Leidse Courant | 1988 | 18 maart 1988 | pagina 16

Kwekers van bolirissen hebben
de wind niet meer in de zeilen

Politieke onwil houdt
collectieve verwarming
in glastuinbouw tegen

Paprika proefgewas in Denar Kas

-LAND EN TUINBOUW

£eidM<2owuvnl

VRIJDAG 18 MAART 1988 PAGING-

-Al

Westduitse
produktie daalt

De glasgroentenproduktie in
West-Duitsland is in 1987
met zes procent gedaald ten
opzichte van 1986. Dit is, vol
gens het marktinfo van het
produktschap voor groenten
en fruit, voornamelijk een
gevolg geweest van een
areaal inkrimping van 1245
hectare naar 1155 hectare. De
sterkste afname in de pro
duktie vond plaats bij kom
kommers, tomaten en sla.
Enkele andere gewassen die
een minder sterke daling te
zien gaven zijn koolrabi, ret
tich en radijs.

Amaryllis

Geen ander bolgewas
laat zich zo gemakkelijk
in bloei brengen als de
amaryllis. Eigenlijk gaat
het om een overweldi
gend resultaat van sim
pele handelingen. Er
komt een bloem te voor
schijn, die zeer fraai is
van vorm en groter ook
dan vrijwel elke andere
bolbloem. Toch is de teelt
van de bollen een zeer
secuur werk. Nederlands
vakmanschap staat borg
voor de aanboden bollen
van zeer goede kwaliteit
De bewaarmethode van
droge bollen is zo goed,
dat het mogelijk is de to
tale periode waarin de
bollen kunnen worden
aangeschaft loopt van
november tot mei. Dus
wie nog twijfelt kan dat
nu zelfs nog ruim twee
maanden blijven doen.

FOTO: PR

Politieke onwil is volgens de
ALO (Aalsmeerse Land- en
Tuinbouworganisaties) de
grootste belemmering bij het
tot stand brengen van collec
tieve verwarming van glas
tuinbouwgebieden. Die con
clusie baseert de ALO, waar
bij 800 agrarische onderne
mers zijn aangesloten, op on
der meer een onderzoek naar
de haalbaarheid van verwar
ming via zogenaamde STEG-
eenheden.

Dat zijn kleinere eenheden
dan de bestaande grote cen
trales, waarmee energie (gas-
en elektriciteit) kan worden
opgewekt en waarbij de daar
bij vrijkomende warmte kan
worden gebruikt voor kas-
verwarming.

Voorlopig is dit echter on
haalbaar omdat de overheid
geen afwijkende tarieven wil
hanteren voor het geleverde
gas en de elektriciteit die
hiermee worden opgewekt.

Aan het onderzoek naar de
haalaarheid van verwarming
via STEG-eenheden is mee
gewerkt door het gasbedrijf
Amstelland, het PEN en PBE
en de ALO. Na verschillende
studies bleek dat de STEG in
vergelijking met de grotere
elektriciteitscentrales hogere
kosten met zich meebrengt.
Op de eerste plaats zijn er
hogere brandstofkosten. Het
gas voor de STEG is namelijk
duurder dan de kolen voor
de grote centrales. Op de
tweede plaats bleken de kos
ten voor bediening en onder
houd ook hoger te zijn.

Via een aanpassing van het
aardgastarief zou de econo
mische haalbaarheid van de
STEG. die energietechnisch
een grroot rendement heeft,
dichterbij kunnen komen.
Maar tijdens het oveleg hier
over met de Gasunie bleek
de inkomstenderving van die
partij een onoverkomelijke
drempel te zijn. De Gasunie
verlangt via de gasprijs na
melijk ook een bijdrge voor
het in stand houden van het
gasdistributieapparaat.

Ook de minister van Eco-
nmomische Zaken tot wie
een verzoek om aanpassing
werd gericht, bleek aan dit
project niet te willen mewer-
ken. De ALO betreurt het
standpunt van de minister
ten zeerste. Enerzijds bepleit
de overheid, hoewel de ener
gieprijzen in de laatste jaren
aanzienlijk zijn gedaald, een
zuinige omgang met natuur
lijke hulpbronnen. Adner-
zijds blijkt er niet te worden
meegewerkt als regionale
overheden samen met het
bedrijfsleven alternatieven,
zoals dit project, aandragen.

ro

zi<

•joel

De kwekers van bolirissen
hebben wel betere tiiden ge
kend. En het areaal dat in
1985 met 1086 ha naar een
absolute top reikte is sinds
dat jaar behoorlijk teruggelo
pen. Toen onlangs de balans
werd opgemaakt, kwam men
niet verder dan 953 bunder.
Heeft die krimp nu gezorgd
voor een opleving van de
handel? Was het maar waar!
Ook vandaag gaat het met de
bolirissenhandel maar stug
en stroef. Ook voor veelbelo
vende nieuwigheden staan de
kwekers niet (meer) in de rij.
Hoe komt dat nu? Daar zijn
verschillende oorzaken voor
aan te wijzen. Tot in de ze
ventiger jaren had de iris een
onaantastbaar lijkende posi
tie. Het was de enige blauwe
bloem die in de donkere win
termaanden in bloei getrok
ken kon worden. Daar kwam
verandering in toen de im
port van blauwe Statice uit
Israël grote vormen begon
aan te nemen. Maar in de
sterke positie kwamen pas
ernstige scheuren en barsten
toen Israël en andere bloe-
menproduktiegebieden in
subtropische gebieden begon
nen met de cultuur van an
dere blauwe bloemen en in
de wintermaanden hier grote

Export van irissen vertoont
dalende lijn. foto: pr

hoeveelheden Liatris op de
karren werden gelegd.

Matige houdbaarheid

Die gewassen waren goed
houdbaar en dat kan van de
Hollandse irissen helaas niet
worden gezegd. Toen er in de
wintermaanden niets anders
in het blauwe genre was,
nam men dat korte vaasleven
maar op de koop toe. Maar
nu begon dat nadelige punt
sterk door te werken. Daar
kwam nog bij dat heel wat
bloemkwekers hun irissen
veel te onrijp oogstten en de

klachten over het niet open-
komen van de knoppen wa
ren dan ook legio. Vooral een
cultivar als Prof. Blaauw -
één van de meest geteelde,
mede omdat de bollen van
dit soort goed „geremd" kun
nen worden - tobt met dat
euvel.

Daarnaast is het assortiment
te klein. Enkele blauwe ras
sen kunnen bijv. het gehele
jaar door in bloei worden ge
trokken dank zij uitgekiende
behandelingen in klimaatcel
len. Maar witte en gele iris
sen kunnen zeker niet jaar-
rond op de veilingkarren
worden gelegd. Gebrek is er
ook aan andere kleuren dan
blauw, wit en geel, maar die
zijn bepaald nog niet uit
voorraad leverbaar. Het
wordt echter de hoogste tijd
dat er irissen komen die goed
houdbaar in de vaas zijn.

Dalende lijn

Het zijn niet alleen de bollen-
kwekers die een veer moeten
laten wat de prijsvorming be
treft, maar ook de producen
ten van irisbloemen zien hun
inkomsten dalen. Sinds 1984,
toen een topaanvoer van 221
miljoen stuks werd geregi
streerd, is het aanbod gezakt
naar 211 miljoen stuks in

1986. Opmerkelijk is ook de
verschuiving in het aanbod
per veiling. Uit de pas ver
schenen Produktnota Iris die
het Internationaal Bloembol
lencentrum te Hillegom sa
menstelde, blijkt nl. dat de
toenmalige CCWS in Honse-
lersdijk in 1976 goed was
voor een aandeel van 53%
van de totale irissen aanvoer.
De VBA moest zich toen be
helpen met een aandeel van
25% en Flora in Rijnsburg
kwam niet verder dan 13%.
Sinds dat jaar is het aandeel
van de CCWS teruggelopen
naar 43% in 1985, maar zag
de VBA het aandeel stijgen
naar 42%. De Westlanders
hebben dus duidelijk terrein
moeten prijsgeven. Het aan
deel van Flora zakte trou
wens ook van 13% naar 10%.

Export

De export van irisbloemen is
licht dalende als men de ge
hele linie in kaart brengt.
Maar die daling wordt in
hoofdzaak veroorzaakt door
een sterk teruglopende uit
voer naar West-Duitsland.
Nam de Bondsrepubliek in
1981 nog ruim 82 miljoen
stuks af, in 1986 kwam men
niet verder dan 50 miljoen
stuks. Een sterke toename

Ink

lev
de-j

vertoonde de uitvoer naai
Verenigde Staten, maar^
'roei nam na 1984 al af.
lage dollarkoers maakt
bloemen te duur in de U
De export naar Amerika) :n
van 54 miljoen stuks in
naar 34 miljoen stuks in 1 en
Daarna begon de dale
lijn.

Wat de bollenuitvoer
staat Amerika op de ee
plaats met 108 miljoen s
in het seizoen 1986/1
Tweede werd Groot-Brit
nië met 88 miljoen stuks
derde Italië met 87 mil
stuks. Goede vierde
West-Duitsland met 51
joen stuks, maar hier
moet direct worden tot
voegd dat de Bondsrepub
bijv. in 1969/1970 nog
100 miljoen irisbollen
Holland importeerde. Fra
rijk importeerde de laatsti
ren tussen de 50 en 60
joen bolirissen.

In totaal werden in lÉcor
1987 470 miljoen irisbo je
naar het buitenland gestu
Vergeleken bij vorige jarö
er sprake van een voor oni
rende teruggang. De kwejit
hebben hun areaal gekrtlij
pen, maar daarover in
volgend artikel wat meer
zonderheden.

Zc

■jaa

ter

Voor Denar Kas ziet het pro
gramma er voor de periode
van 1987-1990 als volgt uit.

1. Het regelen van het kas-
klimaat op basis van de ge
middelde etmaaltemperatuur.
Dit noemt men ook wel het
„temperatuurcorrectiepro-
gramma".

2. Het toepassen van laag
waardige warmte met behulp
van de gangbare verwar
mingssystemen.

3. Het toepassen van laag
waardige warmte met een
betonvloer die verwarmd is
en een aanvullende hete-
luchtverwarming.

4. De toepassing van beton-
vloeren in combinatie met
hysverwarming.

Het is bekend geworden dat

de gemiddelde etmaal tempe
ratuur een belangrijk gege
ven is voor een aantal gewas
sen. Door de gemeten dag
temperatuur bij de gemeten
nachttemperatuur op te tel
len en het totaal door twee te
delen komt men aan de ge
middelde etmaal tempera
tuur. De etmaal temperatuur
speelt een belangrijke rol om
te komen tot een optimaal
kasklimaat. Het tempera-
tuurcorrectieprogramma
(TPC) houdt bij de regeling
van het kasklimaat rekening
met zowel het gewenste tem-
peratuursregime als met de
gewenste etmaaltemperatuur.

Het TPC zorgt voor een opti
male energiebenutting.
Op het ogenblik is het ras

Dolphin in de proeven opge
nomen. Het gewas is gezaaid
op 14 en 15 oktober en het is
geplant op 1 en 2 december.
Tijdens de opkweek zijn de
planten 16 uur per dag be
licht en wel tot 13 november.
Door het vrii donkere weer
van de afgelopen maanden
moest het foliescherm over
dag vrij snel geopend
worden. Door de begrenzing
van de watertemperatuur op
60 graden Celcius kon de in
gestelde dagwaarde vaak niet
gehaald worden. Dit kwam
door de vele wind en het ge
ring aantal uren zon.

Elke vrijdag zijn belangstel
lenden vanaf 1 uur in de ge
legenheid om kennis te ne
men van de resultaten van
de proeven tot nu toe.

VOORJAARSBOLLEN

In maart moeten de tuinliefhebbers. ondanks het somsbJl'
aanlokkelijke weer, toch al aandacht gaan besteden aan

weeMrè?lendS|nEbeeldZe ,ekenaa' bren9' da m09eliikh<*h,l

tekenint'1

KERKDIENSTEN

LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST. JOZEF: za. 19.u.. zo. 9.30 u.. 11
u. Hoogmis.

H. LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie
ring: zo. 10.30 u. Euch.viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 10.00 u. Hoogmis.
H. LODEWIJK: za. 10 u.. 19 u.. zo.
8.30 u.. 10 u. Hoogmis. 11.30 u.. 18
u.. 19 u. Lof.

H. ANTONIUS VAN PADUA: za. 19 u.;
zo. 9.30 u., 11 u. Hoogmis.
H. PETRUS: za. 19 u. Euch.vlering;
zo. 9 u. Euch.viering, 10.30 u. Hoog-

O.L. VR. ONB. ONTV.: za. 19 u.. zo.
10.30 u. Hoogmis, 12.15 uur.
OUD KATHOLIEKE KERK: zo. 10 u.
Eucharistieviering.

Elk weekend zondag 10 uur. behalve
2e weekend In de maand, dan zater
dag 19.30 uur en zondag geen dienst.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za, 19 u.; zo.
10.30 u. Hoogmis.

TITUS BRANDSMAKAPEL: ZO. 9 u.
Hoogmis. 12 u.

ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H BONIFATIUS: za. 19 u.; ZO. 9.45 u..
11.30 u

DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron):
za. 19 u.; zo. 9 u.. 11 u.

BOSKOOP ST. JAN DE DOPER:
za 17.30 u. (de Stek). 19 u. (Kerk); zo.
10.30 uur.

HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis. 11.30 u.

HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER-
NARDUSKERK: zo. 10 u.

DEP. HET ANKER: za. 19 u.; ZO. 8.45
u.. 11.15 u.

HILLEGOM - ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen. 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: za. 19 u.; zo. 9.00 en
11 u.

HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.

KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering; zo. 10.00 u. Eucharis
tieviering met parochieel koor.
DEP. RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw
school): zo. 10.30 u. Euch. viering.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN-
-GELIST: za. 19 u.; zo. 10 u. (winter
tijd).

LANGERAAR H.H. AORIANUS: za.
19 u.. zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR-
OING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo.
.10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering.
LEIMUIDEN ST. JAN DE OOPER:
za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11.15
-4i. samenzang.

LISSE ST. AGATHA: za. 19 u.
.Euch. viering; zo. 10 u. Hoogmis (kin-
dernevendlenst); 11.30 u. H. Mis.
DEP POELPOLDER: za. 19 u. Euch.
viering; zo. 10.30 u. Euch. viering.
MARIAKERK: za. 19 u. H. Mis; zo. 9
u. Stille Mis. 10.30 u. Hoogmis.
H.H. ENGELBEWAARDERS (Beek
brug): za. 19 u.; zo. 10.30 u.
NIEUWKOOP O.L. VR. HEMEL
VAART: za. 19 u.; zo. 9 u., 10.45 u.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
u.; zo. 9 u.. 11 u.

NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV.: za. 19 u.; zo. 10 u.

NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge
zongen Mis.

NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u.
Hoogmis. 11.00 H. Mis.

NOORDWIJK AAN ZEE MARIA
TER ZEE: za. 19 u. Euch.vlering; zo.

ST. JOZEF: za. 19»u.. zo. 9 u.. 10.30

ÓEGSTGEEST ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9 u„ 10.30 u. Hoogmis.
OUDE ADE ST. BAVOKERK: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis. 10.30
u. H. Mis in Rijpwetering.

OUDE WETERING JAC. DE MEER
DERE: za. 19.00 uur. zo. 10.00 (win
tertijd) en 11.30 u. (zomertijd: 9.30 u.

ROELOFSARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 9 en 11

ST. PETRUS BANDEN: za. 19 u.; zo.
9.30 u. Hoogmis. 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9
u. Hoogmis, 10.30 u. Laatste H. Mis.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS:
za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u.
STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za.
19.30 u. Eucharistieviering met sa
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11 u.
Stille H. Mis.

VOORHOUT BARTHOLOMEUS-
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u.; zo. 11.30 u. (wintertijd).
H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u.
(wintertijd).

WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 9 en 11 u. Hoogmis (win
tertijd).

WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
DE GOEDE HERDER: za. 17 u.. zo.
10.30 u.

ST. JOZEF: za. 19 u.. zo. 9.30 en 11

WOUBRUGGE GOEDE HERDER:
za. 19 u.; zo. 10 u.

ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo.
9 u. Stille Mis, 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie
ring; afwisselende koren; zo. 10 u.
(wintertijd) met wisselende koren.
11.30 u. (wintertijd) met orgel en
Volkszang. (Zomertijd t/m 27-9).
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 9 jan. 19.30 uur H.
Mis met zang. zo. 9.30 u. Woord- en
Communieviering.

CHR. DIENAARKERK: za. geen H.
Mis; zo. 10 u. Hoogmis.

DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za.
19 u.; zo. 10.30 u.

predikbeurten

Proteetandse Kerkdiensten

STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hooglandse kerk: 10 u. ds. A. Dron-
kers; Oude Vest Kerk: 10 u. ds. L. C.
Rietveld. Marekerk: 9.45 u. ds. F. Bo
gaard; 12 u. Oec. studentendienst; 17
u. ds. G. H. Abma, Gouda. Maranat-
hakerk: 10 u. ds. R. J. Koolstra. Re
genboog: 9.30 u. ds. A. Alblas; 11.15
u. Mgr. R. Ph. Bër. R'dam (vormsel
viering). Bethlehemkerk: 10 u. ds. H.
Hortensius, Herv./Geref. dienst. Be
vrijdingskerk: 10 u. ds. K. J. Jansen.
Stevenshof: 10 u. ds. H. E. Schouten.
Eglese Wallone: 10.30 u. pasteur D.
Ribs. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds.
M. W. van Beinum. Dlaconessenhuls:
10.30 u. ds. H. B. van 't Hof. Jeugd-
kapeldiensten: Vredeskerk: 10 u. dhr.
W. de Vries.

STAD LEIDEN Gereformeerde en
andere kerken: Vredeskerk: 10 u. ds.
H. E. Schouten. Petrakerk: 10 u. ds.
H. Hortensius in de Bethlehemkerk.
Oude Vest: 10 u. ds. L. C. Rietveld.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kool
stra. Bevrijdingskerk: 10 u. ds. K. J.
Jansen; 17 u. ds. L. C. Rietveld. Be
jaardenhuis Groenhoven: 10 u. ds. A.
Verdoorn. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17
u. ds. G. C. den Hertog. Geref. Kerk
Vrljgem.: 10 u. Dienst des Woords; 17
u. ds. P. Houtman. Doopsgez./Rem.
Kerk: 10.30 u. ds. mw. Vow-Wie-
gaard. Bapt. Gem.: 10.15 u. ds. A. H.

Agtereek in de Petrakerk (Curagao-
straat). Evang. Luth. Kerk: 10.15 u.
Dienst des Woords. Nieuw Apost.
Kerk: Diensten 9.30 en 16 u. Evang.
Gemeenschap: 9 u. Evang. J. Faber;
10.30 u. Evang. A. Jansen. Leger des
Heils: 10 en 19 u. Samenkomsten.
Zevende-Dag-Adventisten: Zaterdag:
10 u. Bijbelstudie; 11 u. Eredienst.
Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10 u.
dhr. J. Zijlstra. Zendingsgroep „je-
reul": Samenkomst 17 u. Pinsterge
meente Oude Vest 13: 10 u. dhr. J.
Eikerbout.

AARLANDERVEEN Herv. Gemeen
te: 10 u. ds. G. Van Driel; 19 u. Zang-
dienst. Geref. Kerk: 10 u. ds. P. W.
van Wijngaarden; 18.30 u. ds. R.
Fernhout. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u.
Dienst des Woords; 18.30 u. ds. T. M.
Hofman.

TER AAR Herv. Gemeente: 9.30 u.
ds. A. Sterrenburg; 18.30 u. ds. P. J.
Stam. Geref. Kerk: 9.30 en 18.30 u.
ds. P. J. Ribberink, Rijnsburg.
ABBENES Herv. Gemeente: 9.30 u.
dhr. J. W. Hoffenaar; 19 u. Jeugd-

ALPHÊN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente. Opstandingskerk: 10 u. ds.
C. L. v.d. Broeck. Bodegraven; 18.30
u. ds. H. A. v.d. Pol. Boskoop. Ad-
ventskerk: 10 u. ds. J. Broeyer-Bo-
gers; 18.30 u. ds. Chr. J. Gall, Den
Haag. Kruiskerk: 10 u. ds. A. Jonk
man. Geref. Kerk. Maranathakerk: 10
u. drs. P. Wilschut; 18.30 u. ds. P. W.
van Wijngaarden. Salvatorikerk: 10 u.
dr. R. Fernhout, Alphen; 18.30 u. drs.
P. Wilschut. Baptistengemeente: 10 u.
ds. H. G. Koekkoek; 18.30 u. Ev. R.
Wijnenga. Leger des Heils: 10 en 19
u. Samenkomsten. Volle Evangelie
Gem.: 10 u. dhr. A. v.d. Hoorn.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten). Goede Herder: 10 u. Vic. H.
Allewijn; 17 u. ds. R. Nieuwenhuis. De
Bron: 9.15 u. ds. R. Nieuwenhuis;
10.30 u. ds. F. Moll; 18.30 u. ds. G.
Mulder. Ashramcollege: 10 u. ds. G.
Mulder. Herv. Gem. Sionskerk: 9.30
en 18.30 u. ds. J. Ouwendijk. Oud-
hoornseweg: 10 u. ds. H. J. ter Bals.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente.
Dorpskerk: 10 u. ds. R. J. v.d. Hoef;
18.30 u. ds. J. Wieman. Salvatorkerk:
10 u. ds. J. Seton, Assen; 18.30 u. ds.
R. J. v.d. Hoef. Bethlehemkerk: 10 u.
Prof. dr. C. Graafland. Gouda; 18.30
u. ds. P. Taselaar, Alphen. Geref.
kerk: 10 u. ds. D. H. Elderman; 18.30
u. Gezongen evangelieverkondiging
„Hosanna" (m.m.v. het Petra gospel
koor uit Leiden).

BOSKOOP Herv. Gemeente.
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol;
18.30 u. dr J. Haitsma. De Stek
(Herv./Geref.). 9.30 u. ds. W. A. Vlas
blom. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. C.
W. v.h. Hoff; 17 u. ds. W. Davidse.
Zevenhuizen. Chr. Gerf. Kerk: 9.30 en
17 u. ds. P. N. Ribbers.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
u. ds. J. Haeck. Hovenlaken; 18.30 u.
ds. H. Gaasbeek, Zevenhuizen,
Jeugdd. Gerf. Kerk: 10 u. ds. P. Huls
man; 17 u. ds. G. Snel. Rijnsburg.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds.
P. J. Mackaay.

DE KAAG Herv. Gem.: 10 u. dhr.
Koldewijn.

KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente. Nieuwe Kerk: 10 u. ds.
Ch. J. Sjollema; 18 u. ds. J. Vroegln-
deweij. Oude Kerk: 10 u. ds. W. Chr.
Hovius; 18 u. ds. CH. J. Sjollema,
jeugddienst. Ichtuskerk: 10 u. ds. J.
R. Volk; 15 u. ds. A. Christ, dienst ge
handicapten; 18 u. ds. A. Christ.
Pnielkerk: 9.30 u. ds. C. B. Schuur
man; 18 u. ds. H. Visser. Maranatha
kerk: 10 u. ds. H. Visser; 18 u. ds. J.
Bogaard. Kapel Overduin: 14.15 u.
ds. H. v.d. Beid. Geref. Kerk. Open
Hof: 9.30 u. ds. A. C. Kersten; 17 u.
ds. J. Van Breevoort. Triumphator: 10
u. ds. P. v.d. Horst, jeugddienst; 17 u.
ds. A. C. Kersten. Vredeskerk; 10 u.
ds. J. Van Breevoorl; 17 u. ds. P. v.d.
Horst. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u.
ds. D. Slagboom.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10 u. ds. P. Taselaar, Al
phen; 19 u. drs. M. v.d. Velden, Lei
den. Open-Deurdiensl in de Ger.
kerk. Geref. Kerk: 10 u. drs. W. A.
v.d. Lugt; 19 u. drs. M. v.d. Velden.
Open-deurdienst Ger. Kerk.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien
sten). Dorpskerk: 10 en 18.30 u. ds.
G. van Loenen. Hoofdstraat: 10 u. ds.
Tj. Doesburg. Scheppingskerk: 9 en
10.30 u. ds. J. J. v.d. Born.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. A. Schilt. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. H. Bade, Alphen; 19 u. ds. M. J.
Wattel. Hoofddorp.

LISSE Herv. Gemeente. Dorps
kerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft; 19 u.
Jeuddienst. Pauluskerk: 10 u. ds. B.
C. de Gelder. Bevest. Lidmaten. Ge
ref. Kerk: 10 u. ds. N. Korenhoff,
Heemstede; 19 u. Jeugddienst. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 16.30 u. ds. J. van
Dijken. Geref. Gem.: 10 en 16 u. ds.
A. M. den Boer. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 10 u. Kand. J. van Es.
Rljssenhout; 19 u. ds. A. W. Vos.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. G. van Doorn; 18.30 u. ds. E. M.
Pannekoek. Amerongen. Geref. Kerk:
9.30 u. ds. P. Baane; 17 u. geen.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. D. Driebergen. Katwijk; 18.30 u.
Jeugddienst.

NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. ds. H. van Niel, Rijnsburg; 19 u. ds.
J. Th. W. Quack. Berkel. Geref. Kerk:
9.30 u. ds. G. Rang; 16.30 u. ds. N.
Wijngaarden. Chr. Geref. kerk: 9.30
en 16 30 u. Dienst des Woords.
NOORDWIJK Herv. Gemeente.
Grote Kerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee. H.
A.; 17 u. dr. S. Meljers. Leiden; 19 u.
ds. J. J Kuiper. Kerk aan Zee: 10 u.
ds. G. J. Ruitenburg. De Rank: 10 u.
ds. J. de Vreugd. A'foorl. Gerf. Kerk.
Hoofdstraat (Buurtkerk): 10 u. ds. J.
J. Kuiper; 17 u. ds. G. J. Ruitenburg.
Vinkenlaan: 10 u. ds. H. A. Speelman.
Urk. Sole Mio: 9 u. ds. W. v.d. Lee.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10 u. Jeugddienst; De Zilk: 10 u. ds.
A. v.d. Mey. H. A.

ÓEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten). Endegeest: 10 u. Pater J. W. M.
Boshouwers. Mauritskerk: 10 u. ds. S.
Oegema. Groene Kerkje: 10 u. ds. J.
J. Kooman, Oec. dienst m.m.v. R.K.
Dameskoor, Bediening H. D. Paulus
kerk: 10 u. ds. R. E. da costa. Ge
meentecentrum: 10.30 u. Prof. dr.
Sperna Weiland. R'dam; 19 u. dhr. W.
J. Schot. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u.
ds. M. W. van Beinum. Genootschap
der Vrienden (Quakers): Alleen 1e
zondag v.d. maand dienst om 10.30
u. Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 16 u. ds.

G. de Lange.

OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des
Woords. Geref. Kerk: 10.30 u. Dienst
in Herv. Kerk; 17 u. ds. G. Zijl In de
„Spreng". Remonstrantse Gem.:

RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. ds. H. Groenendijk, Scheve-
ningen; 19 u. ds. W. A. Vlasblom.
Boskoop.

RIJNSBURG Herv. Gemeente.
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaling.
Openb. Bel.; 17 u. ds. Wagter. Bethel-
kerk: 9.30 u. ds. A. Ghrist. Katwijk.
Geref. Kerk. Petrakerk: 9.30 u. ds.
Snel; 17 u. ds. C. v.d. Velden, Haar
lem. Immanuelkerk: 9 en 10.30 u. ds.

H. W. Wlerda, Zaamdam; 17 u. ds.
Cziria. jeugddienst. Maranathakerk:
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W.
van Sorge.

SASSENHEIM Herv. Gem.: 9 en
10.30 u. dhr. v. Blitterswijk, Leiden;
19 u. ds. Germans. Geref. Kerk: 10 u.
ds. W. Baas; 19 u. dhr. J. W. Hoffe
naar In Herv. kerk. Chr. Geref. Kerk:
10 en 17 u. ds. E. E. Slofstra, Noord-
wijk. Ned. Prot. Bond Sassenheirn/
Lisse: 10.30 u. dhr. H. W. Kuiper.

VALKENBURG Z.-H. Herv. Gem.:
10 u. Dr. C. Vermeulen; 18.30 u. ds.
E. Tijgelaar, Zeist. Geref. Kerk: 9.30

u. dhr. D. J. Brouwer, Katwijk; 18.30
u. ds. L. C. Rietveld. Leiden.
VOORHOUT Herv./Geref. Kerk: 10
u. ds. C. J. de Jong.

VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 u.
ds. f W. Blanken; 19 u. ds. G. de
Zeeuw in Ger. kerk. Geref. Kerk: 10 u.
ds. J. D. A. de Zwart; 19 u. ds. G. de
Zeeuw. „Ontmoeting" (Herv./Geref.):
10 u. ds. G. de Zeeuw.

WARMOND Herv. Gem.: 10 u. ds.
J. Muis. H. A.

WASSENAAR Herv. Gemeente.
Dorpskerk: 10 u. Mw. ds. I. C. Visser-
Schroot. Wassenaar; 16.30 u. Kand.
C. N. van Dis. Kievietkerk, Samen-op-
wegdiensten: 10 u. Mw. ds. M. W. M.
Janse de Jonge. Messiaskerk: 10 u.
ds. W. Van Waasbergen. Dorpscen
trum: 9.30 u. dr. C. A. Tukker, Epe.
Geref. Kerk. Zijllaankerk: 10 en 19 u.
ds. J. R. Zijlstra, A'dam. Kievietkerk,
Samen-op-wegdiensten: 10 u. Mw. M.
W. M. Janse de Jonge. Ned. Prot.
Bond: 10.30 u. Bezinnlngssamen-

WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. C. A. van 't Hof; 18.30 u. Kand. A.
Lagendijk. Leiden, jeugdd. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. M. G. Veenstra, Lei
den; 18.30 u. ds. T. de Boer, Hoofd
dorp. Ned. Prot. Bond: geen.
ZEVENHOVEN herv. Gem.: 9.30 u.
Dienst des Woords. Geref. Kerk: 9.30
u. ds. G. J. Terlaak, Alphen; 19 u. ds.
G. Rang, Nw. Vennep. H.A.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u.
ds. J. Voordouw, 's Gravenzande;
18.30 u. ds. T. A. Eijsenga. Geref.
Kerk: 10 u. dr. S. de Jong. Woerden;
18.30 u. ds. J. van Wallinga, L'dorp.

lenstverlening

ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan.
Janssen. Zwijnenburg, Meyer, R. van
Leeuwen. Verhage, Groeneveld en De
Ruiter: za. dr. Janssen, tel. 155010 en
zo. dr. Van Leeuwen, tel. 218661.
Groep 2: Bergmeyer, Pieterse. Van
Gent. Taytelbaum. Van Luyk, Klaas-
sen, Rus, Kruis en E. de Lange: za.
dr. De Lange, tel. 212025 en zo. dr.
Nering Bögel, tel. 124403. Groep 3:
Pleiter. J. van Leeuwen, Smit. W. de
Bruijne. J. de Bruijne, Stolk, Jürgens,
Fogelberg en Muysenbergh: za. dr.
Jürgens. tel. 125820 en zo. dr. Cro-
bach, tel. 213964. Groep 4: Van
Wingerden, Lahr. Van Rijn. Bénit.
Nieuwenhuis. Roos, Boer, Van de
Waardt, Arnou, J. Zaaijer en R. Zaaij-
er: za. dr. Zaaijer. tel. 316008 en zo.
dr. Van Rijn. tel. 314349. Groep 5:
Schaefer, Jasperse, Crul, Kooyman.
De Jong, Prince. Reinders, D. Ham-
merstein en A. Hammerstein: za. dr.
Reinders. tel. 760947 en zo. dr. De
Jong, tel. 123752. Oegstgeest: van
af za. 8.00 uur: dr. Van der Steenho
ven, tel. 177461. Spreekuur za. en zo.
11.30-12.30. Kaag - Abbenes -
Nieuw Vennep: tel. [phone].
Leiderdorp: za. en zo. dr. Ouwerkerk.
tel. 891037. Spreekuur van 12.30 tot
13.00. Voorschoten: za. dr. Platteel,
tel. [phone] en zo. dr. Schotanus,
tel. [phone]. Warmond - Voor
hout: za. en zo. dr. Walenkamp.
01711-10030. Noordwfjk: Groeps-
praktijk tel. 19300. Katwijk aan
Zee: dr. Dijk. tel. 12336. Katwijk -
Rijnsburg - Valkenburg: dr. Verhage,
tel. 21818. Sassenheirn: dr. Van
Riet, tel. 11777. Alkomade - Rijnsa-
terwoude: dr. Van Dongen, tel.
01713-4044. Roelofarendaveen
Praktijk Saeys/van Mierlo/Roelen-
/Brock: dr. Roeien en dr. Brock, tel.
01713-2329. Alphen: groep 1, za.
dr. Hertzberger, tel. 73264 en zo. dr.
Wijnmaalen. tel. 72079. Groep 2. za.
dr. Van Engelen, tel. 21915 en zo. dr.
Plag, tel. 43869. groep 3, za. dr. Var-

Zandstra, tel. [phone].
koop - Noorden: dr. Essens, tel.
01724-8482, op za. en zo. voor drin
gende zaken spreekuur tussen 11.00
en 11.30 en tussen 17.00 en 17.30
uur. Hillegom: dr. Van 't Westeinde,
tel. 15T71.

TANDARTSEN Lalden Leider
dorp - Oegstgeest Warmond: dr.

Tijdhof. tel. [phone]. za en zo
spreekuur om 13.00 uur. Zoeter-
woude: dr. Freeke, tel. 071-
414547/410950. Alkemade Lei-
muiden: eigen tandarts bellen voor
15.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel. 974491. Bollen
streek: dr. Hoek, tel. [phone].
APOTHEKEN Leiden Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Aloë, Levendaal 161, Lelden,
tel. [phone] en apotheek Beker.
Lijtweg 4, Oegstgeest. tel. 071-
155482. Alkemade: Apotheek Alke
made, open: zat 12-13. 17.30-18 u.
zon feestdagen 12.30-13 en 17.30-
18 u. Noord wijk - Katwijk - Rijns
burg: Katwijkse apotheek. Prince-
straat 3, Katwijk, tel. [phone].
Leidschendam: Apotheek Mariahoe-
ve. Het Kleine Loo 356. Den Haag.
tel. 476031. Noordwijkerhout: za
geopend van 9-13. u. en van 17-18 u.
en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoe-
drecepten tel. 3511 of dienstbel. e
Sassenheirn: 02522-10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk Voor
hout: tel. [phone]. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum, tel. [phone]. Hille
gom: Opgave via het antwoordappa
raat. tel. [phone]. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest Kruisvereniging,
tel. [phone].

DIERENARTSEN Leiden: dr. Kos
ter. tel. [phone] en dr. Muurting,
tel [phone]. Voorschoten -
Leidschendam: dr. Koster en mevr.
Koster-Stoker, tel. [phone].
Bollenstreek: dr. Verschueren, tel.
01719-15305. Katwijk: Opgave via
het antwoordapparaat, op zaterdag
tussen 11.00 - 12.00 uur spreekuur
bij dr. Snel. Sassenheirn: dr. Ver
schueren, tel. [phone]. Leider
dorp: Dr. Muurling, tel. [phone].
KLACHTENMELDPUNT Ambulante
Psychotherapie Zuid-Holland Noord.
Spreekuur donderdag 18.00-19.00
uut. Tel. [phone].
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huis).

De Geneeskundige Dienst Leiden Is
verhuisd van de Roodenburgerstraat
in Leiden naar de Cronestelnkade
18a in Leiden.

VERENIGING BESCHERMING ON
GEBOREN KIND Hulpverlening bij
ongewenste zwangerschap voor moe
der en kind. Bel tel. [phone], 071-
142201 of 033-620244. Het laatste
nummer is dag en nacht bereikbaar.
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.

Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sporl-Medisch Adviescen

trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuls. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdellng: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00, babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18.30 u.

CENTRALE REGISTRATIE KINDER
OPVANG (Koornbrugsteeg 2, 2311
EK Leiden, tel 254810.) Informatie
over en aanmelden voor kinderop
vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr
dag 9-12.

ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071-
120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00
en do. 18.80-20.30.

LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau. Ketelboeters-
steeg 10. tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30. afdeling vrouw:
vr. 10-12.

SOS Telefonische Hulpdienst Lei
den e.o. Voor een gesprek van
mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en
nacht bereikbaar. Telefoonnummer
achterop de telefoongids (071-
125202).

BUREAU VOOR RECHTSHULP

Herengracht 50. tel. 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo.
13.30-16.00 u.; do, 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Leiden.
Leiderdorp. Oegstgeest. Rijnsburg.
Valkenburg. Voorschoten. Warmond

en Zoeterwoude. Tel. 071-1!|
BURGERRAADSUEDEN

brugsteeg 2. tel. 143171 (ll
ren). Spreekuren ma., di,
11.00-12.00 u.. do. 18.30-2(
GEZINSVERZORGING
gezinsverzorging Leiden,
hulp voor bejaarden en I
zieken en
brandtstraat "l
vr. 9.00-10.00 i
KINDER- EN J

Dagelijks

20.00 uur.

120611.

MAATSCHAPPELIJK WERK - !f"

ting Maatschappelijk Werk, f.j,

Sracht 1b, spreekuur ma. I
.00-10.00 en volgens afspngjjJ
142144. Gezondheidscentrurr. M
wijk. spreekuur ma. 11.00-1 Mi
do. 14.00-15.00, tel. 212195.
heidscentrum Stevenshof, s K
do. 10.00-11.00, tel. 311506 Jv".,
Noord: Herensingel 53. si
ma. t/m vr. 9.00-10.00. tel.) '5"
Sector Zuid: Morsweg 83, si p
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en vo|
spraak, tel. 316167.

Algemeen Maatschappelijk I
geval van directe nood jP
's nachts en in het weekeind!
baar onder nummer: 06-8211
MELDLIJN AGRESSIE EN D#
NATIE HOMOSEXUALITEITI
221008. zo. 20-24. *fn

RAAD VAN ARBEID Hogd ,v
306, Leiden, tel [phone].!^
geopend ma. t/m vr. 9-12 u.l
Telefonische informatie over rto_
bijslag: 8-12 u.

SOCIALE RAADSVROUW Ïïf"
SCHOTEN Spreekuren: ml
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.3'
seweg 33. Voorschoten. Tel.T
SP HULP- EN INFORMATT

Groenesteeg 33, Leiden. 1
134640 of 071-144600. Hulp£
matie op medisch, juridisch ef"
gebied, werk, sociale verzeil
huurkwesties. Spreekuur:
derdag van 20.00-21.00 u
STICHTING VRIJWILLIGER) Zon
TRALE Pallasstraat 1, Alp dau
den Rijn. Tel. [phone]. rie.
ding en opvang van mensenl Osh
welke reden dan ook, tijde]' ko
nodig hebben. Bovendien w
matie verstrekt over andere if Mee
heden van hulpverlening
reikbaarheid daarvan.

VRIJWILLIGERS CENTRALE' Mar

gegracht 246a. Leiden. Tel.j Exti
Dagelijks bereikbaar van 9.j Het
u. voor informatie over vriji tairr
werk en cursussen of een p6 seui
gesprek. Hen

WERKENDE JONGEREN 4-23 1
ten- en informatieuur Elke I tror
avond van 17.00 tot 20.00 i met
kantoor Koppenhinksteeg 2J den
Tel. [phone].

Borstvoeding Begeleldirf
Leiden. Telefonische hulpdie]
praktische hulp en Inform
170083. 215332 of 312556.