Twee geloven op
één kussen
Circustheater haalt in
lente de winter binnen
De afschuwelijke moorden van
het afgelopen weekeinde in
Limburg, opgeëist door het
verboden Ierse Revolutionaire
Leger (IRA), werpen opnieuw
een schril licht op de Noordierse
kwestie. Verslaggever Ed van de
Kerkhof zwierf twee weken lang
door Noord-Ierland. Over wat
hij zag en hoorde bericht hij in
een serie artikelen.
BELFAST - Alles went. Zelfs Bel
fast. De eerste keer breekt het
zweet me uit als een in gevechtskle-
ding gestoken soldaat achteloos
zijn ultramoderne machinegeweer
op m'n maag richt. De man - wat
man, een jongen nog, jeugdpuistjes
heeft-ie - controleerde alleen maar
of zijn vizier schoon was. Lente in
Belfast, de zon speelt duizenden
spelletjes in duizenden rollen prik
keldraad.
Het is vreemd gesteld met deze stad. Tot
de tanden gewapende militairen en poli
tieagenten patrouilleren door de straten;
steeds weer opnieuw duiken traag rijden
de loodgrijze pantserwagens op met op
het dak schietklaar wapentuig, en daar
tussendoor laveren moeders met kinder
wagens, sloffen oude baasjes naar hun
stamcafé, stallen groenteboeren hun kis
tjes sinaasappelen op de stoep en doet
iedereen zijn uiterste best om net te
doen of het leven in een politiestaat heel
normaal is.
's Avonds puilen de honderden eethui
zen van Belfasts centrum uit. Maar als
de taxi me dan 's avonds naar het hotel
rijdt, worden we onveranderlijk aange
houden bij de gesloten massieve poort
voor de parkeerplaats van het hotel. De
inhoud van de kofferbak van elke auto
wordt hier gecontroleerd. Het hotel is
nog herstellende van de laatste bomaan
slag. Verderop in de straat staan de ge
blakerde resten van een ander hotel.
Ook getroffen door een IRA-bom. Na
twintig jaar sektarisch geweld en enkele
duizenden doden snakt het gros van de
inwoners van Belfast naar vrede en rust
en vooral naar een normaal leven.
Neem nou Moya O'Hara. Zesendertig is
ze, met geblondeerde haren en een fi
guurtje dat menig bouwvakker de lippen
doet tuiten. Moya is lid van een darts
club, een keer per week komt ze met
haar vriendinnen bijeen om pijltjes te
gooien, 's Zondags gaat ze trouw naar
de kerk. Ze heeft een baantje van twee
uur per dag als poetsvrouw, en dat is al
heel wat voor een vrouw die in een ka
tholieke wijk woont waar het werkloos
heidspercentage tussen de zestig en de
tachtig schommelt.
Prikkeldraad
Moya woont in Seaforde Street in de
wijk Short Strand, een katholieke werk-
mansbuurt in het protestantse Oost-Bel-
fast. De huizen staan er saai in rijtjes, de
overheersende geur is die van steenkool-
rook en boven de daken torenen de gele
kranen van de scheepswerf Harland
Wolff. De wijk is een getto, afgegrensd
door eën brede autoweg aan de ene kant
en door een hoge muur aan de andere
kant. Peacewall, zo noemen ze die muur.
Vredesmuur.
Moya is geboren in Short Strand. Al
haar familie woont daar. En Moya weet
zich nog de tijd te herinneren van voor
1968, toen ze nog protestantse vriendjes
en vriendinnetjes had; toen er nog geen
muur was opgetrokken om de wijk en
toen de katholieke school en de katholie
ke kerk nog niet beschermd werden door
een haag van prikkeldraad.
Toen Moya vijftien werd ging ze uit
werken in een confectie-atelier en 's za
terdags ging ze uit dansen. En zoals dat
gaat met zo'n meid: ze werd smoorver
liefd. En zoals dat ging met smoorver
liefde meiden uit een werkmansbuurt in
Het straatbeeld in het Noordierse Belfast wordt sedert twintig jaar bepaald door uitgebrande autowrakken en leuzen op de muren.
FOTO: AP
TWINTIG JAAR SEKTARISCHE GEWELD IN NOORD-IERLAND:
de jaren zestig: Moya werd zwanger en
moest trouwen. Met Tom Berry, zeven
tien was hij. En protestant.
Daarmee begonnen de moeilijkheden.
De ouders van Moya wilden niks van
Tom weten, want Tom was protestant.
De ouders van Tom wilden niks van
Moya weten, want Moya was katholiek.
Dus kochten de twee een goedkoop huis
je in een gemengde buurt, waarin beide
geloofssoorten in pais en vree bijeen
woonden. Toen nog wel, in 1968 kon
dat nog in Belfast.
Het jaar daarop* brak de hel los in Bel
fast. Protestanten en katholieken be
stookten elkaar met brandbommen en
kogelregens, barricades werden opgericht
en het leven in een gemengde wijk was
niet meer mogelijk. Moya, toen zeven-
tien, moeder van Deborah en opnieuw
zwanger herinnert zich hoe drie gemas
kerde en gewapende mannen het huis
binnendrongen en hoe scheldende buurt
bewoners het gezinnetje voor „katholiek
tuig" uitmaakten.
Ze herinnert zich hoe onder politiebe
scherming haar spulletjes op een vracht
wagen werden gekwakt en hoe ze onder
gejoel en gejouw haar huis moest verla
ten. Ze hadden al driehonderd Engelse
ponden afbetaald op het huisje en ze
kregen er nog honderd voor terug en
„daar waren we toen blij mee, de mees
ten kregen helemaal niets".
Het gezinnetje verhuisde naar een flat in
Belfast en daar werd Thomas geboren in
1970, een „barricade-kid", zoals alle kin
deren die dat jaar werden geboren barri
cade-kinderen werden genoemd. Maar
ook de flat bleek uiteindelijk taboe voor
Moya, Tom en de kinderen. De ruiten
werden herhaaldelijk aan diggelen ge
gooid, er werd gedreigd met brandbom
men: geen katholieke vrouw in een
protestantse wijk!
En weer moest er verhuisd worden. Uit
eindelijk werd Moya ziek, ze moest op
genomen worden in een rusthuis op het
platteland. Tom vertrok naar Schotland,
op zoek naar een baantje. In 1975 wordt
het gezin herenigd. En leeft in de Short
Strand. De weerzin van Moya's ouders
en buren tegen Tom is geluw'd en Moya
is vastbesloten om zich nooit meer te la
ten verjagen uit de buurt. Het is per slot
van rekening ook haar geboortegrond.
Geweerlopen
En Tom is geaccepteerd door de buurt,
hij is rustig en vriendelijk, hij komt in
de buurtkroeg, hij is zelfs lid geworden
van de Officiële IRA, een club die geen
heil meer ziet in geweerlopen, maar des
te meer in het bedrijven van politiek.
Socialistische politiek, gericht op de be-
langen van zowel protestantse als katho
lieke arbeiders. De wijk Short Strand
vormt een van de bolwerken van de par
tij (die zich inmiddels de naam Workers
Party heeft aangemeten).
De Provisionele IRA - tuk op de abso
lute alleenheerschappij in de katholieke
getto's - acht in oktober 1975 de tijd
Dagje Noord-Ierland
Er moeten op een spectaculaire
manier doden vallen wil het
Noordierse geweld nog de
Nederlandse kranten halen. Voor Ie
kranten is dat anders. Een greep uit
kranten van zomaar een dag:
Dessie O'Hare veroordeeld tot
veertig jaar cel voor de ontvoering
een tandarts uit Dublin. O'Hare sn
twee pinken van de tandarts af. Di
ontvoering was bedoeld om geld
bijeen te krijgen voor de financieri
van de „Irish Revolutiary Brigade'
een splintergroepje dat een „bloedi
oorlog met de Britten" wil.
Twee politiemannen lopen in eei
hinderlaag in de buurt van Armagl
Ze worden beschoten vanuit twee
woonhuizen die door terroristen bc
zijn. Een van de huiseigenaren woi
gewapenderhand gedwongen de
vluchtauto te besturen. Geen dode
In West-Belfast wordt een
legerpatrouille onder vuur genomei
Geen doden.
In een park in Londonderry woi
een op scherp gestelde bom gevoni
en onklaar gemaakt. Geen doden.
In een lege bunker worden tien
Tsjechische granaten gevonden.
De weduwe van een protestants!
politieagent krijgt - een week na c
moord op haar man - een scheldbi
ondertekend door de IRA. Tekst: „1
vuile smeerlap Willy is netjes
opgeruimd. De duivel hale jullie
allemaal".
rijp voor een bloedige afrekening mei
concurrerende officials. Op de avi
van 29 oktober worden in Belfast ze
aanslagen gepleegd op leden van de C
ciële IRA. De volgende twee avonden
veren opnieuw een golf van aansla
op.
Tom Berry verlaat op de avond van
oktober het café waar hij heeft zit
drinken met een paar vrienden,
straat ziet hij enkele mannen mét ge
ren. Tom snelt terug naar de ingang i
het café. Een ingang die hij niét m
haalt. Hij wordt geveld door vijf scho|
in de rug, afkomstig uit twee verschil}
de geweerlopen.
Moya O'Hara is 21 jaar als ze wedi
wordt. De kleren van Tom Berry hi
ze verbrand. Met bitterheid in haar st
zegt ze: „Het waren mensen uit
buurt. Het waren mijn eigen mensen
Tom vermoordden".
Glazenwasser
Moya is intussen hertrouwd. Ze is i
van de stamgasten in „The Rosebu
een besloten club van de Workers Pi
gehuisvest in een krot zonder ramen
de Seaforde Street. De club dient
buurtcafé, de achterdeur is altijd op
zelfs op tijden dat dat niet mag. De 1
deren uit de buurt kennen alle mer
pistolen, alle merken geweren, alle ge
den van projectielen, zoals ze bij onr
merken kennen van auto's.
Niemand van de stamgasten van
Rosebud die geen verhaal van bloec
dood of brandbommen weet te vertell
Neem Peter Steele. Gebogen en
schuwe blik in de ogen zwabbert Pe<
(zoals hij genoemd wordt) elke mot)
de vloer van The Rosebud. Na elke h
halen met de zwabber wordt hij over
len door een rochelende hoestbui
zoekt hij verlichting in een teug b
Ooit had hij een bloeiend glazenwassi
bedrijf, maar zijn protestantse vro
hield het niet meer uit in het katholi
getto en nam de benen. En Peters bi
blies zichzelf op met een zelfgemaa
bom. Diens foto prijkt tussen honden
andere foto's in „The Belfast Grave
het officiële Boek der Martelaren dat
gegeven werd door de Provisionals,
foto van Tom Berry staat niet in
boek
ED VAN DE KERKH
WITTE KERSTMIS IN BRITSE HOT ICE SHOW
DEN HAAG - Volgens de annalen
van het Nederlands theaterwezen is
het de laatste keer gebeurd in 1905.
Een zekere Albert Schumann zorg
de in het Scheveningse circus voor
een wereldprimeur: in de piste
werd een ijslaag aangebracht, waar
een groep mensen op schaatsen ge
stalte gaf aan wat zij verstonden
onder „Een reis naar het Hoogen
Noorden".
Het Scheveningse circus ruikt allang niet
meer naar de paarden die er hun wereld
beroemde dressuurnummers toonden
aan het hooggeëerd publiek. Het oude
circus is nu een theater, met een podium
in plaats van een piste. Maar bij de me
dewerkers van het Circustheater bleef
dat opzienbarende gebeuren uit 1905
toch ergens in het achterhoofd hangen.
IJsshows in de Houtrusthallen, de Jaap
Edenhal in Amsterdam of de ijshal in
Zoetermeer, dat was heel normaal, maar
op het podium van het Circustheater?
Schumann had aangetoond dat het kon
in een ruimte die niet speciaal gebouwd
was voor ijselijke evenementen, maar
hoe regel je zoiets?
Het idee bleef liggen totdat vorig jaar de
posterijen de directie van het theater een
videoband bezorgden. Afkomstig van
Blackpool Pleasure Beach, een soort
stichting Scheveningen-Bad, maar dan
in Engeland. Of de collega's van het Cir
custheater in Scheveningen misschien
belangstelling hadden voor een ijsshow?
Dat hadden ze. Graag zelfs. Al was het
alleen maar om die indrukwekkende
prestatie van Schumann te evenaren.
Medewerkers van het Circustheater to
gen naar Birmingham, waar de Hot Ice
Show, zoals de show was gedoopt, in een
vergelijkbaar theater werd opgevoerd.
En daar ging een wereld voor hen open.
Niet alleen sloeg de show volgens hen al
les wat eerder aan ijsshows naar ons
land was gereisd, maar bleek hij zich te
vens te hebben ontdaan van het wat va-
riété-achtige karakter en de bevroren
glimlachen die dergelijke ijsrevues
meestal kenmerken. En dat was precies
wat het theater zocht.
Eric Kroes, directeur van het Circusthea
ter, waar vanaf komende woensdag tot
en met zaterdag 28 mei maar liefst 28
voorstellingen van de Hot Icè Show
worden gebracht, is nog steeds enthou
siast over wat hij heeft gezien. „De Hot
Ice Show ademt iets van het Lido in Pa
rijs. Het is de volmaakte mix van zang,
dans en muziek, een complete revue,
waarbij het feit dat het zich allemaal op
ijs afspeelt, gewoon op ons toneel, het
nog allemaal extra aantrekkelijk maakt.
Dat is natuurlijk uniek. Het maken van
ijs is al zo oud als de weg naar Rome,
maar dat je het op een toneel brengt is
vrijwel nooit vertoond. En al helemaal
niet midden in de lente".
Een paar mensen hebben hem al enigs
zins verontrust gevraagd of dat eigenlijk
wel kan, schaatsen op het podium.
Kroes klinkt redelijk vertrouwenwek
kend, als hij verzekert dat de kans dat er
iemand het toneel afrijdt en in de or
kestbak dondert miniem moet worden
geacht.
Agenda's
Ice Show al meer dan vijftig jaar rond
reist in het niet eens zo ijsrijke Engeland
zonder dat dat blijkbaar eerder opviel
bij de show-programmeurs in ons land.
Blijkbaar heerst hier de gedachte dat die
Britten even goed kunstschaatsen als
hardrijden, slecht dus. Volgens Kroes
moet de reden echter eerder worden ge
zocht in de volle agenda van het Circus
theater dan in wantrouwen jegens de
kwaliteit van de show. Die volle agenda
komt er op neer dat er vaak al anderhalf
seizoen van tevoren geboekt moet
worden. Kroes: „Je bent al zo lang van
tevoren bezig dat het vaak moeilijk is
om zo'n show er in te passen. Ook hun
agenda is op een paar weken per jaar na
vol, en de lege plekken daarin moeten
dan precies overeenkomen. Dit keer
hadden we geluk". Al moet daaraan toe
gevoegd worden dat voor echt grote pro-
dukties desnoods een gat in de agenda
wordt gemaakt: getuige de miljoenpro-
duktie „Barnum", die in september zijn
Europese première beleeft in het Circus
theater, en „The Cotton Club", waar
1IL* .jj.
De medewerkers van de Hot Ice Show, die een stunt uit 1905 gaan herhalen: een ijsrevue in het Scheveningse circustheater.
voor ook nog wel een plaatsje kon
worden ingeruimd.
Wat kunnen de mensen die de Hot Ice
Show willen zien nu verwachten? Kroes:
„Zoals ik al 'zei, een beetje een Lido-
achtig gebeuren. Veel lichteffecten,
prachtige kostuums, veel dans en
zangEen revue, kortom. Er zit een
nummer in dat helemaal is gebaseerd op
Kerstmis. White Christmas, winterland
schappen, Jingle Bells, de hele kerstsfeer
wordt nagebootst, wat natuurlijk toch
een beetje gek is in de maand mei. Zoals
het ook gek is dat het die maand echt zal
sneeuwen in het Circustheater: dat heb
ben we hier zelfs in de wintermaanden
nog nooit gehad".
Omgekeerd vinden er zaken plaats op
het ijs die nimmer in verband zullen
worden gebracht met die weerstoestand.
Ooit een Afrikaans ballet op de ijsvloer
gezien, of een Chinees Nieuwjaar?
De cast van de show bestaat uit ijsdan-
sers die allemaal reeds lang hun sporen
verdiend hebben in soortgelijke produk-
ties bij het in het Engels programmablad
steevast als „Europese" omschreven Ho
liday on Ice. Of ze hebben jaren aan ijs
hockey gedaan, en wat aanvullende al
tiek om bij de vele slapstick-numnï
niet al te hard neer te komen. Kij
heeft gezien tot wat voor verbijsteren
staaltjes ze sindsdien in staat zj
Kroes: „Dat is nou juist het leuke i
zo'n show: je brengt ijs altijd in verba
met kou, maar de acrobatiek die l|
wordt uitgehaald zorgt dat de vlamnf
er van af sjaan. Het mag hier dan vi
zen in mei, koud zal niemand het ij
krijgen".
KOOS VAN
W!
a£eicUe Sowtant
