Vandeloo en Meinkema
d\ijven zich herhalen
j Willem van Toorn blijft boeien in Leeg Landschap
Juweeltje
lok humor heeft
rijn begrenzingen
Trojaanse oorlog door vrouwenogen
Praatjes
vullen
gaatjes
DEKEN
CekLe Sou/tout
ZATERDAG 30 APRIL 1988 PAGINA 1?
erugblikken op een der
jaar oud verleden met
in huwelijk dat twintig
r standhield, levert
ris meer pijn dan ple-
r op. Dat verwoordt
llem van Toorn in zijn
man „Een leeg land-
hap" met woede, treu-
gheid en ironie, afstan-
ïlijk, sober en op de juis-
plaatsen met het gevoel
Dor humor dat zijn vaste
allang van hem
innen.
In deze roman keert de schrij
ver Erik Leeman naar Am
sterdam terug, waar na al die
jaren natuurlijk alles is veran
derd: zijn dochter is groot, ge
leerd en volwassen geworden,
vrienden en vriendinnen zijn
verhuisd of dood. En er deugt
meer niet: zijn recente schei
ding, het moeizaam en af
wachtend zoeken naar een re
latie die er niet is, zou het le
zen tot een treurige zaak heb
ben gemaakt, als Van Toorn
zijn gevoel voor humor en re
lativiteit niet bij de hand zou
hebben gehad. Bovendien
neemt zijn hoofdfiguur zoveel
afstand van wat hem eigenlijk
diep zou moeten raken, dat
ook de lezer het gevoel krijgt
dat het allemaal toch wel mee
valt.
De inleiding van „Een leeg
landschap" bestaat uit een wat
wrang peinzende terugblik op
de gebeurtenissen van de afge
lopen dertig jaar, „over een af
stand die je in drie kwartier
wandelt". Maar ook met een
aanzet tot een hoopgevende
toekomst: een boek moet af,
oude vrienden blijven toch
wel komen, dochter Liesbeth
is vriendin geworden en de
voormalige echtgenote toont
vriendschappelijke belangstel
ling.
In dat overzicht straalt zoveel
zon, worden de laatste gebeur
tenissen zo helder en beeldend
beschreven, dat het moeite
kost terug te moeten naar een
ordentelijk romanbegin, de be
schrijving van de afgelopen
twintig jaren die gewoon be
ginnen met het huwelijk van
Erik Leeman, de hoofdfiguur.
Een stap terug, lijkt het en dat
is natuurlijk ook zo. Maar als
Willem van Toorn eenmaal is
begonnen en de lezer daarin
mee wil gaan, komt er leven
in de geschiedenis, waaruit
overigens niet blijkt waarom
het huwelijk op een scheiding
moest uitdraaien.
De overige gebeurtenissen zijn
echter boeiend genoeg, sfeer
vol en ingeleefd opgetekend.
Van Toom geeft veel weer in
dialoogvorm, met voldoende
commentaar daarop, waardoor
achter de uitgesproken
woorden gevoel en spanning
tastbaar worden en de roman
figuren levende mensen
worden.
Tot een fatsoenlijke boodschap
komt Van Toorn niet, wel tot
een gevoel van licht onbeha
gen over veranderende tijden
waarop de individu geen greep
heeft, de voortschrijdende
werkzaamheden van plaatse
lijke en grotere overheden,
waar de individu zelfs groeps
gewijs machteloos tegenover
staat. En daarbinnen de verba
zing over het gedrag van de
medemens, waarover iedereen
met een beetje mensenkennis
zich eeuwig zal blijven verba
zen.
FRITS BROMBERG
Willem van Toorn: Een leeg
landschap. Uitg. Querido,
prijs 29,90.
FOTO DIJKSTRA
Nieuwe boeken zijn niet
altijd zo nieuw als ze lij
ken. Schrijvers komen
vaak terug met hetzelfde.
Soms gaat dat erg ver.
Van Jos Vandeloo vind je
in de boekhandel een
nieuw boek: „Fantastische
verhalen", dat de onderti
tel blijkt van een verha
len bundel die „Observa
torium" heet.
Enig bladeren door het boek
leidt al snel tot de bevindingen
dat het niets nieuws bevat. De
vijftien erin opgenomen ver
halen zijn stuk voor stuk af
komstig uit vroeger bundels,
van 1958 („De muur") tot 1985
(„Les Hollandais sont la"). Het
gaat om een keuze van verha
len die een beeld moeten ge
ven van het „surrealistische"1
of beter, het „magisch realis
me" in het werk van Vande
loo.
In herhalingen vervalt in he
vige mate ook de schrijfster
Hannes Meinkema, die in haar
nieuwe verhalenboek „Het
kind en de rekening" weer
alle oude frustraties, ellende
en rampen waar kinderen van
ouders aan blootgesteld zijn
breedvoerig uitmeet. Verstoor
de ouder-kind relaties, incest,
abortus, en dat alles in die
naargeestige verteltrant, die
Hannes Meinkema sinds jaar
en dag bezigt. Ooit heb ik mij
voorgenomen me er nimmer
meer over op te winden, van
daar dat ik het bij deze sobere
berichtgeving over „Het kind
en de rekening" laat. Hannes
Meinkema is nog steeds in de
weer met haar oude thema's
en op haar oude manier. Bar
en boos. Nare recycling dus.
JAN VERSTAPPEN
Jos Vandeloo: „Het observa
torium" - fantastische
verhalen. Uitgave Meulen-
hoff. Prijs ƒ32,50.
Hannes Meinkema: „Het
kind en de rekening" nieue
verhalen. Uitgave Contact.
Prijs ƒ22,90.
Een van de illustraties uit het boekje
ILLUSTRATIE: PR
„Daar komt de tijger", gechreven door Hans en Monique Hagen
en getekend door Marit Törnqvist, is een juweeltje van een
boekje. Dit prentenboekje met grappige gedichtjes is bedoeld
voor peuters en kleuters en het sluit heel goed aan bij hun denk
en belevingswereld. De kostelijke zwart-wit-tekeningen maken
de gedichtjes op schitterende wijze aanschouwelijk. Geheid een
boek dat bij de kleintjes goed zal aanslaan. Overigens: Hans en
Monique Hagen werken mee aan kinderprogramma's op radio
en televisie, waaronder Sesamstraat. Monique Hagen is presen
tatrice van het NOS-kinderprogramma Het Klokhuis.
LEO HENNNY
Hans en Monique Hagen: Daar komt de tijger; uitgeverij:
Van Goor, Amsterdam; illustraties: Marit Törnqvist; ca. 60
blz, gebonden; prijs: 19,50.
leeds weer proberen uit
levers met bundels te ko
len, waarin „humor" de
bodschap is. Gedichten,
terhalen, teksten van al-
prlei oorsprong, die voor-
'amelijk bedoeld zijn om
|e lezer te vermaken. Tel-
ens blijkt dat het hier
iet om een gemakkelijk
pnre gaat. Zo is er de se-
te „Licht letterland",
aarvan het vierde deel
ïlangs is verschenen. Sa-
lensteller Robert-Henk
uidinga bracht een groot
intal min of meer ver-
lakelijke tekstjes bijeen
(4) Pieter Winsemius:
Speel nooit een
uitwedstrijd
(Sijthoff, ƒ34.90)
(5) Maya Angelou:
Ik weet waarom gekooide
vogels zingen
(de Geus, ƒ29.50)
1) Simon Schama:
Overvloed en onbehagen
(Contact, 59.90)
(-) Liesbeth den Uijl:
Ik ben wel gek maar niet
goed (Veen, 19.50)
(-) J. W. Bezemer:
Een geschiedenis van
Rusland (Van Oörschot,
65,- ing., 85,-geb.)
jemene Boekhandel Cou vee
tan Hoytemastraat 66
s596 ES Den Haag
el. 070-247930
boekhandel H. Hoonhoud
van Meerdervoort 213
563 AA Den Haag
el. 070-600903
boekhandel Houtschild
^apestraat 13
!513 AV Den Haag
el. 070-467949
boekhandel Paagman
rederik Hendriklaan 217
I582 CB Den Haag
el. 070-512041
boekhandel J. B. van Seters
heresiastraat 123
!593 AE Den Haag
'el. 070-856908
'an Stockum
lellnfante Coebergh
loekverkopers
'enestraat 11
1511 AR Den Haag
fel. 070-656808
voor dit kloeke boek
werk. Oudere en nieuwe
auteurs spelen daarbij een
rol: Bomans komt er met
maar liefst vier stukjes in
voor, van Carmiggelt zijn
drie Kronkeltjes opgeno-
Er is meer „oud" humoristisch
werk in dit nieuwe „Licht let
terland". Van Albert Mol is er
zowaar zelfs een stukje uit
„Wat zien ik" opgenomen: het
beroemde verslag van het be
zoekje aan Parijs door Blonde
Greet en „haar van boven".
Van meer eigentijdse auteurs
vonden vooral columns een
plaats: A. L. Boom, Yvonne
Kroonenberg, Johan Anthie-
rens, Renate Dorrestein. En
dat blijven vaak toch stukjes
van de dag, die wel eens beter
snel vergeten kunnen zijn.
Daaruit blijkt dat het niet ge
makkelijk is zo'n reeks boeken
als „Licht letterland" in ver
volg op elkaar uit te brengen.
Al vrij gauw is de voorraad
uitgeput en wordt het materi
aal al te mager. De samenstel
ler heeft vorig jaar geprobeerd
zijn mogelijkheden te vergro
ten, door elders op zoek te
gaan naar bronnen. Dat leidde
tot „Indisch letterland", waar
bij Zuidinga het woord „Licht"
uit de titel van de serie met
bekwame spoed geheel onder
tafel werkte.
Dergelijke problemen zijn er
ook te zien in het totaal van
het boekje dat Peter Cuijpers
over de limerick schreef: „Er
was eens een boer in Tim-
boektoe", waarin zijn opgeno
men „tips voor de doe-het-zel-
ver". „De limerick als plezier-
vers" laat in een tiental hoofd
stukken, elk gelardeerd met
vele voorbeelden van lime
ricks en andere korte, puntige
komische versjes, zien wat die
limerick nu eigenlijk is en was
in het verleden. „De norm van
de vorm" is de aardige titel
van een van die hoofdstukken,
want in een versje als de lime
rick is die heel specifieke
vorm natuurlijk tegelijk een
belemmering en een inspiratie
voor de dichter.
Maar een zekere vermoeidheid
treedt bij lezen van deze tien
hoofdstukken onmiskenbaar
op. Al die toelichting, die meer
dan eens overbodig is, de vele
limericks die steeds meer op
elkaar gaan lijken, het wijst er
opnieuw op, dat in het genre
van de „lichte letteren" zorg
vuldigheid en zelfbeperking
geboden is.
JAN VERSTAPPEN
„Licht letterland 4" - samen-
gesteld en ingeleid door Ro-
ert-Henk Zuidinga. Uitgave
Sijthoff. Prijs ƒ25.-.
„Er was eens een boer in
Timboektoe" - door Peter
Cuijpers. Uitgave Van Hol-
kema Warendorf. Prijs
ƒ14,90.
Het Griekse verhaal van
de oorlog om Troje zien
we meestal vanuit een
mannenstandpunt: het
gaat om giganten als Hec
tor en Achilles, die in de
strijd hun spierkracht eta
leren, en om koningen als
Priamus en Agamemnon,
die steeds meer gebied in
hun macht proberen te
krijgen.
In haar boek „Stormen
over Troje" laat de schrijf
ster Marion Bradley de le
zer daarentegen kijken
door de ogen van de jonge
priesteres Cassandra. Deze
vrouw is helderziende en
voorspelt de ondergang
van Troje. De zonnegod
Apollo zorgt er echter
voor dat zij door niemand
wordt geloofd. Als Cas
sandra's tweelingbroer
Paris in opdracht van de
godin Aphrodite de „on
voorstelbaar schone"
Griekse koningin Helena
schaakt, stijgt de spanning
tussen Troje en de Grie
ken, wat uitloopt op een
oorlog. Gezien door de
ogen van Cassandra
worden de mythologische
helden echter tot mense
lijke proporties terugge
bracht. De schijnwerpers
staan daardoor in dit fan
tasievolle boek niet zozeer
op hun wapenfeiten, maar
wel op hun doordeweekse
gedrag. Zo wordt bijvoor
beeld Achilles beschreven
als een kinderlijke oor-
logsgek en Odysseus als
een vriendelijke opa. Ma
rion Bradley is in Neder
land vooral bekend ge
worden door haar boek
„Nevelen van Avalon".
PETRA DE VRIES
Stormen over Troje; Ma
rion Bradley; vertaald
door Ingrid Klijnveld;
576 bladzijden; uitgever:
De Boekerij; prijs:
ƒ39,90.
Sprookje
van
Thea
Beekman
Thea Beekman, bekend van
haar voortreffelijke histori
sche jeugdromans, heeft nu
eens een heel ander boek ge
schreven: „Een bos vol spo
ken". Dit boek, bestemd voor
de wat jongere lezertjes, is een
met verve geschreven grappig
sprookjesachtig verhaal, waar
in een klein meisje, Juultje ge
naamd, de hoofdrol speelt.
Juultje krijgt op zekere dag
bezoek van het vreemde man
netje Troekel, een soort ka
bouter, wiens poes Senta door
de vierarmige prins is gesto
len. Juultje moet hem helpen
het beest terug te krijgen. Het
wordt een vreemd avontuur
met een verrassend einde.
Echt een prima kinderboek,
door Ingrid en Dieter Schu
bert voorzien van mooie
zwart-wit-illustraties.
LEO HENNY
Thea Beekman: Een bos vol
spoken; uitgeverij: Lemnis-
caat, Rotterdam; omslag en
illustraties: Ingrid en Dieter
Schubert; 74 blz., gebonden;
prijs: 17,50.
OVERTUIGEND DEBUUT VAN HANNY ALDERS
Dramatisch verhaal over de
ondergang der Tempeliers
„In de Tempel waart een geest rond. Vorig jaar, op de
dag waarop de orde werd opgeheven, verscheen het
fantoom. Het was van top tot teen bewapend en droeg
het rode kruis op zijn mantel. De mensen hebben het
gehoord toen het in de gewelven riep: Wie zal het Hei
lige Graf bevrijden? En de echo van de stem in de ge
welven antwoordde: Niemand, de Tempel is vernie
tigd!".
Het is maart 1314 als tempelridder Richard de Bastaard de poor
ten van Parijs bereikt en dit verhaal hoort, vlakbij de vesting
poort van de Tempelridders. In welgeteld zeven jaar heeft de
Franse koning Philips de Schone deze rijkste en machtigste reli
gieuze orde van het Christendom vernietigd. Uit hebzucht.
De Nederlandse schrijfster Hanny Alders vertelt in haar debuu
troman 'Non nobis' het dramatische verhaal van de ondergang
der Tempeliers. Zij gebruikt daarvoor de spannende avonturen
van een gefingeerde tempelridder, Richard de Bastaard.
Deze dappere Tempelier verlaat in 1307 onder mysterieuze om
standigheden Londen om zich naar Frankrijk te begeven. Daar
beschuldigt de gewetenloze Franse koning Philips de Schone de
tempelorde van ketterij. Richard probeert uit alle macht de orde
te redden: tevergeefs.
De in 1946 in Rotterdam geboren Hanny Alders heeft met haar
literaire debuut in de roos geschoten. Haar drijfveer was het
verhaal van de ondergang van de Tempel in een zodanige vorm
te gieten dat het voor een breed publiek bereikbaar zou worden.
Aiders is daarin uitstekend geslaagd. Haar verteltrant is boeiend
en overtuigend. „Non nobis" is een historische roman die de le
zer geen minuut 'verveelt.
EDDIE DE PAEPE
Hanny Alders: Non nobis. Uitgeverij Conserve, Schoorl.
Prijs: 34,50.
Iedereen heeft er wel mee
te maken: onderhandelen.
Het begint al in de keu
ken; wie doet de afwas,
wie droogt af? Maar het
onderhandelen kan zich
ook uitstrekken tot
wapenakkoorden en mil
jardencontracten. Het is
dan van het grootste be
lang zorgvuldig op te tre
den; een concessie te veel
of te weinig kan leiden tot
het faillissement van de
achterban of een ernstige
verstoring van het
machtsevenwicht.
In de VS is het onderhandelen
uitgegroeid tot een volwassen
vak en schakelen bedrijven
steeds vaker professionele on
derhandelaars in. Dat je met
praatjes tóch gaatjes kunt vul
len heeft wetenschappelijk on
derzoek onomstotelijk aange
toond. Getrainde „negotiators"
bereiken blijkens een aantal
onderzoeken inderdaad ge
middeld betere resultaten aan
„doe het zeivers".
Hoewel professioneel onder
handelen in Nederland nog
niet zo ingeburgerd is als in de
VS komt één van de autoritei
ten in Amerika op dit gebied
uitgerekend uit onze lage lan
den. Zijn naam is Samfrits Le
Poole en voor uitgever „Ko-
gan Page ltd" in Londen heeft
hij de onderhandelgids „Never
take no for an answer" samen
gesteld. Samen met de semi
nars en trainingen die Poole
ook in Nederland als gastdo
cent van de Erasmusuniversi-
teit geeft, moet het boek adspi-
rant-onderhandelaars wape
nen tegen zelfs de taaiste te
genstander.
„Wat bindt ons en wat scheidt
ons" en „wat wil ik geven en
nemen" zijn maar twee van de
vragen die een onderhande
laar voor ogen moet houden,
aldus Poole. Het boekje biedt
zeer praktijkgerichte informa
tie voor de onderhandelingsta
fel, die evengoed in een kan
toor als in een goed restaurant
kan staan. Kort en krachtig;
waarbij een systematische be
nadering wordt aangeboden.
Een ideale onderhandelaar
moet overigens nogal wat
moeilijke verenigbare eigen
schappen in zich verenigen, zo
blijkt uit de profielschets die
Poole heeft opgesteld. Zo moet
hij of zij snel kunnen denken,
maar ook een onbegrensd ge
duld hebben, moet kunnen
misleiden zonder te liegen,
vertrouwenwekkend zijn zon
der anderen te vertrouwen en
kunnen verleiden zonder zelf
verleid te worden.
PAUL KOOPMAN
„Never take no for an ans
wer, a guide to succesful ne
gotiation". Kogan Page ltd,
Londe. 28,50.
Tina Turner
Als je acht tot negen tientjes
moet neertellen voor een
stukje muziek, blijkt de com
pactdisc ook minder prettige
kanten te hebben. Maar nu
EMI de dubbel-cd Tina Live
in Europe (CDP 7901262) op
de markt heeft gebracht, is
die financiële drempel mis
schien wat gemakkelijker te
nemen. Het kleinood bevat
een boeiende, ruim twee uur
durende registratie van de
'Break every rule-toernee'
en geeft bovendien een be
hoorlijk beeld van Turners
carrière. Vanaf de begintijd
met Ike en het hitsige da
mestrio The Ikettes tot en
met Robert Palmer's Addic
ted to Love, dat verleden
maand op single verscheen.
Alsof dat nog niet leuk ge
noeg is, zingt 'miss Dynami
te' en passant ook nog een
paar alleraardigste duetjes
met Robert Gray, Eric Clap
ton, Bryan Adams en David
Bowie. Aangenaam zijn ook
de vier extra tracks op de cd
(Overnight Sensation; River
deep, mountain high; Girls;
Back where you started).
Voeg daarbij de relatief hoge
leeftijd van de artieste en
het moet duidelijk zijn dat
Tina Live in Europe een
mooie plek krijgt tussen m'n
cd-verzameling. 48 jaar is ze
nu, Annie Mae Bullock uit
Nutbush, Tennessee. Ik zou
gek worden van zo'n oma.
Maar wel prettig gestoord.
AP VAN DEN BERG
Emerson, Lake en
Palmer
Met Pictures of an exhibi
tion namen Emerson, Lake
en Palmer afscheid van het
grote publiek. Keith Emer
son, de virtuoze toetsenist,
heeft dat kennelijk niet kun
nen verkroppen. Twee jaar
geleden resulteerde diens
onvermogen om het verle
den te vergeten in een schijf
van Emerson, Lake en Po
well. Ondanks deze flop en
het definitieve vertrek
van Greg Lake, gaf Emerson
de moed niet op. Kortelings
strikte hij zijn oude makker
Carl Palmer en de talentvol
le Robert Berry. Samen met
hen maakte hij To the power
of three (Geffen 924 181-2).
De muziek op de nieuwe cd
is herkenbaar bombastisch,
maar de inventiviteit van
eertijds is zoek. De release is
eigenlijk oervervelend, niet
in de laatste plaats door de
mislukte cover van Eight
miles high en het Vera
Lynn-achtige On my way
home. Een ezel stoot zich in
het algemeen, niet twee keer
aan dezelfde steen. De
grondlegger van 3 doet dat
ondanks zijn ruime muzikale
ervaring toch.
AP VAN DEN BERG
Dutch Swing
Swing van een geheel ande
re orde staat ook aan de ba
sis van de nieuwste cd van
het Dutch Swing College
(Digital Date-Philips 834
087-2—62 minuten). Maar
liefst een half dozijn origi
nals temidden van afgeklo
ven dixielandstandards als
That's A Plenty, South Ram
part Street Parade en India
na; alhoewel deze laatste een
feature is voor trombonist
Bert Boeren, die er een bra-
vourestukje van maakt. Nog
nooit hebben er zoveel aan
op een
gestaan, het zou aanbeveling
verdienen als deze trend
zich voortzet. Zowel Somew
here Somehow (Bob Kaper)
en Kaper's Up (Fred Mur
ray) mogen er wezen, maar
het indrukwekkendst is
Schilperoorts hommage aan
Johnny Hodges: I Remem
ber Johnny, voorbeeldig ge
blazen door Bob Kaper op
altsax.
HENK KLEINHOUT
Miles Davis
De Miles Davis CD Siësta
(Warner Bros-925655-2—37
minuten) zal vermoedelijk
zijn weg wel weer vinden
naar de liefhebbers; toch be
vat deze oorspronkelijk op
analoge apparatuur opgeno
men muziek voor de gelijk
namige Mary Lambert film
weinig om over naar huis te
schrijven. Naast een paar
saillanté gitaarpassages van
John Scofield bieden deze
Spaanse georiënteerde, door
Marcus Miller gecomponeer
de stukken niets dat in het
gemoed beklijft. Maar de
magische klaroenstoten van
Miles Davis blijken steeds
weer voldoende om het volk
in extase te brengen; tot hoe
lang dat duurt? De tijd zal
het leren. Miles die momen
teel inactief is als gevolg van
een beeninfectie droeg deze
cd op aan de onlangs overle
den Gil Evans, the Master.
Hm!
HENK KLEINHOUT
Screamin' Jay Haw
kins
Waarschijnlijk omdat Screa
min' Jay Hawkins eind deze
maand in Nederland langs
komt, heeft het in ouwe
trouwe R&B een R&R gros
sierende Edsellabel een
goedkope- dubbelelpee van
de rhythm blues-schreeu
wer uitgebracht. Onlangs
verklaarde deze met voodoo
en angstaanjagende relik
wieën verbonden zanger
voor de Nederlandse tv, hoe
z'n wereldnummer I Put A
Spell On You tot stand was
gekomen. Een optreden van
de man (30//4 in Utrecht) is
zeker een aparte belevenis
als je tenminste tegen doods
koppen en vreemdbezwe-
renae gebaren en attributen
bestand bent. Die dubbelel
pee, Feast For The Mau
Mau, bestaat uit twee elpees
die in 1969//70 door Philips
onder de titels What That Is!
en Screamin' Jay Hawkins
werden uitgebracht. Alle
vier elpee-kanten kennen
stuk voor stuk een aantal
sterke nummers in de moe
rassige (New Orleans-ach-
tige) bluesstijl, waar S.J.H.
zijn eigen onnavolgbare
shout-gorgel doorheen
mengt. Zeker een aanrader
voor niet-kenners, die
C.C.R. wel leuk vonden en
nooit een hekel aan R&B ge
had hebben. Voor diegenen
die bijvoorbeeld S.J.H.'s el
pee Frenzy (ook Edsel) in
bezit hebben, zal het aantal
herhalingsoefeningen mis
schien een beetje storend
zijn. Nog niet bekend is of
de plaat al dan niet op cd
wordt uitgebracht.
BEREND ONGENA
