Paranormale genezers werken
zonder paranormale krachten
mt
Nieuwe tegenvaller
dreigt door aardgas
Lastige teksten
Engels missen
de Britse humor
gentes als
ökvogel ingezet
Vijftig militairen
op het oorlogspad
bi! )mroepen
X open op
[iel besluit
ommerciële
elevisie
IEUWO
Tandartsen
werken aan
geheim plan
Werknemers Krupp
winnen een beetje
INNENLAND
EeidócSowumt
VRIJDAG 2D MEI 1988 PAGINA 3
^STERDAM De Amsterdamse jeugd-
zedenpolitie heeft onlangs getracht een
IIP rie verkrachtingen in het Rembrandt-
J irk op te lossen door daar zo nu en dan
avonds en 's nachts twee vrouwelijke
ienten als lokvogel in te zetten. De offi-
itengi 'f van Justitie biervoor toestemming
tji geven. De geheime operatie vond plaats
1' de maanden maart en april. Twee niet
oei11 zodanig herkenbare vrouwelijke agen-
>erk j n begaven zich op gezette tijden on-
r dei jvapend in het park. Zij werden ge-
1 is gi Igd door collega's die bij gevaar konden
eider 'r'JPen- Deze in ons land voor zover be-
"d nooit eerder toegepaste methode is
een week of zeven gestopt omdat zij
»t succesvol bleek.
Belangstellenden bij het graf van Drees op de be
Haag.
Honderden tekenen
condoléance- register
van Dr. Willem Drees
DEN HAAG Op het Binnenhof in
Den Haag hebben circa 400 mensen
gisteren het condoléance-register ge
tekend voor de zaterdag overleden
dr. W. Drees. Het voor iedereen toe
gankelijke condoléanceregister ligt
tot en met woensdag op Binnenhof
19. Het graf van Drees op begraaf
plaats Oud Eik en Duinen in Den
Haag werd ook gisteren door vele
tientallen mensen bezocht. De be
graafplaats moest aan het begin van
de middag korte tijd worden gesloten,
omdat prins Aschwin, de broer van
prins Bernhard, door de voltallige
koninklijke familie ten grave werd
gedragen.
AMERSFOORT Een groep van 50 dienst
plichtige militairen is gisteravond belust op
wraak de Amersfoortse binnenstad inge
trokken. De reden hiervoor was een ruzie
tussen militairen en Amersfoorters die
eerder op de avond plaatsvond op een ker
misterrein. De politie werd door de wacht
commandant van de Bernhardkazerne in
Amersfoort, waar de dienstplichtigen zijn
gelegerd, gewaarschuwd toen de groep daar
rond 23.00 uur vertrok. De politie gaf ver
volgens de kermisexploitanten het advies
hun attracties te sluiten. De confrontatie
liep met een sisser af nadat de militairen
duidelijk werd dat alle beschikbare man
schappen van de politie waren ingezet,
waaronder twee bussen met ME'ers.
Extra cellen voor
aanpak straat junks
DEN HAAG De gemeente Amsterdam
krijgt voor de aanpak van de extreem
problematische drugsverslaafden in de
hoofdstad extra celcapaciteit. Op korte
termijn zal nader overleg worden gevoerd
over welk deel van de 350 nieuwe cellen
die dit jaar ter beschikking komen, hier
voor bestemd zal worden. Hierover zijn
gisteravond in Den Haag afspraken ge
maakt tussen minister Korthals Altes van
justitie, staatssecretaris Dees van WVC,
burgemeester Van Thijn en wethouder
Etty van Amsterdam. Amsterdam wil
voor de aanpak van de problematiek van
de straatjunks (een groep van ongeveer
400 extreem problematisch verslaafden)
behalve extra cellen ook extra bedden in
afkickcentra.
)k-k«
ervolg van de voorpagina)
'opi| g!
deld
rije
init
t een
►ie bi
'■IN EN HAAG De ATV-
nroepen en de uitgevers
NU, Elsevier, De Tele-
ri( aaf en Perscombinatie
vegii ijzen de bewindsman in
tscha in nieuwste plan erop
et lid at commerciële televisie
e. Tailgens het regeerak-
ie coi oord mogelijk is, als ten-
inste twee omroepen uit
at publieke bestel stap
landten en ziJ een aantal
ers daarbij willen be
iken. Aan die voor-
aarden wordt voldaan,
nen zij, en dus dient de
nister snel in te stem
en met de nu aan hem
iorgelegde plannen.
RO-directeur Richard
hoonhoven beschouwt het
ïgste initiatief als een „wan-
ipspoging" van de ATV-
iiroepen zo zei hij vanoch-
;rcl 1 iÜ in een radio-programma.
en bi ihoonhoven wees erop dat
amb inister Brinkman op het
)r heint staat de STER-reclame
isatii nzienlijk uit te breiden. Als
itsrhr eenmaal een >s> moeten
.1 uitgevers een keus maken:
seriwzjj doen mee met een com-
idsvjfcrciële omroep of zij gaan
adeiielnemen in de STER. In het
jk ajtste geval krijgen zij, zonder
iitcal'ets voor te h°even doen,
kwart van de meerop-
mefcngst van de STER-reclame,
geschat wordt op tientallen
wenen per jaar. Volgens
®v-Kamerlid Marten Beine-
m& dat laatste zo aantrekke-
J ijbdat geen uitgever er dan
j 4 over zal piekeren zich in
■n ongewis commercieel
fontuur te storten.
og geen tarief
Hraene girokaart
HAAG Er is nog geen
^^^sluit genomen over de in-
of on ering of de hoogte van een
Jtr entueel tarief van groene
'aden Kptgirokaarten die speciaal
temd zijn voor overschrij-
naar liefdadige instel-
Er bestaan dus ook
n afspraken over doorbere-
'g| ni'ng van die kosten door de
10 liken aan de betrokken in-
gradi Hingen. Dit schrijft staatsse-
:taris Evenhuis van econo-
I sche zaken aan de Tweede
i mer in antwoord op vragen
Vooi n de leden Eversdijk (CDA)
Kombrink (PvdA). Beiden
v® lden dat de kosten 1,40
iden bedragen.
bHAllbLLKt WUfcNoL»flljUt
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK
THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
N VANDAAG C\
IN HET VJ
UTRECHT Het posi
tieve effect dat paranor
male genezers bij hun pa
tiënten boeken is niet te
danken aan één of andere
paranormale kracht,
maar aan psychologische
factoren. Dat concludeert
dr. J.Th. Attevelt in een
proefschrift waarop hij
vandaag is gepromoveerd
aan de Utrechtse Rijksu
niversiteit.
Om te ontdekken welke ge
heimzinnige krachten een rol
spelen in de paragnostische
„geneeskunde" (wat is bij
voorbeeld die beroemde psi-
factor?) vroeg Attevelt aller
eerst aan ruim vierduizend
patiënten van 65 genezers hoe
zij hun behandeling ervaren
hadden. Het resultaat loog er volgens promovendus Attevelt is het effect van paranormale genezers te danken aan psychologi-
niet om. Weliswaar waren de SChe factoren,
patiënten geneigd al te en
thousiaste antwoorden te ge
ven als de genezer er bij was,
maar nadat Attevelt die over
drijving uitschakelde door de
mensen thuis te ondervragen
paranormale genezers. Atte
velt: „Dat verbaasde me zeer:
86 procent verbetering bij al
die verschillende kwalen! Die
kwam nog het volgende resul- uitkomst nodigde uit tot meer
taat uit de bus: 34 procent van
de patiënten meende dat de
toestand „zeer verbeterd"
was, 34 procent hield het op
„tamelijk verbeterd", 18 pro
cent op „enigzins verbeterd"
en 14 procent zie dat de situa
tie „niet verbeterd" was.
Dat zijn cijfers waar een regu
liere arts zijn vingers bij af-
onderzoek. Want misschien
drukten de mensen met dat
hoge percentage wel hun
waardering uit voor de gene
zer in plaats van hun objectie
ve genezing".
Strijken
Om dat te checken startte At
tevelt in samenwerking met
derdaad een lichte vooruit
gang op. „De longfunctie ver
beterde behoorlijk", aldus At
tevelt. „Bovendien zei 52 pro
cent van de patiënten een
verbetering te ervaren". Dat nen zijn aan paranormale
was curieus, want lang niet krachten. In elk geval was di-
FOTO: CEES VERKERK
glas (de genezer zag de patiënt
wel, maar andersom niet) be
handelen. De verbetering die
bij deze mensen was te con
stateren, zou te danken kun-
recte beïnvloeding door de
paragnost uitgesloten. Maar
dat was ook zo bij de derde
groep, die eveneens achter
geplaatst werd
likt. Temeer omdat ze opgin- het Academisch Ziekenhuis
gen voor alle mogelijke aan
doeningen. Of het nu ging c
Utrecht een onderzoek onder
97 astma-patiënten die para-
migraine, reuma, nekklach- normaal behandeld werden,
ten, nervositeit of angst; de Nadat ze acht maal geholpen
percentages bleven onvermin- werden door middel van strij-
derd bemoedigend voor de ken of handoplegging trad in-
iedereen werd behandeld.
Attevelt had de patiënten in
drie groepen verdeeld. De
eerste werd daadwerkelijk be
streken en kreeg handen op
gelegd. Maar dat bij deze maar in het "geheel niet be
mensen een positief effect op- handeld. Attevelt: „Er traden
trad zei nog niets over het be- geen verschillen van beteke-
staan van paranormale krach- nis op tussen de drie groepen,
ten. Er konden net zo goed al
lerlei psychologische effecten Of ze nu behandeld werden of
tussen genezer en patiënt in niet, ze gingen er allemaal
i t-»:_ J" Aevenveel op vooruit en ze
voelden zich ook alledrie veel
het spel zijn. Die wilde Atte
velt uitsluiten, dus liet hij een
tweede groep achter spiegel-
Kwaliteit
Attevelt concludeert hieruit
dat de paranormale kracht
van paranormale genezers
niet kan worden aangetoond.
Dat er toch wel wat gebeurt,
wijt hij vooral aan psychologi
sche factoren. Dat begint al
met de hoge verwachtingen
die de patiënt koestert en
wordt versterkt door de per
soonlijkheid van de genezer
en de aandacht die deze aan
de patiënt schenkt. Dat werkt,
met of zonder paranormaal
ingrijpen. Attevelt: „Dat de
patiënt zich beter voelt is op
zich een belangrijk gegeven,
omdat het de kwaliteit van
het leven beïnvloedt, wat ver
volgens weer van belang is
voor de genezing".
De nieuwbakken doctor pleit
in zijn proefschrift voor ver
der onderzoek, het liefst door
een instituut dat verbonden is
aan een universiteit. Want
anders blijven de naar schat
ting anderhalf miljoen men
sen die zich jaarlijks tot een
paranormale genezer wenden
(en waarschijnlijk zijn het er
veel meer) aangewezen op de
sensationele „voorlichting"
van Veronica-programma's
als Het Zwarte Gat en Para-
lax. Dat gevaar is nog groter
geworden nu als gevolg van
de bezuinigingen de Utrechtse
vakgroep para-psychologie
(de enige in Nederland) opge
heven wordt. Attevelt: „Daar
mee verdwijnt een verant
woord adres voor informatie
en de mogelijkheid voor se
rieus onderzoek. Nu is de weg
nog meer open voor de onge
breidelde fantasie van beun
hazen. Dat kan hele akelige
gevolgen hebben. Je moet er
niet aan denken dat mensen
die in de reguliere gezond
heidszorg goed geholpen zou
den kunnen worden nu met
een ernstige ziekte doorlopen
omdat zo'n paranormale gene
zer zegt dat stemmen uit het
hiernamaals hem verzekeren
dat alles wel in orde is".
STEVO AKKERMAN
Fraude
met geld
EG in Italië
BARI - De Italiaanse politie
heeft gisteren 24 olieproducen
ten gearresteerd op de be
schuldiging dat zij aan de kas
van de EG ten onrechte een
subsidie van 38 miljoen gulden
hebben onttrokken. De 24
mannen, allen uit Zuid-Italië
en van Sicilië, zijn aangehou
den na een jaar onderzoek. Zij
worden er van beschuldigd
een te hoge hoeveelheid ver
werkte olijfolie te hebben op
gegeven. Daardoor streken zij
meer subsidie uit de EG-kas
op. De politie vermoedt dat bij
de zaak nog meer Italiaanse
olijfolieproducenten betrokken
zijn.
londsdolheid in Limburg
'ITTEM In de Zuidlimburgse gemeenten Wittem, Gulpen
i Margraten zijn de afgelopen weken vijf gevallen van honds-
'lheid (rabiës) vastgesteld. Dat is voor het eerst in anderhalf
ar. Wel is vorig jaar bij ongeveer vijftig vleermuizen in voor-
amelijk Friesland de ziekte vastgesteld. De situatie in het zui-
ïn is nog niet zo ernstig dat er een aanlijngebod geldt, zoals
ikele jaren geleden. De eerste hondsdolle vos is op 29 april ge-
inden in een weiland in Heyenrath (gemeente Wittem). Sinds-
en is bij nog drie vossen, een das en één hond de ziekte vastge-
teld. Rabiës is voor zowel mens als dier zeer gevaarlijk. De be-
netting kan dodelijk zijn indien er niet snel tegenmaatregelen
orden genomen.
APELDOORN Als te
genhanger voor het plan-
Dekker werkt de Neder
landse Maatschappij ter
bevordering van de Tand
heelkunde (NMT) aan een
zogenoemd Tandplan. Dit
is gebasseerd op een soort
abonnementensysteem en
moet zowel de patiënt als
de tandartsen financieel
tegemoetkomen. Het plan
komt er op neer dat pa
tiënten worden ingedeeld
naar de kwaliteit van hun
gebit.
Een patiënt met een goed gebit
hoeft jaarlijks minder abonne
mentsgeld te betalen dan een
patiënt met een gebit dat veel
onderhoud vergt. De details
wil de NMT voorlopig echter
nog geheim houden. Volgens
het plan-Dekker zou de tan
dartshulp niet in het zoge
noemde basispakket moeten,
maar dienen patiënten zich
daarvoor aanvullend te verze
keren. CDA'er Ad Lansink,
specialist op het gebeid van
volksgezondheid, is nog niet
op de. hoogte van het tandart
senplan, maar zegt nu al er
„niet kapot" van te zijn.
IE KNOLLEN
BUITENLAND WIL LAGERE PRIJS
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Er dreigt een
nieuwe aardgastegenvaller
voor de schatkist. Zoals het er
nu naar uitziet gaat het om
een nadeel van circa 500 mil
joen. De oorzaak daarvan is
Vorig jaar exporteerde Neder
land in totaal 30,7 miljard ku
bieke meter aardgas. Voor dit
jaar verwacht men een daling
tot circa 26 miljard kubieke
meter. Voor de schatkist bete
kent dit in elk geval een da
ling van de inkomsten van
EEN HOOGOVEN BRANDT NOG IN 1990
dat de buitenlandse afnémers 8,1 naar ƒ5,9 miljard. Maar
niet bereid zijn de prijs te be
talen die de Nederlandse Gas
unie van hen vraagt.
In het buitenland stelt men
zich op het standpunt dat er
alleen redenen zijn om de prijs
te verlagen. De olieprijs, waar
aan de gasprijs is gekoppeld, is
de afgelopen jaren immers fors
gedaald. En ook de dollar, in
welke valuta het gas wordt be
taald, is flink gezakt.
De Gasunie stelt daar tegen
over dat het Nederlandse gas
eigenschappen heeft die men
nergens ander ter wereld
vindt. Daartoe rekent men ook
de zekerheid dat er altijd gele
verd wordt en binnen be
paalde marges in alle ge
wenste hoeveelheden. Naar
verluidt vraagt Gasunie nu ge
middeld 2,5 cent meer per ku
bieke meter dan de buiten
landse afnemers willen beta
len.
De meeste onderhandelingen
duren nu al een half jaar en
geen van de partijen wil'toege
ven. Het grote Westduitse
Ruhrgas zou zelfs de hulp wil
len inroepen van een arbitra
gecommissie. Gasunie en Gaz
de France zijn uit felkaar ge
gaan zonder een afspraak te
maken voor een nieuw ge
sprek.
als de Gasunie de gevraagde
prijs niet krijgt, moet gere
kend worden met een op
brengst voor de staat van niet
meer dan 5,4 miljard. Ter
vergelijking: in 1985 ontving
de staat nog ruim 25 miljard
uit de verkoop van aardgas.
(Van» onze correspondent
Rink Drost)
ESSEN - De strijd om het be
houd van tweeduizend ar-
beidsplatsen bij Krupp-hoogo-
vens in de Duisburgse stad
Rheinhausen is gestreden. De
werknemers hebben niet hele
maal verloren en Krupp niet
helemaal gewonnen. De arbei
ders, hun gezinsleden en hun
medestanders, die keer op
keer met opvallende demon
straties de aandacht in de
Bondsrepubliek en ver daar
buiten wisten te trekken, be
reikten dat de hoogovens niet
direct, maar over twee jaar do
ven. En er komen in drie jaar
ten minste 1500 vervangende
arbeidsplaatsen in Duisburg,
waarvoor Krupp moet zorgen
in samenwerking met staal-
reus Mannesmann.
Dit compromis, waartoe de
raad van toezicht van Krupp
Stahl gisteren besloot, is voor
het grootste deel de verdienste
van ministerpresident van de
deelstaat Nordrhein-Westfa-
len, Johannes Rau (SPD). Die
heeft zich in verschillende in
stanties intensief met de strijd
bemoeid. Eerst wist hij, de
werknemers en de raden van
bestuur van Krupp en Man
nesmann voor zijn compromis
voorstel te winnen, gisteren
ging de raad van toezicht van
Krupp Stahl ermee akkoord.
Dat was wel kantje-boord; met
elf tegen tien stemmen besloot
de raad van toezicht tot stilleg
ging van het bedrijf in fasen,
tot in 1990 nog slechts één
hoogoven brandt.
Sluiting van het hoogovenbe-
drijf in Rheinhausen is vol
gens Krupp noodzakelijk, om
dat Duitsland een aanzienlijke
overproduktie aan staal heeft.
^JOCWWfU
De vraag bij dit plaatje voor de mavo-leerlingen was: Wat is Ca
vern Mecca volgens de folder? Gekozen kon worden uit de vier
volgende antwoorden: a. Een blad dat de Beatle fanclub zijn le
den stuurt; b. Een bureau dat op allerlei manieren Beatle fans
van dienst is; c. Een museum over de Beatles; d. Een winkel waar
je allerlei originele Beatle artikelen kunt kopen.
FOTO: AP
Van de vijf teksten bij En
gels voor vwo waren er
twee - over terrorisme en
Zuidafrika - vrij lastig.
Dat vonden zowel exa
menkandidaten als de do
centen. Ook het Engels bij
lbo /mavo was niet van
het meest eenvoudige ge
halte.
Leraar J. van Beek van het
Bonaventuracollege in Leiden
miste in het vwo-examen En
gels de bekende Britse humor.
„Er kon geen glimlachje af, de
satire, de lichte ironie, ont
brak. En dat is jammer, ook
omdat deze zware teksten
weer oefenmateriaal worden
voor de volgende eindexamen
klassen. Het was dit keer geen
gemakkelijk examen, maar
ook niet onredelijk moeilijk.
Alleen waren de teksten weer
langer. Ze zijn nu al twee keer
zo lang als in 1980. De meeste
leerlingen hadden hun tijd
hard nodig", aldus docent Van
Beek. Het makkelijkst waren
de eerste tekst, uit het literair
supplement van The Times,
over kunstschatten en de laat
ste, uit „The Listener" van
mei '86, over „intelligentie" bij
dieren. Opvallend was dat de
tekst over kunstschatten als
oude luistertest al een bekende
oefening was geweest voor de
leerlingen. Niet-gymnasiasten
hadden het nadeel dat de tek
sten veel Latijnse woorden of
afgeleiden bevatten.
In de middaguren hadden lbo
en mavo Engels. De opgaven,
met name de eerste helft van
het examenwerk, zagen er
leuk uit: veel plaatjes en ad
vertentietekstjes uit Engelse
kranten. De tekstjes uit kran
ten stonden dicht bij de alle
daagse Engelse werkelijkheid
en waren als zodanig best inte
ressant. De langere teksten
gingen over het werk van een
politie-agent, over vrouwen
die de ijshockey-sport beoefe
nen en het op kamefs nemen
van buitenlandse studenten.
In tegenstelling tot vwo, lbo
en mavo had havo gistermid
dag geen Engels maar Frans.
Leraar J. Blom van het Sint
Janscollege in Den Haag vond
de vijf teksten van het examen
Frans voor havo en vhbo ei
genlijk te makkelijk. „Ik vond
het geheel prima te maken en
ik vermoed dat de leerlingen
dat ook vonden", vertelde de
heer Blom. „De vijf teksten
waren evenwichtig samenge
steld. De vragen bij de derde
tekst, over een expeditie naar
Mali, waren de moeilijkste".
De andere teksten - over een
Cambodjaanse scholiere, drug
sproblematiek, een vulkaan
uitbarsting op Martinique en
over Eve Ruggieri, een popu
lair vertelster bij de Franse ra
dio - waren niet moeilijk.
Wiskunde
Het vwo-examen wiskunde B
was „standaardwerk" hoewel
opgave vier over ruimtemeet-
kunde niet echt gemakkelijk
was. De docenten wiskunde
waren van mening dat ook
niet briljante leerlingen dit
examen tot een goed einde
moesten kunnen brengen.
Het wisiunde-examen bij
havo bestond uit zestien vra
gen verdeeld over vijf opga
ven. Vergeleken met het vorig
jaar was dit examen goed te
maken. De vragen waren dui
delijk en er zat een goede op
bouw in. Opgave vier over go
niometrie en opgave vijf over
logaritmen werden door de
meeste kandidaten moeilijk
gevonden.
Volgens de mavo-docenten is
het ontzettend meegevallen
met de zwaarte van het wis-
kunde-examen. De onderwer
pen bij het D-examen, dat be
stond uit dertig meerkeuzevra
gen en drie open vragen, wa
ren naar verwachting en le
verden een aardige doorsnee
van de stof, zoals die moest
worden geleerd.
Het examen op C-niveau be
stond uit 34 vragen, waarvan
vier open vragen. Die laatste
vereisten niet echt een wis
kundig inzicht. Toch bleken
de kandidaten moeite te heb
ben met het maken van een
cirkeldiagram van de fruitbo
men in de Betuwe. De docent
vond dat de vraagstelling ook
wel wat duidelijker had ge
kund. De meeste kandidaten
hadden de beschikbare tijd
van twee uur dan ook wel no
dig.
Correctiesleutels centrale examens
MAVO-C Ge«chiedeni«-S.l.
1C 2 B 3 B 4 B 5 D 6B 7D 8B 9C10C
11 C 12 C 13 A 14 A 15 C 16 B 17 A 18 C 19 - 20 -
21 D 22 B 23 B 24 B 25 A 26 A 27 B 28 C 29 B 30 -
31 - 32 B 33 C 34 B 35 C 36 C 37 C 38 B 39 C 40 -
LBO-O MAVO-O Geschi»d«ni«-S.l.
1 C 2 C 3 B 4 A 5 A 6C 7 C 8D 9A10C
11 C 12 F 13 C 14 C 15 D 16 B 17 D 18 E 19 - 20 -
21 D 22 B 23 B 24 B 25 C 26 E 27 O 28 A 29 C 30 -
31 - 32 B 33 A 34 A 35 A 36 B 37 B 38 B 39 C 40 -
