Oppositie Sovjetunie lijkt
geen lang leven beschoren
pulaire
ialist
>card
euwe
emier
ankrijk
Moskou begrijpt niets van INF-problemen
Staking Leninwerf
rustig beëindigd
Moeizaam overleg
in Suriname over
hervatting hulp
wutvuimiti mn de mat nam smoi
h //ih hrrh het huh fun jerph.
„Hervormingen zaaien verwarring"
MOSKOU Sovjet-leider Gorbatsjov heeft gezegd dat zijn
hervormingen bij veel mensen verwarring hebben gesticht,
maar dat mensen die in paniek zijn geraakt of hebben ge
faald, niet mogen worden gebrandmerkt als onverantwoor
delijke tegenstanders van maatschappelijke veranderingen.
Gorbatsjov riep voorts op de greep op de dagelijkse econo
mie en het dagelijkse bestuur te versoepelen, waarbij hij
zei dat deze verantwoordelijkheden bij de ministeries be
rusten en dat de partij zich op politieke en ideologische
kwesties hoort te concentreren. De partijleider verklaarde
eerder dat pluralisme in de politiek zich alleen binnen de
communistische partij kan uiten.
Verschillen
Boris Kagorlitski, mede-op
richter van het Socialistisch
Initiatief en één van de meest
fanatieke niformalny-leden in
Moskou, vindt: „Onze groepe
ring en andere grote linkse
groeperingen zijn op geen en
kele wijze betrokken bij de
nieuwe beweging. Zowel op
het beleidsmatige als op het
persoonlijke vlak zijn er grote
verschillen. Ik zou de doelstel
lingen van de Democratische
Unie willen omschrijven als li
beraal, met de nadruk op het
verwerven van een gemengde
economie en een op westerse
leest geschoeid politiek stel
sel".
Bij een razendsnelle KGB-ac-
tie werden dit weekeinde zes
tig mensen gearresteerd die
betrokken waren bij pogingen
de oppositiepartij van de grond
te krijgen. Officiële bronnen
zien dit als een bevestiging dat
de beginselen van de Demo
cratische Unie niet stroken
met de Kremlin versie van
een „socialistisch meerpartij-
enstelsel" dat Gorbatsjov
mondjesmaat tracht te bevor
deren. Alhoewel het nog altijd
niet duidelijk is wat het Krem
lin hiermee beoogt, zijn Wes
terse afgezanten er van over
tuigd dat het in elk geval niet
de bedoeling is dat allerlei te
genpartijen worden opgericht.
De meest bekende figuur bin
nen de nieuwe oppositiegroe
pering is ongetwijfeld Sergei
Grigorjants, hoofdredacteur
van het blad „Glasnost" en
voormalig politiek gevangene.
Half Armeniër van geboorte,
is Grigorjants verder gegaan
dan menig ander in het los
peuteren van informatie over
de recente onlusten in Arme
nië en Azerbeidjan. Grigor
jants werd dit weekeinde ook
gearresteerd door de KGB en
is inmiddels tot een week cel
straf veroordeeld.
Verenigen
Grigorjants wordt overigens
binnen de Democratische Unie
eerder gezien als sympathisant
dan als mede-oprichter. „De
grondleggers van de Democra
tische Unie zijn met name ge
ïnteresseerd in zijn journalis
tieke kwaliteiten en het feit
dat hij conflicten met de vei
ligheidsautoriteiten niet
schuwt", legt een Sovjetrussi-
sche bron uit.
Op een andere plaats in Mos
kou kwamen het afgelopen
weekeinde hoofdredacteuren
en journalisten bijeen van der
tig onofficiële bladen die sinds
1985 zijn verschenen in de
Sovjetunie. Grigorjants trad
daarbij als spreker op en hield
de vergadering voor dat het
noodzakelijk was dat de frag
mentarische groeperingen zich
verenigden. Alleen op die ma
nier' zouden ze een levensvat
baar alternatief kunnen bie
den voor het één-partij sy
steem in de Sovjetunie.
„Ik ben van mening dat het
uiterst belangrijk is dat een
nieuwe politieke kracht ge
schapen wordt, zodat het de
mensen duidelijk wordt dat ze
méér kunnen doen dan alleen
maar te protesteren door mid
del van aanplakbiljetten. De
leden van dit politieke alter
natief zouden kunnen probe
ren hun collega's en kennissen
te beïnvloeden door discussies
en gesprekken", betoogde Gri
gorjants. „Het zou al een ge
weldige prestatie zijn als we er
na een jaar of twee in geslaagd
zijn om slechts één procent
van de bevolking te bereiken".
Gedurende de afgelopen twin
tig jaar hebben Sovjetrussische
dissidenten al vaker pogingen
gedaan tot het oprichten van
oppositiepartijen. Meestal wa
ren deze formaties geen lang
leven beschoren. Of ze waren
niet bestand tegen de meedo
genloze pressiemiddelen van
de KGB of interne schermut
selingen maakte een vroegtij
dig einde aan de onstabiele
partijen.
Bedreigen
Die onderlinge rivaliteit heeft
de afgelopen paar maanden
ook de kop opgestoken onder
de niformalny en bedreigt de
levenskansen van de Demo
cratische Unie. De unie tot
nog toe misschien wel de
meest gedurfde uitdager van
de communistische partij
kan evenwel tot inspiratie die
nen voor wat behoedzamer
(volgens sommigen minder on
bezonnen) voorstanders van
een pluralistische democratie.
Joeri Mitjoenov, één van de
organisatoren en officiële
woordvoerder van de Demo
cratische Unie, liet weten dat
het beginselprogramma uit
volgende actiepunten behelst:
het streven naar een parle
mentaire democratie met meer
partijen; een nieuwe grondwet;
het toestaan van onafhankelij
ke vakbonden en de terug
trekking van alle Sovjettroe
pen uit Oosteuropa, de weste
lijke Oekraïne en de Oostzees-
taten (Estland, Letland, Litou
wen).
„Gorbatsjov zal onze partij
moeten tolereren als hij de
Sovjetrussische maatschappij
daadwerkelijk wil veranderen,
zoals hij beweert. Hij heeft im
mers altijd aangevoerd dat een
economische transformatie on
mogelijk is zonder een demo
cratische verandering", aldus
Mitjoenov.
CHRISTOPHER WALKER
(c) The Times, Londen
'CetdaeSoiMCwt
WOENSDAG 11 MEI 1988 PAGINA 7
Downing Street 10
een heuse vesting
(Van onze correspondent)
LONDEN De Britse premier
Thatcher laat haar ambtswoning
verbouwen tot een heuse vesting,
nadat veiligheidsadviseurs haar
er op attent hebben gemaakt, dat
Downing Street 10 een ideaal
doelwit zou kunnen zijn voor een
terreuraanslag. Afgelopen maart
werd de voordeur van het huis al
zwaar versterkt met stalen pla
ten. Ook de wanden en binnen
deuren worden nu gepantserd.
De uitvoering van al deze veilig
heidsmaatregelen kost nagenoeg
een half miljoen pond.
„Drie Kanaken
geëxecuteerd"
PARIJS Volgens de Franse
dagbladen Le Monde en Libéra-
tion zijn vorige week donderdag
zeker drie Kanaken door militai
ren geëxecuteerd, nadat ze zich
hadden overgegeven. De Kana
ken behoorden tot een groep van
ontvoerders, die meer dan twin
tig Franse gendarmes in gijzeling
hielden op het eiland Ouvéa op
Nieuwcaledonië. Bij de bevrij
dingsactie vielen in totaal negen
tien doden. Op de gedode Kana
ken is sectie verricht door een
Franse miliatire arts, maar het
rapport blijft geheim.
Oorzaak brand
in Fort Zeelandia
nog niet bekend
PARAMARIBO De oorzaak van de
brand die maandag woedde in het mili
tair complex Fort Zeelandia in Parama
ribo is nog onduidelijk. Het vuur ont
stond in een ruimte waarin onder ande
re militaire dossiers lagen opgeslagen.
Deze dossiers bevatten, naar in Parama
ribo verluidt, geheime gegevens over
zowel militairen als burgers. Een van de
lezingen is dat de brand is anagestoken
door de militairen, om het onderzoek te
belemmeren dat de Surinaamse justitie
momenteel tracht in te stellen naar
schendingen van mensenrechten door
militairen.
VS zoeken ander leven in heelal
WASHINGTON Amerikaanse deskundigen gaan
met behulp van een nieuwe supercomputer het heelal
afzoeken naar mogelijk ander intelligent leven en een
antwoord op de eeuwenoude vraag over andere, buiten
aardse beschavingen. Alle radiosignalen uit de ruimte
zullen worden opgepikt en in fracties van secondes gea
nalyseerd. Daarnaast gaat men ook zulke signalen uit
zenden naar elke ster die te ontdekken valt. Voor de
ontvangst en de nieuwe, supersnelle analyse van de sig
nalen willen de Amerikanen zogeheten zwarte dozen
ter grootte van een flinke archiefkast plaatsen bij alle
grote radio-astronomieschotels in de wereld. Het
„brein" ervan is een superchip ter grootte van een vin
gernagel, die analyseert met een snelheid van tien mil
jard operaties per seconde, sneller dan enige supercom
puter. De hele apparatuur is zo gevoelig, dat men bij
proeven met gemak het signaal oppikte dat het ruimte
vaartuig Pioneer uitzendt met een vermogen van
slechts één Watt op zes miljard kilometer in de ruimte.
Zwaargewicht per
heftruck naar hospitaal
AMITY HARBOR Toen bleek dat de
450 kilo zware Amerikaan John Fin-
nerty met spoed naar een ziekenhuis
moest worden overgebracht heeft men
geen halve maatregelen genomen. Van
wege de extreme lichaamsomvang van
de patiënt kon deze niet via de gebrui
kelijke manier naar buiten worden ge
bracht; de deuropening van de slaapka
mer was te smal. Besloten werd een gat
te breken in de slaapkamermuur; ver
volgens werd de loodzware Finnerty
door een man of twaalf op een bran
card gehesen en vervolgens per hef
truck naar het plaatselijke ziekenhuis
getransporteerd. De 45-jarige Finnerty
moest worden opgenomen wegens een
acute bronchitis.
Een onbestuurbaar gewor-
satelliet, die mogelijk
ernenergie wordt aangedreven,
binnen enkele maanden op de
neer te storten. Dit meldt het
televisiestation ITN. De satelliet,
1900, werd in december gelan-
Het is niet duidelijk waar de sa-
zal neerkomen, als hij de terug-
de atmosfeer overleeft. Het is de
tien jaar al enige malen
gebeurd dat buiten controle ge-
satellieten terug op aarde vielen,
werden echter vernietigd
intense hitte die tot stand komt
moment dat de satelliet in aanra-
met de atmosfeer.
IJS £)e gematigde
ist Michel Rocard is
middag door presi-
Mitterrand benoemd
ïieuwe premier. De
|?ming had plaats en-
1 uren nadat de con-
tieve premier Jac-
Chirac op het Elysée
intslagbrief had aan-
len. Chirac trok zich
nadat hij zondag
Francois Mitterrand
»os werd verslagen
tweede ronde van
presidentsverkiezin-
noeming van de zeer po
ire Michel Rocard (57)
2( niet als een verrassing,
d-minister van planning
iimtelijke ordening en
andbouw vertegenwoor-
9J )innen de socialistische
de rechtervleugel. Hij is
Dor de aangewezen fi-
om de door president
rand gewenste openin-
aar het centrum te creër-
e sociaal-democraat Ro-
overigens een oude ri-
3 an Mitterrand wacht een
moeilijke taak.
verwachting zal hij tot
nei de tijd krijgen om te
>f het door hem te vor-
cabinet tenminste de zo
overleven. Grote
jkheid is dat de Assem-
Nationale, de Franse
WASHINGTON/GENÈ-
VE De Sovjetunie be
grijpt niet goed welke
problemen de Amerikaan
se Senaat heeft met het
INF-verdrag over de af
schaffing van de middel-
lange-afstandsraketten.
Dit verklaarde gisteren
Sovjet-minister van bui
tenlandse zaken Edoeard
Sjevardnadze. De Senaat
besloot maandag het de
bat over de bekrachtiging
van het akkoord voor on
bepaalde tijd uit te stellen
wegens meningsverschil
len over de controle op de
overeenkomst.
Bij aankomst in Genève zei
Sjevardnadze dat het pro
bleem van de verificatie fun
damenteel is opgelost. „Het is
mij niet helemaal duidelijk
wat de problemen zijn van
de Senaat. Dat is ons nog niet
d", ajdus de minister.
Hij zei zich ervan bewust te
zijn dat onlangs enige proble
men waren gerezen. „De
Amerikanen stelden enige
vragen ter verduidelijking
van sommige punten. Wij be
antwoordden die vragen en
gingen er van uit dat er geen
problemen meer waren".
Sjevardnadze liet blijken er
nog steeds op te vertrouwen
dat de Senaat het INF-ver
drag zal ratificeren. Hij voert
vandaag en morgen bespre
kingen met zijn Amerikaan
se collega Shultz ter voorbe
reiding van de Sovjet-Ameri
kaanse top van 29 mei tot 2
juni in Moskou.
MOSKOU De oprich
ting van de Democrati
sche Unie, een beweging
van oppositionele groepe
ringen in de Sovjetunie is
de meest openlijke uitda
ging die de officiële com
munistische partij ooit te
verduren heeft gekregen.
Toch, ondanks het feit dat
de oprichting van grote
onverschrokkenheid ge
tuigt, wordt het slechts
gesteund door een min
derheid van niet-erkende,
dissidente groeperingen.
De Democratische Unie drijft
in feite op drie bewegingen: de
Groepering van Vertrouwen
tussen de Sovjetunie en de
Verenigde Staten, afgekort
Trustgroep; de Perestrojka-88
en Democratie en Humanisme.
Deze worden beschouwd als
de meest radicale onder de
tientallen informele groepe
ringen (de niformalny) die
momenteel in Moskou en an
dere grote steden in de Sovjet
unie gedijen. Westerse waar
nemers hebben inmiddels
vastgesteld dat de meeste ge
zaghebbende dissidente groe
peringen zich niet bij de nieu
we partij hebben gevoegd.
„Het is veelbetekenend dat
zich al in zo'n vroeg stadium
een duidelijke verdeeldheid
aftekent", meent een diplo
maat. „Grote dingen beginnen
vaak klein. In dit geval echter,
denk ik dat men zich goed
moet realiseren hoe ojitzettend
klein deze nieuwe beweging is.
De monopoliepositie van de
communistische partij wordt
nog niet bedreigd".
le Kamer sinds twee jaar
chtse meerderheid heeft,
positie van liberalen,
ullisten en ultra-recht-
;an de nieuwe minder-
;egering meteen naar
kuren. In dat geval moet
rand algemene verkie-
uitschrijven.
de liberalen als de gaul-
hebben aangekondigd
[constructieve oppositie"
ïllen' voeren. Volgens
lemers hoopt de oppositie
■oorkomen dat president
rand direct na zijn suc-
lle herverkiezing parle-
iverkiezingen uitschrijft,
htse kringen is men na-
bevreesd voor een nieu-
•oze golf" die Frankrijk
kielzog van Mitterrand
(oelt.
Sikh-opstand
Een Indiase soldaat patrouilleert bij een groep gearresteerde pelgrims bij de Gouden Tempel in
Amritsar. Militante sikhs verschansten zich maandag in dit sikh-heiligdom, dat nu door 2500 man
paramilitaire troepen omsingeld is. Gistervond openden sikhs en politie vuur op elkaar, maar er
zouden geen slachtoffers zijn gevallen. Indiase kranten speculeerden dat de evacuatie van naar
schatting 700 pelgrims de voorbode is van een nieuwe bestorming van de tempel door Indiase
troepen.
FOTO:AP
3KE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
Oeioei, Jerom ook
dlDit moei ik wr-
liihhf dsnpjkkrn
Israel sart
Palestijnen met
persoonsbewijs
GAZA Het Israëlische leger
is gisteren begonnen inwoners
van de bezette Gazastrook te
dwingen hun identiteitskaart
te vervangen. Andere Palestij
nen meldden zich, ondanks
oproepen tot een boycot, vrij
willig voor hun nieuwe per
soonsbewijs, nodig om in Israel
te kunnen werken en buiten
de Gazastrook te kunnen rei
zen. Volgens de stafchef van
het leger, Dan Shomron, is de
stap bedoeld om de Palestijnse
afhankelijkheid van Israel te
vergroten.
Met luidspreker-wagens wer
den de inwoners van de maat
regel op de hoogte gesteld.
Kort daarop drongen Israëli
sche soldaten huizen binnen
en werden bewoners gedwon
gen hun oude kaarten in te le
veren. Bij de verstrekking van
de nieuwe kaarten wordt te
vens een belasting van 20 gul
den geïnd.
PARAMARIBO In de
Surinaamse hoofdstad Pa
ramaribo is minister voor
ontwikkelingssamenwer
king Piet Bukman van
daag begonnen aan de
laatste dag van de moei
zaam verlopende onder
handelingen over de her
vatting van de ontwikke
lingshulp aan Suriname.
De eerst twee dagen van
overleg hebben weinig re
sultaat opgeleverd.
Het was vanmorgen in Para
maribo de vraag of beide dele
gaties tot een voorlopige over
eenstemming kunnen komen,
die door de Surinaamse rege
ring als een concreet succes
kan worden gepresenteerd aan
de bevolking. Aan een derge
lijk succes bestaat grote be
hoefte.
Een belangrijk knelpunt in het
overleg lijkt het tempo te zijn
waarmee Nederland met geld
over de brug wil komen. Suri
name probeert op zo kort mo
gelijke termijn een bedrag van
naar schatting 300 miljoen gul
den beschikbaar te krijgen
voor de financiering van een
noodprogramma om de econo
mie weer op gang te brengen
en de ergste armoede in het
land te verhelpen.
Overigens heeft de Surinaam
se regering de details van dat
noodprogramma nog niet op
tafel gelegd. Nederland ziet de
korte termijnplanning van Su
riname niet los van de verdere
toekomst. Minister Bukman
lijkt zich vooral te willen rich
ten op het in oktober te ver
schijnen meerjaren ontwikke
lingsprogramma.
Na zijn gesprekken met de Su
rinaamse regering heeft minis
ter Bukman gisteren op eigen
initiatief ook besprekingen ge
voerd met vertegenwoordigers
van het bedrijfsleven, vakbon
den en humanitaire organisa
ties. De Surinaamse activist
voor de mensenrechten, Stan
ley Rensch, had in de residen
tie van de Nederlandse ambas
sade een apart onderhoud met
de minister.
Rensch heeft minister Buk
man verteld dat ondanks de
gekozen burgerregering de
werkelijke macht in Suriname
naar zijn mening nog steeds bij
de militairen ligt. „Bouterse is
nog steeds het opperhoofd van
het land", aldus Rensch na af
loop van het onderhoud op de
ambassade. Hij zet verder
vraagtekens bij de haalbaar
heid van de Nederlandse eis,
dat geen cent van de ontwik
kelingshulp ten goede mag ko
men aan het Surinaamse leger.
„Op zich is de eis reeël. Maar
premier Arron kan Nederland
nooit garanderen dat de gel
den niet direct of indirect ten
goede zullen komen aan het
leger. Het militaire apparaat
maakt daarvoor nog te veel
deel uit van de Surinaamse sa
menleving".
De ongeveer duizend werknemers, die sinds negen dagen de Le
ninwerf bezet hielden, marcheren door Gdansk na het beëindi
gen van de staking.
WARSCHAU Lech Walesa en duizend aanhangers
hebben gisteravond de Leninwerf in Gdansk met op
geheven hoofd verlaten maar zonder akkoord met de
autoriteiten. Ze verklaarden dat hun staking van negen
dagen had aangetoond dat de Polen „moeten vechten
om te winnen".
Inwoners van Gdansk applaudiseerden op balkons en op straat
toen de stoet stakers rustig naar de St. Brygida Kerk trok. Het
comité nam het besluit om de staking voor meer loon en erken
ning van de verboden vakbond Solidariteit te beëindigen met
tien tegen twee stemmen. De katholieke bisschop van Gdansk,
Tadeusz Goclowski was blij met het besluit van de stakers. „De
staking is geëindigd op initiatief van de stakende Poolse werk
nemers. Ik hoop dat de autoriteiten hun beloften gestand zullen
doen en de persoonlijke en beroepsmatige veiligheid van de sta
kers zullen waarborgen," zei de bisschop. De staking op de werf
was de laatste van een reeks van vijf, die op 25 april begonnen.
Het was de ernstigste golf van arbeidsonrust sinds Solidariteit
met de instelling van de staat van beleg in 1981 werd onder
drukt.
Tijdens zijn bezoek aan Suriname voerde minister Bukman giste
ren ook een gesprek met vakbondsleider Fred Derby.
FOTO: ANP
i#
