Melkunie: schaalvergroting
in Europa levensvoorwaarde
Papieren erfenis Scholten
goudschat voor historici
ECONOMIE
Center Pares stort
zich op Engeland
Regering: misbruik voorwetenschap
in de kiem aanpakken
Akkoord
Akzo en
Du Pont
over
aramide-
vezels
MARKTEN
Melkunie noemt '87 een
„redelijk goed jaar"
Eigen pensioenfonds
voor zelfstandige PTT
Bezuinigingen vaak
aangepast door verzet
v Beurs van Amsterd
WOENSDAG 11 MEI 1988
ROTTERDAM Het Vakantieparkenconcern Center
Pares is van plan het aantal bungalowparken in Enge
land de komende jaren in snel tempo uit te breiden. Door
het ontbreken van soortgelijke accomodaties biedt de En
gelse markt veel kansen. Het eerste Engelse park, dat
halverwege vorig jaar werd geopend, heeft tot nu toe een
bezettingsgraad van nagenoeg honderd procent en wordt
uitgebreid met honderd bungalows. Het tweede Engelse
park bij Cambridge is inmiddels in aanbouw. Het zal 650
bungalows, een hotel met negentig kamers, restaurants,
winkels en een groot overdekt plein omvatten. Om dit
park te kunnen financieren gaat Center Pares UK, de
Britse dochtermaatschappij van Center Pares, een lening
aan van zestig miljoen pond sterling (ruim 210 miljoen
gulden). Hiervoor geeft het concern converteerbare ach
tergestelde obligaties 1988 per 1998 uit.
DEN HAAG - Transacties met voorweten
schap zullen al strafbaar zijn, indien daar
uit enig voordeel kan ontstaan. Het voor
deel behoeft dus niet te zijn ontstaan. Deze
nadere toespitsing van het wetsvoorstel
over misbruik van voorwetenschap blijkt
uit het antwoord van de ministers Korthals
Altes en Ruding in het eindverslag op vra
gen van de Tweede Kamer.
Met deze toezegging hebben de ministers gevolg
gegeven aan aandrang uit de Kamer om het ver
eiste te schrappen dat de dader uit zijn handel
voordeel moet hebben getrokken. Het kan ook
voordeel ziin dat iemand anders dan de dader
heeft gehad of kon hebben. Opsporing van voor
wetenschap zal geschieden door de Economische
Controledienst, samerr met recherchediensten. De
leiding van opsporing en vervolging in Nederland
zal berusten bij de Amsterdamse officier van justi
tie. De hoogte van de straf, twee jaar cel en
100.000 gulden boete voor particulieren, 1 miljoen
boete voor rechtspersonen, blijft ongewijzigd, ver
geleken met andere landen is de strafbepaling al
aan de hoge kant.
Staatslening van
2,2 miljard gulden
AMSTERDAM - De 6
procents staatslening, die
minister Ruding vorige
week heeft uitgeschre
ven," heeft 2,2 miljard
gulden opgebracht. De
uitgiftekoers is vastge
steld op 99,0, zodat het
effectieve rendement uit
komt op 6,21 procent. Op
de uitgiftekoers zijn tach
tig procent van de in
schrijvingen toegewezen.
De lening heeft een vaste
looptijd van zes jaar. Fi
nanciën beschouwt de le
ning als geslaagd.
ARNHEM - Akzo en het
Amerikaanse bedrijf Du
Pont de Nemours hebben
wereldwijd een regeling
getroffen om een einde te
maken aan alle octrooi-
conflicten rond de arami-
devezels Kevlar van Du
Pont en Twaron van
Akzo.
De overeenkomst houdt in dat
het invoerverbod van de
Akzo-vezel Twaron in de VS
wordt opgeheven en dat Akzo
en Dupont elkaar in Europa
en Japan octrooi verlenen. De
lopende rechtszaken worden
beëindigd. Op de Noordameri-
kaanse markt zullen voor Ak-
zo's Twaron wel limieten gel
den, die de komende jaren ge
leidelijk worden verhoogd.
Voor het overige laten beide
ondernemingen elkaar vrij om
over de hele wereld te verko
pen. Voor Akzo betekent dit
het einde van elf jaar octrooi-
strijd die tientallen miljoenen
guldens kostte.
In de industrielanden bestaat
veel belangstelling voor ara-
mide. De wereldmarkt wordt
geschat op 15.000 ton met een
groei van jaarlijks 10 procent.
De stof kan asbest vervangen
in remvoeringen en vergelijk
bare produkten, kan rubber
versterken in onder meer
auto- en transportbanden, is
geschikt voor slangen bij bij
voorbeeld benzinemotoren, is
geschikt voor helmen en be
schermende kleding, kan
worden toegepast in zeiljach
ten en in combinatie met alu
minium in de vliegtuigindus
trie.
VEEMARKT LEIDEN - SLACHTRUN-
DEREN: (gulden per kg gesl.gew.)
Aanvoer 117, waarvan 30 stieren.
Dikbillen. extra kw. 2700-4900 per
stuk. stieren 1e kwal. 7.00-7,75. 2e
kw. 6.30-7.00, vaarzen 1e kw. 7,30-
8.15. 2e kw. 6.60-7.30. koeien 1e kw.
7.30-8.10. 2e kw. 6,65-7.30. 3e kw.
6,10-6.65. worstkoeien 5,20-6.20.
Handel en prijzen: stieren rustig - ge
lijk; koeien goed - hoger.
GEBRUIKSRUNDEREN: (gulden per
stuk)
Aanvoer 360, waarvan 43 graskalve
ren. Melk- en kalfkoeien 1e srt 2250-
2900. 2e srt 1600-2250. melk- en
kaltvaarzen 1e srt 2250-2950. 2e srt
1600-2250. guste koeien 1e srt 2100-
2500. 2e srt 1500-2100, enterstieren
1400-2100. pinken 1300-2050, gras
kalveren 700-1200.
Handel en prijzen: koelen redelijk -
gelijk; pinken vlot - hoger; kalveren
goed - gelijk en enterstieren rustig -
gelijk.
NUCHTERE KALVEREN: (gulden per
stuk)
Aanvoer roodbont 786. Stierkalf 500-
780. extra kw. 700-850. vaarskalf
400-525. Aanvoer zwartbont 2000.
Stierkalf 350-575. extra kw. 575-640.
vaarskalf 250-450.
Handel en prijzen: roodbont goed -
hoger, zwartbont goed - hoger.
VARKENS: (gulden per kg levend ge
wicht)
Aanvoer slachtvarkens 949. Slacht-
varkens 2,10-2,20. zeugen 1e kw.
2,10-2.15. 2e kw. 2.05-2.10.
Handel en prijzen: goed - gelijk.
SLACHTSCHAPEN- EN LAMMEREN:
(gulden per kg gesl.gew.)
Aanvoer 600. Schapen 4,00-6,50.
lammeren (rammen) 9.50-11.00 en
lammeren (ooien) 8,00-11.00. zuig-
lammeren 13.00-15.00.
(gulden per stuk) schapen 150-210.
lammeren (rammen) 280-315 en lam
meren (ooien) 180-225, zuiglammeren
165-220.
Handel en prijzen: schapen goed -
gelijk, lammeren goed - gelijk.
GEBRUIKSSCHAPEN EN -LAMME
REN (gulden per stuk)
Aanvoer 253. Schaap met 2 lamme
ren 310-480. weidelammeren 130-
175. Handel schapen goed - gelijk.
BOKKEN EN GEITEN (gulden per
stuk)
Aanvoer geiten: 73. Bokken en geiten
20-100. Handel en prijzen geiten rus
tig - gelijk.
Totale aanvoer 5138 stuks.
101152 mei 88
EIERVEILING EIVEBA ÖARNEVELD
Aanvoer 3.139.920 stuks, stemming
zwak. Prijzen in gulden per 100 stuks:
eieren an 50-51 gram wit 4,80-4,89
en bruin 5,37. 55-56 gram wit 5,79-
5,83, bruin 6.00. 60-61 gram wit 5,96-
6.03, bruin 6,07-6.34 en 65-66 gram
wit 6.18-6.70. bruin 6.59-6.76.
KAASMARKT BODEGRAVEN - Aan
voer 11 partijen. Bij kalme handel
werd een prijs genoteerd van f 8,20
tot f 8.55. Boerenleidse kaas noteer
de f 10,25.
WOERDEN - Schaalver
groting wordt ook voor
de zuivelcoöperaties het
credo van de komende
jaren. Om in de pas te lo
pen met het ontstaan van
de interne Europese
markt is de coöperatieve
vereniging Melkunie
Holland in Woerden al
op zoek naar een of
meerdere fusiepartners.
Tijdens de vandaag ge
houden jaarlijkse leden
vergadering zei hoofddi
recteur C. Timmer dat
fusies niet meer, zoals in
de voorgaande veertig
jaar, binnen de nationale
landsgrenzen zullen blij
ven. Bovendien lijkt het
hem onwaarschijnlijk dat
„de provincie Nederland
na 1992 nog meer dan
één zuivelcoöperatie zal
hebben".
Timmer wilde niet zeggen of
de Melkunie reeds gesprek
ken over samenwerking
voert met collega's/concur
renten. Collega-organisatie
Coberco zei begin deze week
dat er geen gesprekken zijn.
Timmer: „We moeten alles in
het werk stellen voor behoud
van voldoende melkaanvoer,
financiële middelen en
krachtige marktposities om
niet te worden weggewalsd
door de concurrenten. Deze
heroriëntatie lijkt veel op
eind jaren zestig toen Neder
land een voorsprong had in
de kersverse Euromarkt. Van
alle zuivelproducerende lan
den hebben we nog steeds de
laagste productiekosten,
maar om te voorkomen dat
we afzakken van de kop naar
het midden van het peleton,
moeten we de krachten in de
zuivel bundelen".
Reorganiseren
Wijzend op de noodzakelijke
schaalvergroting, zei Timmer
dat de Melkunie in de ko
mende jaren zal doorgaan
met reorganiseren. Door sa
menvoegingen van bedrijven
zijn de afgelopen jaren jaar
lijks 100 tot 150 arbeidsplaat
sen bij de Melkunie verdwe
nen. In de komende jaren zal
dat niet anders zijn. Tot nog
toe zijn hierbij geen gedwon
gen ontslagen gevallen. „Er
is geen aanleiding te veron
derstellen dat dat in de toe-
Dank zij de gestegen melkprijs en hogere kaasprijzen was
1987 voor de ruim 6600 boeren-leden een „redelijk goed
jaar". De ledenraad is vandaag voorgesteld 7,7 miljoen gul
den te storten op de reserverekening van de leden. Als ge
volg van het landbouwbeleid van de EG verminderde de
melkaanvoer vorig jaar met 7,9 procent. Niet alleen de be
reiding van verse melk had onder de krapte te lijden, maar
ook de groep boter- en melkpoederprodukten. Deze laatste
groep verwerkte 120 miljoen kilo minder melk dan in 1986.
De Melkunie moest in België, West-Duitsland en Engeland
melk aankopen om de marktpositie te behouden. Door de
EG-maatregelen verminderen de boter- en melkpoeder-
voorraden weliswaar tot normale omvang, maar zullen in
ons land weer tekorten optreden in de komende herfst en
winter. De resultaten van de consumptiemelkgroep waren
vorig jaar iets lager dan het jaar ervoor. In de kaasgroep
nam de produktie echter met 4,5 procent toe. De Mona-
groep zag de omzet stijgen tot ruim boven de resultaten van
1986.
komst anders zal zijn, tenzij
zich calamiteiten voordoen",
aldus Timmer.
„Zo'n dertig jaar geleden pro
duceerden vijfhonderd fa
brieken in Nederland zes
miljard kilo melk. tegen
woordig zijn het zeventig fa
brieken die de dubbele hoe
veelheid produceren. De zui
vel, van oudsher een familie
bedrijf, is een complete pro
cesindustrie geworden".
In het afgelopen jaar is het
distributiecentrum in Den
Haag gesloten, alle werkne
mers hebben een baan in het
distributiecentrum in Rotter
dam. Op Tessel is de laatste
van de vijf kaasfabrieken ge
sloten, eind dit jaar gaat de
kaasfabriek in Bodegraven
dicht, overwogen wordt ook
het bedrijf in Amsterdam te
sluiten. Gewerkt wordt nog
ïian afslanking van het zui
velbedrijf in Rotterdam. De
directie verwacht verder dat
de twee overgebleven kaasfa
brieken van de Melkunie in
de Alblasserwaard hun lang
ste tijd als twee kaasfabrie
ken gehad hebben.
Schaalvergroting om in de
pas te lopen met het ontstaan
van de Euromarkt. Vraag
aan Timmer; wordt de af
stand tussen de leden-boeren
en de coöperatie dan niet
veel te groot?
Timmer: „In de afgelopen
veertig jaar zijn we almaar
gegroeid door een voortdu
rend proces van samenvoe
gingen, we hebben nooit pro
testen of klachten gehad. En
letterlijk maakte de afstand
niets uit. Ik was laatst bij een
vergadering van een zuivel
coöperatie in Noordamerika.
De meeste leden kwamen
met het vliegtuig van hon
derden kilometers ver".
HENK ENGELENBURG
DEN HAAG Na de ko
mende verzelfstandiging
van het staatsbedrijf PTT
in de naamloze vennoot
schap PTT-Nederland zal
het bedrijf een eigen pen
sioenfonds krijgen. Vol
gens minister Smit-Kroes
(Verkeer) leidt de uitvoe
ring van pensioenregelin
gen in eigen beheer tot la
gere kosten.
Zij sluit niet uit dat de werk
gelegenheid zal afnemen als
de PTT verzelfstandigd is. In
vergelijking met andere lan
den zijn de tarieven op het ter
rein van de telecommunicatie
volgens Smit-Kroes laag te
noemeh. Sterke verhogingen
van deze tarieven acht zij ech
ter „niet mogelijk". Verder is
er volgens haar geen geld be
schikbaar om extra telefoon
cellen te plaatsen. Vijfhonderd
cellen extra zouden zeven mil
joen gulden kosten.
ROTTERDAM Het onderschatten van de weerstand tegen
veranderingen is een van de oorzaken dat er bij de uitvoering
van bezuinigingen van de oorspronkelijke plannen wordt afge
weken. Een andere oorzaak is het ontbreken van sancties. Dit is
de conclusie van een onderzoek dat de Erasmusuniversiteit in
opdracht van minister Deetman (onderwijs) heeft verricht naar
de besluitvorming bij bezuinigingsoperaties.
Is dit
genoeg?
GRONINGEN - De ont
dekking van liefst 47 kis
ten vol archiefstukken
van het Scholten-concern
op een zolder in Klaziena-
veen hebben historici een
erfenis opgeleverd die zij
allang hadden afgeschre
ven.
Algemeen werd aangenomen
dat de archieven van de enige
groot-industriëlen die Gronin
gen ooit heeft gekend, Willem
Albert en Jan Evert Scholten,
spoorloos waren verdwenen.
En daarmee een schat aan in
formatie over het reilen en
zeilen van een 19e eeuwse
multinational, die vanuit Gro
ningen fabrieken stichtte in
onder meer Polen, Duitsland,
Oostenrijk en Rusland. De
Groninger historicus dr. Pim
Kooij laat er geen twijfel over
bestaan: „Wanneer ie de naam
Scholten in één aaem noemt
met Stork, Philips, Van Mar
ken en Regout dan is dat geen
Gronings chauvinisme. Een
uitvoerige boekhouding, zoals
die van diverse Scholten-fa-
brieken uit de vorige eeuw, is
een unicum, van het grootste
belang voor de economische
geschiedenis".
Lijfknecht
In de kisten zijn uitvoerige
boekhoudkundige rapportages
gevonden over de fabrieken
van Scholten in de Oost-Euro-
pese landen. Fabrieken die
Scholten overigens ongeveer
even vlot opende als weer
sloot. Zo gauw de resultaten
tegenvielen, gingen de fa-
briekspoorten meteen dicht.
Vader en zoon Scholten be
zochten alle buitenlandse fa
brieken tweemaal per jaar om
ook uit eigen waarneming
vanuit Groningen hun onder
nemersrijk te kunnen bestu
ren. Zij deden dat per auto,
waarbij zij werden vergezeld
door een „lijfknecht" en een
chauffeur.
De administratieve verslagge
ving over bij voorbeeld de fa
brieken in Rusland is zo uniek
dat deze stukken volgend jaar
vrijwel zeker deel zullen uit
maken van de in 1989 in Am
sterdam en Moskou te houden
tentoonstellingen over de ge
schiedenis van de Nederlands-
Russische betrekkingen.
Tussen de kisten vol verras
singen bevinden zich ook vele
stukken, die betrekking heb
ben op andere activiteiten van
de Scholtens, zoals het plan
van W A Scholten om om
streeks 1875 in het Poolse Za-
nok naar olie te boren.
Holland Amerika Lijn
Andere stukken hebben be
trekking op Scholtens initia
tief om een lijndienst te gaan
varen tussen Rotterdam en
New York: het begin van de
Holland Amerika Lijn (HAL),
waarvan de beide Scholtens
lang grootaandeelhouder en
commissaris waren. Scholten
wilde die lijn eerst zelf finan
cieren, maar dat ging zelfs zijn
vermogen (in 1892 circa 5 mil
joen gulden) te boven. Dat an
deren zouden meedoen, vond
hij maar niks. Hij participeer
de uiteindelijk voor een groot
bedrag in de HAL, echter al
leen op voorwaarde dat het
eerste schip naar hem zou
worden genoemd.
W A. Scholten had wel vaker
de neiging monumenten voor
zichzelf op te richten. Zo dic
teerde hij ooit de Veendammer
predikant ds.A. Winkler Prins
zijn biografie. Scholten zelf
zorgde ervoor dat het boek na
zijn dood tegen een lage prijs
„algemeen verkrijgbaar is ge
steld".
De nu gevonden archieven be
vatten ook stukken over de
bouw en inrichting van de
vele optrekjes die de Scholtens
voor zich lieten bouwen.
Het nu gevonden archief zal
een omvangrijke restauratie
ondergaan die zal worden be
taald door.het J. B. Schol-
tenfonds, in 1966 gesticht door
een zoon van Jan Evert Schol
ten. Deze Schol ten zal nooit
hebben kunnen vermoeden
Medewerkers van het
Rijksarchief in Groningen
hebben op een zolder van
een vroeger bedrijf van
het Scholten-concern in
Klazienaveen de verloren
gewaande archieven van
de. eerste Nederlandse
multinational W.A. Schol
ten teruggevonden. De
rijksarchivaris in Gronin
gen, dr.F.C.J. Ketelaar,
noemde het gisteren „de
aanwinst van de eeuw op
het gebied van de econo
mische, sociale en culture
le geschiedenis". W.A.
Scholten stichtte in 1841 in
Foxhol in Groningen zijn
eerste aardappelmeelfa
briek. Nog voor het einde
van de 19de eeuw was
Scholten veelvoudig miljo
nair en bezat hij meer dan
dertig fabrieken (aardap-
Eelmeel, strokarton, sui-
er, turfstrooisel en zui
vel) in zowel Groningen
en Drenthe als in Duits
land, Polen, Oostenrijk en
Rusland.
dat een deel van zijn erfenis
(voor een groot deel bestaande
uit boerderijen) nog eens zou
worden aangewend om de ar
chieven van het Scholtenscon-
cern weer bruikbaar te ma
ken.
Frans Maas
maakt zich
klaar voor
nieuw Europa
AMSTERDAM-VENLO -
Het expeditiebedrijf Frans
Maas uit Venlo maakt zich
klaar voor het nieuwe Eu
ropa van na 1992. Het be
drijf met 115 vestigingen
in de wereld en 2400
werknemers, wil uitgroei
en tot één van de tien gro
te bedrijven in de sector
die volgens de directie
zullen overblijven na het
verdwijnen van de gren
zen binnen de EEG.
Het bedrijf wil het groeitempo
verhogen door meer overne
mingen met name in Duits
land en Zuid-Europa, maar het
Maas kijkt vooral uit naar
„een sterke partner" die de
Venlose vervoerder van een
vooraanstaande plaats op de
Europese expeditiemarkt ver
zekert. Met de KLM is afge
sproken dat zij haar belang
van een kwart in Maas niet
buiten medeweten van Maas
zal wijzigen. Het concern wil
nog dit jaar een beroep doen
op de kapitaalmarkt. Frans
Maas wil met de opbrengsten
investeren in expeditieloodsen.
apparatuur voor automatise
ring, alsmede overnemingen
Vorig jaar werd een winst be
haald van 14,8 miljoen (v.j.
f 13,5 miljoen) over een bruto-
omzet van 1.318,7 miljoen
1.193,9 miljoen). Frans Maas
verwacht voor dit jaar een ho
ger resultaat.
87600 863.00
260 0NG
0.80 0NG
burg heybr 3450 00 3450.00
cal» 713.00 714.00
calvé c 713.00 714.00
cal» pr 3825.00 3825.00
cal» pr c 3825.00 3825.00
center pa c 76.00 74.00
csm 51.60 51 00
chamotle 1120 11.00
Cfck 74.00 74.00
dammdo c 424.50 424.00
desseaui
dordtsepr
dorp groep
enral-noo c 33 50 33.20
enks c 225.00 225.00
fumess 39.20 39.20
gamma hold 56.00 55.00
gamma h pr 6.60 6.60
ge»ke etec 105.50 105.00
ge»ke(gth) 30.20 30 10
ihc caland 14.50
indust.mij 144.00
ibb-kondor 49300
kas-ass 30.50
kempen b 198 00
kiene 1290.00
kbb 72.50
kbb c 66.50
kbb c.pr. c 65.50
koppel poon 210.00
krasnajxjis. 105.00
landre glin 415.00
b c 37.00 35.50
medicoph. c 54 40 56.50
meka 7 50 7.50
mend gans 2600.00K 2550 OOK
meneba c 104.40 104.60
mhv a dam 12.00S 12.00
moeara 981.00 975.00
moeara opr 129000. 129000.
moeara c op 12895.0 12900.0
moeara wb 13800.0 13750.0
naefl
3760
nal.inv.bnk 401.00
nbm-bouw 9.80
nedap 225.50
n sprsl c 9000.001
nklc
unil 7 pr
uni7 pre
wti.6 pr
urul.4 pr
Amer.dollar
Brits pond
Belg. frank
Duitse mark
II. hre
Port esc.
Can dollar
Franse Ir.
Zwits. Ir.
113,75
1,95 Zweedse kr.
3,65 Noorse kr.
Deense kr.
Oosl-schiü
16,20 Spaanse pes
1,55 Griekse dr
1,59 Finse mark
34,75 Joeg. dinar
137,25 Iers pond
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 26810 - 27310 26680 - 27180 onbewerkt
bewerkt 28910 28780 bewerkt
Weer lager
AMSTERDAM - De Amster
damse beurs gaf gisteren onge
veer eenzelfde beeld te zien
als maandag. De aandelen
moesten over de volle breedte
overwegend ljcht terug; de
verliezen bleven echter be
perkt. Op de obligatiemarkt
gingen de koersen minder
scherp omlaag, maar was*de
omzet van bijna een miljard
gulden opnieuw aan de hoge
kant. De stemmingsindex
daalde al met al een puntje.
Koploper Koninklijke Olie
bleef overigens aan dezelfde
koers. Philips beperkte het
verlies tot een dubbeltje. Akzo
verloor 0,80 op 106,70. Uni
lever beperkte het verlies
eveneens tot dubbeltjes en bij
de internationals waren het
vooral opnieuw Hoogovens en
ook KLM die naar verhouding
de zwaarste verliezen incas
seerden. In de financiële sec
tor moesten voori
Amro, NMB en Nat
derlanden terug. Oo.
pende fondsen als B
mij Wehry, Fokkei
tio-Muller, Nedlloy
dal-ten Cate en Oc
Grinten gaven prijs
cades gaf rekening
met het ex-divid(
prijs op 30,60. Voo:
tjes in de overwegt
markt zorgen Bühr
terode en bij de klei
sen Medicopharma
het uitspreken van i
winstverwachting
ging met een koerssl
derlandse Kabel kv
notering op 143 e
f 2 minder dan de p
de herplaatsing van
len moest worden b
