Kinderen van Bullenhuser Damm
symbool slachtoffers fascisme
KEP pleegt
soort chantage
m
Nederlanders zien meer in vervolgingdan Duitsers
Overleg paspoort
richt zich op
de geldschieters
Geen „vangnet" in nieuwe
ziektekostenverzekering
3INNENLAND
Cetcbe Commit
DONDERDAG 21 APRIL 1988 PAGINA 3
(eclame-uitgaven
i procent omhoog
AMSTERDAM De totale bestedin-
[en aan reclame in de pers, radio en te-
Tvisie zijn vorig jaar met 131.334.000
lilden gestegen tot bijna 1,6 miljard
flden. Dat is in vergelijking met 1986
i groei van 9 procent. De televisie
n de grootste stijging voor haar re
eling met 84 miljoen gulden. Daarvan
fo ruim 61 miljoen gulden toe te
[hrijven aan het zwevende reclame
lok, waarmee per 1 januari 1987 een
bgin werd gemaakt. Het marktaandeel
I reclamebestedingen van de dagbla-'
m is gedaald van 42 procent in 1986
Jar 39 procent vorig jaar. Ondanks
%ze daling hebben de dagbladen wel
et grootste marktaandeel behouden.
Tekort 30 miljoen
voor Zilveren Kruis
NOORDWIJK Het Zilveren Kruis
verkeert in financiële problemen. De
grootste particuliere ziektekostenver
zekeraar heeft over 1987 een exploi
tatietekort van 30 miljoen gulden.
Volgens de directie is dit tekort een
malig en wordt voor dit jaar een neu
traal resultaat verwacht. Volgens Zil
veren Kruis hebben diverse andere
non-profit verzekeraar vergelijkbare
moeilijkheden. Woordvoerder Bar-
tels: „Al deze instellingen dreigen het
slachtoffer te worden van de de stel
selwijziging uit 1986. Toen kregen de
verzekeraars een enorme stroom ou
dere, minder gezonde verzekerden te
verwerken die daarvoor nog vrijwil
lig verzekerd waren.
Meteo Schiphol
niet meer gratis
SCHIPHOL De meteo
rologische voorlichting
van de Luchtvaart Meteo
rologische Dienst van het
KNMI op Schiphol zal
vanaf 3 mei dit jaar niet
meer gratis zijn. Wie wil
weten wat de weersver
wachtingen zijn moet
daarvoor vanaf die datum
betalen, aldus Meteo
Schiphol. Reden voor de
ommezwaai van gratis
dienst naar betaalde servi
ce is de gigantische hoe
veelheid telefoontjes die
de dienst te verwerken
krijgt.
CDA-kamerlid
in opspraak
DEN HAAG Het Friese CDA-
kamerlid Jan Nijland is binnen
agrarische kringen in opspraak ge
komen doordat hij zijn melkquo
tum van 140.000 kilo op de vrije
markt heeft verkocht tegen 3,20
per liter. Als landbouwspecialist in
de Kamer verdedigde hij de door
minister Braks in Brussel bevoch
ten opkoopregeling (/"2,50 per li
ter). Weliswaar gaat het om een
strict legale transactie, „maar", zo
kritiseert VVD-kamerlid Blauw,
„wat Nijland heeft gedaan is verge
lijkbaar met het optreden van een
anti-alcoholpropagandist die na zijn
fraaie woorden naar het café loopt
en zich daar staat te bezatten".
Miljoenenoplichter
in vrijheid gesteld
TILBURG Door personeelsgebrek bij de
politie van Tilburg kan de 43-jarige miljoe
nenoplichter uit Kaatsheuvel voorlopig in
alle rust zijn praktijken voortzetten. De ver
dachte heeft volgens de politie in zijn eendje
banken, bedrijven en personen voor 4,5 mil
joen gulden benadeeld. Op verdenking van
oplichting en valsheid in geschrifte werd de
man op 15 september vorig jaar aangehou
den, maar drie dagen later „om gezond
heidsredenen" weer in vrijheid gesteld. Vol
gens een woordvoerder van de politie is de
man waarschijnlijk nog steeds als oplichter
actief. „Maar we kunnen hem voor hetzelf
de feit geen tweede keer aanhouden. Boven
dien is besloten het onderzoek stop te zetten.
Het is te arbeidsintensief".
uitg
va
en.
EINDHOVEN „Ik was
miJtien toen ik in de school
klein^erd opgehangen", zegt
meisje. Ze kijkt nog
ebbePv®n de zaal in en voegt
zich dan bij het groepje
dat de rug naar het pu-
bliek heeft gekeerd. De
volgende meldt zich. „Ik
en a%en vermoord in Ham-
3rt s^burg. Ik was toen pas
hgg%es", zegt de jongen. En
de \o gaat dat nog even
P°l'door: „Ik was twaalf",
,ik was vijf", „ik was
ten 'tien". Tot er twintig kin-
milderen op het podium
staan, met hun rug naar
de zaal, zonder gezicht,
dood.
renhei
wotya,
Li|£ir
let zijn leerlingen van het
an der Putt-lyceum uit
iïndhoven. Zij staan voor de
zag twintig kinderen die op 20
werden opgehan-
in een verlaten schoolge-
iv aan de Bullenhuser
^jmm in Hamburg. De her-
lleeitjhnering aan hen wordt hoog
vlgehouden door de vereniging
1,Kinder vom Bullenhuser
|Damm"
Duitse vereniging kreeg
iteren, als eerste buiten-
idse organisatie, de Anne
•ank Penning uitgereikt,
it gebeurde tijdens een bij-
ikomst in het rooms-ka-,
tlieke Van der Putt-ly-
;um, dat contacten heeft
iet de vereniging. Er ging
n symposium over de op-
og. ^poring en vervolging van
hte i
oorlogsmisdadigers aan voor
af, dat dank zij de bijdragen
van joodse overlevenden
groeide tot een herdenking,
niet alleen van onderdruk
king, maar vooral ook van
Symbool
Onder de twintig kinderen
die vlak voor het einde van
de Tweede Wereldoorlog nog
werden opgehangen (anders
zou men wellicht ontdekken
dat ze in het kamp Neuen-
gamme misbruikt waren
voor medische experimenten)
bevonden zich Edo en Lexje
Hornemann, kinderen uit
Eindhoven. „Ik weet dat
mensen zich afvragen of het
wel goed is om de aandacht
te vestigen op zulke specifie
ke slachtoffers van de Holo
caust", zegt Günther Schwar-
berg, voorzitter van de vere
niging „Kinder vom Bullen
huser Damm". „Maar voor
ons zijn zij symbool voor al
len die het slachtoffer van
het fascisme werden".
Dat zijn ze ook voor Leonne
Gartz (17), één van de zes
leerlingen uit Eindhoven die
in februari („tijdens de car
navals-vakantie") naar Ham
burg reisden. Hun geschiede
nisleraar had de trip georga
niseerd. Zij bezochten de
school waar de kinderen
werden vermoord en zagen
hoe verwaarloosd het ge
bouw en de rozentuin (die als
monument dient) er bij lagen.
Leonne: „Je hebt er natuur
lijk van alles over gehoord,
maar als je daar dan staat,
dan voel je het pas echt. Nee,
er was eigenlijk niets te zien,
maar in heel je lijf voelde je
de beklemhning; hier was het.
Toen ik verleden week op te
levisie die film over Anne
Frank zag en Neuengamme
werd genoemd, schrok ik me
kapot: hé shit, daar ben ik
geweest!"
Omdat de gemeente Ham
burg de school en de rozen
tuin wil vorderen van de
vereniging „Kinder vom Bul-
Hans Westra (links) overhandigt de Anne Frank Penning aan Günther Schwarberg, voorzitter
van „Kinder vom Bullenhuser Damm". In het midden juriste Barbara Hüsing en Nederlands
contactpersoon Albert Eikenaar.
lenhuser Damm" is de Van
der Putt-school samen met
de vereniging begonnen aan
een actie tot behoud van dit
tastbare bewijs van de Holo
caust door het te adopteren!
Wat Günther Schwarberg
betreft is dat een mooi voor
beeld van anti-fascistische sa
menwerking, vooral omdat
er zowel Nederlanders als
Duitsers bij betrokken zijn.
Dat zou hij vaker willen zien.
Hij begrijpt wel dat die sa
menwerking niet vanzelf
sprekend is en dat het bijzon
der is dat een Duitse organi
satie een onderscheiding van
de Anne Frank Stichting
krijgt. „Maar", zegt hij, „de
misdaad van het fascisme is
de solidariteit van de anti
fascisten geworden".
Als om dat te bewijzen trekt
de Duitse juriste Barbara Hü
sing vervolgens fel van leer
tegen de lakse Duitse justitie,
die oorlogsmisdadigers vrij
laat rondlopen. „Er zijn in
ons land 90.921 namen van
schuldigen bekend", zegt ze,
„maar er zijn er niet meer
dan 6479 veroordeeld".
Zo ontsnapte ook de SS'er
Strippel, onder meer verant-
FOTO: ANP
woordelijk voor de dood van
de kinderen in Hamburg, aan
zijn verdiende lot. Zijn ma
ten, die direct na de oorlog
door de Britten werden be
recht, kregen de doodstraf,
maar de nu 76-jarige Stripper
ontkwam en woont als vrij
man in Frankfurt am Main.
Hij kan niet meer vervolgd
worden. Wel werd hij ooit
gestraft wegens zijn optreden
in de kampen Buchenwald
en Majdanek, maar om ge
zondheidsredenen hoeft hij
die niet uit te zitten. Zoals
zijn twintig jeugdige slachtof
fers symbool staan voor hun
vele lotgenoten, zo staat
Stripper symbool voor zijn
vele collega-misdadigers die
niet vervolgd werden.
Met hem profiteerden ook
gevluchte Nederlandse colla
borateurs van de Duitse ver
gevingsgezindheid. Officier
van justitie mr. P. Brilman,
speciaal belast met de opspo
ring van oorlogsmisdadigers:
„We hebben de Duitse auto
riteiten regelmatig gevraagd
de vervolging van ons over
te nemen, maar daar is zelfs
in de ernstigste gevallen
nooit gehoor aan gegeven".
Volgens Brilman staan nu
nog 31 Nederlandse oorlogs
misdadigers op de nominatie
aangehouden te worden, als
zij ooit nog een voet op Hol
landse bodem zetten. En zelfs
als ze dat nog eens zouden
doen en voor de rechter zou
den worden gebracht, is de
kans nog klein dat ze veroor
deeld worden, omdat hun
misdaden meestal verjaard
zijn. Maar verjaard of niet,
van vergeten is geen sprake.
De herinnering eraan klinkt
door in de actie van de leer
lingen van het Van der Putt-
lyceum en de onderscheiding
voor de vereniging „Kinder
vom Bullenhuser Damm".
Maar meer nog klinkt zij in
de stem van Esther Bejarano.
Als kind zong ze al in het
meisjesorkest van Auschwitz
en nu doet ze het weer, trots
en vastbesloten: „Wir leben
ewig, wir sind noch da!"
STEVO AKKERMAN
EINDHOVEN Uit een
onderzoek naar de hou
ding tegenover oorlogs
misdadigers dat gelijktij
dig in Nederland en
West-Duitsland werd ge
houden, blijkt dat in het
land waar de daders
vandaan kwamen nog
steeds relatief mild over
de nazi's wordt gedacht.
Terwijl een meerderheid van
69 procent van de volwassen
Nederlanders voorstander is
van de vervolging van oor
logsmisdadigers, deelt maar
47 procent van de Duitsers
die opvatting. De uitkomst
van de twee identieke enquê
tes werd gisteren bekendge
maakt tijdens een symposium
in Eindhoven.
Overigens bleek uit de on
derzoeken ook dat de genera
tie die de oorlog heeft meege
maakt minder behoefte heeft
aan vergelding dan hun na
komelingen. Van de jonge
Duitsers tot dertig jaar is 65
procent voor vervolging, van
de ouderen boven de 65
slechts 20 procent. In Neder
land is het verschil tussen de
generaties aanzienlijk klei
ner; hier is 72 van de jonge
ren voor vervolging tegen 63
procent van de ouderen.
(ADVERTENTIE)
Heijn-verdachte emotioneel bij reconstructie
HAARLEM De van de
ontvoering en het doden
van Gerrit Jan Heijn ver
dachte ir. E. uit Lands
meer heeft tijdens de re
constructie in de bossen
van Renkum geëmotio
neerd gereageerd op het
„naspelen" van de ge
beurtenissen die hebben
geleid tot de dood van de
Ahold-topman.
E's advocaat mr. C. Sanders
uit Haarlem achtte deze reac
tie „van belang", omdat nu
volgens hem duidelijk wordt
dat E. niet geheel koel en on
gevoelig tegenover de gebeur
tenissen staat. Overigens is E.
volgens Sanders nog steeds
heel beheerst en laat hij de
verhoren en het onderzoek ge
laten over zich heen komen.
De Haarlemse advocaat sluit
zich aan bij de mening van het
openbaar ministerie en de
persrechter Van der Pijl, dat
de reconstructie weinig nieu
we gezichtspunten heeft opge
leverd. „Eigenlijk zijn de ge
beurtenissen die tot nu toe al
leen met woorden waren be
schreven, nu visueel ge
maakt", aldus Sanders.
De plek waar de dramatische
gebeurtenissen van 9 septem
ber werden gereconstrueerd,
was zodanig afgegrendeld dat
mensen die er niets te maken
hadden er niet bij konden. De
verwachting is dat er geen re
constructies meer nodig zijn.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het koort
sachtige beraad op Buiten
landse Zaken over de
vraag hoe het nu verder
moet met de invoering
van een nieuw paspoort
na het negatieve oordeel
in de laatste testrapporten,
richt zich voor een be
langrijk deel op de ban
ken, die als geldschieters
aan het project verbonden
zijn. Die zouden eventueel
bereid moeten zijn extra
geld in het project te ste
ken om te voorkomen dat
„de zaak helemaal vast
loopt".
Dat verklaren zegslieden rond
het Binnenhof. Deze banken,
de Nationale Investerings
Bank en dë Nederlandse Mid
denstands Bank, hebben sa
men voor honderd miljoen
gulden in paspoortproducent
KEP BV geïnvesteerd.
Volgens nog onbevestigde be
richten zou premier Lubbers
wel van het contract met KEP
af willen, maar is hij op be
zwaren gestuit van Van den
Broek en Van der Linden, die
daarin een nederlaag zien.
Lubbers zou er echter van uit
gaan dat een goed, kwalitatief
onbesproken paspoort veruit
te verkiezen is boven de scha
declaim die KEP na opzegging
van het contract zou kunnen
indienen en die kan oplopen
tot maximaal honderd miljoen
gulden.
Meer tijd
De brief aan de Kamer waarin
'de regering een eindoordeel
over de affaire zou geven en
ook zou aangeven hoe verder
geopereerd moet worden, is er
nog steeds niet. Een woord
voerder van Buitenlandse Za
ken laat desgevraagd weten
dat de bewindslieden meer tijd
hebben willen nemen nu de
Kamer het debat over de pas
poorten een week heeft uitge
steld. „De Kamer zou tijdig in
gelicht worden. Dat hoeft dus
niet vandaag te zijn", aldus de
woordvoerder.
Hij bevestigt dat de affaire
„vooral een financieel-juri-
disch probleem is", zowel doe
lend op het overleg met de
twee banken als op het moei
lijk opzegbaar gebleken con
tract dat Buitenlandse Zaken
en KEP aan elkaar bindt.
De kamerfracties van CDA,
VVD en PvdA nemen een af
wachtende houding aan. In de
CDA-fractie werd ontkend dat
de politieke positie van staats
secretaris Van der Linden in
gevaar is. De Visser (PvdA)
herhaalde dat er onder deze
omstandigheden wat hem be
treft maar één goede oplossing
is: „Afblazen en opnieuw be
ginnen".
DIRECTEUR JOH. ENSCHEDÉ:
99
DEN HAAG Paspoort
producent KEP BV zet
het ministerie van buiten
landse zaken op ontoelaat
bare wijze onder druk.
Dat is de mening van di
recteur F. van Ketwig
Verschuur van drukkerij
Joh. Enschedé die met de
Staatsdrukkerij een sa
menwerkingsverband is
aangegaan om als de nood
aan de man komt (en dat
moment lijkt nu aange
broken) de produktie van
het nieuwe paspoort van
KEP over te nemen.
„Wij hebben ruim een half
jaar geleden de koppen bijeen
gestoken en bij Buitenlandse
Zaken de suggestie op tafel ge
legd het roer van KEP over te
nemen. Het ministerie wilde
wel maar KEP pleegde een
soort chantage door met scha
declaims te dreigen die er niet
om logen. Buitenlandse Zaken
zit er aan vast. Toen ons en de
Staatsdrukkerij duidelijk werd
dat er geen zaken gedaan kon
den worden en dat de kaarten
waren geschud, zijn wij gestopt
met het doen van verdere in
vesteringen".
Heeft Buitenlandse Zaken u
één dezer dagen gevraagd als
nog een spoed-offerte te doen
„Er zijn tot op dit moment
geen contacten geweest. Maar
als zo'n verzoek zou komen,
duurt het zeker tot januari
volgend jaar voordat we pas
poorten zouden kunnen leve
ren. Het zou niet reëel zijn nu
de indruk te wekken dat we
de produktie direct van KEP
zouden kunnen overnemen.
Maar als het nodig is springen
we er in".
Op welke punten is de fraude
bestendigheid van uw paspoort
beter dan die van KEP?
„Wij drukken de bankbiljet
ten, dus al vele jaren kan ie
dereen weten waartoe wij in
staat zijn. Voor documenten
als bijvoorbeeld paspoortkaar-
ten met bijbehorende boekjes
hanteren wij een systeem van
Agfa-Gevaert, waarmee we -
in alle bescheidenheid - een
werkelijk schitterend ontwerp
gemaakt hebben. Dit systeem
wordt op tal van plaatsen in de
wereld met succes toegepast.
Ons ontwerp, dat we uiteraard
hebben gepresenteerd, viel op
Buitenlandse Zaken zeer in de
smaak. KEP dat het ministerie
onder zware druk zette om te
voorkomen dat men alsnog
zou afhaken, heeft vervolgens
van alles geprobeerd om ook
in het bezit van onze know
how te komen. Om die reden
wilden ze maar al te graag met
ons samenwerken".
„Alles overziende geloof ik dat
Buitenlandse Zaken nu de
grootste spijt heeft, dat ze des
tijds niet met ons in zee zijn
gegaan. Ze zitten nu met de
handen in het haar. Je kunt
het staatssecretaris Van der
Linden niet aanrekenen, maar
wel zijn voorganger die nu mi
nister van Defensie is, de heer
Van Eekelen".
ED FIGEE
!rad
22 april
rilKoningln Beatrix woont in het In
ternationaal Congrescentrum
I te Amsterdam een gedeelte
van de viering van het 75-ja-
jubileum van het Nederlandse
'"Kanker Instituut Antonie van
Leeuwenhoek Huis.
Prinses Margriet verricht in het
Ijksmuseum van oudheden in
eiden de officiële opening van
e tentoonstelling „Nederland
onderste boven".
Prinses Juliana woont in Rotter-
d dam de herdenkingsbijeenkomst
je bij ter gelegenheid van het 25-
arig bestaan van de Stichting
Bejaardentehuizen der Hervorm
de Gemeente Rotterdam.
UTRECHT Het kabinet
is niet van plan in het
nieuwe systeem voor ziek
tekostenverzekeringen
een „vangnet" in te bou
wen voor mensen die zich
onvoldoende verzekerd
hebben. Wie nalaat zich
aanvullend te verzekeren,
moet zelf opdraaien voor
de eventuele hoge kosten
van bijvoorbeeld genees
middelen of tandartszorg.
Ook de bijstand mag niet
bijspringen. Gebeurt dit in
noodgevallen toch, dan is
de uitkering terug te vor
deren.
Het nieuwe financieringssys
teem voor de gezondheidszorg,
bestaat uit een basisverzeke
ring voor iedereen, plus een
vrijwillige aanvullende verze
kering. De basisverzekering
dekt 85 procent van de huidige
voorzieningen op het gebied
van gezondheidszorg. Om te
bevorderen dat zoveel moge
lijk mensen de aanvullende
verzekering nemen, zitten
daarin belangrijke voorzienin
gen als medicijnen, fysiothera
pie en tandartszorg voor vol
wassenen. Mensen die geen
aanvullende verzekering af
sluiten en daardoor langer ge
bruik moeten maken van
voorzieningen uit de basisver
zekering, bijvoorbeeld het zie
kenhuis, moeten eveneens zelf
voor de extra kosten opdraai
en, meent het kabinet.
Bij de in het COSBO samen
werkende ouderenbonden en
de FNV is men ernstig teleur
gesteld over het beperkte ka
rakter van de voornemens van
staatssecretaris Dees van
volksgezondheid met betrek
king tot te hoge ziektekosten
premies voor bejaarden.
EKNOLLEN
Nieuwe lijndienst
London City Airport
SCHIPHOL De Engelse
luchtvaartmaatschappij Lon
don City Airways begint op 9
mei een nieuwe dagelijkse lijn-,
dienst tussen Schiphol en Lon
don City Airport, dat in het
Londense havengebied vlakbij
het centrum van de stad ligt.
De nieuwe lijndienst wordt
driemaal daags uitgevoerd met
een zogenoemde Havilland
Dash-7, die plaats biedt aan 44
passagiers. De maatschappij
zegt zich met de nieuwe ver
binding in hoofdzaak op het
zakenvervoer te richten.
De dienstregeling voorziet in
een dagrandverbinding, waar
door de reiziger een volledige
dag beschikbaar heeft in Lon
den. De inchecktijden zijn zo
wel op Schiphol als in Londen
tien minuten voor vertrek.
Aborigines: „Racistische inhoud"
onderwijsbrochure 200 jaar Australië
AMSTERDAM De Aborigines Solidariteits Campagne 88 is
boos op minister Deetman van onderwijs, omdat zijn ministerie
een onderwijsbrochure heeft uitgegeven met een op sommige
punten „ronduit racistische inhoud". De actiegroep wil dat de
minister het lesmateriaal rectificeert. In de folder, die door het
ministerie is samengesteld ter gelegenheid van het tweehon
derdjarig bestaan van Australië, wordt onder andere gesproken
over „abo's" als het gaat over de aboriginals. In Australië is dit
echter een scheldwoord, te vergelijken met „de nikkers uit de
Bijlmermeer". In een andere passage wordt volgens de actie
groep de indruk gewekt dat de „echte Australiër" blank is. „Wij
hebben de aboriginals niet willen beledigen", aldus een veront
schuldigende woordvoerder van het ministerie
Overleg op zee
Minister Van Dijk (binnenlandse zaken) heeft gisteren ter afwisseling aan boord van het marine
schip Boys van Treslong overleg gevoerd met de ambtenarencentrales.
