Vrouwelijke
bestaan niet
Komieken
OOIT GEPACHT SAAB TE GAAN
RIJDEN UIT KOELE BEREKENING?
IN EEN SAAB 9001 OF 9000i KOST 'N VIALLE GASINSTALLATIE U EVEN NIETS.
Haags Filmhuis zet maandlang
schijnwerper op de vrouw als komiek
i___—
FILM EcidóCSoiWCMlt VRIJDAG 4 MAART 1988 PAGINA 16 f—
Iedere zakelijke rijder wordt gekweld door een zeker dualisme als het
gaat om het kiezen van een nieuwe auto. Hij wil representatief rijden en - als
gevolg van de vele kilometers die hij maakt - veilig en komfortabel. Hetgeen pleit voor
een Saab. Anderzijds moet hij zakelijk verantwoord rijden en vragen de
kosten per kilometer (vooral bepaald door de soort brandstof die er wordt getankt)
om zuinig beleid. Nu hebben wij een argument dat het u in financieel opzicht
gemakkelijk maakt om voor Saab te kiezen. Koopt u nu namelijk een Saab 900i of
Saab 9000i, dan krijgt u daarin van ons gratis een door de firma Vialle geïnstal
leerde autogasinstallatie. Waarde f 2.875,—(incl. BTW)
U rijdt dan voortaan Saab voor slechts enkele dubbeltjes per liter.
Zo goedkoop is autogas. En schoon. Onderzoek leert namelijk dat autogas milieu
vriendelijker is.Omdat u niet in zon installatie hoeft te investeren, gaat het voor
deel ten opzichte van benzine en diesel voor u al tellen vanaf een jaarkilometrage
van ongeveer 7600 km. Maar omdat u een veelvoud daarvan rijdt, is uw bespa
ring nog groter. Vanaf 25.000 km per jaar scheelt het u al zo'n 2000 gulden.
Mogen wij hier spreken van een genereus aanbod? Dit aanbod
geldt uiteraard niet onbeperkt. Dus vol gas naar de Saab dealer om gebruik te
maken van het feit dat Saab naast veiligheid nu ook voordeel heeft ingebouwd.
Leaseprijzen ind Vialle gasinstallatie: Saab QOOi 4-deurs f 1.295,-; Saab 9000i f 1.550,- per maand (exc! BTW) Op basis van 48 maanden. 25 000 km per jaar.
Vrouwelijke komieken
bestaan niet. Een merk
waardig lijkende constate
ring wanneer het Haags
Filmhuis (met diverse an
dere filmhuizen) een hele
maand wijdt aan het feno
meen „De vrouwelijke ko
miek". Wat wél bestaan
zijn films met vrouwen in
min of meer komische
rollen. Een hemelsbreed
verschil. Maar waarom
zijn er nooit vrouwelijke
tegenhangers van Laurel
Hardy, Danny Kaye,
Jerry Lewis e.d. opge
staan? Kunnen vrouwen
niet leuk zijn? Hoe zit dat?
Geconfronteerd met een der
tigtal films waarin we geacht
worden te lachen om actrices
in komische rollen best een
aardige vraag. Vanaf het aller
eerste stomme begin van de
film hebben de manlijke ko
mieken de boventoon gevoerd.
Noem maar op, Chester Con-
klin, Ben Turpin, Chaplin,
Buster Keaton, Harry Lang
don. Die enkele vrouw die
mee mocht doen aan de gooi
en smijtpartijen (Mabel Nor
mand, Marie Dressier) is al
leen bij de kenners bekend en
speelde sowieso een bijrol. De
liefhebber van slapstick die de
visite in het gareel placht te
zetten en de gordijnen sloot
om z'n collectie „home mo
vies" te draaien zal het teleur
gesteld vaak genoeg gezegd
hebben: „Vrouwen houden
niet van slapstick". Een dood
doener natuurlijk. Maar wel
een met een achtergrond. Je
moet er sociologie en psycholo
gie voor bedrijven om er pre
cies uit te komen, maar het
heeft allemaal te maken met
de rol van de vrouw in de sa
menleving - een rol die ze
meestal niet zelf voor het kie
zen had - en de acceptatie van
de vrouw in de mannenwereld
die de film in de begintijd ze
ker was. Mannen konden gek
doen, gekke bekken trekken,
vallen en weer opstaan zonder
VERSTOPPING
Hier sinds jaren niet meer
vertoond in bioscoopland: er
dreigt een hevige verstop
ping in de theaters. De top-
films draaien zo goed dat
premières van nieuwe films
alsmaar verschoven en uitge
steld moeten worden. „Am
sterdamend" hoopt dit week
einde de 500.000ste bezoeker
te halen, zelfs „The Last Em
peror" loopt alsof het de eer
ste was. Toch moet die film
in de naamtheaters van de
Tuschinski-bioscopen volgen
de week het veld ruimen
voor de geplande première
van „Cry Freedom". Waar
schijnlijk komt de film van
Bertolucci daarvoor in twee
andere zalen terug. De Can
non-theaters zitten zo „vol"
dat filmdistributeur Cannon
de „eigen film (van het door
Cannon vertegenwoordigde
Orion Pictures) „September"
aan de concurrentie heeft
moeten gunnen. Woody Al-
lens laatste en nogal serieu
ze film - komt nu dus uit bij
de Holland Film Group. An
ders had het nog tijden ge
duurd voordat er ruimte was
geweest voor Aliens film, al
dus Cannon.
dat er iemand aan hun man
lijkheid, hun ego en hun ver
dere kwaliteiten ging twijfe
len.. Wie terugkijkt naar z'n
schooltijd zal zich voorname
lijk jongens herinneren die de
komiek wilden uithangen om
meisjes te imponeren of in
drukwekkender medescholie
ren er van te overtuigen dat ze
op een indirecte manier toch
echt wel mee telden of ge
woon, om het genot van men
sen aan het lachen te maken.
Meisjes zag je zoiets weinig
doen. En als er al een vrouwe
lijke durfal was, dan werd ze
door de jongens omzichtig be
naderd. Met het gevoel van:
we weten niet precies wat we
daarmee aan moeten.
Lelijk meisje
De veel stringenter (onge
schreven) voorgeschreven ge
dragspatronen die er voor
meisjes en vrouwen golden en
gelden, het feit dat zij zich in
feite secundair op moesten
stellen om hun aantrekkelijk
heid als mogelijke partner niet
te verliezen moet een grote rol
gespeeld hebben" in het ontbre
ken van vrouwelijke komie
ken. In dat allereerste begin-
vlak en later. Welke dames
deden er gek? Die enkelinge
die niets meer „te vrezen"
had, opgenomen was in een
vertrouwde situatie waar ze
geaccepteerd was. En vooral
dat lelijke meisje dat toch
„geen enkele kans meer had"
haar leeftijdsgenoten voor zich
te winnen op de manier van
de klassieke, erotisch ingete
kende vrouwelijkheid. Want
een vrouw werd geacht mooi
te zijn, een object, en pas daar
na ook een denkend en spe
lend mens. Ga de handboeken
over filmkomieken na en je
ziet (b.v. Leonard Maltins
„The Great Movie Comedi
ans") drie komische dames
vermeld. Bij één van hen is*
het al van het begin af aan
duidelijk. Marie Dresler. Ze
had een „homely face", een
euphemistische uitdrukking
voor een gezicht dat niet direct
elke man in een staat van ver
rukking bracht. Zij werd ko-
Goldie Hawn („Private Benjamin"): een van de weinige actrices
die zich „komiek" kunnen noemen.
haar aangenaam ogende zelf.
was geweest, heeft een te hoge
pet op van de Hollywoodse
emancipatie. Er zijn maar
twee actrices te noemen die
consequent hun komische
gang hebben kunnen en dur
ven gaan. In de eerste plaats
Lucille Ball, een vrouw met
een persoonlijkheid van hier
tot gunter, die - vooral in haar
tv-werk - bewees dat vrouwen
even zo goede komieken kun
nen zijn als mannen, of zelfs
betere.
En een jongere actrice, Goldie
Hawn, die het evenmin van
een erotische uitstraling moet
hebben, en die in films als
„Private Benjamin" en
„Shampoo" het beeld van de
Pure Komiek, de vrouwelijke
Danny Kaye nadert. Het is on
begonnen werk zo'n thema
compleet met films te illustre
ren. Het Haags Filmhuis heeft
een hoop komisch acterende
filmdames gekozen die al een
tijdlang niet meer te zien zijn
Julie Walters
geweest. Op zichzelf al aardig
genoeg. Maar iets om je in te
verdiepen blijft het: Waarom
bestaat die Vrouwelijke Ko
miek niet? Op 11 maart draait
Frank Tashlins komedie „The
girl can't help it". Afgezien
van de rol van Jane Mansfield
daarin, de titel spreekt in dit
geval boekdelen.
BERT JANSMA
miek (al speelde ze even zo
goed dramatische rollen). Wat
moest ze anders?
Pas later is de situatie van de
actrice enigszins veranderd als
gevolg van veranderingen in
de maatschappij. Maar de his
torische basis voor een vrou
welijk komiekendom ontbrak
en de film (het theater ook)
veranderde zo, dat er van ac
trices een veelheid aan presta
ties werd gevraagd. Vrouwen
die er nog naar streefden om
met „komiek" aangesproken
te worden, kon je op de vin
gers van één hand tellen. Een
actrice als Doris Day („The
thrill of it all", Pillow Talk")
was in haar glorietijd zo'n
huishoudelijk begrip gewor
den, dat ze niet meer „kapot"
kon, wét ze ook deed. Shirley
MacLaine was (zeker in haar
begintijd met films als „Artists
and Models") zo'n ongrijpbaar
wezentje dat gek kon zijn zon
der haar „sex appeal" te ver
liezen. Op den duur zou ze
completere rollen kiezen.
Maar als er één vrouw in staat
was geweest de manlijke hege
monie van het komiekendom
te doorbreken, dan was zij het.
Films zijn met de jaren subtie
ler geworden, het lachen om
„gekke bekken" gebeurt
hoofdzakelijk nog in het thea
ter, de kansen voor een uitge
sproken vrouwelijke komiek
werden toch al minder, en een
„komische actrice" werd een
„comédienne". Je lachte niet
om haar bloedeigen stuntel-
werk, maar om de situatie die
haar uit haar evenwicht
bracht. Van dat soort actrices
biedt de cyclus „De vrouwelij
ke komiek" in het Filmhuis er
ettelijke. Van Katherine Hep
burn (te intelligent qua uitstra
ling om maar enige hinder te
hebben van de negatieve kan
ten van een commediènne-
schap), tot en met Julie Wal-
ters, een Britse actrice die zich
(„Educating Rita", „Car trou
ble") niets gelegen laat liggen
aan glamour en er „verschrik
kelijk" durft uit te zien. Een
kwestie van emancipatie dus.
Druppels drank
Marilyn Monroe („How to
marry an millionaire", „Mon
key Business") had de stilisti
sche aanzetten tot dat komiek
zijn, maar zij zat al zo vast aan
de karikatuur die Hollywood
van haar gemaakt had, dat ze
als comédienne nooit veel ver
der kwam dan het blondje dat
dom was, maar niettemin aan
trekkelijk bleef omdat ze er
appetijtelijk genoeg uitzag. Dat
fenomeen blijf je nog altijd
zien in Hollywood. Kim Basin-
ger speelt in „Blind date" een
dame die na een paar druppels
drank alle remmen losgooit,
zonder dat ze zichzelf af kan
remmen. Een komische nood
lottigheid die typisch geweest
had kunnen zijn voor de oude
„komiekenfilm". Maar wie
denkt dat Basinger die rol ge
kregen zou hebben als ze niet
Komische
Jane Mansfield in „The girl can't help it".
's Gravenhage, Heijer's Automobielbedrijf b.v., Alexanderplein 2,2585 AZ, Tel. 070-639934.
Delft/Delfgauw, Autobedrijf Harteveld b.v., Delftsestraatweg210,2645 AD, Tel. 015-565100.
Reeuwijk, A.C.R. b.v., Van Staverenstraat 39,2811TL, Tel. 01829-3142.
Leiderdorp, Automobielbedrijf Oudshoorn b.v.,Touwbaan 5,2352 CZ, Tel. 071-410141.
Monster, Automobielbedrijf den Boer, Molenweg 4a, 2681 RE, Tel. 01749-47204.
Wassenaar, Fred Menken Automobielen, Rijksstraatweg 338,2242 AB, Tel. 01751-19342.
