de hechte oe cumenische structuur in ons land en aan de ervaring met brede discussies over maat schappelijke problemen, zoals over de plaatsing van kruis raketten in ons land. Hij ver moedt dat de conferentie in Bazel ook de kerken in ande re Europese landen onder druk zal zetten om zich in tensiever met het proces be zig te houden. AMSTERDAM Lu thers woorden mogen dan bevrijding betekend hebben voor tal van christenen over de hele wereld, voor vrouwen was hij nog lang niet be vrijdend genoeg. Ook na de Reformatie komen woord en sacrament slechts in mannelijke vorm tot ons en dat is een geweldige verschra ling van de bevrijdende boodschap die het evan gelie hoort te zijn. Met woorden van deze strek king zorgde mevrouw S. Strikwerda-Van Klinken, voorzitter van de Vereniging voor Theologie en Maat schappij, voor een levendig gesprek in de Oude Lutherse Kerk in Amsterdam tijdens een theologisch symposium ter gelegenheid van het 400- i'arig bestaan van de lutherse cerk in Amsterdam. De ge hele week besteedde luthers Amsterdam aan het jubileum op allerlei wijzen aandacht. De bedoeling van het sympo sium was om in plaats van achterom te zien naar het roemrijke verleden, nu voor uit te kijken naar die ele menten in de lutherse tradi tie die nog waardevol zijn voor de toekomst. De oud- voorzitter van de lutherse sy node ds. W. Bleij, vond dat lutheranen woord en sacra ment zo aan de mens moeten bedienen, dat ze er een vro lijk geweten van krijgen. Me vrouw Strikwerda meende dat een vrolijk geweten voor veel vrouwen nog ver te zoe ken is, zo lang mannen de in houd van zonde en genade bepalen. De man benoemt de wereld en bepaalt wat zonde is. De teneur van de hele kerkgeschiedenis is dat de vrouw de tweede is in de schepping en de eerste in de zonae. Vrouwen leren van daag hun zonde nieuw be noemen: „onze zonde is dat we onszelf hebben verloo chend en ons het jezelf weg cijferen als een christelijke deugd hebben laten aanpra ten' Nederland* Hervormde Kerk Benoemd tot pastoraal werker bij de hervormde evangelisatie te Nleuwlande(Dr.) W. van Kranen burg, stafmedewerker bij de stich ting in de Rechte Straat te Velp, wonende te Oosterbeek. Beroepen te Vriezenveen (toez.) L.M. Vreug- denhil te Gouda. Aangenomen naar Holten H.W. Doornweerd te Halle. Gereformeerde Kerken Beroepen te Middelburg W.A. van den Berg te Bodegraven: te Ter Apel drs. K.D. van den Hout, kand. te Kampen. Beroepbaarstelling Mevr. drs. C.A. van Ede, kand. te Wassenaar. Gereformeerde Kerken vrijge maakt Beroepen te Nljega-Opeinde i.c.m. Mlldam W.J. Keesenberg, kand. te Zwolle. MINISTER BRINKMAN: BIDDINGHUIZEN - Meer zeggenschap voor cliënten van hulpverleningsinstellin gen bij de bestuurssamenstel ling van deze organisaties is geen bedreiging voor hulp verlening op levensbeschou welijke grondslag. Besturen van dit soort organisaties hoeven niet bang te zijn dat de nieuwe wet, die voor een democratischer bestuur moet zorgen, particulier initiatief vanuit een bepaalde geloofso vertuiging onmogelijk maakt. Die boodschap bracht de mi nister tijdens de viering van het derde lustrum van de Protestants-Christelijke Stichting voor Maatschappe lijke Dienstverlening Noord- Veluwe en IJsselmond (PCSMD) op Flevohof. De jubilerende stichting had deze mededeling uitgelokt, door de minister te laten pra ten over het thema: „De rol van levensbeschouwing en kerk in de hulpverlening, vandaag en morgen'. Over zijn democratiseringsplan nen, waarvoor wetgeving in voorbereiding is, zei de mi nister: „Cliënten van instel lingen moeten betrokken kunnen worden bij het beleid van die instellingen. Zij heb ben daar rechtstreeks belang bij. De instelling, ook de in stelling op confessionele grondslag, is er niet voor zichzelf. Zij heeft als taak hulp te verlenen. Zij doet een hulpaanbod, de cliënt heeft een hulpvraag en die twee moeten zo goed mogelijk bij elkaar aansluiten. En hoe kan dat beter dan door cliënt laten praten?', aldus Brink man. In het wetsvoorstel, dat naar de Raad van State is gezon den, is bepaald dat elke hulp verleningsinstelling een ge bruikers- of patiëntenraad moet hebben. „Dat is, in mijn opvatting, een formeel or gaan van de rechtspersoon, die de instelling in stand houdt. Daar kun je als instel lingsbestuur niet omheen. Maar: het blijft een adviesor gaan, tenzij het bestuur van de instelling anders beslist. Zo kan dus een voor de ver schillende instellingen een verschillend beeld ontstaan, waarmee goed kan worden aangesloten bij de specifieke kenmerken, bij de identiteit'. De minister heeft ook voor stellen gedaan over bestuurs- benoemingen: „Gebruikers krijgen als het aan mij ligt op dit punt adviesrecht. Dat is iets anders dan het feitelijke benoemen. Instellingsbestu ren kunnen verder gaan, maar dat is hun zaak'. V erwereldlijking Terugkomend op het thema zei Brinkman: „Laten we echter niet vergeten dat de mogelijkheden van bestuur ders beperkt zijn. Bestuur ders kunnen uiteindelijk niet iets in stand houden, wat zich niet als waardevol in zichzelf aandient. Op dat punt heb ik wel eens zorgen. Enerzijds zien we veel initiatieven en goede wil om de identiteit op een moderne manier vorm te geven. Anderzijds wijst on derzoek erop dat het proces van secularisatie doorgaat. Dat is in zekere zin een ver- Met verwijzing naar schaal vergroting en professionalise ring zijn we er niet. Dat is te gemakkelijk, het zit dieper. Het gaat ook om de onzeker heid over de toepassing in de praktijk van de christelijke boodschap zelf'. De bewindsman concludeer de: „De overheid kan en moet op politiek goede gron den levensbeschouwelijk ge fundeerde hulpverlening steunen, maar kan zo'n be leid moeilijk volhouden, als de samenleving zelf levens beschouwing, christelijk of anderszins, minder belang rijk vindt of als anderen meer moeite wilen nemen zich bestuurlijk of anders in te zetten voor hun hulpbe hoevende medemens'. £eidae<3cHiAa/ijii Getuige in verscheidenheid iAG auto mogen i ten geb: VAN alle feesten in de kerk is het pinksterfeest well ^ehoek moeilijkst te vieren. De gedachte van het kerstfeest ht. Vol concreet en aansprekend: een pasgeboren kind. Bij h roes va feest is er ook sprake van een tastbare realiteit: de ste taat w?,rc het graf is weg en Jezus laat zich zien. Maar wat st« ons voor bij de Geest, die op het pinksterfeest worewegger stort? HeT is wellicht tekenend dat het pinksterfeest een lijk" feest is voor velen. Want blijkens het bijbels ge bewerkt de Geest dingen die in onze samenleving nie belang zijn of „gek" worden gevonden. Het spreken gen bijvoorbeeld en het doen van tekenen en wi Maar ook: het samen delen. Het zien van mogelij waar anderen het niet meer zien zitten. Niet de beste willen zijn, maar de ander voor laten gaan. Ei er nog talloze andere vruchten van de Geest. WEER anderen leggen meer accent op de betrokken elijk M gerechtigheid of vrede. De Geest is gericht op de Ijiam h van mens en wereld en daarom deelt Hij zijn gaven derijen hen die aan die heelheid werken. Het Conciliair Prcfor£en bewus ital wi Een bi; trland jinatie en gel Geest wiens komst we dit weekeinde vieren. De ^het St de Wereldraad van Kerken begint in ons land dan voor niets op het pinksterfeest. naar de woorden van Jezus bedoeld als trooster. Na meivaart laat God zijn mensen niet alleen, maar Hi hen de Geest. Die zal ons laten zien wat waarheid is en goed. TEMIDDEN van alle verdeeldheid en gescheidenhe rond de kerken is dat een blijde boodschap. God zelf de Geest helderheid scheppen waar wij mensen geen lijkheid meer hebben. Het is ook een blijde boodschap"gew we leren hoe ieder op zijn eigen wijze getuige mag Geest laat zich niet vangen in één bepaalde wijze v; ven en getuigen. Zo is er ook een christelijke verscjg, heid; de Geest laat ieder mens met zijn karakter, gajelijk mogelijkheden tot zijn recht komen. Zo brengt het p musel feest alle mensen samen rond die ene opdracht: Zijn Jelwijz zijn, tot aan de einden van de aarde. lr(j gewee tegen tegen iren. „1 ons g< at nou is of ni t Is ers, het urn. I bzienbai etuif uiterst lij i|van gc 'n li Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten. Acht Mei Beweging (6) Een reagerende briefschrijver had moeite met mijn oordeel over het functioneren van Me vrouw Stael-Merkx als woord voerder van de Acht Mei Be weging. Hij spreekt over zijn „oneindige' eerbied voor „mensen terwijl ik een mens, Mevrouw Stael dus, zou heb ben bejegend als een „ding", een mistmachientje nog wel. Is zijn probleem niet trivialer dan hij voorgeeft? Had ik ge zegd: „Mevrouw Stael be schouwde de problemen van kerk en wereld met het over zicht van een adelaar en be scheen ze met een licht hel derder dan de Brandaris", hij zou mij vast niet verweten hebben dat ik haar vergeleek met een dier en een ding. Met krullende neus had hij wel licht instemming betuij der beticht hij mij V oordeel op grond vannne nig gegevens en zondet bezi1 persoonlijk te kenneiheeft was Mevrouw Stael ni<P zere I matig op de buis als ndse tijdens het pausbezo L hoeveel woordvoerders te b?6( vaker via de media tot moeite zij? Inderdaad ken ik h 1 in de persoonlijk. Maar ht'ook h( briefschrijver nooit eivan ver deel over het functione ties te I b.v. ministers, voetba !n die i bisschoppen, al komt 1 oordige bij hen over de vloer? de. En mij verzekert, dat de om dr noemde mevrouw in dere opzichten een n - Iets warmer DE BILT (KNMI) Vandaag wordt het wat warmer dan gisteren, het blijft bijna overal droog, er zijn perioden met zon en er is maar weinig wind. Hoewel de middagtempera- tuur met ongeveer 15 graden nog wat aan de lage kant is voor de tijd van het jaar, zal het door de zwakke wind toch veel warmer lijken dan giste ren. Aan het strand en in de kuststreken wordt vandaag de meeste zon verwacht. De stij gende temperatuur en de afne mende wind hangen samen met een van Engeland afkom stig hogedrukgebied dat zater dag dichtbij Nerderland ligt. Zondag en maandag komt er wat meer wind, maar de neer slagkans blijft klein. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen voor zondag en maandag: Zuid-Skandinavië: Droog en zonnig. Middagtemperatuur rond 17 graden. Britse Eilanden: Droog en flinke zon nige perioden. Middagtemperatuur van 13 graden in Schotland tot 18 graden in zuid-Engeland. Noord-Duitsland', Beneluxlanden, noord-Frankrijk: Vrijwel overal droog en zonnige perioden. Middag temperatuur rond 18 graden. Zuid-Duitsland, midden- en zuid- Frankrijk: Flinke zonnige perioden slechts een enkele lokale middagbui. Middagtemperatuur van 22 tot 26 graden. Spanje en Portugal: In het binnen land enkele lokale regen- of on weersbuien, aan de oost en zuidkust flinke zonnige perioden en dr<Mg. een geloven. Maar we nu eenmaal met haar ken in haar kwalitt woordvoerder, en daa ik haar niet verhelden den. Integendeel. Van< mistmachientje. Dan hij ever „ontstellende £HT vlakkigheid", n.b. in i a zin waarin hij zefet ni ,,aai gaan op mijn argument- kan toch niet zo zijn diets te Mei-sympathisanten hjeling eens Spaans benauwd Als c als mensen die het krLpt-+ v. als hobby en soms h dwangneurose lijken tPIwlJz! fenen, zelf eens voorwf onei] kritiek zijn? Dit bi W. Brands, 'hiin l DEN HAAG. |eleJfon vak i he Middagtemperatuur vj aan de Atlantische kust tot. raden aan de Middelandse t talie: In het binnenland kaï weer, aan zee overwegende q|-| Middagtemperatuur 25 gradé3 :rdam Joegoslavische kust i Eilanden: Zonnig en vpp middagtemperatuur van 2Jnei vee graden. We« ■apporten 20 mei 20 Weer Maie Rotterdam onbeu Twente h.bew Vlissingen 1 bew. Zd. Limburg iw.be' Aberdeen h.bew Barcelona l.bew. Bordeaux onbew Brussel l.bew. Dublin zw.be- Frankfurt zw.be- Genève zw.be- Helsinki zw.be- Innsbruck regenl Klagenfurt regen Kopenhagen regen Lissabon h.bew Locarno h.bew Londen zw.bei Luxemburg h.bew jKNOL Mallorca Malta Moskou Munchen ïavrut rcl-Aviv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 2