Verhitte gemoederen in de sauna-branche Cola ook in kleren Trends in tassen Boodsch VAN HUIS UIT KgidaeSoimwl Congenitale heupdysplasie MAANDAG 28 MAART 1988 PAG] door Joke Forceville-Van Roten Als het publiek een ziekte goed kent. bestaat er meestal ook een ronde Nederlandse naam voor die ziekte. Dokters kunnen het dan wel hebben over influenza, het pu bliek heeft het toch over griep, en voor het keurige „diarrhea" heeft het wel tien plastische, zeer nauw keurig de kwaal beschrijvende ter men in voorraad. Maar voor conge nitale heupdysplasie bestaat geen handzame Nederlandse naam. Vreemd. Het is geen pas uitgevonden kwaal, want Hippocrates wist 2000 jaar ge leden al wat het was. De kwaal is ook niet zeldzaam. Per jaar worden misschien wel 5000 kinderen ermee geboren. Onschuldig dan? Ook dat niet. Als het kind niet op tiid gehol pen wordt, moet het misschien een niet. Als het kind niet op tiid gehol pen wordt, moet het misschien een leven lang gehandicapt door het le ven. „Congenitaal" betekent aangeboren en „dysplasie" is Grieks voor on volkomen aanleg: een congenitale heupdysplasie (vanaf hier CHD) is dus een aangeboren aanlegstoornis van het heupgewricht. Wat daar van het gevolg kan zijn laat zich het beste beschrijven aan de hand van een normaal heupgewricht. Die bestaat uit de bolle kop van het dijbeen die draait in een holle kom in het bekken. Kop en kom moeten, zoals machinebankwerkers zo fraai zeggen, „zuigend" passen; je mag er bij wijze van spreken geen speld tussen kunnen krijgen. Bovendien moet een stevig ge wrichtskapsel er voor zorgen dat de kop niet uit de kom schiet. Welnu, bij een CHD is er ofwel iets mis met de pasvorm ofwel met de ge wrichtsbanden (te slap) of met bei de, en dat heeft zo zijn gevolgen. Kogellager Als kop en kom niet exact passen, moet dat op de duur wel gaan schu ren. De heup slijt en komt, als een kogellager waarin zand is ge strooid, eerder vroeg dan laat hoor baar knarsend tot stilstand. Coxart- rose heet deze afwijking: een stijve heup die je op straffe van hevige pijn nauwelijks kunt bewegen en op de duur zelfs dat niet Zijn de gewrichtsbanden te slap dan zal, zeker als het kind gaat lopen maar eerder kan ook, de kop gedeeltelijk of geheel uit zijn kom schieten. Dit gebeurt eerder bij meisjes dan bij jongetjes, waarschijnlijk omdat vrouwelijke hormonen een ver slappende uitwerking op de ge wrichtsbanden hebben. Hoe dan ook, de gevolgen zijn bij niet be handelen niet mis. ïs de aandoe ning eenzijdig, dan schuift de kop aan één kant uit de kom naar bo ven zodat het kind met een korter been (pijnlijk) mankend door het leven moet. Bovendien is dat te korte been in zijn bewegingen be perkt: vooral het spreiden van dat been gaat moeizamer. Bij een twee zijdige CHD zijn de benen welis waar even lang, of liever even kort, maar kunnen allebei moeilijk in de heup bewegen. Het gevolg daarvan is dat deze kinderen met een typische waggelende eende gang lopen en door de grotere slij tage ook steeds moeizamer zullen gaan lopen. Wat de oorzaak van dit alles is weet men niet. In ieder geval, zo wees een Gronings onderzoek in 1981 uit, heeft de leeftijd van de moeder er niets mee te maken, ook niet of het kind ingebakerd is, op zijn buik slaapt, in de winter is ge boren of in een bepaalde streek. Wel is CHD op een duistere manier erfelijk; als één van de ouders een CHD heeft (gehad), is de kans dat hun kind ook CHD heeft zes pro cent. Maar ondanks dat men de oorzaak niet goed weet is de kwaal uitstekend te behandelen. De the rapie komt er op neer dat men soms maandenlang het bovenbeen in een spreidstand houdt, waardoor de kop stevig in de kom wordt ge drukt. Dat kan met een beugeltje of anders met het spreidbroekje of spreidgips, waarbij een stokje tus sen de gipsen pijpjes de bovenbeen- tjes gespreid moet houden. Een aandoenlijk gezicht. Daarmee kan in de meeste gevallen de congenita le heupdysplasie volledig worden genezen. Kink in kabel Eind goed, al goed, zou je zeggen, maar dat is niet zo. CHD is welis waar heel goed te genezen, maar dan alleen als het snel wordt opge spoord en daar zit nou de kink in de kabel: CHD laat zich niet mak kelijk opsporen. Bij volwassenen zou een röntgenfoto de kwaal on middellijk kunnen aantonen, maar de moeilijkheid bij baby's is dat hun heupgewrichtjes voornamelijk uit kraakbeen bestaan, en kraak been is op zo'n foto nauwelijks te zien. De dokter moet zich dus be helpen met „ouderwets" lichame lijk onderzoek. Met de „handgreep van Ortolani" kan hij nagaan of de kop uit de kom is geschoten, en de proef van Barlow geeft hem infor matie over de al dan niet ziekelijke slapte van de gewrichtsbanden. Een korter beentje kan een aanwij zing zijn, of een valse bilplooi, of anders wel een hoger opgetrokken knietje. Maar 100 procent betrouw baar is dergelijk onderzoek niet. Dat blijkt ook wel, want in de vak literatuur wordt het voorkomen van CHD geschat op 0,1 tot 8 pro cent, en in Nederland houdt men het op zo'n procent of 2. Maar als je gaat wachten totdat de kwaal dui delijk zijn gezicht laat zien, is het eigenlijk te laat: de behandeling gaat dan stukken moeizamer of is, in het ergste geval, onmogelijk. Men neemt daarom het zekere voor het onzekere, en behandelt dus on vermijdelijk ook een aantal kinde ren onnodig. Echo-apparaat Geen wonder dat men al jaren op zoek is naar een onderzoeksmetho de die diagnostische knopen door hakt. Men denkt nu iets gevonden te hebben. Röntgenstralen kunnen kraakbeen niet afbeelden, terug kaatsende geluidstralen die door een echo-apparaat worden opge vangen kunnen dat wel. De Oos tenrijker R. Graf gebruikte in 1980 als eerste dit apparaat om daarmee die moeilijk vindbare CHD's op te sporen. Dat ging aanvankelijk moeizaam, want waar ligt nou de grens tussen een net niet normale en een net wel normale geluidsfoto. In de loop der jaren is daar wat meer zekerheid over gekomen, zo veel zelfs dat enkele ziekenhuizen in Nederland nu ook dit apparaat gebruiken. Helaas hakt deze onder zoeksmethode maar één knoop door: men kan nu met zekerheid vaststellen of een kind geen conge nitale heupdysplasie heeft. Maar wordt er wel een CHD op de ge luidsfoto gezien, dan is de kans dat dit inderdaad zo is slechts 78 pro cent. Daarom is deze methode (voorlopig) niet het ei van Colum bus en veeleer, zoals dat heet, „een waardevolle uitbreiding van het onderzoekarsenaal". De onzeker heid blijft. Toen daalde de engel rots en sprak. Maurice iak? ;on hef len i Misschien vergis ik mefatt ik krijg steeds meer c/e|iten dat de mensen tegenwM 1 niet meer zoals in mjï/i|r"e „boodschappen doen'ffect doen inkopen, gaan naf z' supermarkt en schaffeifein van alles aan. Veel mef ja ze in het verleden dedfT Maar op de manier vany veel kijken en keuren, 1 tv weinig kopen, lijkt het£e" niet meer te gebeuren. Op de vrije woensdag gingen we vaak met naar de stad. Zeker in najaar en de winter. mooi weer werd en h< buitenbad ging open, L. het er niet zo van. DaiP^e zwemmen als hoogste i sf V :hte prioriteit op de vrije mP ^F - - Jat di.v In de herfst was anders. Voor ons, die buitenkant van de stai woonden, betekende hi heel eind lopen. Als je I had besloot moeder de tram te gaan. Wat ef' plezier, wat een luxe.' F w Boodschappen doen waf 11 ongeveer een feest. kn. Soms werd je na schooft™ ook wel eens mee belaft"* vond ik minder leuk. K™® vader, die daar bijzond? hield, moest ik dan ee/F0* zoute haringen halen. &°r Daarvoor moest ik twi^e minuten lopen. Uit a/i#Jns' ik mijn opdracht zou vèn ll herhaalde ik de hele wj®n twee zoute haringen nil"ve' uitjes, apart verpakt, t\™: 1 zoute haringen... Als iP*s knop van de winkeldeft* n vasthad was ik steevas°?ve boodschap vergeten. GP'ne wist de mevrouw van r— viszaak raad. Was ze r—_ helderziendeAls ik /nffij hand opende en het gej=j zien, wist ze precies wi^* om ging. Met de haring-— de apart verpakte uitjeRT ik huiswaarts. „Jou kuUM een boodschap sturen I55 hoogste lof die ik kon ijoo 1 Misschien kun je kindeDS I tegenwoordig niet meet j een boodschap sturen. 1 hoeft ook minder dan (35 verledenJe kunt, als j: wilt haringen met uitje supermarkt krijgen en I00 1 meeste huisvrouwen zij J ingesteld alles in één ke te nemen voor de hele Vermoedelijk is er ookjio 1 iets anders aan de hanc 1 woorden in onbruik rai 1 gebeurt dat vaak omdar15 zaken of handelingen aanduiden aan actualité feitelijkheid hebben ing Mét de zaak verdwijnt i woord. Wat die actualii, betreft, behalve als ze i y reclame komen, die no± boodschappen uitzendt 1 t als warme broodjes ove toonbank doet gaan, hè J de mensen nergens mei boodschap aan. We mails immers zelf wel uit wa t zullen doen of laten, wv J goed of slecht vinden, t van pas komt en waartt niet (meer) uit de voe<435-2 kunnen. Of we om een boodschap gestuurd kui- worden zal ons een zoif Ons behoeft niemand t te zeggen of op te drag Van oudsher is in de M maart, afgelopen vrijdtÊ dag van een boodschap] geweest. De boodschap engel Gabriël aan MariL kwam brengen om haal t „vragen" voor het r moederschap van de Ht Vroeger sprak ons dat J erg aan. Zo'n hemelse J mededeling was iets oiUq f na te denken, je een p<i45 t mee bezig te houden. üfljO gevoel voor zulke niet J alledaagse, wat verhevig j dingen is ons een beetk^Q.2 ontsnapt. Met een vern waarin je moet gelovenl - er niet meteen bewijsml voor wordt aangedragen r je tegenwoordig niet vet je beweert, wat andere*p verstaan geven, moet ij^P „hard" worden gemaald* Omdat bovendien veletM ons zich helemaal niet r° kerkgebonden voelen, j ze zich gemakkelijk i boeiende tradities die J jaren ons geloven bep, vormen heeft gegeven.H Jammer is dat wel. Zoi onze tijd ineens de waai een goddelijke boodschi inspiratie, ingeving van bovenaf werkelijk van1 j gener waarde zijn? Heb v dan allemaal het gevoel 1 meer is tussen hemel «MO l in onszelf onderdrukt.'f40*2 De jeugd van 15- 27 jaar hoeft niet alleen een glas Cola te drinken, maar kan nu ook een bermuda ko pen met Cola- print erop. V D gaat door heel Nederland kleer tjes met opdruk van het populaire merk verkopen. De serie is opge bouwd uit ver schillende basis elementen: jeans, sweaters, baseball jacks, rugby shirts enzovoort. De Cola-kleding is al te koop in de fili-> alen te Utrecht en Groningen. Op 31 maart volgt de vestiging jn Rot terdam en half april doen de fili alen in Den Haag en Amsterdam. De Coca-cola gar derobe is natuur lijk onderling verwisselbaar en wordt onderge bracht in „Coca- Cola Shops in Shops", een apart hoekje van de grote warenhui zen, vlak naast de Hi-Fever spulle tjes voor jonge mensen. De toe komst van de Cola-collectie ziet er rooskleurig uit, aangezien kran ten bakken, tas sen, puntenslij pers en potloden met opdruk van het frisdrank merk sterk in de gunst staan bij de jeugd. Straks springen ze dol graag rond in een De Cola-broek. Cola-kleren worden gemaakt van natuurlijke stoffen, duurzaam en comfortabel als bijvoorbeeld 100katoen (rug- by-shirt) en dik ke, zware wol voor sweaters en (iogging)broeken. Natuurlijk zijn de kleren voorzien van snufjes als het logo op iedere kraag en de „spons"-druk voor de shirts. Elke spijkerbroek heeft een stukje leer op de zak ken. TINY FRANCIS de Alliance-leden bedrijven zitten die bij ons als Neder landse Sauna Vereniging niet door de keuring zijn geko men! Wij eisen van aspirant- leden dat ze bij de NSV een opleiding volgen en een di ploma halen. Vervolgens toetsen we de inrichting van hun bedrijf aan onze normen. Welnu, van de vijf en dertig Alliance-leden zijn er twaalf die bij ons vandaan komen. Een deel van de overigen kon de screening door de NSV niet doorstaan. En dat kan ik bewijzen!" Plassen In een periodieke controle door „Totaal Hygiëne Keur" ziet secretaris Plessen trou wens sowieso niets. Dat be drijf kan wel op duizend punten een meting verrich ten, vindt hij, en alles ak koord bevinden, maar mis schien heeft zo'n controleur zijn hielen nog niet gelicht of er plast al iemand in de hot- whirlpool. Dus waar blijf je dan? De sauna's moeten, vindt Plessen, onder het be reik komen van de wet op het bad- en zwemwater. Voor het overige blijft de hygiëne een verantwoordelijkheid van de gast en de sauna-ex- politant samen. Wie iemand ziet plassen moet aan de bel trekken. Secretaris Plessen: „Heel die Sauna Alliance is voortgeko men uit het gedram van een handjevol NSV-leden die te leurgesteld raakten toen ze er niet in slaagden hun peper dure visie aan de vereniging op te leggen. Maar let op mijn woorden, en ik zeg dit op persoonlijke titel, de Sau na Alliance is een doodgebo ren kind. Verwekt uit plat, en dan ook nog verkeerd be grepen, winstbejag". Secretaresse Carmen S.A. van der Kuijl: „Nee. Het breekpunt was dat er in de NSV nooit eens wat van de grond komt. De NSV bestaat gewoon uit een stelletje sla perige doedelzakken". Doedelzakken of anderszins - ons is het zweet inmiddels wel aan alle kanten uitgebro ken. Wij vluchten de sauna uit en het dompelbad in. Dan de lange weg langs van whirlpool, voetenbad, rustka mer, zonnekanon, zwembad met eeuwige tegenstroom, bi stro met open haard - om heel het geschil dan toch maar weer af te drinken in de bar. WILLEM SCHEER Hogepriester Wout Nieuwenhulzen van lichaamstempel De Hofstede:naar een beauty- farmachtig idee. foto: cees vérkerk Bestaat de Nederlandse Sauna Vereniging uit „slaperige doedelzak ken", en dient de lief hebber van het recreatie ve zweten voortaan zijn heil te zoeken bij de Sau na Alliance? Of moet de Sauna Alliance toch meer worden gezien als „een doodgeboren kind, dat is verwekt uit plat winstbejag" - en is het dus „puur dom" om de NSV de rug toe te keren? Dat zijn zo de vragen die je dezer dagen door het hoofd spelen tijdens je wekelijkse doorstoof-beurt bij je vaste saunabaas. De temperatuur in de cabine loopt op tot 90 graden celsius, het lichaams vocht breekt je aan alle kan ten uit de poriën - en dan ook nog herrie in de tent. Waar moet het allemaal heen? Secretaris J. Plessen van de oude en vertrouwde Neder landse Sauna Vereniging, waarvan de Sauna Alliance zich enkele maanden geleden in de ruziesfeer heeft afge scheiden, probeert ons gerust te stellen: „De eerste gelui den van teleurgestelde Alli ance-leden die weer terug willen naar de NSV hebben mij al bereikt. En begrijpe lijk. De contributie die men in die club moet betalen loopt op tot zo'n 10.000 gulden per jaar. Terwijl wij een pr-bij- drage in rekening brengen- die varieert van 25 tot 1000 gulden |>er jaar maximaal. Het geld dat de Alliance int, gaat goeddeels op aan adver tenties en ster-spots - die nul komma nul rendement ople veren. Sterker nog: volgens onze marketingdeskundigen werkt publiciteit juist ont moedigend. Het blote, intie me karakter van de sauna verdraagt alleen mond-tot- mondreclame". Dissidenten Maar dissidenten-woordvoer ster Carmen S.A. van der Kuijl zegt: „Wat een onzin. Juist doordat de NSV niet aan de weg wil timmeren is het bezoek aan de sauna gaan stagneren. Nog maar een paar maanden geleden zijn we begonnen met STER- spots en dagbladreclame. En nu al hoor ik van de Allian- ce-exploitanten, dat de toena me enorm is. Nee, de Sauna Alliance gaat het helemaal maken. Wij zijn een bunde ling van zo'n vijfendertig grote, sterke, goed geoutil leerde bedrijven. Terwijl de Nederlandse Sauna Vereni ging - dat zijn de kleine gruttertjes. Mensen met een schoonheidssalonnetje, en een saunaatje in de tuin- schuur". De achtergrond van de natio nale saunaruzie lijkt te liggen in de gróte diversificatie die zich de afgelopen tien, vijf tien jaar in deze bedrijfstak heeft voorgedaan. In zijn simpelste vorm behelst de sauna niet veel meer dan zweten (in een houten hok met droge lucht van 80 a 90 graden Celsius) en afkoelen (eerst in de frisse buitenlucht en dan in koud water). Nogal' wat Nederlandse sauna-ex ploitanten echter zijn de hiervoor benodigde accom modatie langzaam maar ze ker gaan uitbreiden met al lerlei andere lichaamsver- wennende faciliteiten. Stoombaden, bubbelbaden, kruidenbaden, maar ook trim- en massagevoorzienin gen, kappers- en pedicurefa ciliteiten - van alles. Derge lijke complexe lichaamstem pels stellen andere eisen aan marketing en bedrijfsvoering dan het geval is bij de een voudige basissauna. Zo gezien is de behoefte in de voorhoe de van het saunawezen aan een eigen vakvereniging dan ook niet onbegrijpelijk. Lichaamstempel Een bij de Sauna Alliance aangesloten lichaamstempel in onze regio is sauna De Hofstede van hogepriester Wout Nieuwenhuizen, geves tigd in het gelijknamige re creatiecentrum in Rijswijk. Nieuwenhuizen zelf spreekt niet zozeer van een tempel als wel van een „full service bedrijf", en ook die aandui ding lijkt op zijn plaats. De eigenaar: „Waar mijn Al- liance-collega's en ik naar streven is de erkenning van de sauna als een zelfstandige recreatievorm naast het thea ter, de bioscoop, een avondje stappen. Wat mij voor ogen staat is een beauty-farmach tig idee waar je totaal kunt relaxen. Nu al probeer ik mijn gasten minimaal vier uur in huis te houden". Het scala van voorzieningen dat de Rijswijker hiertoe in de loop van de afgelopen tien jaar heeft laten aanleggen, mag voor een verpozing van vier uur ruimschoots toerei kend heten. Naast een grote sauna waarin zeventig lijven tegelijkertijd kunnen zweten, is er ook nog een klein sau naatje plus een Turks bad voor liefhebbers van 50 gra den stoom bij een luchtvoch tigheid van 100 Er zijn warme en koude voeten-bub belbaden. Er zijn - uiter aard - afkoelslangen, man teldouches alsmede een prachtig koud dompelbad. Maar er is ook een hot whirl pool voor totaal-massage van de huid. Plus een zwembad met jet-stream, waardoor je eeuwig tegen de stroom in kunt blijven zwemmen. Plus een rustkamer voor vijftien man - onder een schuifdak dat bij goed weer opengaat. Plus een compleet zonnecen- trum met zonnebanken, zon- nekanonnen, alsmede up-to- date bruiners voor gezicht en décolleté. Plus een bar waar men zich op wel honderd manieren kan laten vollopen. En last but not least: een bar- bistro waar drie koks zich om de binnenmens bekommeren met Biefstukken Garni, T- Bone Steaks, Peppersteaks en wat dies meer zij. Als dat geen full-service be drijf is. In de bar-bistro - gezellig opgefleurd met een open gas haard, lantaarnpalen van kunsthars en ficussen van kunstzijde - vult Wout Nieu wenhuizen aan dat hij zijn gasten ook van dienst kan zijn met behandelingen door de masseur en de fysiothera peut. „Terwijl ik de komende tijd verder ga uitbreiden met kruidenbaden en faciliteiten voor schoonheids- en pedicu rebehandelingen. Misschien komt er ook een sneeuwcabi- ne, maar daar moet ik nog over piekeren". Plessen Over de boze wederzijdse be jegening van secretaris Plês- sen van de Nederlandse Sau na Vereniging en secretares se Carmen S.A. van der Kuijl van de Sauna Alliance houdt Nieuwenhuizen wijselijk de kaken op elkaar. Hij heeft gekozen voor de Alliance omdat hij als exploitant van een miljoenenbedrijf wel de gelijk heil ziet in reclame, en daar graag een bijdrage van 175,- per week voor over heeft. Wat stelt 175,- nou helemaal voor op een bedrag van 1500,- a 2000,- dat hij in hetzelfde tijdsbestek toch al aan energiekosten kwijt is? Ook verwacht Nieuwenhui zen een positieve invloed van het hygiënisch toezicht dat de Alliance op haar leden wil uitoefenen. De dissidenten staan namelijk op het punt een contract af te sluiten met het Velpse bedrijf „Totaal Hygiëne Keur", dat eens in de drie maanden elke Allian- ce-sauna op honderden pun ten moet gaan controleren. Inderdaad kan zo'n perma nente kwaliteitscontrole de consument vertrouwen in boezemen - denk je dan als simpele zweet-liefhebber. Maar daar blijkt secretaris Plessen toch weer heel an ders tegenaan te kijken: „Dat de Alliance nu de aandacht probeert te trekken met strenge hygiënische controle, noem ik een grof schandaal. Als ik u vertel dat er onder Van shorts tot beach-wear, en realistisch geprijsd. foto: pr De tas krijgt een nieuw gezicht. Ongemerkt ver andert het beeld omdat het terug kerend gebruik van accessoires, zoals handschoe nen, ceintuurs, sieraden, corsages én tassen, aanvul ling van de kle ding vormen. De „Novo" klas sieke uitvoering heeft minder ver sierende details, hoofdzaak is vorm en mooi materiaal: kalfs leer met zijde glans, nappalak en reptielprinten als bijvoorbeeld de Java-hagedis. Voor in de stad zijn de modellen wat vierkanter, rustig van lijn maar flink groot, zodat ze berg ruimte bieden. De kleine tasjes worden minder gevraagd. Zoals bij schoenen is vlech t werk ver siering gewild. Structuren zijn uitgevoerd in de lengterichting, soms ook komen er geometrische figuren voor. De styling is eenvou dig, meestal in één kleur. Over- Kalfsleer met crocoprint overslag. Van beurs tot hand- of aktentas. foto: pr slagtassen van glad leer met een fantasieklep worden veel ver kocht. Voor de werkende vrouw zijn er volop functionele ak ten -post-jagerstas sen van solide constructie en goede kwaliteit. Laurent David International (voor Nederland in Huizen geves tigd, tel. 02152- 60618) stemt hand- en aktentas op elkaar af en voegt daaraan desgewenst een bijpassende cre dit-cardholder of sleutelhanger toe. De linnencollectie in zeven mode kleuren (rood, marine, beige, écru, zwart, wit en blauw) is afge werkt met kalfs leer. In onbe drukt leer samen met crocoprint is zo 'n tas een ju weel. Tassen drukken, evenals schoenen, een stempel op het ui terlijk van een vrouw. Ze zijn een niet te ver waarlozen ele ment voor chic. TINY FRANCIS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 8