m
Bukman laat „zakken met geld
voor Suriname nog even thuis
:W\si
Gijzelaars
ibanon zijn
Ilen in leven"
Frankrijk op kookpunt
na eindsprint Chirac
Mogelijk EG-subsidies
door fraude naar IRA
JITENLAND
CcidócSommil
ZATERDAG 7 MEI 1988 PAGINA? 3 I
taties
anks
rS: Afghaans verzet
iag regering vormen
w YORK De Verenigde Staten
len de formatie van een voorlopige
e'ring door het Afghaanse verzet
jnen mits aan een aantal voorwaar-
i wordt voldaan. Dit 2ei een top-
btenaar van het Amer.kaanse mi-
tjterie van buitenlandse zaken giste-
in de New York Times. De over-
gsregering moet de instemming
goeeben van het Afghaanse volk, de ca-
nlcel iteit en de wil tonen om internatio-
alte e verplichtingen na te komen en
er eichikken over een ambtelijk appa-
Oo t dat kan regeren. Waarnemers
'achten dat bij het vertrek van de
'wjets uit Afghanistan, de regering
dbullah snel zal vallen.
sche vi
te passergil
Bondsdag handhaaft
sterilisatie-wet
BONN De wet van 14 juli 1933 over
„de bescherming tegen erfelijke ziek
ten", die de wettelijke basis vormde
voor de nationaalsocialisten van het
Derde Rijk om tussen de drie- en vier
honderdduizend „gedegenereerde"
Duitsers te steriliseren, blijft in de
Bondsrepubliek van kracht. Een meer
derheid van de Bondsdag heeft gisteren
een voorstel van de Groenen verworpen
om de wet af te schaffen. De argumen
ten om de wet te handhaven waren dat
de Bondsrepubliek „historisch een
voortzetting van het Derde rijk" is en
dat de wet geen echte „nazi-wet" zou
zijn. De laatste jaren is de gedwongen
sterilisatie toegepast bij verkrachters.
Rechter inspecteert
Duitse kolonie Chili
PARRAL Een Chileense rechter heeft
een inspectie van twee dagen uitgevoerd
bij de geheimzinnige Duitse kolonie Dig-
nidad in het zuiden van Chili. Volgens
een advocaat van Amnesty International
is gebleken dat er mensen in de kolonie
waren gemarteld. Woordvoerders van de
kolonie ontkenden dat; de rechter zelf,
die op verzoek van een rechtbank in
Bonn de inspectie uitvoerde, had geen
commentaar. Er wonen ongeveer drie
honderd mensen in de kolonie, van wie
de meesten de Westduitse nationaliteit
hebben. Volgens Amnesty hebben getui
gen verklaard dat zij zijn gemarteld, kort
na de machtsovername door generaal Pi
nochet.
Geen geheimhouding
Iran-Contrastukken
WASHINGTON De rechter die
de zaak behandelt tegen de ver
dachten in de Iran-Contraschan-
daal wil dat de geheime documen
ten over deze zaak zo snel moge
lijk openbaar worden gemaakt ten
gunste van de verdediging van de
vier verdachten, Oliver North,
John Poindexter, Richard Secord
en Albert Hakim. Als dit niet ge
beurt dan ziet de rechter zich ge
noodzaakt de aanklacht tegen de
vier te laten vallen, zo heeft hij de
Amerikaanse regering gisteren la
ten weten. Het gaat om een pakket
documenten van 105.000 pagina's.
BEVOEGDHEDEN
EUROPARLEMENT
„ONWAARDIG"
DEN HAAG De Westduitse bondspresident Ri
chard von Weizsacker meent dat een Europese
Unie niet langer genoegen kan nemen met een
parlement wiens bevoegdheden nauwelijks die
naam waardig zijn. Von Weizsacker sprak giste
ren bij het begin van het tweedaagse congres van
de Europese Beweging in de Haagse Ridderzaal.
Volgens de Bondspresident moet bij het streven
naar opheffing van de binnengrenzen tussen de
landen van de Europese Gemeenschap meer aan
dacht moet worden besteed aan bestrijding van de
werkloosheid. De conferentie van de Europese Be
weging wordt vandaag afgesloten door de Franse
president Mitterrand.
Koerden bundelen
strijdkrachten
NICOSIA Zes Koerdische politie
ke groeperingen hebben hun krach
ten gebundeld in de strijd voor een
autonoom thuisland in het noorden
van Iraq. In Iraq wonen naar schat
ting 3,5 miljoen Koerden; in Turkije^
10 miljoen Koerden en in Iran 5,5
miljoen. In alle drie de landen zijn de
Koerdische separisten actief. Iraq
wordt er van beschuldigd gifgas in te
zetten tegen de Koerdische troepen,
waardoor onlangs duizenden man
nen, vrouwen en kinderen werden
gedood. Iran steunt de Koerdische
beweging. In Turkije hebben Koerdi
sche rebellen eerder Turkse gemeen
schappen aangevallen en gedood.
U CDA-KAMERLID AARTS: GEEN GROOTSCHALIGE PROJECTEN
t het
dsbeslu
niet
rliggem
enten
)den bij helikopterongeluk
'li-een Britse helikopter bleef gisteren niets over, toen het tij-
jhs een internationale luchfchow in Hannover bij het opstijgen
laadplatform raakte en explodeerde. Het toestel, een Shi
's van Amerikaanse makëij, had vijf inzittenden aan boord,
rvan drie de ramp overleefden. De Britse luchtmacht heeft
b onderzoek ingesteld naar de precieze toedracht van het on-
;n daar!
S Alle westerse
a élaars in Libanon zijn
in leven. Dat hebben
SftoNfttitvoerders verteld te-
de drie Fransen, die
rJe week na drie jaar gij-
werden vrijgelaten,
us de echtgenote van
van hen, Jean-Paul
jfmann.
vrijgelaten diplomaat Mar-
Carton verklaarde na aai-
ist in Parijs dat hij zijp g?-
genschap deelde met de
erikaanse AP-journalist
ry Anderson. Onder ce
Ierse gijzelaars in Bayrut
tien Amerikanen en ook
Britse tv-journalist John
!arthy en Terry Waite, de
int van de Anglicaanse
sbisschop Robert Runcie,
januari 1987 in Bayru:
Iween toen hij trachtte gij-
vrij te krijgen,
lann zelf zei gisteren in
interview dat sommigen
zijn cipiers zeer labiel en
i pervers waren en dat
naai een namaakexecutie
uitgevoerd. „Ze probeer-
ons te breken. Ze namen
alles af, zelfs onze voorna-
:ei hij. De drie Fransen
nieuwe namen, Habib,
?n Labib. Kauffmann
Labib. Hij vertelde dat hij
e drie jaar van zijn gevan-
chap achttien keer was
ilaatst. Zijn ergste herinne-
afgezien van de dood van
e-gijzelaar Michel Seurat,
was toen de Syriërs begin 1987
West-Bayrut innamen. Hij
vertelde dat hij met stroken
stof werd ingepakt als een
mummie en in een soort dood
kist onder een vrachtwagen
werd gehangen.
„De hitte van het metaal was
zo groot dat ik licht verbrand
de aan mijn benen. De lucht
van de uitlaatgassen was ver
stikkend. Ze zeiden: ,Als je
blijft schreeuwen, schieten we
je dood.' Ik antwoordde: ,Dood
me, dood me, het kan me niet
schelen.' Dat was de enige
keer dat mijn leven me echt
niet meer interesseerde."
Na elke verhuizing moesten de
gijzelaars opnieuw over elk
klein privilege onderhandelen.
„De kleinste verandering had
een enorm effect op ons be
staan en onze moraal. Een kop
koffie was echt feest. Een fles
Pepsi-Cola, een drank die ik
mijn kinderen had verboden
en die ze ons twee- of drie
maal per maand aanboden,
was een godsgeschenk".
Tijdens de laatste twee maan
den was het eten goed en zelfs
overvloedig, „maar er waren
nog 33 andere maanden".
Kauffmann zei dat hij dag en
nacht met een arm en een
been vast had gezeten, een
beetje Arabisch had geleerd en
veel domino had gespeeld. Per
dag kregen de gijzelaars twee
of drie sigaretten, maar ook
dat „immense privilege" werd
hen geregeld ontzegd.
DEN HAAG Wanneer
minister voor ontwikke
lingssamenwerking Piet
Bukman morgenavond op
de Surinaamse luchthaven
Zanderij uit het vliegtuig
stapt, zal met meer dan
normale belangstelling
naar zijn bagage worden
gekeken. Heeft-ie ze wel
of heeft-ie ze niet bij zich:
de zakken met geld waar
op veel Surinamers hopen,
nu Nederland heeft beslo
ten de ontwikkelingshulp
aan Suriname te hervat
ten.
„Als ze dat hopen, is dat tegen
beter weten in", zegt CDA-ka-
merlid Harry Aarts, voorzitter
van de vaste kamercommissie
voor ontwikkelingssamenwer
king. „We hebben weliswaar
de politieke beslissing geno
men de hulp aan Suriname te
hervatten, maar nu moeten we
het nog eens zien te worden op
welke manier. De hulpstroom
pas echt op gang komen als er
een reeël ontwikkelingsplan
ligt. Daar zal Bukman naar
mijn idee eerst over moeten
praten: op wat voor projecten
richten we ons en aan welke
voorwaarden móeten die vol
doen".
Van Surinaamse kant lijkt een
duidelijk voorkeur te bestaan
voor grootschalige projecten,
zoals het volkomen mislukte
ontwikkelingsplan voor West-
Suriname, met zijn spoorlijn
van niets naar nergens. Is dat
inderdaad de aangewezen weg
om de problemen van Surina
me aan te pakken?
Aarts: „Nee, dat is bepaald niet
de manier. We moeten niet op
nieuw op de grootschalige toer
gaan. Veelomvattende projec
ten als de ontwikkeling van
West-Suriname kosten ontzet
tend veel geld, terwijl het bij
zonder lang duurt eer zij iets
opleveren. Misschien dat we in
een later stadium kunnen be
kijken of er nog onderdelen
zijn die wèl de moeite waard
zijn. Ik wil dat niet bij voor
baat uitsluiten. Maar de aan
dacht moet zich in eerste in
stantie richten op kleinschali
ge agrarische projecten, waar
door de Surinamers weer kun
nen verdienen, weer brood op
de plank krijgen; waarmee de
Surinaamse- economie weer op
gang komt. Daar zijn twee re
denen voor. Op de eerste
plaats is er de directe nood, zo
als de tekorten in de winkels
en het tekort aan autobanden,
die opgelost moet worden.
Door daar iets aan te doen
versterkt je tegelijkertijd de
positie van de democratisch
gekozen regering. Ik geef een
voorbeeld: als wij door de le
verantie van autobanden er
voor kunnen zorgen dat de bus
van Paramaribo naar Moengo
weer in bedrijf komt, zal dat
toch vooral gezien worden als
een prestatie van de Suri
naamse regering. Prima! De
huidige regering moet met de
blote handen proberen het
vertrouwen van de bevolking
te behouden. Want als dat ver
trouwen verdwijnt, ontstaat op
den duur het gevaar dat de
macht toch weer in andere
handen komt".
Bij nogal wat mensen bestaat
de vrees dat de Nederlandse
hulp ongewild toch bij het Su
rinaamse leger terecht zal ko
men. Wat kan Nederland
daartegen doen, zonder be
schuldigd te worden van neo
kolonialisme?
Aarts: „Ik wil er op wijzen dat
de positie van het Surinaamse
leger in de Surinaamse grond
wet is vastgelegd als „ontwikr
kelingsleger". Wat wij Neder
landers daarvan vinden doet
dus niet zoveel terzake. Je ziet
trouwens in meerdere landen
dat militairen nauw zijn be
trokken bij de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten. Ze
kunnen beter bruggen bouwen
dan een geweer vasthouden.
Wel word ik wat huiverig, als
het leger zou gaan beslissen
over de uit te voeren projec
ten. Ik vind dat minister Buk
man daarover duidelijk moet
zijn. Nee, ik ben niet zo ach
terdochtig dat ik denk dat de
militairen beslag willen leggen
op ontwikkelingsgeld. Zo dom
-zijn ze niet. Trouwens, Neder
land stuurt helemaal geen geld
naar Suriname: wij betalen re
keningen".
Is er geen groot risico dat der
gelijke produkten binnen kor
te tijd op de zwarte markt
worden verhandeld?
Aarts: „Dat risico kan worden
vermeden, als met de Suri
naamse regering duidelijke af
spraken worden gemaakt".
Alle voorwaarden die u nu
noemt, zullen u door de mees
te Surinaamse politici niet in
dank worden afgenomen. Zij
spreken immers over „hun"
geld?
Aarts: „Lachmon mag zeggen
dat Suriname recht heeft op
nog 1,6 miljard gulden uit Ne
derland. Maar het blijft ons
geld, waarop weliswaar de
verplichting rust het aan Suri
name te besteden. Er zijn ove
rigens npg meer vuistregels
waar minister Bukman tijdens
zijn gesprekken aan zal
moeten vasthouden. Zo zal de
hulp, als die eenmaal weer op
gang komt, aan alle bevol
kingsgroepen en alle regio's
ten goede moeten komen.
Aangezien de bosnegers en In
dianen van oudsher een groot
wantrouwen koesteren jegens
de overheid in Paramaribo,
kunnen Nederlandse particu
liere hulporganisaties op dat
terrein een grote rol spelen.
Nee, niet de Novib. Die weet
niet eens waar Suriname ligt.
Maar confessionele organisa
ties zoals die van de Hernhut
ters en Icco, Cebemo en de
kerken zelf.
Bent u niet bang met al die
voorwaarden en vuistregels de
indruk te wekken, dat Neder-
CDA-kamerlid Harry Aarts
FOTO: DIJKSTRA
land Suriname wel even zal
vertellen wat goed voor het
land is?
Aarts: „Nee. Ik heb al gezegd
dat de gesprekken met Surina
me niet gemakkelijk zullen
zijn. Maar nu we ons opnieuw
in dit avontuur storten,
moeten we niet dezelfde fou
ten maken als in 1975, bij de
Surinaamse onafhankelijk
heid. Nederland kan zich bo
vendien beroepen op het ver
drag uit 1975, waarin al die
voorwaarden al staan. Ik wil
bepaald niet de indruk wek
ken dat wij Nederlanders het
beste weten wat er in Surina
me moet gebeuren. Maar het is
zaak dat eerst wordt aange
pakt.
VVD en PvdA hebben in de
Tweede Kamer vooral geha
merd op de relatie tussen hulp
en mensenrechten. Het CDA
bleef wat afstandelijk. Zijn de
mensenrechten niet zo belang
rijk meer?
Aarts: „Natuurlijk zijn de
mensenrechten van het groot
ste belang. Maar het gaat om
de manier waarop je deze pro
blematiek aan de orde stelt. Ik
kan mij voorstellen dat er in
Suriname irritatie ontstaat
over het gemak waarmee in
Nederland uitspraken worden
gedaan over Suriname, zeker
nu in Paramaribo een regering
zetelt die handhaving van de
mensenrechten juist tot een
van cle hoofdpunten van haar
beleid heeft gemaakt. De rege
ring van Suriname weet welke
waarde wij hechten aan de na
leving van de mensenrechten.
Het heeft dus geen zin om
steeds het vingertje te heffen,
alsof wij het in Suriname voor
het zeggen hebben. Natuurlijk
moet Bukman in zijn gesprek
ken de mensenrechten ter;
sprake brengen. Als vrienden
moet je elkaar immers de
waarheid vertellen. Maar laten
we dat, zolang het niet nodig
is, niet steeds zo hard en in de
openbaarheid doen".
JOS TIMMERS
Tranen ontlopen
Een klein meisje en andere voetgangers in Seoul zetten het op een lopen, wanneer wolken traan
gas door de straten drijven. De oproerpolitie schoot gisteren traangas af om een demonstratie van
studenten uiteen te jagen.
FOTO: AP
ISKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-Weesp.
BRUSSEL Landbouwcommissaris Frans Andriessen
acht het niet geheel uitgesloten dat frauduleus verkre
gen Europese landbouwsubsidies in het verleden zijn
terechtgekomen bij het verboden Ierse republikeinse
leger IRA.
Hij heeft dat meegedeeld in antwoord op schriftelijke vragen
van het Nederlandse lid van het Europees parlement, Alman
Metten. Die stelde zijn vragen overigens al twee jaar geleden,
en wel naar aanleiding van het in het Verenigd Koninkrijk
verschenen boek „The financing of Terror". James Adams,
de auteur van dat boek, stelde daarin dat de EG, via de sub
sidiëring van de landbouw, ongewild het IRA financieel zou
steunen. De fraude vindt plaats met runderen en varkens,
die vanuit Ierland naar Groot-Brittannië worden doorver
kocht. Daarvoor ontvangen de exporteurs, sympatisanten
van de IRA, landbouwrestitutie. Vervolgens worden de die
ren weer teruggesmokkeld. Andriessen gaf toe dat bij bedrij
ven die aan weerszijden van de grens tussen Ierland en
Noord-Ierland liggen, gesmokkeld en gefraudeerd kan zijn.
Volgens de landbouwcommissaris hebben de EG-lidstaten tot
dusver geweigerd een scherpere controle op fraude in te stel
len en hogere straffen uit te delen.
PARIJS De verkie
zingscampagne voor het
Franse presidentschap is
afgelopen nacht beëin
digd. De socialistische
kandidaat-president Mit
terrand hield gisteravond
een laatste bijeenkomst in
Toulouse, terwijl zijn gaul
listische uitdager, premier
Jacques Chirac op de val
reep nog drie etappes af
werkte.
In Clermont-Ferrand ver
scheen Chirac op het podium
samen met oud-president Gis-
card. Bezorgd over de ver
wachte herverkiezing van
Mitterrand hielden 40.000
gaullisten eveneens een grote
manifestatie in Parijs. Zo saai
als deze campagne begon, zo
opwindend is ze geëindigd.
Bijna alle Franse journalisten
zijn buiten adem door de ener
gieke eindsprint van Chirac.
In drie dagen tijd regelde de
premier met Iran de vrijlating
van de drie Franse gijzelaars
in Libanon; de ontzetting van
22 gendarmes en een magi
straat die sinds tien dagen
door een groep Kanaken op
Nieuwcaledonië werden vast
gehouden; de terugkeer naar
Frankrijk van de zwangere
geheim agente Dominique
Prieur (één van de plegers van
de aanslag op het Greenpeace-
schip) en als laatste, de grote
samenkomst van „republikei
nen" op de Place de la Concor
de.
Omelette
De politieke commentator van
Le Monde had echter de in
druk dat Jacques Chirac met
een formidabele pokerpartij
bezig was, met het Elysée als
inzet. „De premier schijnt te
denken dat de geschiedenis
zich laat samenvatten in één
datum, 8 mei". Wat er daarna
allemaal kon gebeuren en wat
de mogelijke consequenties
konden zijn van het marchan
deren in het Midden-Oosten
en het bloedbad op Nieuwcale
donië, daar had de ploeg Chi
rac geen moment bij stilge
staan, aldus de commentator.
In een vertwijfelde poging de
populaire „Tonton" Mitterrand
van zijn troon te stoten is Jac
ques Chirac er zeker niet met
de achterkant van de lepel te
genaan gegaan, zoals dat in het
Frans zo fraai heet. Of, om
met de woorden van Chiracs
rechterhand en campagnelei
der Charles Pasqua te spreken
je moet eieren breken om een
omelette te kunnen bakken".
Pasqua deed de uitspraak na
bedenkingen van de liberale
Raymond Barre over de brute
manier waarop op Nieuwcale
donië was gehandeld. De ope
ratie kostte namelijk 25 Kana
ken en twee Franse comman
do's het leven. Een volgende
climax in de Stille Zuidzee
lijkt onvermijdelijk nu bittere
Kanaken-leiders hebben opge
roepen vandaag een „actieve
rouwdag" te houden. De Fran
se militairen op het eiland zijn
in verhoogde staat van paraat
heid gebracht.
Het is duidelijk dat het duo
Chirac-Pasqua (de laatste
wordt overigens steeds vaker
genoemd als nieuwe leider van
de gaullistische partij als Chi
rac door Mitterrand zou
worden verslagen) gokt op een
nationale hoera-stemming en
een „golf van sympathie".
Verontwaardiging
Een woordvoerder van Chi
racs campagnebureau windt er
nauwelijks doekjes om. „Men
moet ook eens blij kunnen zijn
over de goede afloop van al
deze zaken, waar de socialisten
ons mee hebben opgezadeld".
Omdat het elektoraal gezien
niet zonder risico's was de be
vrijders van de verschillende
gijzelaars en van de „ongeluk
kige heldin" Dominique
Prieur aan te vallen zeggen de
meeste socialisten hun kritiek
tot maandag te bewaren.
Maar partijleider Lionel Jos
pin vond wel dat het rege
ringsapparaat door premier
Chirac voor elektorale doel
einden was misbruikt. „De
Fransen zijn echter volwassen,
ze zullen zich laten afleiden
door spektakel-politiek", zo
hoopte de socialistische ex-cul-
tuurminister Jack Lang.
Tijdens de bijeenkomst in
Agen bevestigde Jacques Chi
rac gisteren dat de bij het op
blazen van de „Rainbow War
rior" betrokken DGSE-agente
Dominique Prieur in verwach-
ting was en om die reden
mocht worden gerepatrieerd
„zoals met Nieuw-Zeeland was
afgesproken". „Ik houd me
aan de afspraken", bezwoor
Chirac. De Nieuwzeelandse
premier Lange heeft echter
„zeer verontwaardigd" gerea-, -
geerd en Greenpeace heeft in-.':
middels een onderzoek geëist__
naar de gang van zaken. Chi-_.
rac bracht gisteravond echter
een hommage aan kapitein"
Prieur en haar collega, com-^
mendant Alain Mafart, die
reeds eerder naar Parijs werd
gehaald wegens „maagklach
ten".
Boemerang
Op het" succes van Chirac
werd echter met gemengde ge- i
voelens gereageerd bij de libe-*J
rale coalitiepartner. Een aantaU
liberale voormannen vindt dat
bepaalde principes overboord
zijn gegooid en wenst de sa
menwerking met Chirac te
verbreken „vanaf 9 mei".
Vooral Bernard Stasi en Simo-
ne Veil hebben zich mateloos
geergerd aan de opzichtige po
gingen van Charles Pasqua het
elektoraat van de extreem
rechtse Jean-Marie Le Pen te
verleiden. Daarbij verklaarde
de minister zich solidair met
de „waarden" van Le Pen.
Grote vraag is uiteraard hoe
de 38 miljoen Franse kiezers
op dit alles zullen reageren.
Politieke experts houden zich
toch wat meer op de vlakte en
menen dat zowel de favoriet
als de uitdager van de recente
ontwikkelingen kunnen profi
teren. Francois Mitterrand zou
het dan moeten hebben van
een „boemerang-effect". De
kandidaat die gedoodverfd is
zichzelf op te volgen lijkt nau
weliiks uit zijn evenwicht ge
bracht. Op een locale Parijse
radio verklaarde Mitterrand
gisteren dat hij binnen vijf da
gen een nieuwe premier zou
benoemen. Als een van de ge
gadigden wordt de liberale Si-
mone Veil genoemd.
I
