Doodvonnis Willy Darden
uitgevoerd na zes keer uitstel
My Lai: de wraak op de
Kostbare keramische schat voor Sicilië
binnenland/buitenland"
„Hier meer vrouwen in
hoge functies dan bij ons"
£eidM<2owiant
WOENSDAG 16 MAART 1988 PAGIN
Dood verklaarde
Belg springlevend
DOUR Er is meer tussen hemel en
aarde dan wij weten, zei Shakespeare in
zijn Hamlet. De 33-jarige Belg Michel De-
lepine zal er van mee kunnen praten als
hij binnenkort de afdeling intensive care
in een ziekenhuis te Warquignies af mag.
Twee artsen verklaarden hem nog geen
week geleden dood en een begrafenison
dernemer stond al aan zijn bed gereed
om hem mee te nemen. De verpleegster
die de man moest afleggen constateerde
echter dat hij nog lichtjes ademhaalde. In
het ziekenhuis kreeg Michel zuurstof en
werd het hart gereanimeerd. Hij is sterk
aan de beterende hand en heeft gisteren
„weer een hapje gegeten.
Jongen (11) schiet
inbrekers dood
SWITZER Een 11-jarige Ameri
kaanse jongen die alleen thuis was,
heeft twee inbrekers doodgeschoten
die probeerden er met een videore
corder vandoor te gaan. De jongen
hoorde de mannen binnenkomen
toen hij in de slaapkamer van zijn
ouders tv zat te kijken. Eerst wilde
hij ontsnappen uit het badkamer-
raam, maar hij zag een auto in de
achtertuin staan. Daarop ging hij
naar zijn eigen kamer en trok het ge
weer uit de kast dat hij van zijn va
der had gekregen. Vanaf de overloop
schoot hij driemaal op de mannen,
die beide om het leven kwamen.
LONDEN Zeearcheologen van de
universiteit van Oxford in Engeland
hebben ten noorden van Sicilië in
water van 30 meter diep het wrak
van een 2.400 jaar oud Grieks
vrachtschip gevonden aan boord
waarvan zich een kostbare schat
aan keramiek bevindt. Volgens de
archeologen gaat het hier om een
van de belangrijkste vondsten van
de eeuw.
Het schip ligt in de buurt van het eiland
Panarea in de onderwaterkrater van
een vulkaan die nog werkt. Aan boord
bevinden zich waardevolle koppen,
schalen, kruiken, lampen en andere
kunstvoorwerpen. De duiker die een
eerste blik op het wrak wierp, om
schreef het toneel als volgt: „Het is alsof
de goden zich aan tafel hadden gezet,
plotseling om de een of andere reden
opsprongen en in hun haast alle tafels
en gerei omvergooiden".
Het schip is waarschijnlijk afkomstig uit
de „klassieke periode'die met de
grondlegging van de democratie in
Athene begon en met de dood van
Alexander de Grote eindigde. De kera-
miekprodukten stammen uit de periode
tussen de late vijfde en de tweede helft
van de vierde eeuw voor Christus. Tot
nu toe had men in de jaren zestig alleen
een wrak met kruiken uit deze periode
gevonden voor de kust van Cyprus.
De opgravingen zijn lange tijd geheim
gehouden om plundering te voorkomen.
Maar de archeologen achten het on
danks dat mogelijk dat misschien wel
honderden zwartgeglazuurde voorwer
pen zijn gestolen. Het terrein van de op
gravingen wordt nu door de Italiaanse
kustwacht en marine bewaakt.
Het zal overigens nog een hele
worden de schat te bergen. Het
wordt volgens de duikers ernstij J
moeilijkt door de vulkaanactivite erk
een gestage stroom zwavelzuurgas er
krater van de onderwatervulkaai hot<
zwaveluitstoot heeft delen van de trov
plaats bedekt met een harde vul A-l
sche korst. Talrijke kunstvoorwi erdc
heeft men moeten uithakken. Ai
delen van het wrak zijn bedekt
vulkaanmodder. Alle opgegraven yWI
werpen zullen in het museum van
ri worden ondergebracht.
STARKE De' zwarte
1 Amerikaan Willie Darden
J (54) is gisteren in de
staatsgevangenis van Flo
rida op de elektrische
stoel terechtgesteld. Een
internationale campagne
j om zijn leven te redden
mocht niet baten. Het ini-
Biatief daartoe was uitge
gaan van Amnesty Inter
national, die onder ande
ren werd gesteund door
paus Johannes Paulus, de
Russische Nobelprijswin
naar Andrej Sacharov en
de Nederlandse Hervorm
de Kerk. Volgens hen was
Darden het slachtoffer
van racistische vooroorde
len.
Darden was in september 1973
-^er dood veroordeeld wegens
-^het doodschieten van een
-blanke zakenman. Zelf heeft
-bij altijd volgehouden onschul
dig te zijn. In de afgelopen
veertien jaar is tot zes keer toe
-de terechtstelling op het laat
ste moment uitgesteld. Zijn da-
gen waren echter geteld toen
vorige week het federale Op
perste Gerechtshof en het
hooggerechtshof van Florida
een zevende verzoek om uit
stel verwierpen.
Sinds Dardens veroordeling
waren er twee getuigen, een
dominee en een huisvrouw,
die hem vrijpleitten van de
moord. Zij zouden hem gezien
bij zijn kapotte auto op het
moment dat de blanke zaken
man werd vermoord. Maar het
openbare ministerie zou weer
over andere bewijzen beschik
ken dat de moord later plaats
vond dan het tijdstip waarop
de getuigen hem hebben ge
zien, hetgeen de geldigheid
van hun getuigeverklaring
aantast.
Darden is de 96ste gevangene
die in de VS is terechtgesteld
sinds het federale hoogge
rechtshof in 1976 het verbod
op de doodstraf introk. Nie
mand van hen had zo lang als
Darden in de dodencel geze
ten. Eerder op de dag werd in
de gevangenis in Angola in de
staat Louisiana Wayne Felde,
een Vietnam-veteraan, geëlek-
trocuteerd, die de doodstraf
had gekregen wegens moord
op een politieman in 1978.
In het geval van Darden we
zen in eerste instantie twee fe
derale rechtbanken en later
ook het federale hooggerechts
hof, met vijf tegen drie stern-
Opname van Willie Jasper Darden tijdens het televisie-interview
maandag, vanuit zijn dodencel.
FOTO: AP
maandag nog voor de Ameri
kaanse televisie. „Ik zal mijn
onschuld en mijn waardigheid
tot in mijn graf volhouden".
Zijn enige hoop was dat de
Amerikanen zouden inzien
hoe „barbaars, racistisch en
onrechtvaardig" de doodstraf
is. Hij kondigde aan dat hij
men, diens zevende verzoek
om uitstel van executie af. De
drie opperrechters William
Brennan, Thurgood Marshall
en Harry Blackmun, stemden
voor omdat zij er niet van
overtuigd waren dat Darden
een eerlijk proces heeft gehad.
De 54-jarige Darden verscheen
zelfs ^op de elektrische stoel
zijn onschuld zou volhouden.
Hetgeen gebeurde.
Darden verweet vooral de
openbare aanklager in zijn
proces, waarbij de jury alleen
blanken telde, van racisme.
Ray McNeill omschreef Dar
den destijds als „een beest" die
alleen aan een riemband uit
zijn cel zou mogen worden
vrijgelaten. Daarnaast klaagde
Darden erover dat de hem toe
gewezen advocaten amper
voor hem optraden.
In het kader van de interna
tionale solidariteitscampagne
werd vorige week een petitie
met 10.0000 handtekeningen
uit Nederland aangeboden aan
gouverneur Bob Martinez van
Florida. De Democratische
presidentskandidaat Jesse
Jackson, die maandag vergeefs
probeerde Darden te bellen,
zei dat zijn geval een voor
beeld van onrechtvaardigheid
was en aantoonde hoezeer ge
lijke mogelijkheden aan zwar
ten, zelfs in de dood, worden
ontzegd.
Darden werd gisteren geboeid
naar de executieruimte ge
bracht. Ogenschijnlijk vrij on
bewogen liet hij zich daar
vastmaken aan de stoel. Hij
keek daarna op in de richting
Gezagsdragers in de hele wereld tekenden protest aan tegen de
terechtstelling van Darden, maar ook gewone burgers zoals Hei-
ke Amelung en haar vriend Scott Weinstein die postten bij de
staatsgevangenis in Florida.
FOTO: AP
de dodencel. Zijn laatste
woorden voor de executie wa
ren dat hij een zuiver geweten
had en onschuldig was aan de
hem ten laste gelegde moord.
van enkele getuigen, die van
uit een andere ruimte toeke
ken. Hij knipoogde en lachte
naar de dominee die de laatste
nacht met hem doorbracht in
Leider „ChaoiP
Computer CU
voor rechter
iai
PARIJS De 26-jarigej
duitser Steffen WernerjL7"f
van de leiders van de
Computer Club, komt va
voor de rechter in Pari
werd maandag bij aankoi
Frankrijk gearresteerd.' l
nery wordt ervan beschi
de computer-geheugen
hebben gekraakt van
meer de NASA, het Eui
Centrum voor Kernonde
(CERN) en het Frans I
naai Instituut voor Ruim
dies (CNES). Het „kr
van computers is in Frai
een misdrijf. In de
Bondsrepubliek is di
nog niet het geval.
Verschillenc [j
schoenen
geen jurylid
LOS ANGELES Een.;
die verschillende schi
droeg mocht gisteren T'j
deel uitmaken van een ji u
Los Angeles. De man, diü
zwart/grijze en een h
schoen aanhad, meldde '1
voor een selectie van ji|
den in een rechtzaak.
aanklager Gordon Gree
vroeg uitsluiting van de
aan. Hij zei dat een asp
jurylid met verschil
schoenen „een non-confo
zou kunnen zijn die ziel
gelijk niet aan de orde vi
hof zal houden". De re
willigde het verzoek in.
TROUKJE SANTING, NEDERLANDSE IN TURKIJE
I HOOGEVEEN Froukje
i, Santing, zoals ze zich ook
na haar huwelijk met Is
mail Atay blijft noemen,
woont en werkt sinds 1982
als free-lance journaliste
in Turkije. Zes jaar gele
den besloot haar vriend
en huidige echtgenoot een
zaak op te bouwen in Tur
kije en zij ging mee.
Ter plaatse ging ze enthousiast
aan de slag: las veel boeken,
maakte interviews met vrou-
wen en sprak met weten
schappers. Tijdens haar na
speuringen groeide haar inte
resse, omdat de positie van de
•Turkse vrouw ook haar eigen
positie was geworden. En uit
al die ervaringen, groeide van
lieverlee het boek „Die vrouw,
i' dat ben ik". Een goede titel,
aldus Froukje Santing, omdat
iv het aangeeft dat er een grote
verscheidenheid schuilgaat
achter „die vrouw". Want ze
heeft al vaak geconstateerd
dat Nederlanders een verte-
i kend beeld hebben van de
Turkse vrouwen.
Het zijn zeker niet allemaal
vrouwen op het platteland, die
.gekleed in harembroeken ge
bukt gaan onder de mannelij-
ke overheersing. „Dat beeld
wordt vooral gevormd door de
.Turken die naar Nederland
l!„zijn gekomen. Die zijn heel
vaak afkomstig van het arme
'platteland. Maar in Turkije
vind je bijvoorbeeld procen-
Itueel meer vrouwen in lei
dinggevende functies dan bij
ons. Die werksituatie belicht
ik ook in mijn boek".
Het manuscript bleef lang in
een bureaulade liggen. Totdat
Annie van der Meer, die een
onderwijsproject voor Turkse
meisjes in Rotterdam leidt, op
bezoek kwam. Na enkele uren
lezen vertrok zij weer, met een
fotokopie van de tekst onder
haar arm, richting Rotterdam.
Omdat gewone uitgevers niet
veel belangstelling koesterden
voor het onderwerp, wist Van
der Meer het ministerie van
WVC en de gemeente Rotter
dam te interesseren. Hier en
daar werden de nodige finan
ciën bij elkaar gehaald en
daarmee kon het boek in het
Turks worden vertaald.
Schellen
„Die vertaling is erg belang
rijk", vindt Froukje. „Turkse
meisjes die in Nederland zijn
geboren, de tweede generatie
dus, weten ook niet meer wat
er zich allemaal in Turkije af
speelt. Het wordt nu ook voor
die groep toegankelijk. Het is
heel belangrijk dat die meisjes
iets aan hun positie doen,
vooral door onderwijs te vol
gen. Ze hebben immers ook
een goede basis nodig. Die is er
heel vaak niet, vaak spreken
ze zowel gebrekkig Neder
lands als Turks. Emancipatie is
ook hard nodig. Dat Turkse
vrouwen vaak werken als ze
in Nederland zijn is vooral ge
richt op het doel van geld ver
dienen, het gebeurt niet uit
emancipatoire overwegingen".
Overigens merkt Froukje San
ting wel dat de belangstelling
voor Turkije in Nederland
groeit. Al was het maar omdat
het steeds meer in trek komt
als vakantieland. Zelf woont
ze aan de westkust, het vakan-
tiegebied bij uitstek. Heel wat
landgenoten zijn daar de
schellen van de ogen gevallen;
merkten dat Turkije niet één
groot achtergebleven gebied is
maar ook moderne, cosmopoli-
tische steden kent. Zeker nu
de verstandhouding met Grie
kenland beter wordt, zal Tur
kije meer aansluiting vinden
bij het westen.
„Dat betekent niet dat alles
ook westers wordt", weet ook
Froukje. „Het blijft natuurlijk
een islamitisch land, al zijn
kerk en staat duidelijk ge
scheiden. Een heel groot ver
schil is de wetgeving. In Ne
derland loopt die achter de pu
blieke opinie en de maatschap
pelijke discussie aan. In Tur
kije is het net andersom. Daar
hebben vrouwen wettelijk wel
rechten, maar de maatschappij
accepteert dat nauwelijks. De
vrouw zal haar rechten
moeten bevechten". Hoe dat
gebeurt is in haar boek te le
zen, dat overigens ook aan
dacht schenkt aan de positie
van Turkse vrouwen en meis
jes in Nederland en alles wat
met remigratie samenhangt.
PIETER TAFFIJN
Die vrouw, dat ben ik.
Froukje Santing. 103 pag.
10,- gulden.
BOSTON 's Ochtends
om 7:22 uur op woensdag
16 maart 1968 stegen heli
kopters op met aan boord
infanteristen van de
Charlie Company, gewa
pend met geweren en
zinnend op wraak. De
soldaten waren op weg
naar My Lai, de naam
van een klein dorp dat
echter een grote beteke
nis kreeg in de Vietnam-
oorlog: My Lai werd een
synoniem voor schaamte
en het verdoezelen van
grove fouten.
Twee minuten nadat de heli
kopters waren opgestegen be
stookte Amerikaanse artillerie
het dorp in het wilde weg om
de infanteristen dekking te
verschaffen, terwijl vanuit de
lucht het gebied werd bescho
ten met raketten en machine
geweren. In de rijstvelden do
ken landarbeiders weg achter
wallen en in kuilen voor het
denderende artillerievuur, de
fluitende raketten en de on
ophoudelijke salvo's uit de
machinegeweren. Andere
dorpelingen vluchtten in klei
ne schuilputjes die ze gegra
ven hadden voor hun hutten.
Om 7:30 uur landden de eer
ste troepen. De lucht was al
bezwangerd met dikke rook
die opsteeg uit de brandende
hutten. De meeste soldaten
dachten aan niets anders dan
wraak voor de Amerikaanse
slachtoffers van booby traps,
mijnen en scherpschutters
van de Viet Cong. Later zou
Gregory Olson in een getuige
verklaring zeggen: „De stem
ming van alle mannen, al
thans de meerderheid, was,
laat ik zeggen, wraaklustig.
Zij allen voelden zich rot om
dat we nogal wat maten had
den verloren in My Lai."
Schuilbunkers
„De mannen hadden het ero
ver om alles wat bewoog neer
te schieten. Iedereen wist wat
we gingen doen," zei Robert
Pendleton, een andere soldaat
die zijn bijdrage had geleverd
i het bloedbad van My Lai.
Doelwit was het 48ste bataljon
plaatselijke strijdkrachten van
de Viet Cong. Uit geheime
verkenningen was gebleken
dat het om zo'n 250 soldaten
ging die vanuit hun schuil
plaats de provinciehoofdstad
Quang Ngai, tien kilometer
verderop, bedreigden.
De commandant van de Char
lie Compagnie, kapitein Er-
nest L.'Medina, had zijn troe
pen laten weten dat de dorp
bewoners al op weg zouden
zijn naar de markt van Quang
Ngai als de aanval zou begin
nen. Maar dat bleek niet het
geval. Het 1ste peloton van de
Charlie Compagnie werd aan
gevoerd door luitenant Willi
am L. Calley jr. Hij en zijn
soldaten stormden My Lai
binnen en schoten op ieder
een die hen voor de voeten
kwam, vluchtende kinderen,
vrouwen en mannen. Ze gooi
den granaten in huizen en
schuilbunkers en richtten een
ware slachting aan.
Vele jaren later vertelt Pham
Thi Trinh, destijds een 10-ja-
rig schoolmeisje: „We hoorden
de Amerikaanse soldaten. De
mensen die zich hadden ver
scholen kwamen tevoorschijn,
zoals altijd gebeurde als er
Amerikaanse soldaten kwa
men." Haar familie en vier
buren moesten zich voor het
huis opstellen. Zelf had Pham
zich verstopt in een slaapka
mer. „Eerst schoten ze drie
koeien dood. Toen knielden
ze neer en werd mijn familie
neergeschoten. Mensen pro
beerden weg te vluchten.
Mijn ouders, zes broers en
zusters, grootmoeder en een
oom en tante werden ver
moord."
Plaquette
Vroeg in de middag verliet de
Charlie Company My Lai. Op
zijn minst 175 tot 200 Vietna-
mezen waren vermoord, aldus
het officiële onderzoeksrap
port dat in 1970 verscheen.
Onder leiding van wijlen lui
tenant-generaal William
Peers had het leger zelf een
onderzoek ingesteld.
„Uit de bewijsvoering blijkt
dat slechts drie of vier slacht
offers Vietcongsoldaten wa
ren, hoewel zonder twijfel
mag worden vastgesteld dat
er veel actieve Viet Cong-
aanhangers en sympathisan
ten onder de burgerslachtof
fers waren," zo probeerde het
rapport het bloedbad nog
enigszins te vergoelijken.
Uit andere schattingen blijkt
echter dat er zeker 400 bur
gers in volstrekte willekeur
werden gedood. In My Lai
zelf staat een plaquette opge
steld waarop de namen prij
ken van 504 mannen, vrou
wen en kinderen die volgens
de Vietnamezen het leven
hebben verloren in het bloed
bad. Het enige Amerikaanse
slachtoffer was een soldaat
die gewond raakte door de te
rugslag van zijn geweer.
In het Peers-rapport werd
Calley aangewezen als de cen
trale figuur. Hij was het die
de mannen in zijn peloton
aanvoerde en aanwijzingen
gaf toen ze systematisch de
burgers in en rond My Lai
doodden. Hij schoot zelf ook
een aantal burgers neer. Te
gen de aanvoerder van het
2de peloton, luitenant Steven
Brooks, werd een wat nauw
keuriger beschuldiging inge
bracht. Hij en zijn mannen
zouden welbewust zestig tot
zeventig burgers hebben ver
moord.
Brooks was een van de vier
officieren in My Lai die in de
daaropvolgende maanden el
ders in Vietnam sneuvelden.
„Hij keek toe, deed niets om
de slachting te voorkomen en
maakte geen verslag van de
verschillende verkrachtingen
Een soldaat loopt langs een slachtoffer, dat dodelijk werd getroffen in een vuurgevecht.
door zijn manschappen J|e
aldus het Peers-rapport. Sc cP1
mige Vietnamezen krej
echter hulp uit onverwac i:
hoek. Hugh Thompson,
helikopterpiloot, had zrer'
twaalf tot zestien Vietnar Pei
zen in een bunker zien zit [r 1
en evacueerde hen.
deu
Communisme *n
Het duurde een jaar voor &ei
de buitenwereld iets vern
van My Lai. Tijdens het c
derzoek van Peers werden r.
officieren, van generaals i
dienstplichtigen, gehoord
dat zij het bloedbad in
doofpot hadden willen sti^]
pen. De aanleiding voor 1 i
onderzoek was een brief j uH
Vietnam-veteraan Ron Ride
hour op 29 maart 1969 stuuip"
aan verscheidene Congres f.a
den en hoge militairen.
maakte in die brief gew
van uitspraken van soldatir
uit de Charlie Compagnie1
er iets „heel naars was
beurd in My Lai en vroeg jVo'
een openbaar onderzoek. '3ret
Acht maanden later, op 24 i lS1^
vember 1969, moest Call;'
voor de krijgsraad verscl
nen op beschuldiging i13e 1
moord met voorbedachtaar
rade op 109 Vietnamezilm
Calley was de zondebok en n0€
was zich daar terdege van 1 ®.uc
wust. In zijn slotwoord rei
verdediging zei Calley: „i
ik een misdaad heb bega c
dan is het de misdaad dat
mijn waarden verkeerd h
beoordeeld. Blijkbaar heb' J§
de levens van mijn troëp -'
hoger ingeschat dan die -vs
de vijand. Mijn manschapp
werden neergemaaid door c mA
vijand die ik niet kon zil £g
niet kon voelen en niet J W
aanraken. Een vijand die d«j
niemand in het leger anders
beschreven dan het comiii
nisme." Hij kreeg levenslai ire*
Na protesten zette preside B
Nixon het om in twintig ja f~.
en Calley werd na drie ja
vrijgelaten. Y
Twintig jaar later is My 1
meer dan een gedenkpla 3*
voor zijn slachtoffers. De
chamen van de slachtofff-—
liggen er begraven; midden n,y
het dorp staat een stand be *5.'
van een vrouw die een k%-_
vasthoudt in haar armen.
haar voeten liggen de slacht
offers van het Bloedbad.
Lai kwam weer tot leven t>
de oorlog in 1975 beeinffl
werd. En nu, twintig jaar
ter, zijn de straten van I
dorp weer vervuld varf J
geur van bloeiende bloeit»
en de lach van een
generatie kinderen.
TWINTIG
JAARNA
BLOEDBAD
VIETNAM: „onzichtbare vijand"
