Mitterrand
bouwt Parijs
vol met
monumenten
voor zichzelf
Of hij in mei herkozen wordt of niet: Francois
Mitterrand zal zijn landgenoten bijblijven als
de grote bouwer van de Vijfde Republiek. De
traditie van Franse staatshoofden om „iets"
neer te zetten ter herinnering aan hun
heerschappij is door de socialistische monarch
meer dan in stand gehouden. Liefst vijf grote
staatsprojecten in en om Parijs zijn in de
afgelopen zeven jaar (de ambtstermijn van een
president) van start gegaan. Kosten: een
slordige vijf miljard gulden. De monumenten
die zijn voorgangers Pompidou (het
Beaubourg) en Giscard d'Estaing (het Musée
d'Orsay en het Instituut van de Arabische
Wereld) hebben achtergelaten, zijn relatief
bescheiden constructies vergeleken bij de
immense Grande Arche in de futuristische
buitenwijk La Défense, de glazen piramide
voor het Louvre, het nieuwe operagebouw, het
ministerie van financiën en de uitbreiding van
het wetenschappelijke pretpark La Vilette. „Ik
zou me zeer gevleid voelen als men later zegt
dat er een stijl-Mitterrand is", zegt de
president, die aan zijn bouwwoede de bijnaam
Tonton Beton (Oompje Beton) heeft
overgehouden.
ZATERDAG 12 MAART 1988
Bij gebrek aan kopers zal de onbetaalba
re top-etage straks onderdak bieden aan
een Stichting van de Rechten van de
Mens, ter gelegenheid van de revolutie
herdenking door de staat opgericht. Een
ander deel van het gebouw dat voor het
communicatiecentrum gereserveerd had
moeten worden, is nu verkocht aan een
makelaar die er straks
in wil vestigen.
Stijl-
mitterrand
Als één president zich heeft laten gelden
in de architectuur van Parijs dan is dat
wel Francois Mitterrand. Lodewijk XIV
maakte naam met zijn bouwstijl. En zal
er straks worden gesproken van een
bouwstijl-Mitterrand? De vraag werd
hem onlangs gesteld bij de opening van
zijn fameuze Louvre-piramide. „Ik zou
me zeer gevleid voelen als men zou zeg
gen dat er zo'n stijl bestaat", luidde het
eerste antwoord, waarna Tonton Beton
vervolgde met „maar die stijl is er niet.
De meeste projecten vloeien voort uit de
aanbevelingen van nationale en interna
tionale jury's".
Volgens de ontwerper van de nieuwe Pa-
rij se Opera, de in Uruguay geboren en in
Canada woonachtige architect Carlos
Ott, was Mitterrand met die uitspraak
wat al te bescheiden. „Hij is dol op ge
bouwen die eruit zien als een monu
ment. De president houdt van opvallen
de, geometrische vormen. Het liefst had
hij een opera gehad in de vorm van een
kubus of een cilinder. Kijk maar naar de
gebouweh die onder zijn bewind worden
gebouwd: de kubusvormige Grande Ar-
che, de piramide bij het Louvre en de
ronde bioscoop in La Villette". Ott weet
dat zijn schepping erdoor kwam vanwe
ge de praktische eisen die aan de bouw
van een muziektheater worden gesteld.
Maar in zijn vele gesprekken met Mit
terrand is het hem nooit gelukt de presi
dent ervan te overtuigen „dat je een ope
racomplex ongestraft kunt simplificeren
tot de vorm van een banaan".
Compromis
Aan de Place de la Bastille waar de nieu
we opera moet komen, werken de bouw
vakkers als mieren. De werkzaamheden
vorderen gestaag nu een compromis ge-
Vonden lijkt te zijn tussen president en
minister van financiën Edouard Balla-
dur, de rechterhand van premier Chirac.
De laatste vond de muziektempel te
duur en te grootschalig. Balladur moest
het bezuinigingsmes hanteren. Een ware
prestigeslag woedde rond de bouw van
de tweede, variabele, zaal en de decoraf
delingen. Premier Chirac vond die over
bodig en wilde de daarvoor bestemde
ruimte aan particulieren ter beschikking
stellen. Maar Francois Mitterrand trekt
toch aan het langste eind. In principe
wordt het oorspronkelijke programma
uitgevoerd, inclusief negen repetitie
ruimten, opnamestudio's en documenta-
tie-afdelingen.
Volgens een technisch adviseur van het
project heeft de gemiddelde Parijzenaar
met de oude Opera de kans één keer in
de veertig jaar een voorstelling te zien.
Het majestueuze Palais Gamier heeft
een beperkte capaciteit (110 voorstellin
PARIJS - Manhattan-sur-Seine.
Het uitzicht vanaf La Grande Ar
che, de 110 meter en 60 centimeter
hoge triomfboog van de Deense ar
chitect Johan Otto von Sprenkel-
sen, mag indrukwekkend worden
genoemd. Vanaf de 37e etage kij
ken we volgens onze Franse bege
leiders op „de mooiste as van de
wereld". Helemaal ongelijk hebben
ze niet. De historische lijn Louvre -
Place de la Concorde - Are de
Triomphe - La Défense mag er in
derdaad zijn. Het panorama omvat
ruim zeven eeuwen beschaving.
De Grote Boog lijkt het resultaat van
een met groeihormonen behandelde Are
de Triomphe. De dimensies van deze
„megastructuur" spreken voor zich:
110,60 meter hoog aan de buitenkant,
binnenwanden van 74,60 meter en twee
18,70 meter brede poten. Goed voor
82.000 vierkante meter kantoortuin
waarin straks onder anderen de ambte-
nareh van het ministerie van ruimtelijke
ordening, volkshuisvesting en verkeer
moeten worden ondergebracht en de
werknemers van nationale en internatio
nale ondernemingen.
Het gebouw is zo hoog dat het, ook al
staat het in een buitenwijk, vanuit hartje
Parijs te zien is. Want wie, staande voor
het Louvre,' uitkijkt over de Place de la
Concorde en de Champs Elyssée, ziet
het uitsteken boven de Are de Triomph.
Net als de piramide voor het Louvre
(waarvoor Mitterrand een speciaal soort
glas koos) heeft de Grande Arche de spe
ciale aandacht van het staatshoofd. Hij
was het die bepaalde dat enkele wanden
met wit marmer moesten worden be
kleed.
Als je efyoor staat, lijkt de Grande Ar
che op een uitgeholde kubus. In die uit
holling moet een „zwevend" zeil van
rekbaar materiaal komen, om het idee
van luchtigheid te versterken (en wordt
dan ook' al „wolk" genoemd), maar ze
ker ook om de mensen die tussen de
twee poten van het gebouw verblijven
beschutting te bieden. De officiële ope
ning staat gepland voor juli 1989 en
moet samenvallen met de festiviteiten
ter gelegenheid van de 200e verjaardag
van de Franse revolutie.
Kunstwerk
Architecten uit alle landen zijn inmid
dels in La Défense komen kijken. Vol
gens insiders heeft de in 1986 gestorven
Von Sprenkelsen (van hem waren alleen
vier kerken en zijn eigen huis bekend)
zichzelf overtroffen. „Hij wilde in de
eerste plaats een kunstwerk maken",
zegt de projectleider Paul Andrieu. „Het
is een enorme brug, die heel ingewikkeld
in elkaar zit. Maar hij heeft alle moeite
gedaan daarvan juist niets te laten zien".
Het valt niet aan de ranke kolos af te
zien dat voor de bouw 300.000 ton be
ton is gestort. De achthonderd miljoen
gulden dure kubus-boog steunt op twaalf
pijlers. Het verankeren op veertien me
ter diepte viel niet mee. Door de vele
auto-, trein- en metrotunnels lijkt de bo
dem onder La Défense nog het meeste
op gatenkaas. Maar volgens een van de
ingenieurs op het bouwterrein kan de
president rustig slapen: de boog staat er
voor de eeuwigheid.
Het ideaal van president Mitterrand om
onder meer de dak-etage te reserveren
voor een hypermodern internationaal
communicatiecentrum („het raam op de
wereld") wilde er bij de nieuwe rechtse
regering van premier Chirac niet in. Het
schrappen van dat plan leverde een be
sparing op van 150 miljoen gulden,
maar ook de aftocht van Von Sprenkel
sen. Omdat Chirac de ziel uit zijn creatie
zou hebben gehaald ging de Deen verbit
terd naar huis. Het afhaken van de
bouwmeester werd door sommige Fran
se kranten vergeleken met een Eiffel die
de constructie van zijn toren in de steek
zou laten.
gen per jaar) en is vanwege het abonne
mentensysteem vrijwel altijd uitver
kocht. In de volgend jaar te openen
„volksopera" van Mitterrand zullen 475
produkties per jaar mogelijk zijn. De
prijs van de kaartjes gaat belangrijk om
laag.
Pesten
Uit bezuinigingsoverwegingen (maar
ook in het kader van het traditionele
buurtje pesten tussen links en rechts)
heeft de regering Chirac ongeveer drie
honderd miljoen gulden geschrapt in het
totale bouwbudget van de president.
Mitterrand becijferde zijn manie zelf op
een aantal francs dat gelijk is aan zo'n
vijf miljard gulden. „Maar men moet
weten dat ik verschillende projecten van
mijn voorganger heb overgenomen. Gis
card wilde La Villette, het Musée d'Or
say en het Instituut van de Arabische
Wereld. De kosten daarvan drukken
voor veertig procent op mijn budget.
Vergeleken bij het profijt dat Frankrijk
ervan zal trekken vind ik het bouwpro
gramma niet te duur. De uitvoer van de
verschillende projecten heeft duizenden
arbeidsplaatsen opgeleverd. Orsay trekt
nu elke dag dertienduizend bezoekers en
hoeveel zullen er straks niet naar het
Louvre komen".
In een recent televisie-interview vertelde
„Mitterramses" (een andere bijnaam,
naar de bouwzieke Egyptische farao) dat
hij op jonge leeftijd al bouwde aan Pa
rijs. De student uit de streek Charente
(even ten noorden van Bordeaux) zag in
gedachten monumentale constructies
verrijzen. Het verwijt dat hij alleen maar
belangstelling heeft voor spectaculaire
bouwprojecten vindt de Franse presi
dent toch niet terecht. „Ik heb het bud
get voor het onderhoud van historische
gebouwen aanzienlijk verhoogd. De ka
thedralen van Amiens, Reims, Bordeaux
en Straatsburg zijn gerestaureerd. Verder
zijn er in het land honderd nieuwe mu
sea en duizend bibliotheken bijgekomen.
Het is heel makkelijk om kritiek te spui
en. Overal valt wel iets op aan te mer
ken. Ik geef het toe, maar stel tegelijk de
vraag: „Wie komt er met iets beters?".
Geen advies
De 21 meter hoge piramide voor het
Louvre was volgens de president een
van de antwoorden op zijn jeugddro
men. Zonder naar de adviezen van een
bouwcommissie of internationale jury te
luisteren hakte hij de knoop door en
wees de opdracht toe aan de Chinees-
Amerikaanse architect Ieoh Ming Pei.
Diens transparante piramide, de toe
komstige ingang van het Louvre, is nu
klaar en schittert in de zon. Volgens Pei
gaat het om een „levend organisme, de
piramide reflecteert de stemming van de
Parijse hemel". De meningen van de
voorbijgangers lopen uiteen. „Vloekt
met het historische decor", zegt een
man. „Fantastisch, geniaal", zegt een an
der. De glazenwasser zal er in elk geval
een flinke klus aan hebben.
De glazen punt is maar het topje van de
ijsberg. Onder straatniveau wordt mo
menteel gewerkt aan enorme service
ruimten voor boutiques, informatieba
lies, restaurants etc. De verwachting is
dat het oude museum volop zal profite
ren van de hypermoderne entrée.
Maar of het door Mitterrand gewenste
„Grand Louvre" er helemaal zal komen
blijft onduidelijk. Minister Balladur, die
met zijn staf de Richelieu-vleugel be
woont, wil per se niet verhuizen voor
uitbreiding en herinrichting van het mu
seum. Het nieuwe ministerie van finan
ciën (ook zo'n kolossaal project) ligt vol
gens Balladur te ver van het centrum.
De ruzie hierover duurt nu bijna twee
jaar. Alles zal afhangen van de verkie
zingsuitslag. Boze tongen beweren dat de
president zich alleen al herkiesbaar zal
stellen om verzekerd te zijn van de vol
tooiing van zijn werken
BOB VAN HUËT
De „Grote Boog" zoals hij moet worden. De liften, die een toeristische attractie beloven te worden, zijn ondergebracht i
gebouw.
'CcidóöGouAant'
De Grande Arche, dat het hoogste gebouw wordt van de futuristische wijk La Défense in Parijs, moet volgend jaar klaar zijn.
