Italiaans onderwijs
staat op instorten
ggj
llppl
IP
Schijnhuwelijk biedt Sovjet-burge
toegang tot de „gesloten" steden
Joodse Raad wist niet
van frauderekening
Aanwezigheid bij misdri
leidt al tot de strop
BUITENLAND
£etdóe<3oivurnt
DONDERDAG 19 MEI 1988 PAGIN
Geheimzinnigheid over
explosie in Russische fabriek
MOSKOU/WASHINGTON Tussen de Verenigde
Staten en de Sovjetunie bestaat onenigheid over de
fabriek in de Oekraïne, waar zich op 12 mei een zwa
re explosie heeft voorgedaan. Volgens Amerikaanse
bronnen zou het gaan om een complex waar onder
meer brandstof voor raketten wordt gemaakt. De ont
plofte fabriek zou de enige produktielijn zijn geweest
voor de hoofdmotor van de SS-24, een moderne Russi
sche kernraket. Volgens deskundigen zou de ramp de
plaatsing van de nieuwe Sovjetraketten mogelijk ern
stig vertragen. Volgens Sovjet-woord voerders ging
het om een fabriek waar explosieven voor industrieel
gebruik worden gefabriceerd. Bij de explosie vielen
drie doden en vijf gewonden. Het aantal slachtoffers
zou bepekt zijn gebleven, omdat het werk grotendeels
geautomatiseerd is.
Sovjetsoldaten veilig thuis
De eerste 1.200 Sovjetsoldaten
zijn gisteren veilig uit Afghanis
tan in hun land teruggekeerd.
Hun konvooi van 230 pantser
voertuigen reed over de
Vriendschapsbrug de kleine
grensplaats Termez binnen
waar de soldaten door een jui
chende menigte en militaire
fanfares werden ontvangen.
Het islamitisch verzet heeft het
konvooi tijdens de 800 kilome
ter lange terugreis nauwelijks
lastiggevallen. Daarmee lijkt
het verzet het Amerikaanse
advies op te volgen om zijn
krachten te sparen voor de uit
eindelijke strijd tegen het regi
me van president Najibullah.
FOTO: AP
Veerboten over
Kanaal niet veilig
LONDEN/DEN HAAG De meeste
autoveerboten over het Kanaal voldoen
niet aan de veiligheidsnormen die in de
loop van 1989 gaan gelden voor nieuwe
schepen. Dit heeft het Britse ministerie
voor vervoer gisteren meegedeeld. Bij
controle van zogeheten roll-on-roll-off-
schepen is gebleken dat acht op de tien
in de vaart zijnde veerboten niet stro
ken met de nieuwe voorschriften die
de Internationale Maritieme Organisa
tie (IMO) heeft gesuggereerd, aldus een
woordvoerder. Naar een woordvoerder
van het Nederlandse ministerie van
verkeer en waterstaat meedeelde, vol
doen alle Nederlandse veerschepen die
op Groot-Brittannië varen wèl aan de
nieuwe regels van de IMO.
WESTERSE BLADEN
TE KOOP VOOR
SOVJETBURGERS
MOSKOU Binnenkort zul
len in de kiosken van een aan
tal steden in de Sovjetunie
westerse tijdschriften als Time,
The Economist en Newsweek
ook voor Sovietrussische bur
gers in een beperkte oplage
verkrijgbaar zijn. Dat heeft
het Sovjet-weekblad Moscow
News bericht. Tot nu toe wa
ren in de Sovjetunie wekelijks
slechts zo'n tachtig exempla
ren van westerse tijdschriften
verkrijgbaar bij enkele hotels
in de grote steden, die norma
liter louter voor westerse toe
risten toegankelijk waren.
Armeniërs \vi
de straat op
0B
gssui
[Roi
MOSKOU In de Armeen»
stad Jerevan zijn deze weej
veer 15.000 mensen de straj
gaan voor een demonstratie dit
kader van de etnische s)
met het naburige Azerbaii
gens Vladimir Rjabokon,
van het tijdschrift Express-]
was de veroordeling van e
dachte uit Azerbaidzjan a;
voor de massale demonstraï "jj
gens de demonstranten zou |Ci
oordeling een noodoplossi; m
waarbij voorbij gegaan wor
eis voor teruggave van de
gorno-Karabach. Het protest
zonder geweld.
spai aai
lidzj itn
ord ,1
~"lee
ar va
:n Ro
it jaar
aar o
Ikam]
iai|seizoer
liet R
leider
it gev
ach
en c
Peruaans
leger doodt
vijftig
dorpelingen
LIMA Peruaanse mili
tairen blijken zaterdag bij
een strafactie meer dan
vijftig inwoners van een
dorp in het Andesgeberg-
te te hebben gedood. Dit
maakte de Peruaanse
mensenrechtenorganisatie
Aprodeh gisteren bekend.
De operatie volgde een
dag na een guerrilla-actie
tegen een militair trans
port waarbij acht militai
ren om het leven kwa
men.
Volgens Aprodeh drongen
meer dan honderd militairen
het dorpje Cayara in de pro
vincie Ayacucho, bolwerk
van de maoïstische guerrilla
beweging „Lichtend Pad",
binnen. Zij verzamelden alle
inwoners op het marktplein
en zochten vijftig mannen
uit die voor de ogen van de
andere dorpelingen werden
doodgeschoten. De comman
dant van de provincie zei dat
alle slachtoffers aanhangers
van Lichtend Pad waren.
Een schoolhoofd uit een na
burig dorp meldde echter dat
twee van zijn leerlingen en
twee gemeente-ambtenaren
tot de geëxecuteerden be
hoorden.
In Ayacucho, waar sinds
1983 de noodtoestand heerst,
zijn in de strijd tussen rege
ring en verzet de afgelopen
acht jaar circa 12.000 mensen
omgekomen en worden er
2.000 vermist. Het is daarbij
al eerder voorgekomen dat
het leger strafacties uitvoer
de.
ROME Het Italiaanse
onderwijs staat voor een
complete instorting. Lera-
renstakingen en massa
demonstraties zijn aan de
orde van de dag. De do
centen hebben aangekon
digd geen examens af te
zullen nemen en sommi
gen weigeren zelfs om
huiswerk te corrigeren.
Behalve veel meer loon willen
de onderwijskrachten meer
leermiddelen, betere gebou
wen en geld voor nascholing.
De regering, geconfronteerd
met een gigantisch begrotings
tekort, heeft nauwelijks geld
om de rust in lerarenland te
herstellen.
Het gist al jarenlang in het Ita
liaanse onderwijs, maar dit
keer lijken de leraren bereid
heel ver te willen gaan. Het
onderwijs in Italië is een
mammoet-bedrijf. In lager en
voortgezet onderwijs werken
930.000 leraren en 215.000 ad
ministratieve en huishoudelij
ke krachten. In het lager on
derwijs staat iedere leraar te
genover een klas van gemid
deld dertien kinderen. Bij het
voortgezet onderwijs is de ver
houding zelfs één op 10,4.
Terwijl het kindertal sterk is
gedaald is het aantal leraren
alleen maar gegroeid. De
christen-democraten, die al
bijna veertig jaar ononderbro
ken de minister van onderwijs
leveren, hebben het onderwijs
steeds gebruikt als een middel
om de werkgelegenheid te
vergroten en zodoende mooi
weer te spelen bij de kiezers.
Zonder te kijken waar de
scholen zelf behoefte aan had
den. Die politiek wreekt zich
nu.
Geld om dit leger van leraren
behoorlijk te betalen is cr niet
Tegen de tijd dat ze met pen
sioen gaan krijgen leraren op
een middelbare school in Italië
het salaris waar hun collega's
in Noordwest-Europa, net van
de opleiding af, mee beginnen.
De onvrede bij het leraren
korps over de schamele belo
ning in een land dat razend
snel duurder wordt, ligt hoog
opgetast, maar een goede be
langenbehartiging is er niet.
Een honderdtal bonden en
bondjes heeft het heil van het
lesvolk in het vaandel ge
schreven. Deze enorme ver
snippering heeft de positie van
de leraren zeer verzwakt.
Daar komt nog eens bij dat
veel scholen zijn gehuisvest in
gebouwen die daarvoor niet
geschikt zijn. In Zuid-Italië
wordt zelfs een kwart van de
gebouwen als „totaal onge
schikt" bestempeld. Van noord
tot zuid wordt geklaagd over
een gebrek aan leermiddelen.
De opgeblazen personeelsbe
zetting slorpt vrijwel de gehele
begroting van onderwijs op.
Ruim 93 procent is bestemd
voor salarissen.
Frankrijk herstelt
banden met Iran
PARIJS Frankrijk gaat de
diplomatieke betrekkingen
met Iran herstellen. Dat heeft
de socialistische premier Mi
chel Rocard meegedeeld. Hij
zei dat zijn regering zich ge
bonden acht aan toezeggingen
in deze richting van de vorige
regering. Ex-premier Jacques
Chirac verklaarde eerder deze
maand dat na de vrijlating van
de laatste Franse gijzelaars in
Libanon de weg vrii was voor
het herstel van de betrekkin
gen met Teheran. Parijs ver
brak deze in juli 1987 als reac
tie op de Iraanse weigering de
tolk Wahid Gordji voor ver
hoor beschikbaar te stellen.
KARLSRUHE Hoe
heeft het ministerie van
financiën in Bonn on
gecontroleerd bijna
vierhonderd miljoen D-
mark (ongeveer 450 mil
joen gulden) kunnen
overmaken naar een
bankrekening, die de
toenmalige voorzitter van
de Centrale Joodse Raad
Werner Nachman in
Karlsruhe had geopend?
Het lijkt erop, dat het ministe
rie in Bonn wel erg goedgelo
vig was, toen het vanaf 1980
het geld in gedeelten over
maakte naar Nachmans reke
ning. Het directorium van de
Centrale Joodse Raad heeft
namelijk van het bestaan van
deze rekening nooit geweten.
Er is dan ook van de kant van
de Joodse Raad nooit controle
op uitgeoefend en de rekening
is in de balans nooit als be
standdeel van het vermogen
opgevoerd.
Werner Nachman, die in janu
ari aan een hartaanval over
leed, kreeg tot zijn dood alle
gelegenheid de rente van de
vierhonderd miljoen D-mark,
zo'n 33 miljoen D-mark (37
miljoen gulden) achterover te
drukken. Een deel van het
geld staat vermoedelijk op bui
tenlandse bankrekeningen.
Vooralsnog houdt een woord
voerder van het ministerie
van financiën vol, dat men er
van overtuigd was dat de
bankrekening in Karlsruhe
volledig onder het beheer van
de Joodse Raad stond.
De vierhonderd miljoen D-
mark, was bedoeld om alle
nazi-slachtoffers die tot 1980
nog niet voor een uitkering in
aanmerking waren gekomen,
maximaal vijfduizend mark
uit te keren. De huidige voor
zitter van de Joodse Raad,
Heinz Galinski, sluit de moge
lijkheid niet uit dat ook aan de
uitkeringskant is gefraudeerd.
Het lijkt erop dat de bondsre
gering weliswaar goedgelovig
te werk is gegaan, maar dat te
gelijk de Joodse Raad zeer
amateuristisch zijn boekhou
ding heeft gevoerd.
Plezier
Waar een wil is, is een weg. Vier Palestijnse jongetjes lieten gïsteren in het vluchtelingenkamp
Ramallah zien dat dit principe nog steeds geldt. Voorzieningen zoals openbare zwembaden kent
het kamp niet. Maar daarom niet getreurd. Twintig met water gevulde drums op een rij waar je
naar hartelust in en uit kunt plonzen is toch net zo leuk?
FOTO: AP
Shad: „Niet betrokken bij seksuele speeltuin"
DEN HAAG De ambas
sadeur van de VS in ons
land, John Shad, heeft
niets te maken gehad met
ongewenste intimiteiten
bij de Amerikaanse beurs-
commissie SEC, waarvan
hij tot voor zijn ambassa
deursschap voorzitter was.
Shad voelt zich niet aan
gesproken door beschuldi
gingen van een SEC-juris-
te dat het insituut min of
meer als een „bordeel"
fungeerde en in feite een
„seksuele speeltuin" was.
De juriste C. Broderick uitte
haar beschuldigingen tijdens
een door haar aangespannen
en gewonnen proces te
gen haar werkgever. Volgens
Broderick onderhielden ge
trouwde mannelijke chefs sek
suele relaties met vrouwelijke
werknemers. De relaties wer
den voor niemand op kantoor
verborgen gehouden, sommige
ontmoetingen vonden zelfs op
de werkplek plaats, in ruil
voor promoties en bonussen.
Haar toenmalige hoogste baas
en nu VS-ambassadeur in Ne
derland ontkent enige betrok
kenheid bij de zaak. Volgens
Shad waren Brodericks be
schuldigingen gebaseerd op de
gang van zaken in het SEC-
kantoor in Roslyn (Virginia)
en niet in het zijn eigen kan
toor in Washington. „Welis
waar is Shads naam in het
proces genoemd, maar louter
en alleen in zijn hoedanigheid
als voorzitter van de SEC en
formeel verantwoordelijke",
aldus Shads zegsman Leonar
do Williams.
Advocaat Diar wordt
schouders genomen,
hij in maart, enkele uren]
de executie van de Zi
Sharpeville uitstel had
te bewerkstelligen.
FOl
3T
ZUIDAFRIKA PA
RECHTSBEGINS1
OP UNIEKE
WIJZE TOE:
-EVEE
jitse
»it O]
'am
tvon
an de
ned
panje
ilde
iet scl
an eei
he
Jion, w
ilgeiu
JOHANNESBURG
Een rechter van het
Hooggerechtshof in Pre
toria heeft gisteren toe
gestemd in heropening
van het proces van de
Zes van Sharpville. Vol
gens functionarissen
worden de advocaten
van de zes verdachten nu
in de gelegenheid gesteld
een pleidooi tegen hun
doodvonnis te houden.
Wanneer de zes van moord
verdachte zwarten in Zuid-
afrika, veelal aangeduid als
de Zes van Sharpeville, ook
na heropening van het proces
moeten hangen, zal het aan
tal doodvonnissen in dat land
sterk toenemen. Dat vrezen
anti-apartheidsorganisaties
en Amnesty International.
De Zuidafrikaanse rechter
zal zich namelijk beroepen op
een rechtsbeginsel, dat op
„unieke" wijze wordt toege
past.
De vijf mannen en een
vrouw zijn veroordeeld we
gens de lynchpartij op de
zwarte loco-burgemeester
van Sharpeville, K. Diamini.
Het slachtoffer verdacht
van „collaboratie" met het
blanke bewind werd ge
dood door een woedende me
nigte, die demonstreerde te
gen huurverhogingen.
Zes weken geleden geleden
werd het proces tegen de van
moord verdachte zwarten
uitgesteld, nadat zij een
maand eerder luttele uren
voor het betreden van het
schavot uitstel van executie
hadden gekregen. Volgens de
verdediging van de „Zes"
zijn een aantal getuigenissen
onder dwang afgelegd en het
Hooggerechtshof heeft daar
om heropening van het pro
ces toegestaan.
Rechtvaardigheid
Wanneer het proces wordt
heropend is niet bekend,
maar de Zuidafrikaanse am
bassade in Den Haag heeft
inmiddels een voorschotje ge
nomen op een eventuele
nieuwe uitspraak. In een vier
pagina's tellende brief aan de
Nederlandse pers wordt uit
gelegd waarom de Zes uitein
delijk moeten hangen en
waarom president Botha
vooral géén gratie moet ver
lenen. In het epistel wordt
een poging gedaan de „inhe
rente rechtvaardigheid van
het rechtsstelsel" uit te leg
gen.
De Zes van Sharpeville zijn
veroordeeld op grond van
het zogeheten „common pur-
pose"-beginsel. Volgens het
Zuidafrikaanse rechtsstelsel
betekent het, dat een indivi
du aansprakelijk kan worden
gesteld voor de daden van
een groep of zoals in boven-
vernoemd geval, een menigte
mensen die hetzelfde doel
voor ogen heeft. Omdat de
zes verdachten zich in een
menigte bevonden die van
plan was loco-burgemeester
Diamini te doden, kunnen zij
worden veroordeeld wegens
moord.
De rechtbank in Bloemfon
tein oordeelde dat het niet
nodig was bewijzen te vinden
dat de zes ook daadwerkelijk
stenen hadden gegooid of iets
hadden gedaan dat de dood
van de man tot gevolg had.
Alleen het feit dat zij zich in
de menigte hadden bevon
den, bleek genoeg reden hen
tot de strop te veroordelen.
Onjuist
Hoewel westerse democra
tieën, zoals de Britse en de
Amerikaanse, het begrip
„common purpose" inder
daad kennen, wordt het nooit
op een dergelijke manier toe
gepast. Bijvoorbeeld: een Ita
liaan die lid is van de Rode
Brigades kan worden veroor
deeld wegens lidmaatschap
van een verboden organisa
tie. De persoon in kwestie
kan echter niet worden ver
oordeeld wegens een moord,
die door andere leden van de
Rode Brigades is gepleegd.
De opmerking van de Zuida
frikaanse ambassade als zou
een dergelijke interpretatie
van het common purpose-be-
ginsel ook in westerse landen
worden gehanteerd, is der
halve onjuist.
Een ander voorbeeld. In de
eerder geciteerde brief,
vraagt de ambassade zich af
of „de man, die schreeuwt
„Hang hem op" niet even
schuldig is als degene die de
daadwerkelijke daad be
gaat?" Voor de Zuidafrikaan
se rechters mag dit misschien
nog een vraag zijn, volgens
de internationaal aanvaard
bare rechtsregels moet het
antwoord „nee" zijn. Iemand
ANC-leden
Mocht Zuidafrika de
straf over de Zes van SI
ville voltrekken, dan ki
in de toekomst bijvoor!
alle leden van het ver!
Afrikaans Nationaal Coi
(ANC) veroordeeld w(
wegens een bomaansl;
een winkelcentrum in]
hannesburg, zodra hun
wezigheid ter plekke ti
die explosie is bewezei
zijn immers lid van een
nisitie met hetzelfde
voor ogen.
Met het eventueel vol
ken van het dood1
wordt een precedent gi
pen, waardoor het
doodvonnissen sterk k.
nemen, zo vrezen anti-
heidsacti visten.
Het is dan ook niet voor
dat president Pieter
van Zuidafrika een ong<
aantal oproepen kreej
gratie te verlenen. V<
Amnesty is het noj
eerder voorgekomen d
staatspresident op:
kreeg uit de gehele wi
onder anderen van de k
rikaanse president R
de Westduitse bondskai
Kohl, de Britse pres
Thatcher, de Europese
meenschap en de Ve
heidsraad van de Vereni|Jf01
Naties.
Al die verzoeken zoul
echter het gevolg zijn van i»*L-
feit dat „mensen met
dachte politieke doelste
gen kennelijk toegang
ben tot staatshoofden en
dere leiders over de hele
reld", aldus wordt in
Zuidafrikaanse brief zuur l
commentarieërd. Voor
gemak vergetend dat er
steekhoudende argumetansjn
nodig zijn om „die staatsh
den en andere leiders" tol
tie te bewegen. De Zuidi De I
kaanse ambassade stelt ev in D<
wel dat president Botha
kening dient te houden
het lijden van het slacht mnnr1
het verdriet van diens f 5P00
lie en voldoende vertrou voorc
moet hebben in het Zuidft dé
kaanse rechtsstelsel. Een:
sel echter, dat wellicht
strikt juridische gronden
gelijk aan zijn zijde h<
maar geen rekening hl
met de morele aspecten
de zaak, zoals bijvoorh Wf
het recht op leven dat is
gelegd in de Universele
klaring van de Rechten
de Mens.
JOOS PERSO
voudi
itad.
iten
een
bihad
rt ook
eer
BOS
k:
Wee
vijfi
gistere
een 2
kan
nen d
arising
had i
slot
E
spelve
oor de
rende
Jen F
ldt er
sloc
SUSKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
{Mm je er dl m Ie teloren f Vlaanderen
L Wel. iaat zej je J leeft1 J
fin nu naar Barabas Hel nal na rmddernaiht.
[als ht/slaapt halen ve hem uit in bed
standaard uitgeven). Antwerpen-weesp
MOSKOU Bijna de
helft van alle huwelijken
in de grote Sovjet-steden
wordt binnen een jaar
weer ontbonden. Dat
komt omdat er veel huwe
lijken gesloten worden
louter en alleen om men
sen uit de provincies aan
de felbegeerde verblijfs
vergunning voor Moskou
of andere grote „gesloten"
steden te helpen.
Een dergelijk schijnhuwelijk is
slechts één van de vele manie
ren om overheidsverordenin-
gen te omzeilen, die erop ge
richt zijn de leegloop van het
platteland tegen te gaan. An
dere mogelijkheden zijn het
omkopen van ambtenaren of
het aannemen van een baan
bij een fabriek of instelling die
huisvesting in de stad aanbie
den als extra faciliteit. Dit
schrijft Viktor Perevedentsev,
een gezaghebbende demograaf,
in het blad „Moskou Nieuws".
Perevedentsev noemt de nog
steeds geldende bewegingsbe
perking in het land verwerpe
lijk. Deze zou afgeschaft
moeten worden. Bewegings
vrijheid is immers een „pri
mair democratisch recht",
vindt hij.
Hij eist bovendien dat de rege
ring de statistische gegevens
over de verstedelijking, die
voor het laatst in 1975 bekend
gemaakt werden, vrijgeeft.
Door het ontbreken van cijfers
wordt het onderzoek naar mi
gratie ernstig bemoeilijkt. En
locale autoriteiten nemen de
verkeerde beslissingen, omdat
zij eveneens slecht geïnfor
meerd zijn.
Als voorbeeld noemde Pereve
dentsev Centraal Azië. Hier
wordt nog steeds een beleid
gevoerd om de mensen op het
platteland te houden, teneinde
de landbouw te bevorderen.
Maar de bevolking neemt hier
erg snel toe. „In feite zijn de
landbouwstreken in Centraal
Azië overbevolkt en het ziet er
naar uit dat de werkloosheid
hier spoedig toeslaat", zegt Pe
revedentsev.
Jaarlijks migreren zo'n twintig
miljoen mensen binnen de
Sovjetunie. Gemiddeld ver
huist iedere Sovjetburger zes
maal gedurende zijn leven. Uit
de laatste volkstelling bleek
dat 47 procent van de bevol
king (57 procent van de stede
lijke bevolking) niet meer in
zijn of haar geboorteplaats
woonde. Zestig jaar geleden
woonde slechts 18 procent van
alle Sovjetburgers in de ste
den; nu is dat 67 procent.
Iemand die wil verhuizen naar
één van de gesloten steden, zo
als Moskou, Leningrad of de
hoofdsteden in de Baltische re
publieken, moet zich aanmel
den bij de plaatselijke autori
teiten. Alleen echtelieden van
ingezetenen of mensen die
kunnen aantonen dat hun
werk in de betreffende stad
vereist dat ze daar wonen,
krijgen toestemming zich te
vestigen.
In Moskou, een stad met offi
cieel negen miljoen inwoners,
verblijven vermoedelijk enke
le duizenden mensen illegaal.
Voortdurend op hun hoede
voor politie-invallen of inspec
tie van hun papieren, leven ze
een schimmig bestaan bij
vrienden of familieledqvi
kunnen geen aanspr:
ken op uitkeringen en
constant gedreigd met
•aal kali
Ibezi
Limbi
f tr toe
de I
Volgens Perevedentsev
meren de registratie-'
teiten de economische
keling in het land. In
durfde conclusie stelt
de restricties op de bewi
vrijheid geen overblijft
van het .kapitalisme, mi
ruggaan op het leenstel
de Russische horighr
met dat soort erfenis
het verleden moet zo
mogelijk afgerekend v>
ïSl
«dem,
b i
estere
part
O]
jeii *rs
issifde ba
r het
'eram
worp
MICHAEL BK
(c) The Times.
