ush: Ik word president!
„Amerikanen willen
nuchtere en hard
Iverkende president"
I
Aannemer bracht minister tassen vol geld
Washington vindt
achilleshiel Noriega
Leger en burgerwachten
spelen eigen rechter
naJUITENLAND
CcidaeSomu/ni
WOENSDAG 9 MAART 1988 PAGINA 5
'olitie vindt
uRA-bomauto
;°4 Marbella
DRID De Spaanse politie heeft giste-
in een auto in een parkeergarage in Mar-
explosieven ontdekt. Naar wordt aange-
ien was de auto achtergelaten door IRA-
in die een aanslag wilden plegen in Gi-
tar. Zoals bekend hebben Britse veilig-
iagenten zondag in Gibraltar drie IRA-
doodgeschoten. maar explosieven of
ns werden toen niet aangetroffen. Mar-
ligt niet ver van de Britse kroonkolonie
nkla raltar. De Spaanse politie was sinds zon-
op zoek nóar in Spanje verborgen explo-
en en een vierde lid van de IRA.
Voorzichtig wordt de auto vol met explosieven de garage in het
Spaanse Marbella uitgereden.
FOTO: AP
Geen direct overleg
Contra's Sandinisten
MANAGUA De Contra's zijn teruggeko
men op hun besluit deel te nemen aan
rechtstreekse onderhandelingen met de San-
dinistische regering. De Contra's zijn boos
omdat de Sandinisten eenzijdig zouden heb
ben bepaald waar en wanneer het overleg
moet plaatsvinden. De voormalige bemidde
laar kardinaal Obando y Bravo, inmiddels
vervangen door minister van defensie Orte
ga, was al akkoord gegaan met een rol als
getuige. De Contra's willen nu ook de kardi
naal als bemiddelaar terug. President Ortega
heeft de Contra's opgeroepen eind deze
week toch te komen onderhandelen
Scherpe kritiek
op aids-onderzoek
NEW YORK De onthulling dat aids zich veel
sneller onder heteroseksuelen verspreidt dan tot
nu toe gedacht werd, is in medische kringen met
grote scepsis ontvangen. Aidsdeskundigen uit ver
schillende landen kritiseerden gisteren het onder
zoek waarop de seksuologen Johnson en Masters
deze conclusie baseerden. De virologe J. Osborne,
lector aan de universiteit van Michigan, noemde
de groep proefpersonen uit het onderzoek van de.
seksuologen „op geen enkele manier representa
tief". De wereldgezondheidsorganisatie WHO be
schuldigde Masters en Johnson er van onverwant-
woordelijk gewerkt te hebben en aan te zetten tot
een paniekreactie onder de Amerikanen.
Poolse studenten
botsen met politie
WARSCHAU Duizenden Poolse studen
ten hebben gisteren de twintigste verjaar
dag herdacht van het politieoptreden tegen
het studentenprotest op 8 maart 1968 In
Warschau, Krakow, Gdansk en Lublin
werd betoogd voor terugkeer van de in
1982 verboden studentenbond NZS en voor
een liberalisering van de universiteiten. In
Krakow zouden zich botsingen hebben
voorgedaan tussen studenten en de politie,
waarbij vijftig personen zouden zijn opge
pakt. In Warschau demonstreerden naar
schatting tweeduizend studenten op de
campus. De protesten in 1968 werden aan
gegrepen voor een campagne tegen joden
en intellectuelen, waarbij duizenden Polen
hun baan verloren.
let gebogen hoofd wachtte
at Robertson vannacht op de
ltslagen van Super Tuesday,
|e zijn angstige vermoedens
evestigden. Hij heeft zijn
leerdere moeten erkennen in
ieorge Bush.
FOTO: AP
(Vervolg van de voorpagina)
NASHVILLE „Ik
word de volgende presi
dent van de Verenigde
Staten". Dat zei een uit
gelaten vice-president
George Bush nadat hij
„Super Tuesday" volledig
naar zijn hand had gezet.
Bush liet zijn naaste concur
renten, senator Robert Dole
en tv-predikant Pat Robert
son, ver achter zich. Met bei
der kandidatuur is het vol
gens waarnemers vrijwel ze
ker gedaan. Definitief voorbij
zijn de kansen van de zeer
conservatieve Republikeinse
afgevaardigde Jack Kemp.
Dole feliciteerde Bush, maar
geeft de race naar eigen zeg
gen nog niet op. Hij is direct
doorgereisd naar de belangrij
ke staat Illinois, waar volgen
de week dinsdag voorverkie
zingen op het programma
staan.
De enorme zege van Bush is
ofschoon het zuiden van
de VS gedeeltelijk „zijn" ter
rein is opmerkelijk. Een
maand geleden werd hij in
Iowa nog ingemaakt door zijn
rivalen Dole en Robertson en
zijn campagne leek in ernstige
problemen.
Bush heeft zichzelf echter ge
heel en al hersteld door zich
op te werpen als de Reagans
erfgenaam en Dole aan te val
len als een man die er niet in
geslaagd is de Senaat conse
quent achter Reagan te krij
gen. Uit interviews met kie
zers valt af te leiden dat Bush
zijn overwinning mede te
danken heeft aan het feit dat
president Reagan uiterst po
pulair is in de zuidelijke sta
ten.
Van groot belang is ook, dat
Bush er in is geslaagd Robert
son te verslaan in zijn eigen
„achtertuin", zoals de voor
malige televisiedominee som
mige zuidelijke staten noem
de. Die staten, die ook wel de
„Bible Belt" worden ge
noemd, zijn het bolwerk van
de fundamentalistische chris
tenen van wie Robertson het
moet hebben. Maar Robert
sons „onzichtbare leger" van
diepgelovige kiezers liet het
afweten.
Democraten
Na „Super Tuesday" is de be
langrijkste vraag of de electo
raal verdeelde Democraten
nog een kandidaat naar voren
kunnen schuiven die de
Bush-trein tot staan kunnen
brengen. Omdat in Ameri
kaanse verkiezingen de kie
zers zich vaak aan de kant
van de meest duidelijk win
naar scharen, lijken de Demo
craten immers grote schade te
gaan ondervinden van het feit
dat zij nog steeds niet over
zo'n winnaar beschikken.
Bush ondervindt aldus niet al
leen hulp van zijn bekendheid
als vice-president, zijn grote
financiële mogelijkheden, de
massieve Republikeinse aan
hang, maar ook van de ver-
deelheid onder de Democra
ten.
De Democraten beschikken
momenteel over drie kandi
daten die regionaal een be
hoorlijke aanhang hebben,
maar (nog) geen landelijk
aansprekendheid.
De zwarte dominee Jesse
Jackson bond de zwarte kie
zers in het diepe zuiden aan
zich en dat leverden hem
overwinningen in Georgia,
Louisiana. Mississippi en Vir
ginia op. Maar de vraag blijft
of Jackson zich in de staten
van het Midden-Westen en
het oosten zal kunnen hand
haven.
Dat geldt trouwens ook voor
senator Albert Gore die zich
met zijn volle politieke ge
wicht op het zuiden wierp en
daar inderdaad de stemmen
van de conservatieve, blanke
kiezers kreeg en aldus in zes
staten won. Of Gore genoeg
aan kracht heeft om echt een
rol te gaan spelen in de ande
re staten, blijft de vraag.
De belangrijkste Democrati
sche kandidaat blijft aldus
gouverneur Michael Dukakis
van Massachusetts. De Demo
cratische winnaar van Iowa,
Richard Gephardt viel verder
terug. Hij won alleen in zijn
thuisstaat Missouri. De kandi
daten Simon en Hart zijn in
feite van het strijdtoneel ver
dwenen. Simon probeert het
volgende week weliswaar nog
eenmaal in zijn thuisstaat
Missouri, maar daarna lijkt
het met zijn race naar het
Witte Huis toch echt gedaan.
HERKIEZINGEN VS OPEN BOEK VOOR PROF. LAMMERS
-
de iEIDEN De Leidse
ens jstoricus en hoogleraar
on- ii de geschiedenis en cul-
eer jur van de Verenigde
ïl®r taten dr. A. Lammers
de" lad het tevoren al voor-
,ed- peld. „Super Tuesday"
de ,eeft bar weinig spekta-
en. ;el opgeleverd. Vice-pre-
__|dent Bush lijkt na giste-'
en de Republikeinse
^^andidatuur niet meer te
"Hunnen ontgaan. Maar
3t wil nog niet zeggen
at hij ook president
iordt. Lammers: „Het
du tamelijk uitzonderlijk
,jjn als hij het haalde,
ceerdfant in ^0e eeuw is
vaiJet geen enkele vice-pre-
al <]dent gelukt om op eigen
Indivlracht president te
■entetordenA
eel
r» bil
n ee
waa
proe
me!
m d
hand
rwaa"
Super Tuesday", de aan het
Democratische par-
jbazen ontsproten verkie-
ngsdag waarop één voor alle
lidelijke staten aanvaardba-,
kandidaat naar voren zou
loeten komen, heeft de ver-
eeldheid binnen die Demo-
•atische partij juist verder
ersterkt. „Het beeld van de
i( lekomst is onduidelijker dan
oit. Er is niemand die een
bepaalde visie verkondigt",
aldus Lammers. Het gevolg is
dat de Democratische kandi
daten niet alleen nauwelijks
van elkaar zijn te onderschei
den, maar ook niet al te veel
verschillen van de kopstuk
ken van de tweede Ameri
kaanse partij, de Republikei
nen. De presidentskandidaten
zijn dit keer heel nuchter,
constateert Lammers. „Ze zit
ten allemaal op dezelfde lijn
van het midden. Zij zijn voor
zichtig, gematigd en saai. Het
zijn grijze muizen".
Scherp contrast
Dit beeld staat sterk in con
trast met het portret dat Lam
mers schetst van Theodore
Roosevelt, van 1901 tot 1909
president van Amerika, in het
door hem geschreven boek
„God bless America. Zegenin
gen en beproevingen van de
Verenigde Staten".
Lammers omschrijft *de car
rière van Roosevelt als de
droom van elke rechtgeaarde
jongen. „Hij vocht in een oor
log, jaagde op groqt wild, was
cowboy, werd president en
maakte ruzie met de paus. En
als je dan kijkt naar een man
als George Bush nu vice-
president en de voornaamste
kanshebber op de Republi
keinse nominatie dan is er
toch wel een wereld van ver
schil. Hij doet er alles aan om
maar te laten zien dat hij ook
haar op zijn borst heeft", zegt
Lammers lachend. „Maar bij
hem heb je steeds het gevoel
dat hij zo zijn best moet doen.
omdat men dat nu eenmaal
van hem vraagt".
Lammers vermoedt echter dat
iemand als Theodore Roose
velt, die indertijd enorm po
pulair was, het nu evenmin
ver zou schoppen. „Als hij
elke dag op de televisie zou
zijn, zouden de mensen snel
gaan denken: 'Hè bah, daar
heb je die uitslover weer'. Het
is in de Amerikaanse politiek
ook bijna niet meer mogelijk
om interessant te zijn".
Dat komt volgens Lammers
onder andere doordat de me
dia het verleden van kandida
ten tot in de kleinste details
navlooien. Dan blijven in het
puriteinse Amerika alleen al
leen de keurigste en saaiste
mensen overeind.
Tennisbaan
Uit het feit dat Bush op kop
ligt kan ook worden afgeleid,
dat Reagan en Bush het in de
ogen van de Amerikanen he
lemaal niet slecht hebben ge
daan. „Je kunt er geen andere
conclusie uit trekken dan dat
men niet zo negatief over
tleze periode denkt. Het is in
elk geval niet zo erg dat men
iegt: Met die Reagan en Bush
willen we helemaal niets
Prof dr. A. Lammers.
meer te maken hebben. Voor
de meesten is het immers niet
zoveel slechter geworden
sinds 1980. Integendeel, de in
flatie is geweldig afgenomen,
de werkloosheid is tamelijk
laag en over dat begrotingste
kort denkt men: het is wel
hoog, maar we zullen wel zien
wat ervan komt".
In „God Bless America"
wordt fraai beschreven hoe
Jimmy Carter, de voorganger
van Reagan, zijn aanzien als
leider van de natie zag ver
minderen. De pindaboer uit
Georgia beet zich teveel vast
in complexe zaken, meent
Lammers. Hij wilde alles zelf
uitzoeken en zat van zonsop
gang tot zonsondergang in de
boeken. Carter stelde zelfs
persoonlijk het schema van de
tennisbaan van het Witte
Huis op.
„Hij zat maar te werken en te
werken, en af en toe kwam
hij dan naar buiten en zei:
Nou heb ik het gevonden", al
dus Lammers. Maar Carter
maakte bepaalde problemen
nog ingewikkelder en veron
achtzaamde een belangrijke
stelregel uit de Amerikaanse
politiek: „Als je het niet op
een bumpersticker krijgt,
praat er dan niet over."
Reagan kon dat wel. „Hij had
in ieder geval in zijn beste da
gen het vermogen om te laten
zien: Kijk eens, hier gaat het
nou echt om".
Niet zaniken
Dat is het grote verschil ge
weest tussen Carter en
Reagan, meent Lammers.
Carter kwam op de televisie
om het Amerikaanse volk te
vertellen hoe slecht het ging
met het land. Reagan zei ech
ter dingen die de Amerikanen
graag wilden horen: dat het
goed ging. Dat problemen er
zijn om op te lossen, en niet
om over te zaniken. Reagan
presenteerde zich als de anti-
Carter, aldus Lammers.
In zijn boek schrijft hij: „De
FOTO: WIM VAN NOORT
constatering dat Reagan zich
niet bijzonder in zijn werk
verdiepte, sprak in zijn voor
deel. Men had uit Carters fa
len de slotsom getrokken dat
een eerste burger die zich met
de kleinste details inlaat, jam
merlijk kan falen".
Nu, na acht jaar Reagan, zien
de Amerikanen ook wel in
dat Reagan zich niet alleen
iets teveel van de details,
maar ook van de grotere lij
nen heeft afgehouden. Lam
mers denkt dan ook dat de
Amerikanen nu weer even
genoeg hebben van al dat ge
feest en het geshow. „Nu
maar weer even terug naar de
realiteit, denken de Amerika
nen", aldus Lammers. „Men
wil weer een gewone, nuchte
re, hardwerkende, goed op de
hoogte van alle staatszaken
zijnde man. Economisch ook
goed onderlegd en tegelijker
tijd iemand die, als het nodig
is, een grote mond tegen de
Russen op kan zetten".
DIEDERICK KRAAIJE-
VELD
Een jongeman gooit nog een autoband op een brandende barri
cade in het zakencentrum van Panama Stad. De politie joeg el
ders demonstraties hardhandig uiteen.
FOTO: AP
CHAOS NA DOLLARBOYCOT TEGEN PANAMA
DEN HAAG Protestde
monstraties en stakingen
lijken de sterke man van
Panama, Manuel Antonio
Noriega, niet te raken. Be
schuldigingen over drugs
handel, corruptie en poli
tieke moorden doet de ge
neraal af als leugenachti
ge verzinsels. Maar de be
vriezing van de Panamese
tegoeden in de VS heeft
Noriega behoorlijk in het
nauw gebracht.
Het verzet tegen Noriega heeft
een enorme vlucht genomen
sedert vorige week vrijdag alle
118 Panamese banken ge
dwongen hun deuren moesten
sluiten. Er kan in Panama
geen dollar meer geïncasseerd
worden en dat heeft zelfs gro
te groepen bejaarden, die al
dagenlang hun pensioenche
ques niet in kunnen wisselen,
tot onbeheerste woede ge
bracht.
De VS hebben met hun „dol
larboycot" de achilleshiel van
Noriega gevoqden. Binnenkort
moeten in het leger de salaris
sen worden uitbetaald en het
ziet ernaar uit dat de regering
die niet kan ophoesten. Met
een onderbetaald en ontevre
den leger is het met de macht
van bevelhebber Noriega
gauw gedaan, voorspellen
waarnemers.
Washington heeft overigens al
zijn troefkaarten nog niet uit
gespeeld. Reagan stelt nog een
handelsboycot en het bevrie
zen van de betalingen in het
verschiet als Noriega niet af
treedt. Buitenlandse banken
hebben al laten doorscheme
ren naar Miami of de Caribi
sche eilanden uit te wijken als
de politieke en economische
crisis aanhoudt. Dat zou zeker
de genadeklap voor Panama
zijn, dat nagegoeg geheel en al
drijft op het internationale
bankwezen.
KRITIEK AMNESTY OP FILIPIJNEN:
DEN HAAG Amnesty International beschuldigt het
Filipijnse leger en veiligheidstroepen ervan eigen rech
ter te spelen. Zij maken zich volgens Amnesty schuldig
aan onwettige terechtstellingen, onder het mom van
het voorkomen van een grote gewapende opstand. Tal
van slachtoffers werden daarbij verminkt en zelfs ont
hoofd.
De organisatie spreekt in haar vandaag gepubliceerde rapport
haar waardering uit voor de stappen die de regering Aquino na
haar aantreden in februari 1986 aanvankelijk nam om in die si
tuatie verbetering te brengen, zoals het terugdringen van mar
telpraktijken. Maar in juli vorig jaar rapporteerde een onder-
zoeksmissie dat het geweld opnieuw ernstig was toegenomen.
Tientallen Filipino's, mannen, vrouwen, en kinderen, werden
slachtoffer van schending van de mensenrechten, omdat zij lid
waren van legale linkse organisaties of vanwege hun vermeende
politieke voorkeur. De. daders moeten volgens Amnesty worden
gezocht bij leger en politie, para-militaire troepen en de zoge
noemde „vigilantes" (burgerwachten) die met steun van Manila
opereerden.
Aanslagen van tegenstanders van het bewind, zoals het commu
nistische Nieuwe Volksleger (NPA), zijn in de meeste gevallen
aanleiding tot represailles van de Filipijnse veiligheidstroepen
en buurtwachten. Processen tegen militairen en agenten zijn
niet bekend. Amnesty doet een beroep" op Manila „onmiddellij
ke, onpartijdige en effectieve" onderzoeken naar de schendin
gen te doen en de overtreders te bestraffen, zodat de geweldspi-
raal wordt doorbroken.
JSKE EN WISKE DE EDELE ELFEN
(c) Standaard Uitg«v«ri), Antwerpen-Weeep.
ITALIAANS SMEERGELDSCHANDAAL ROND „GOUDEN GEVANGENISSEN"
ROME Als het over
corrupte politici gaat is
Italië heel wat gewend.
Maar het schandaal rond
de „gouden gevangenis
sen" slaat alle records.
Niet zozeer vanwege de
hoogte der bedragen, als
wel door de onverbloemd
heid waarmee corrupte
politici om geld vroegen.
De Milanese bouwondernemer
Bruno de Mica ging vier maal
naar minister Franco Nicolazzi
in Rome met telkens vijfhon
derd miljoen lires in contan
ten, ruim 800.000 gulden.
„Meer bankbiljetten gingen er
niet in de tas'verklaarde de
aannemer droogjes tegenover
de justitie.
Maar er was niet alleen geld
voor de minister. Ook hoge en
minder hoge ambtenaren kre
gen hun deel. Iedereen die be
langrijk en machtig genoeg
was om het bouwproject van
De Mica ook maar even te
vertragen of te bemoeilijken
vroeg en kreeg zijn deel. De
kleinste vissen kregen van de
aannemer altijd nog ruim 8.000
gulden. Dat is gebleken uit de
schijven van De Mica's compu
ter waarop hij nauwgezet zijn
zwarte boekhouding bijhield.
Het smeergeld had De Mica er
zo weer uit. Hij schreef voor
een absurd bedrag in maar
„won" de (geheime) inschrij
ving toch. Hij mocht een ge
vangenis bouwen op basis van
een bedrag van bijna 600.000
gulden per gevangene, terwijl
het normale gemiddelde in die
tijd 250.000 bedroeg. Ministère
Nicolazzi was niet de enige
vooraanstaande politicus op de
loonlijst van De Mica
De floppy-discs (computer
schijven) vermelden ook de
christendemocraat Clelio Dari
da. die als minister van justitie
nota bene een bedrag van bij
na drie ton opgestreken zou
hebben. Ook partijgenoot Vit-
torino Colombo, minister van
de post en potentieel opdracht
gever voor De Mica zou driftig
geincasseerd hebben: ruim an
derhalf miljoen.
In de meeste andere westerse
landen zouden politici als Ni
colazzi en Darida onmiddellijk
aftreden of subiet tot vertrek
gedwongen worden. Zo niet in
Italië. Nicolazzi. Darida en Co
lombo zijn nog steeds volks
vertegenwoordiger. Nicolazzi
is weliswaar direct terug ge
treden als secretaris-generaal
van de sociaaldemocraten,
maar dat heeft hij om zuiver
tactische redenen gedaan.
Reddingsboei
Het is veelzeggend voor de
verhoudingen in de Italiaanse
politiek dat het centraal comi
té van de partij van plan is het
ontslag van Nicolazzi in eerste
instantie te weigeren. Als de
monstratieve steunbetuiging
aan de aangeschoten politicus.
Nicolazzi en de andere omge
kochte politici peinzen er ech
ter niet over hun mandaat als
volksvertegenwoordiger op te
geven
De bijbehorende onschend
baarheid is immers dt red
dingsboei die hen uit de ge
vangenis houdt. De onder-'
zoekscommissie van het parle
ment naar strafbare feiten van,
de „onorevoli", ofwel „de ede-
lachtbaren", zoals de parle
mentariërs in Italië, steeds
aangeduid worden, is een was
sen neus Met het feitenmate
riaal dat de justitie de commis
sie aanreikt, wordt weinig ge
daan De parlementaire on
schendbaarheid wordt vrijwel
nooit opgeheven.
Smeergeld is niets uitzonder
lijks in Italië. Wie niet betaalt
krijgt geen opdrachten. "Zo
gaat het nu eenmaal bij over
heidsopdrachten", zo verde
digde aannemer De Mica zich
tijdens zijn verhoren. Volgens
onderzoeker Franco Cazzola
van de universiteit van Cata
nia hebben de Italiaanse par
tijen en politici, roet uitzonde
ring van extreem links, de af
gelopen tien jaar het ongeloof
lijke bedrag van vijftig miljard
gulden geïncasseerd.
