Ontvoerder fladderde van functie naar functie Tweede Kamer: les voor de toekomst nf Politie lang op verkeerde spoor ferdi E. egroef lichaam dakbij Ouderlijk ïuis Motief nog onduidelijk „HIJ WAS EEN PICO BELLO COLLEGA" Veel geruchten en halve waarheden Deze pagina over de zaak-Heijn kwam tot stand dank zij bijdra gen van onze verslag gevers: Dick Hofland, Herman Jansen. Lex van Kooten. Homme Krol, Bert Molenaar, Arjen van der Sar, Mat Ringers. Dick van Rietschoten en Willem van der Ward. -in, SINNENLAND EN HAAG De Twee- d Kamer heeft unaniem f voor het speurwerk in de politie dat de afge- >pen dagen heeft geleid )t de ontknoping van de itvoeringszaak-Heijn. lesondanks blijven er bij >le fracties nog vragen ven, met name over de ijze waarop politie en stitie in de toekomst bij t soort zaken zouden J oeten opereren. Binnen- ort zal hierover met de inisters Korthals Altes in justitie en Van Dijk nan binnenlandse zaken erleg worden gevoerd. CeidócSoutant VRIJDAG 8 APRIL 1988 PAGINA 3 Verwacht wordt dat Korthals Altes volgende week al een eindrapport over het optreden van politie en justitie in de af faire naar de Kamer zal stu ren. Op 28 december vorig jaar stelde de minister een tussen tijds verslag over de ontvoe ringszaak op, waarin onder meer verantwoording werd af gelegd over de informatiestop en de gebeurtenissen die plaatsvonden bij de overhandi ging van het losgeld. Dit ver slag leidde aanvankelijk tot enige politieke opschudding omdat Korthals Altes er met vrij grote stelligheid in be weerde dat Heijn niet meer in leven was. Het VVD-Kamerlid Dijkstal verwacht overigens niet dat de Kamer bij de bespreking van het eindrapport nog gedetail leerd op de ontvoering van Heijn in zal gaan. „Het gaat ons vooral om de lessen die wij eruit kunnen trekken voor de toekomst. De meest essentiële zaken zullen naar mijn me ning dan ook aan de orde moeten komen op 30 mei, ais de kamercommissies voor poli tie en justitie met de twee ver antwoordelijke ministers zul len debatteren over het poli tiebeleid in het algemeen". De PvdA'er Kosto, voorzitter van de kamercommissie voor 'justitie, vroeg zich gisteren af of de politie wel voldoende toegerust is om de zware cri minaliteit snel en effectief te bestrijden. Hij vindt dat er geld op tafel moet komen voor de instelling van regionale re chercheteams die gespeciali seerd zijn in het bestrijden van alle vormen van zware crimi naliteit. zoals drugshandel, ontvoeringen en wapenhandel. Kosto heeft daarbij in ieder geval de regeringspartijen aan zijn zijde. Onlangs werd het oprichten van dergelijke regio nale teams ook bij Korthals Altes en Van Dijk aanbevolen door een werkgroep onder lei ding van de Bossche procu reur-generaal mr. R. A. Gon- salves. Het CD A-kamerlid Van der Burg zei gisteren in een reactie op de zaak-Heijn dat het hem goed lijkt als justitie, politie en pers in gezamenlijk overleg gedragsregels opstellen voor de berichtgeving bij eventuele volgende ontvoeringszaken. Zijn coalitiegenoot Dijkstal (VVD) is het daar niet mee eens. „De media hebben een eigen verantwoordelijkheid. Je moet de pers niet gaan betutte len. Ik vind trouwens dat de media zich in de zaak-Heijn over het algemeen heel goed van hun verantwoordelijkheid bewust zijn geweest en zich daar ook naar hebben gedra gen. Gedragsregels opstellen lijkt me dan ook volstrekt overbodig". Enkele weken geleden nam de Tweede Kamer een wetsont werp aan, waarin de maxi mum-straf voor ontvoeringen werd verhoogd van 12 tot 15 jaar en zelfs tot levenslang als de ontvoerde wordt gedood. Verwacht wordt dat zeer bin nenkort de Eerste Kamer deze wetswijziging zal goedkeuren. Dit betekent dat bij de berech ting van de verdachte van de Heijn-ontvoering (waarschijn lijk pas over enkele maanden) voor het eerst de nieuwe straf- wetregels inzake ontvoering toegepast kunnen worden. Zo als bekend zal de verdachte worden beschuldigd van ont voering, moord en afpersing. Og( val sentOSTERBEEK De 45- aan-ige architect Ferdi E., bekend heeft Gerrit ?geri n Heijn te hebben ont- t hij erd en vermoord, heeft d bt n slachtoffer begraven watwee kilometer van zijn derlijk huis in Ooster- de s^ek. Op die plek, in de Nieren bij kasteel Door- xth aan de Rijn, heeft werkloze ingenieur uit indsmeer als kind vaak ;e speeld. bejaarde ouders van Ferdi >s die sinds enkele jaren in verzorgingshuis Konings- elkc 1 in het naburige Heelsum vas nen, vernamen het nieuws ïer hun zoon uit de krant. klap is verschrikkelijk rd aangekomen," zegt direc- ce Willems. „We schermen nst'8ze beide mensen uiteraard voor alle publiciteit. We Hen voorkomen dat ze er djjestelijk onder door gaan. Ze Qr bben het er bijzonder moei- c mee, neemt u dat van mij eld' n". Amevrouw van Rooyen, die ja- >poe< i tegenover de familie ge tond heeft, reageert ge hokt. „Dat deze mensen zo- *s moet overkomen. Hele ■■Éurige mensen, beetje terug- ^^Ktrokken, maar niets op aan merken. En van die Ferdi ■■ad dit zeker niet verwacht, ardige jongen, al moet ik er- j zeggen dat ik hem niet w°iki)ed heb gekend. Na het gym- an 11 sium is hij hier weggegaan, gradi ®ar voor z'Jn ouders is het rschrikkelijk. Als z'n vader t maar overleeft. Hij heeft al ;woll rder een hartinfarct gehad", romolgens de 67-jarige Ooster- ong( ekse zakenman Koen Aal- rs komt de dader uit een elgestelde familie. „Niemand d bei dit van die jongen ver- pem acht had. Zelf vind ik het sten" 'strekt onbegrijpelijk dat ie- land zo'n laffe daad kan be- ian". Jiet te geloven dat hij die >rnt Jan Heijn vermoord left", zegt de beheerder van camping De Bilderberg in ttsterbeek. „Ik heb hem als éigeman redelijk goed ge- pnd. Hij is iets jonger dan ik. 'ie, erg stilletjes kon ik hem jet vinden. Ik vond hem ter het bon-vivant-type. Een ingen die wist hoe je vrou- 1 moest versieren. Hij is la- naar Nijmegen vertrok- bossen rond Oosterbeek .'melden gistermiddag van iwsgierigen op zoek naar plek waar het stoffelijk rschot van de Ahold-top- in is opgegraven. De drukte icentreerde zich rond de •m 'bij kilometerpaal 117,5 de A-12, de snelweg Arn- Wageningen. Op die tats kaapte de dader op vrij- j^g 27 november een deel van !t geëiste losgeld weg, vlak l.OOO>or neus van de aangeruk- politiemacht en de halve ederlandse pers. Ook hier as hij op vertrouwd terrein, idat hij snel en ongezien kon itsnappen voor de blunde rde politie het in de gaten id. Niemand die toen ver- oedde dat het lijk van Heijn op de avond van de ontvoe- ng was begraven, een paar ilometer verderop bij kasteel oorwerth. Het enige wat aar nog aan die gruwelijke acht herinnert is een stukje ^geploegde bosgrond. HAARLEM Het moest gaan om een groep van vijf ontvoerders, onder wie mogelijk één vrouw. De politie had kennelijk een duidelijk beeld van de misdadigers die op 9 sep tember van het vorig jaar de Ahold-topman Gerrit Jan Heijn hadden ont voerd. „Satanisch", „sadis tisch" en „zware crimine len" waren de omschrij vingen die de politie ge bruikte tijdens de op tele visie uitgezonden perscon ferentie van 28 december van het vorig jaar. Inter nationale criminaliteit zou in het geding zijn. Met de arrestatie van de werk loze ingenieur vliegtuigtech niek Ferdi E. had men de man te pakken die, aldus de politie, Heijn op de dag van zijn ont voering koelbloedig een kogel door het hoofd schoot in de bossen bij Renkum, zijn pink afhakte en bril en autosleutels meenam. Geen bende van zware criminele daders dus. maar één enkele man, een tik je timide volgens zijn omge- 'ving. Een man die veel las en roeide. Het speciale rechercheteam van 120 man had de hulp inge roepen van gedragsdeskundi gen om een beeld te kunnen krijgen van de schaduw(en) achter de langste ontvoerings zaak in de Nederlandse ge schiedenis. Vanaf die tijd is er consequent gesproken van een dadersgroep en aan de hand van de rapporten van de ge dragsdeskundigen meende men een behoorlijk compleet beeld van die groep te hebben. Vrouw De meest in het oog springen de conclusies waren dat de vele brieven van de ontvoer ders geschreven moesten zijn door een vrouw die een amb telijke en quasi-formele stijl hanteerde. „Iemand met een mavo-opleiding die probeert^ een taalgebruik te hanteren dat bij een hoger opgeleide wel voorkomt". Een van de (ande re) ontvoerders komt uit het onderzoek naar voren als een persoon die, wellicht als hob byist, handig is in het gebruik van geluidsapparatuur. Uit de manier waarop een aangeruk te politiemacht werd misleid bij de inning van het losgeld kon worden afgeleid dat de ontvoerders) ook tamelijk slim was/waren in het ontwij ken van grootscheeps opgezet te politievallen. Hoe hebben 120 politie-specia- listen met als hulpmiddel on afzienbare rijen ordners met 12.000 tips zich zo lang kunnen verkijken op de juiste toe dracht van deze ontvoerings zaak? En hoe hebben ze zich zo lang kunnen vastbijten in de verwachting dat de daders gezocht moesten worden onder zware criminelen? Zelfs nadat men E. en zijn gezin weken lang had geobserveerd en dus zijn rustige levenswijze kende, heeft men bij de arrestatie geen enkel risico genomen. „Misschien is hij geen zware crimineel in de gebruikelijke betekenis van het woord, hoe wel we inmiddels wel van de gedachte af zijn dat het om een groep beroespmisdadigers gaat," zegt politiewoordvoer der Volgerts. „Er zijn geen te kenen dat de man een profes sional is. Niettemin wijst het feit dat hij de heer Heijn eerst twee cassettebandjes laat in spreken, hem dan in koele bloede door het hoofd schiet en hem zijn pink afhakt, wel degelijk op een satanisch en ri gide karakter. Het is dus maar zeer de vraag of we af zijn van de gedachten die we daarover tijdens de persconferentie van 28 december van het vorig jaar hebben geuit. Eind december vatte de ge dachte post dat het moest gaan om een man „met een Indone sische achtergrond". Deskun digen hadden dat afgeleid uit de stem op het bandje dat werd opgenomen tussen de ontvoerder en de receptionist van het Okura-hotel in Am sterdam. „Neen," zegt de woordvoerder nu, „de man is geen Indonesisch type. We hebben toen overigens ook ge steld dat het mógelijk een man zou kunnen zijn uit het Oosten van het land". Volgerts acht het zeer wel mo gelijk dat E. die stem „tech nisch tot stand gebracht heeft" maar heeft daarover in de ver horen nog geen uitsluitsel kunnen verkrijgen. „De man was per slot van rekening in genieur "vliegtuigtechniek Technische capaciteiten zal hij dus wel hebben". In december verklaarden gedragsdeskundi gen nog dat één van de ont voerders een hobbyist moest zijn op het gebied van geluids apparatuur. Volgerts bevestigt overigens dat het geluid dat het toch zo'n aardige en zacht moedige man was, wel vaker wordt gehoord bij uiterst sinis tere misdrijven. Vrieskist De koelbloedigheid van E. blijkt ook uit het feit dat hij de afgehakte pink heeft meege nomen naar zijn woning in Landsmeer en hem daar in zijn vrieskist heeft ingevroren. Volgens een geraadpleegde arts is het vrijwel zeker dat er aan het lichaamsdeel cel-ver- sterf is opgetreden, zeker door het vervoer van de Veluwe naar Noord-Holland. Verder moet de cel-structuur veran derd zijn door het invriezen, in ieder geval wanneer dat is gebeurd in een gewone diep- vrieskist. Verandering van cellen kan alleen voorkomen worden wanneer weefsel zeer snel en zeer diep, bijvoorbeeld door middel van stikstof, wordt ingevroren zoals dat in ziekenhuizen en laboratoria wel gebeurt Hadden de politie-artsen daar uit niet kunnen afleiden dat de pink lang voordien was af gescheiden van het lichaam van Heijn? Kon daarop, als af geleide, niet het vermoeden worden gebaseerd dat Gerrit- Jan Heijn al dood was? Vol gerts: „Wij hebben de vraag of de pink al dan niet ingevroren was geweest niet relevant ge vonden. Veel meer dan de vraag of de pink bewaard is geweest, vonden wij het van belang te weten of de pink van een dood of een levend li chaam was afgenomen. Mij is medegedeeld dat dit niet valt vast te stellen". HAARLEM Ferdi E. heeft vooral van hem weten wat hij zich nog altijd niet uitgelaten heeft gedaan ter voorbereiding over zijn motief. Volgens van de ontvoering", aldus Fol- woordvoerder Folgerts is de gerts. Zo wil de politie weten politie daar bij de verhoren of E. het „graf" voor Heijn zelf ook nog niet aan toegekomen, heeft gegraven en, zo ja, wan- „We willen op het ogenblik neer. heidiE KNOLLEN Mfcu.pA' je krijst \0'C VIJF «NQeRDjeS OyMtteóEM 1 esuc. DEN HAAG Het weekblad de Haagse Post publiceert uit gerekend deze week een uitge breid onderzoek naar de enor me hoeveelheid geruchten en halve waarheden rond de ont voeringszaak van Gerrit Jan Heijn. Het blad, nog niet op de hoogte van de ontknoping, concludeert dat de waarheid het eerste slachtoffer is gewor den. HP inventariseert de vier gro te landelijke dagbladen, Tele graaf, Algemeen Dagblad, de Volkskrant en NRC/Handels blad. De eerste twee besteed den in respectievelijk 27 en 35 procent van hun artikelen aandacht aan geruchten of du bieuze informatieuit anonieme bron. Een deel van de geruch ten lijkt uit politiekringen af komstig. Al vrij snel na de verdwijning van Heijn meldt het AD dat de politie de ontvoerders zoekt „in de kringen van de Amster damse onderwereld". De Tele graaf heeft het een paar dagen later over „het milieu en de directe vriendenkring van de Heineken-ontvoerders, van wie het brein, de 34-jarige Frans M. nog steeds op vrije voeten is". AD: „Volgens bron nen uit de Amsterdamse poli tie heeft Frans M. de politie schriftelijk gemeld dat hij ver antwoordelijk is voor de ont voering van Gerrit Jan Heijn". Later meldt de krant dat Frans M. vijftig miljoen los geld zou hebben geëist en vrij lating van de mede-ontvoer ders van Heineken en Dode- rer. Vervolgens noemen de vier landelijke kranten ver schillende bedragen als het losgeld ter sprake komt. Vol gens het AD gaan er op 9 de cember geruchten over vrijla ting omdat er vlaggen wappe ren op het AHOLD-hoofdkan- toor in Zaandam. Het blijkt ter gelegenheid van een bezoek van Braziliaanse koffiehande laars. HP laat AD-columnist Pierre Huyskens aan het woord over de vraag waarom onjuiste fei ten niet worden gerectificeerd. Huyskens: „Het is een grond recht van de pers te kunnen publiceren wat zij wil, zelfs foutieve berichten' LANDSMEER Ir. Paul Robert Ferdinand E. (45) uit Landsmeer zal, als hij wordt veroordeeld, de ge schiedenis ingaan als „de ontvoerder van Gerrit Jan Heijn". Het publiek zal zich hem niet herinneren als vliegtuigbouwer, waarvoor hij had geleerd, en ook niet als bedrijfsad viseur, een functie die hij op verschillende plaatsen heeft uitgeoefend. Ook tuinarchitekt was hij niet, hoewel dit gisteren op verschillende plaatsen per abuis is gemeld. De vliegtuigbouwkundig inge nieur wordt door zijn voorma lige relaties wel afgeschilderd als een „vreemde vogel" die mooie verhalen niet altijd waarmaakte, maar de man achter deze fatale ontvoerings zaak had men in hem niet ge zien. Het verhaal van de ont voerder van Gerrit Jan Heijn is dat van een intelligent mens, die in de vliegtuigbouw niet aan de bak kwam. En die na een bescheiden carrière als bedrijfsadviseur in 1985 met ruzie de deur achter zich dichttrok. Drie jaar later voert deze ge trouwde man en vader van drie kinderen zijn plan om een captain of industry te ontvoe ren op lugubere wijze uit. In middels heeft hij een gedeelte lijke bekentenis afgelegd, maar het is nog onduidelijk wat de rol van zijn vrouw in de kwestie' was en of wellicht ook nog anderen bij de ontvoe ring en het ombrengen van Heijn betrokken zijn geweest. Fokker P.E. werd op 6 september 1942 geboren in Arnhem. Na de middelbare school te hebben doorlopen koos de jonge Arn hemmer voor een opleiding in de vliegtuigbouw aan de TH in Delft. Bij de afronding van die opleiding liep hij gedurende drie maanden stage bij de Ne derlandse vliegtuigfabriek Fokker. Zijn naam is anno 1988 nog wel in de archieven van Fokker terug te vinden, verdere bijzonderheden ont breken. Dat E. werkelijk inge nieur is, blijkt uit de jaarboe ken van het Koninklijk Insti tuut voor Ingenieurs (KIVI) in Den Haag. Het is bekend dat het in die tijd niet eenvoudig was in de vliegtuigbouwerij emplooi te vinden. Tegelijker tijd vindt de opbloei plaats van tal van organisatie-adviesbu reaus, een sector waarin ir. E. dan ook al snel werk vindt. E. werkte van 1982 tot '1985 vanuit een eigen adviesbureau als projectleider voor de stich ting Nieuwe Banen Nijmegen. Een project dat opgezet werd door met name de gemeente Nijmegen om de driehonderd ontslagen bij Smit Transfor matoren op te vangen. Via steun en begeleiding van deze stichting zouden startende be drijfjes voor nieuwe banen kunnen zorgen. In feite een model dat lijkt op de projecten van Job Creation. En daarmee schermde E. ook, zodanig zelfs dat in 1982 Job Creation in een brief aan het gemeentebe stuur van Nijmegen officieel meedeelde „nooit met E. te maken hebben gehad", zoals directeur P. H. Bogaard van Job Creation vertelt. „Wij heb ben E. toen ook gewaarschuwd kwam weinig van terecht". Een conflict tussen bestuur en E. over diens tarieven leidde tot een breuk, waarbij de stichting werd opgeheven om van E. af te komen en een nieuwe stichting werd opge richt. Vertrokken Voor zijn vertrek naar Nijme gen werkte E. onder meer bij het Centraal Instituut voor In dustrie-Ontwikkeling (CIIO) in Den Haag. Directeur Van der Schuit kan dat wel beves tigen, maar bij zijn bedrijf is niemand meer die zich nog veel van E. kqn herinneren. „De heer E. heeft hier in de ja ren zeventig een blauwe maandag gewerkt als bedrijfs adviseur. Vermoedelijk in 1976-77. Daarna is hij uit eigen vrije wil vertrokken". E. heeft tot op dé huidige dag een eigen bedrijfje, vennoot schap onder firma met de naam AIMS: „Adviseurs voor Innovatie, Management en Sy stemen". Van het bedrijfje zijn in de advieswereld weinig wa penfeiten bekend. Een kre- dietbeoordelingsbedrijf in Den Haag, dat AIMS eens moest beoordelen, schatte de onder neming niettemin als „krediet waardig" in. Honderden, mensen hebben gisteren de bossen bij Renkum een macabere zoektocht gehouden naar de plaats waarvan men aan vankelijk vermoedde dat daar Gerrit Jan Heijn was begraven door zijn moordenaar (foto boven). Het stoffelijk overschot bleek echter begraven in de buurt van Kasteel Doorwerth. Het enige dat daar nog herinnert aan die fatale nacht is een een stukje om geploegde bosgrond (foto onder). Het gebied zal vermoedelijk worden afgezet, omdat men verwacht dat in het weekeinde zeer veel mensen bij wijze van uitstapje de plek willen gaan bezichti gen. FOTO'S: PERS UNIE EN ANP niet meer onze naam te mis bruiken omdat we anders ge rechtelijke stappen zouden on dernemen. Maar het is heel vervelend dat die associatie tussen Job Creation en E. nog steeds blijkbaar voortleeft". Waardering „Het klinkt heel navrant in dit verband, maar ik denk met grote waardering terug aan de man die bekend heeft de heer Heijn vermoord te hebben", zegt directeur L. Groen van de Gelderse Ontwikkelingsmaat schappij, de GOM. „Hij was drie jaar lang de stuwende kracht achter het project Nieu we Banen Nijmegen. Ik was toen zelf voorzitter van de stichting achter dit project waarmee we de gevolgen van bedrijfssluitingen wilden be strijden". „Een zeer intelligente man en een harde werker. Ik kan me hem ook zeker niet herinne ren als contactueel gehandi capt. Hij heeft het project heel goed van de grond getild. Op een gegeven moment was er onenigheid over de koers, welk conflict leidde tot zijn vertrek uit Nijmegen. Er is toen ook nog sprake geweest van een kort geding waarin hij voor zijn financiële rechten opkwam. Het heeft ons altijd verwonderd dat hij daarna niet meer aan de bak gekomen is". Nijmegenaar J. Verpaalen die destijds met E. samenwerkte in het project Nieuwe banen bevestigt dat. Verpaalen is he vig ontdaan door de arrestatie en bekentenis van zijn vroege re collega. „Toen ik vanmor gen de krant las en de initia len van de man las, ging er bij mij al een lampje branden. Ik ben zeer ontdaan, we hebben met elkaar opgetrokken. Ferdi was een pico bello collega. Ik heb ontzettend veel van hem geleerd. We zijn elkaar uit het oog verloren toen hij hier met moeilijkheden is weggegaan". Verpaalen denkt dat hij door de gang van zaken verbitterd uit Nijmegen is vertrokken. „We stuurden elkaar nog wel nieuwjaarskaarten. Ik vind het onbegrijpelijk". Binnengehaald Vakbondsbestuurder A. Ver schuur van de Industriebond FNV die ook enige tijd be stuurslid was van de stichting Nieuwe Banen Nijmegen is uit het lood geslagen als hij hoort dat die projectleider dezelfde is als de verdachte E. „Mijn God, is dat die? Lieve hemel". Hij herinnert zich hoe E. door de toenmalig directeur sociale zaken van Holec was binnen gehaald om de ontslagen bij Smit op te vangen. „E. presen teerde zich samen met een En gelsman Thurman dat zij wel even voor 300 nieuwe arbeids plaatsen zouden zorgen". Thurman werkte overigens in Engeland ooit wel voor Job Creation. In de praktijk kwam weinig van E.'s beloften terecht zoals Verschuurs opvolger in dat be stuur, H. Knoppers, toegeeft. De ervaring was dat het ont stellend veel moeite kostte om procedureafspraken met E. rond te krijgen. Mede daar door kwam het hele project niet van de grond. Op het geld dat de provincie Gelderland beschikbaar had in een speciaal potje voor starten de ondernemers werd geen beroep gedaan. „E. preten deerde heel veel, maar er

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 3