Van onderwijs voor elite
kot moderne stadsschool
ALLER
LEI(DS)
^forkeerregeling terrein
n iZL opnieuw aangepast
„LUCAS VAN LEYDEN" VIERT 125-JARIG BESTAAN
immmi
IIOU KLEI]
„In de Pieterswijk wonen te veel studenten"
'AGINi
'.EIDEN OMGEVING
CeidóaQowicvnt
DINSDAG 3 MEI 1988 PAGINA 13
5VEEN
EIDEN De parkeerregeling op het AZL-terrein is opnieuw
ingepast. De tijdelijke maatregelen die enige maanden geleden
terden genomen, bleken niet te voldoen. Om de verkeerspro-
lemen te verhelpen is de rijroute op het terrein per 1 mei ver-
nderd.
op^erder kan nog deze maand gebruik worden gemaakt van de
tie- Er^rkeerplaatsen op de plek van het voormalige gebouw 30. Na
ijkant j» zomer moet dat terrein helemaal gereed zijn. Het is de bedoe-
nbrek^g dat dan het parkeerterrein op de Helihaven ook bereikbaar
ondenj via de Plesmanlaan, en dat zal leiden tot rrtinder files voor de
nd te tigang aan de Wassenaarseweg, zo wordt verwacht,
m de laatste tijd ontstonden er volgens het informatieblad Cicero
t omspel files op het ziekenhuisterrein doordat de slagboom niet
merkte of doordat mensen verkeerd omgingen met de appara-
iiur. Ze deponeerden bijvoorbeeld munten in de magneetkaart-
*zer, die daar niet tegen bestand bleek.
Gehandicapten
watersportdag
LEIDEN Roeivereniging
Asopos de Vliet, kanovereni
ging Levitas en zeilvereni
ging De Blauwe Schuit hou
den zaterdag 21 mei een wa
tersportdag voor gehandicap
ten. Lichamelijk-, zintuige-
lijk- en verstandelijk gehan
dicapten kunnen aan deze
sportdag deelnemen. Er zul
len instructeurs van de ver
schillende verenigingen aan
wezig zijn. Opgave van deel
nemers bij M. Boerman, 071-
133281, H. Smits-Smit, 071-
146385 of A. Donker, 071-
143667.
HULP BIJ
AANVRAGEN
HUURSUBSIDIE
■LEIDEN De Leidse Rechts
winkel helpt tot 1 juli mensen
die huursubsidie willen aan
vragen en nog geen belasting
aangifte hebben gedaan. Men
kan in die periode bellen naar
de Rechtswinkel om een af
spraak te maken: 071-130775
op maandag tot en met vrijdag
van vier tot vijf uur en op
dinsdag van acht tot negen
uur. Benodigd zijn bewijzen
•van gemaakte bijzondere kos
ten (bijvoorbeeld ziektekosten
die niet vergoed worden door
de verzekering) en en een
jaaropgave over 1987.
Contactgroep voor
slechtzienden
LEIDEN De Leidse afdeling van
de Nederlandse Vereniging van Blin
den en Slechtzienden (NVBS) wil
binnenkort beginnen met huiskamer-
contactgroepen voor mensen uit Lei
den en omgeving, de Bollenstreek en
de Rijnstreek. Een contactgroep be
staat uit maximaal tien personen, die
regelmatig bij elkaar komen in de
huiskamer van één van hen. In de
groepen kunnen mensen met dezelf
de of met een vergelijkbare handicap
elkaar ontmoeten en kunnen erva
ringen en gegevens uitgewisseld
worden. Voor meer informatie over
en aanmelding voor de contactgroe
pen kan men terecht bij: P. van Bree-
men, Warmond, 01711-10106.
INFORMATIEAVOND
OVER BURCHTHEUVEL
LEIDEN Over de situatie
op en rond de Burchtheuvel
wordt dinsdag 10 mei een in
formatieavond gehouden in de
grote zaal van de Burchtsocië
teit. De bijeenkomst begint om
20.00 uur. Tijdens de informa
tieavond zal C. Jochemsen,
hoofd van de directie Groen
een onderzoeksrapport over de
situatie van de Burchtheuvel
toelichten. Het is de bedoeling
om na de bijeenkomst zo spoe
dig mogelijk in een vergade
ring van de commissie cultuur,
volksgezondheid en groen
voorzieningen, de nodige'
maatregelen voor te stellen om
de situatie van de Burchtheu
vel te verbeteren.
Hongerdoek in De Regenboog
LEIDEN In het kerkelijk centrum De Regenboog
(Watermolen 1) in de Merenwijk hangt sinds kort
een groot wanddoek, dat de komende maanden
voor het publiek te bezichtigen is. Het is een zoge
naamd hongerdoek, geschilderd door de kunstenaar
Jacques Chéry uit Haïti. Chéry is een van de vele
kunstenaars uit de derde wereld die op verzoek van
de „westerse kerk" een meditatiedoek maakten
over het lijden van Jezus. In de middeleeuwen was
een hongerdoek een van de voornaamste symbolen
van de vastentijd. De samenwerkende kerken in de
Merenwijk hebben dit jaar de keus laten vallen op
een hongerdoek uit Haïti, omdat dat goed aansloot
bij het vastenproject Haïti. Het doek heeft reeds eni
ge tijd in de kerk in de Merenwijk dienst gedaan als
'spraakmaker' tijdens de kerkdiensten. Het is nu.
voor onbepaalde tijd opgehangen in het Stiltecen
trum van de kerk.
klaj
LEIDEN „Een school
.om trots op te zijn" is de
OniJtitel van de tentoontel-
ling die naar aanleiding
RIAan het 125-jarig bestaan
de Lucas van Ley-
•g gdenschool (De Vliet) in
het iet gemeentearchief
n weivordt gehouden. „Die ti-
is niet gekozen omdat
w°r(jde school zo lang bestaat,
dJWe zijn juist trots omdat
met de school telkens weer,
gegaina elke fusie en verande-
ring, zo mee gaat met de
_tijd. Nu is de school bij-
y3voorbeeld zeer goed bezig
a/met vernieuwingen op
hoo^het gebied van emancipa-
'^"Hie en anti-discriminatie",
- Vertelt A. Jaffe, lid van
00 J|de ouderraad en druk
doende om de tentoon-
stelling in te richten.
lize I
WO
emancipatie was in 1857,
van .oen de lager onderwijswet in
«leven werd geroepen, nog
j-.geen sprake. De invoering
van de wet betekende dat ge-
ccn meenten in Nederland vanaf
„.fch'e tijd verplicht voldoende
.lager onderwijs moesten ver-
r;-^fzorgerf. Voor die tijd liet het
onderwijs nogal wat te wen-
sen over. Naar aanleiding van
loor n*euwe wet werd een groot
De oudst nog bestaande lagere school van Leiden.
aantal scholen in het leven
n jj. geroepen. Die scholen ver
schilden onderling echter heel
'veel van elkaar. Zo onstonden
er in die tijd het stapdenon-
derwiis met 'klompenscholen'
en 'schoenenscholen'.
De klompen- en schoenen-
y0® scholen voor-arme en iets
'er"f minder arme mensen, naast
e VJ'het eerste klasse-onderwijs
je gegoede stand. Tot
neSbegin van deze eeuw bestond
>r? dit stelsel. Zo werd in 1863 de
voorloper van de Lucas van
Leydenschool opgericht voor
de 'elite' in de stad. Het oude
mannenhuis aan de Aalmarkt
werd daarvoor ingericht.
Naar deze school 'van meer
uitgebreid lager onderwijs der
eerste klasse voor jongens',
kwamen voornamelijk kinde
ren van professoren, fabrieks
directeuren en onderwijzers.
Openbaar
„Deze eerste klasse-school
werd met opzet opgericht,
omdat anders veel leerlingen
naar particuliere scholen ge
stuurd zouden worden. Veel
ouders zagen hun kinderen
liever naar een openbare
school als deze gaan", aldus
Jaffe.
Er was in die tijd veel ver
schil met 'de andere lagere
scholen. Zo betaalde men voor
de eerste klasse-school vijftien
gulden schoolgeld per drie
maanden. Een tweede klasse-
school kostte vier gulden per
drie maanden en zo liep dat
omlaag naar een cent per dag
voor de minder gefortuneerde
bevolkingslaag. Ook hadden
de leerlingen van de eerste
klasse-school een week langer
vakantie.
„Pas in 1922 werden ook
meisjes op de school toegela
ten en werd de eerste Leidse
Schoolvereniging (ELS) opge
richt. Eerder zaten de jongens"
aan de Aalmarkt en was er
een meisjesschool aan de
Boommarkt. Die werden sa
men ondergebracht in het ge
bouw aan de Aalmarkt en het
gebouw aan de Boommarkt
werd een dependance. De to
plaag, de elite van de elite
noem ik het maar, verdween
naar een gebouw aan het
Noordeinde. Die school heette
toen dë ELS", aldus Jaffe.
De school aan de Aalmarkt
groeide snel. In die tijd werd
de naam: mulo eerste klasse
voor jongens omgezet in oplei
dingsschool voor gymnasium
en 'hbs voor jongens en meis
jes. „Toen was de school al
druk doende met emancipa
tiezaken, ook al realiseerde
men zich dat niet echt", ver
telt Jaffe. „Natuurlijk was de
school vooruitstrevend door
meisjes en jongens in één ge
bouw onder te brengen. Maar
ook was men onderling zeer
soepel in het accepteren van
eikaars gedachtengang en
eventueel geloof". Pas in 1958
werd de opleidingsschool om
gedoopt in 'lagere school' en
vernoemd naar Lucas van
Leyden.
Stadsschool
De Lucas van Leydenschool
telt nu zo'n 180 leerlingen en
wordt nog steeds gezien als
een zeer vooruitstrevende
school. „Het is een echte
stadsschool. En dat vooruit
strevende is zeker waar. Om
een voorbeeld te geven: op de
Lucas van Leydenschool
wordt niet gesproken over
anti-discrimatie. Het wordt
gewoon in de praktijk ge
bracht. Zo zitten er kinderen
op school uit Zuid-Afrika,
Amerika, Suriname, Antillen,
China, Japan en Polen. Er be
staat een volledig respect voor
elkaar. Er is binnen de school
ook niet één ideologisch on
derwijssysteem maar men
staat open voor vernieuwin
gen", aldus Jaffe.
In de jaren 1983-1984 werd de
wet op de basisschool inge
steld. De school is toen gefu
seerd met de kleuterscholen
de Boterbloem en de Drie Oc-
toberschool. Zoals elke basis
school kent ook de Lucas van
Leyden het probleem van de
integratie van kleuter- en ba
sisonderwijs. Jaffe: „We pro
beren op een zo goed mogelij
ke manier de kleuters op het
juiste niveau „les" te geven.
Voor leraren die een basis
school-opleiding hebben geno
ten, geen gemakkelijke klus".
De school verhuisde in okto
ber 1986 van de Aalmarkt
naar De Vliet waar nu een
prachtig wit gebouw staat,
ontworpen door Haarlems
stadsarchitect Wiek Röling.
Het is een heel ander gebouw
dan dat aan de Aalmarkt van
1861. Dat gebouw werd ont
worpen door architekt Salo
mon van der Paauw. In 1974
werd er naar ontwerp van
Jan Willem Schaap een twee
de verdieping opgezet. Het is
inmiddels het domein van
Muziekvereniging De Burcht.
Toch is er nog veel van de
oude school bewaard geble
ven. Niet alleen foto's en ver
halen van oud leerlingen die
tijdens de vorig jaar gehouden
reünie te zien en te horen wa
ren, maar vooral de sfeer
rond de Lucas van Leyden
school is gebleven. „Die
straalt iets uit van 'de school
mag niet achteruit gaan'. Dat
was vroeger al zo toen men
vooral de elitaire stand wilde
behouden. Nu streeft men
naar een zo goed en zo open
mogelijke vorm van onder
wijs", aldus Jaffe.
Wethouder H. Van Dongen
(onderwijs) opent vrijdag 6
mei de tentoonstelling in het
gemeentearchief (Vliet 45) die
dan tot en met 19 mei bezich
tigd kan worden (Elke dag
van 11.30 tot 16.00/niet op
zondag en op hemelvaartdag).
Er zijn onder andere veel
oude prenten te zien. Ook
verschijnt er een boekje waar
in de geschiedenis van de
school de revu passeert.
JULIA VAN BOHEMEN
De Lucas van Leydenschool tussen 1863 en 1907 onder de strenge leiding van hoofdmeester
G. Japikse.
Op de eerste klasse-school van Leiden werden in de vorige eeuw slechts jongens toegelaten.
FOTO'S: GEMEENTEARCHIEF
VOORZITTER WIJKVERENIGING VAN CRUIJSEN:
m
Leiden is vrijwel
volgebouwd. Sinds
de eerste bewoners
zich rond 300 voor
Christus op Leids
grondgebied vestig
den, heeft de stad
zich langzaam maar
zeker uitgebreid.
Met name de laatste
honderd jaar was de
groei buiten de sin
gels explosief. Met
het uitdijen van de
stad en het toene
men van het aantal
inwoners, ontston
den ook de wijken.
De woonbuurten
met hun eigen voor
zieningen als ker
ken, scholen en win
kels. Elk met zijn
typisch eigen sfeer
die wordt bepaald
door de aard en hoe
veelheid bewoners
en gebruikers, be
bouwing, verkeer en
groen. Meer dan
vijftig leefgemeen
schappen telt Lei
den op dit moment.
Uitwijken brengt
die Leidse wijken in
kaart en laat zien
hoe de mensen er le
ven: aan rustige la
nen waar je de vo
gels kunt horen
fluiten, maar ook in
straten met toren
flats, waar plant
soentjes dreigen te
worden bebouwd.
LEIDEN Het huis van
R. van Cruijsen aan het
Rapenburg straalt zowel
van buiten als van bin
nen een historische sfeer
uit. Van Cruijsen is voor
zitter van de buurtvereni
ging van de Pieterswijk.
Langs het Rapenburg
staat een groot aantal
huizen die het verleden
doet herleven. Het rijke
verleden van Leiden dat
tot genoegen van velen
bewaard is gebleven.
„We moeten er zuinig op
zijn", vertelt Van Cruij
sen. „Wie hier woont,
moet zich bewust zijn van
al het moois dat dit stukje
Leiden te bieden heeft.
Helaas realiseren vooral
studenten zich dat niet.
Pas later, als ze afgestu
deerd zijn en Leiden heb
ben verlaten, gaan ze het
waarderen".
De Pieterswijk is de oudste
wijk die rond 1200 de stad
Leiden vormde. Begrensd
door de Rijn in het noorden,
de Nieuwe Rijn in het oosten,
het Gangetje in het zuid-oos
ten, het Steenschuur in het
zuiden, het Rapenburg in het
zuiden en het westen en het
Kort Rapenburg in het noord
westen.
Een grote verandering in de
toenmalige stad was het gra
ven van een stadsgracht. Deze
werd voornamelijk gegraven
om de vijanden op afstand te
houden. Eeuwenlang heette
deze gracht „de Vest". Nu be
ter bekend als Rapenburg en
Steenschuur.
Een ingrijpende wijziging van
het stadsbeeld was ook de
verbreding van de Breestraat
aan het einde van de dertien
de eeuw. Al deze veranderin
gen hadden plaats in het oud
ste en meest oorspronkelijke
stukje Leiden dat ook nu nog
getuigt van zijn historische in
houd. Dit wordt onderstreept
door onder andere de vele
monumentale gebouwen zoals
de Pieterskerk, de Academie
gebouwen en de statige hui
zen die bijna allemaal onder
het kopje „monument" ge
plaatst zijn of kunnen
worden. Om verpaupering
van dit oude deel van de bin
nenstad tegen te gaan, is de
wijk waar mogelijk gerestau
reerd. Voor velen is de Pie
terswijk nu het mooiste stukje
Leiden.
Van Cruijsen, inmiddels al
negen jaar voorzitter van de
wijkvereniging, kent de Pie
terswijk en haar bewoners op
zijn duimpje. „Dit komt na
tuurlijk doordat ik mij direct
bij de vereniging heb aange
sloten toen ik hier aan het
Rapenburg kwam wonen.
Binnen de kortste keren was
ik voorzitter. Een boeiende
bezigheid weliswaar, want de
vereniging is zeker geen ge
zelligheidsclubje", aldus Van
Cruijsen. In de de bijna 12,5
jaar dat de vereniging bestaat,
zijn al veel „wijkproblemen"
aan de orde geweest. „Zo heb
ben we kunnen tegenhouden
dat in de Kaiserstraat op
nieuw een studentenhuis zou
komen. Ik begrijp dat studen
tenhuisvesting de studeren
den ergens moet onderbren
gen. Maar er wonen al zoveel
studenten in de Pieterswijk.
Volgens een statistiek van de
gemeentelijke rekenkamer
zijn de leeftijdsgroepen in
deze wijk uit balans. Er wo
nen steeds minder gezinnen
met kinderen. Er is weinig
speelruimte en groen voor
kinderen. Gezinnen trekken
weg met als gevolg dat er in
de leeggekomen panden, stu
denten worden onderge
Het Rapenburg is
een sfeervol
rustpunt in de
Pieterswijk.
bracht", zegt Van Cruijsen.
„Ik heb niets tegen studenten,
hoewel ze soms flink kabaal
kunnen maken, maar toch
zou ik graag wat meer gezin
nen en kinderen in de wijk
zien. Ik moet toegeven dat het
wat moeilijk ligt. Denk maar
eens aan het idee om op het
plein bij de Pieterskerk een
speelplaats te maken. Dat past
natuurlijk helemaal niet in de
sfeer van het plein".
Ook vroeger maakte men zich
al druk over de invulling van
dit statige wijkje. Toen was
het verboden huizen rond de
Pieterskerk te bouwen. Ten
noorden en westen van de
kerk stonden gebouwen van
de grafelijke residentie, een
boomgaard en een soort toer-
nooiveld. Ten zuiden van de
kerk kregen de begijnen hun
hof en kwam de Commande
rij (aan een klooster toebeho
rend huis) van de Duitse
Orde. De Commanderijpoort
in de Herensteeg en de oude
ingang van het Begijnhof aan
het Rapenburg zijn hier nog
van bewaard gebleven. De
huizen die in de Breestraat
werden gebouwd, waren in de
meeste gevallen van rijke
Leidenaars. Zij bouwden rond
1389 geen houten huizen meer
maar stenen woningen met
stenen gewelfkelders. Behal
ve deze panden waren slechts
de monumentale gebouwen
van steen zoals het voormali
ge huis van de graven van
Holland: Gravensteen en het
huis Lokhorst, een ziekenzaal
en de kapel van het Cathari-
nagasthuis in de Breestraat.
En natuurlijk het stadhuis.
Spoedig kwapi hier echter
verandering in en werden de
huizen die later toch rond de
kerk werden gebouwd uit
steen opgemetseld.
De Latijnse school op de hoek
van de Lokhorststraat en de
Schoolsteeg trok in de zestien
de eeuw veel scholieren. Maar
de stad ging zich pas serieus
met studeren bemoeien toen
Leiden in 1575, als eerste stad
in de Noordelijke Nederlan
den een universiteit kreeg. De
komst van de professoren en
studenten veranderden veel
aan het stadse en vooral Leid
se leven. Dit was zeker in de
Pieterswijk merkbaar. Zes
jaar na de opening van de
universiteit woonden 255 stu
denten in de stad. Aan het
Rapenburg en het Pieters
kerkhof woonden er alleen al
143. Anderen hadden een ka
mer in de Breestraat.
Er wonen nog altijd veel stu
denten in en rond de Bree
straat, maar de problemen
spitsen zich nu toe op de ver
keerssituatie van deze straat.
De vereniging houdt zich op
het ogenblik eveneens het
meest bezig met de problema
tiek van die Breestraat. „De
mensen storen zich eraan. Ik
vindt het idee van een geslo
ten Breestraat zo gek nog niet.
Maar de gemeente moet niet
van die ad hoe veranderinge
tjes instellen. Ze moeten con
sequent zijn en rigoreus het
aantal bussen verminderen.
Daaromheen moet dan een
goed verkeerscirculatieplan
komen dat een groot gebied
bestrijkt. Maatregelen, slechts
toegespitst op de Breestraat,
die werken volgens mij niet",
aldus Van Cruijsen.
JULIA VAN BOHEMEN
Verzet
Wijkcomité Plan Noord
houdt een verzets-tentoon
stelling met de titel „Het
verhaal op de plek zelf". De
expositie wordt vandaag om
16.00 uur geopend door A.
Fels, voorzitster van het
Auschwitzcomité. De exposi
tie is tot en met 12 mei te
zien in het dienstencentrum
aan de Van Hogendorpstraat
36, dagelijks van 10.00 tot
17.00 uur.
Graffiti
In en voor de soos-ruimte
van buurthuis Op Eigen
Wieken in de Merenwijk
(Valkenpad 2) wordt morgen
een graffiti wedstrijd gehou
den. De wedstrijd begint om
14.00 uur. 's Avonds om
19.00 uur worden de ge
maakte stukken beoordeeld
door een jury en worden de
prijswinnaars bekroond. De
mooiste werkstukken
worden een week lang ten
toongesteld in de hal van het
stadhuis. Voor verder inlich
tingen: 071-212893.
Jongerenkamp
Het jongerenwerk van de
stichting De Zevensprong
gaat van maandag 11 juli tot
en met 15 juli op kamp. Er is
op Terschelling een boerde
rij gehuurd waar plaats is
voor zo'n twintig deelne
mers. Jongeren in de leeftijd
van 12 tot 20 jaar kunnen
zich opgeven voor een be
drag van 75 gulden. De reis,
overnachtingen en maaltij
den zijn bij de prijs inbegre
pen. Voor inlichtingen: 071-
7216136.
Bevrijdingsbal
Alle zalen van de Stadsge
hoorzaal worden donderdag
avond gebruikt bij het be
vrijdingsbal. Ook dit jaar
valt er weer een prijs te
winnen door de persoon of
groep die zich het best in de
stijl van 1945 uitdost. Ter ge
legenheid van het bal is de
Sanders Parkeergarage tot
02.00 uur geopend. Ook blij
ven enkele NZH-lijnen na
01.00 uur rijden. Kaarten
voor het bal kunnen telefo
nisch worden gereserveerd
en voor zover voorradig 's
avonds aan de kassa worden
gekocht Aanvang 20.00 uur.
Inlichtingen: 071-765317.
Open dag K&O Volksuni
versiteit K&O (Oude Vest 45)
houdt zaterdag 14 mei van 10.00
to 15.00 uur open dag. Er zullen
vaardigheids-en creativiteitscur-
sussen worden gepresenteerd.
Zoveel mogelijk docenten zijn
aanwezig om informatie te ge
ven over de cursussen van het
seizoen 1988-1989. In verschil
lende ruimten is werk van cur
sisten tentoongesteld. Iedere ge
ïnteresseerde kan zich tijdens de
open dag opgeven voor de cur
sussen die beginnen in de week
van 12 september. Op zaterdag
27 augustus wordt er ook een in
formatiedag gehouden met de
monstraties en introductielessen.
Deze dag valt samen met de
Taalinformatie-inschrijfdag.
Voor de taalcursussen kan men
ook op maandag 29 augustus tus
sen 19.00 en 21.00 uur en zater
dag 3 september tussen 10.00 en
15.00 uur terecht. Voor meer in
formatie: tel. 141141.
