NAYO-top moet
demonstratie van
eenheid worden
Nationalisme in Sovjetunie
spookbeeld voor Gorbatsjov
Shamir: „Relschoppers
krijgen terechte straf"
Amnesty: situatie
mensenrechten in
Sovjetunie beter
Aquino
overweegt
terugkeer
Marcos
Moskou beschuldigt
Voice of America
van onruststoken
BUITENLAND
CeidaeSoaumt
DINSDAG 1 MAART 1983 PAGINA 5
LONDEN De eerbiediging van de rechten van de
mensen in de Sovjetunie is in 1987 duidelijk verbe
terd In dat jaar zijn ongeveer 250 politieke gevange
nen vrijgelaten, het grootste aantal sinds de jaren '50,
zo constateert Amnesty Internationaal in zijn
nieuwsbrief van maart. Maar nog steeds zitten hon
derden mensen gevangen omdat zij „op geweldloze
wijze gebruik hebben gemaakt van hun fundamente
le mensenrechten". Amnesty prijst Gorbatsjov voor
de aanzet tot een herziening van het strafrecht, die
volgens de mensenrechtenorganisatie kennelijk is
bedoeld om het Sovjet-recht in overeenstemming te
brengen met de normen van de Verenigde Naties.
Raketfabriek gaat
kinderwagens maken
MOSKOU Zodra de ratificatie
van het INF-akkoord tussen de
Sovjetunie en de Verenigde Staten
rond is, schakelt een militaire fa
briek in de Oeral van de produktie
van raketten voor de middellange
afstand over op de aanmaak van
kinderwagens. Dit heeft een parle
mentaire commissie in Moskou gis
teren te horen gekregen. Sergej
Sjtsjoeklin, een functionaris van de
vakbond van werknemers in de
defensie-industrie, vertelde dat
prototypes van twee modellen al
gereed zijn in de tot voor kort su
pergeheime raketfabriek in Vot-
kinsk in de Oeral.
Waldheim zag brief
over deportaties
NEW YORK Uit een document van de
Amerikaanse National Archives blijkt dat de
huidige Oostenrijkse president Kurt Wald
heim in 1943 een brief heeft doorgegeven,
waarin toestemming werd gevraagd voor
massadeportaties van Griekse burgers tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Dit document was
de aanleiding voor de Amerikanen om
Waldheim op de zogeheten „watchlist" van
ongewenste personen te plaatsen. Het bewus
te document toont aan dat Waldheim het be
richt heeft ontvangen, herschreven en door
gegeven. In het bericht wordt gesproken van
een noodzaak tot een „schoonmaakoperatie"
in het bewuste gebied en dat er „hoop op
succes is als alle mannelijke burgers worden
vastgenomen en gedeporteerd".
NOODTOESTAND
IN SENEGAL
DAKAR In het Westafrikaanse Se
negal is gistermiddag de noodtoestand
uitgeroepen voor de hoofdstad Dakar.
De maatregel werd genomen nadat
sympatisanten van de gisteren herko
zen president Diouf en diens rivaal
Wade elkaar in de haren waren gevlo
gen. Studenten staken winkels en au
to's in brand. Wade is inmiddels gear
resteerd. Aanhangers van Wade be
schuldigden de president, die ongeveer
zeventig procent van de stemmen be
haalde van fraude. Bewijzen daarvoor
zijn niet geleverd. Senegal is voor een
Afrikaanse begrippen een zeer demo
cratisch land: de pers is vrij en aan de
verkiezingen mochten zes partijen
meedoen.
Bombardement
op Teheran
BAGHDAD De Iraakse
luchtmacht heeft gisteren
bombardementen uitgevoerd
op diverse wijken van de
Iraanse hoofdstad Teheran.
Dit heeft radio-Teheran mee
gedeeld. Bij de Iraakse luch
tacties boven Teheran, de eer
ste in meer dan een jaar, kwa
men 16 mensen om en raakten
tientallen mensen gewond, on
der wie een aantal pas geboren
baby's in een ziekenhuis, aldus
radio-Teheran. Eind vorige
week hervatten Iran en Iraq
de „stedenoorlog" toen Iran
drie grond-grondraketten lan
ceerde tegen Baghdad.
West-Europa bereid tot
hulp aan Midden-Amerika
HAMBURG De twaalf landen van de
Europese Gemeenschap zijn in beginsel
bereid een bijdrage te leveren aan het
actieplan van circa drie miljard gulden,
dat de vijf landen van Midden-Amerika
hebben voorgesteld. Het actieplan moet
een vervolg worden op het vredesplan#
yoor Midden-Amerika. Er is overigens'
geen bedrag genoemd voor de Europese
bijdrage. Het Midden-Amerikaanse ac
tieplan omvat een noodplan dat gaat
over voedselhulp, de vorming van een
fonds voor economisch herstel van Mid
den-Amerika, energievoorziening, de
buitenlandse schuld en het vluchtelin
genvraagstuk.
MANILA De Filipijnse
regering heeft gisteren
bekend gemaakt dat
eerder dit jaar twee afge
zanten op Hawaii zijn ge
weest om met oud-presi
dent Ferdinand Marcos te
onderhandelen over diens
terugkeer. President
Aquino zelf heeft gisteren
gezegd dat zij Marcos nog
niet naar huis wil laten
komen, maar diverse
ambtenaren lieten door
schemeren dat Marcos
kan komen als er een re
geling wordt getroffen
voor teruggaaf van de
miljarden dollars die hij
tijdens zijn 20-jarig
bewind heeft verduisterd,
en als hij trouw zweert
aan president Aquino.
Èery woordvoerder van Mar-
tos^ias gisteren een verkla
ring voor, waarin de oud
président de huidige rege
ring omstandig prijst voor de
pogingen de eenheid van het
land op vreedzame wijze te
herstellen en een oplossing te
vinden voor de economische
crisis. „We moeten erkennen
dat het een prestatie van de
huidige regering is om zo-
lanjfte overleven, waar vele
panden, vooral die behoren
'tot>dé Derde Wereld, hebben
'gefaald. Hiermee moeten we
^de jegering-Aquino openlijk
en oprecht gelukwensen", al
dus Marcos in de verklaring.
Egmidio Tanjuatco, een Fili-
pijng Congreslid en een neef
van .president Aquino, ver
klaarde dat hij op 26 januari
onder vier ogen met Marcos
heeft gesproken. Daarbij zou
Marcos duidelijk hebben ge
maakt dat hij zo snel moge
lijk naar de Filipijnen wil te
rugkeren: Volgens Francisco
Sumulong, leider van de
meerderheid in het Huis van
Afgevaardigden van het Fili
pijnse Congres, gaat de ge
zondheid van Marcos hard
achteruit en is dit mogelijk
de ^achtergrond van zijn
wens,om terug te keren.
De woordvoerder van Aqui
no, Teodoro Benigno, zei dat
de president van mening is
dat er ook naar Marcos ge
luisterd moet worden, omdat
hij had gezegd dat hii „een
belangrijke boodschap' had.
Marcbs ontvluchtte op 7 fe
bruari 1986 de Filipijnen na
een door de bevolking ge
steunde staatsgreep van het
leger, waarbij president
Aauino in het zadel werd ge
holpen: De coup volgde op
presidentsverkiezingen
Waarbij zowel Marcos als
Aquirïp de overwinning op
eisten. Na zijn vlucht trok de
"regering de paspoorten van
Marcös en zijn gezin in en
verbood hem het land nog te
bétreden.
BRUSSEL Nog maar
twee weken geleden leek
het erop, dat het er in
Brussel echt om zou gaan
spannen. Commentatoren
aan weerszijden van de
oceaan wezen op „diepe
tegenstellingen" tussen de
bondgenoten, met name
over de kernwapens voor
de korte afstand (tot 500
kilometer). Londen en
Washington willen deze
wapens niet kwijt, maar
de Westduitsers zien ze
het liefst zo snel mogelijk
van hun grondgebied ver
dwijnen.
Morgen en overmorgen wordt
op het NAVO-hoofdkwartier
in Brussel voor het éérst sinds
'82 weer een echte NAVO-top
gehouden. Twee staatshoofden
en vijftien regeringsleiders
zullen zich buigen over de
koers van het bondgenoot
schap en het antwoord op de
glimlach-diplomatie van Gor
batsjov. Daarbij zullen de ver
schillende visies zeker worden
aangestipt. Maar de spreektijd
die voor de regeringsleiders is
uitgetrokken verdeeld over
de twee conferentiedagen
maximaal zestien minuten per
persoon laat geen echte ge-
dachtenwisseling toe.
Dat is ook precies de bedoe
ling. De top moet vooral een
spektakel voor de visuele me
dia worden. Het belangrijkste
onderdeel wordt het maken
van de bekende „familie-foto",
als bewijs van de grote eensge
zindheid. De NAVO heeft de
1.700 aangemelde journalisten
gewaarschuwd dat zij „om lo
gistieke en veiligheidsrede
nen" drie uur moeten uittrek
ken voor het verslaan van een
gebeurtenis, die een kwartier
tje zal duren.
Toch is men er in Brussel niet
in geslaagd alle onenigheid te
verbergen. Sterker: er zijn
nieuwe meningsverschillen
gerezen tussen de Bondsrepu
bliek enerzijds en de VS,
Frankrijk en Groot-Brittannië
anderzijds. Dit keer gaat het
over de conventionele wapens.
Bondskanselier Kohl wil dat
in de slotverklaring wordt op
genomen dat toekomstige on
derhandelingen over de con
ventionele bewapening ook
betrekking zullen hebben op
gevechtsvliegtuigen. Die zul
len, net als de kernwapens
voor de korte afstand, in geval
van een conflict vooral in en
boven Duits grondgebied
worden ingezet. Bonn kan wat
dit standpunt betreft rekenen
op de stilzwijgende steun van
Nederland, Noorwegen en De
nemarken.
Maar de VS, Groot-Brittannië
en Frankrijk verzetten zich
omdat de luchtstrijdkrachten
„dual capable" zijn: ze kunnen
zowel conventionele als nucle
aire taken vervullen. De drie
landen vrezen dat een verbod
op het stationeren van bepaal
de dual-capablesystemen de
NAVO zal verlammen ingeval
van een verrassingsaanval van
het, Warschau Pact.
Het valt evenwel te verwach
ten dat de staats- en regerings
leiders de onderlinge geschil
len voor het moment met de
mantel der liefde zullen be
dekken. Donderdag wordt een
slotverklaring verwacht over
de prioriteiten die het bonde-
nootschap wil stellen in de on
derhandelingen met het War
schau Pact.
Nederland is er ook veel aan
gelegen een verband te leggen
tussen ontwapening en de
mensenrechten. De top moet
volgens minister Van den
broek de Sovjetunie een dui
delijk signaal geven dat wer
kelijke ontspanning niet los
kan worden gezien van eer
bied voor de rechten van de
Vluchtelingen
Een Thaise soldaat houdt de wacht bij vluchtelingen uit Vietnam, die aangehouden waren nadat zij
illegaal via Kampuchea de grens waren overgestoken. Thailand heeft aangekondigd strenger op te,
gaan treden tegen Vietnamese vluchtelingen, aangezien de vluchtelingenstroom de laatse maanden
behoorlijk is toegenomen. AD
SUSKEENWISKE DE EDELE ELFEN
Standaard Ultgeveflj/Wavory P
Conflict
over
PLO-missie
bij VN
NEW YORK Het besluit
van het Amerikaanse Con
gres om de PLO-missie bij de
Verenigde Naties voor 21
maart te sluiten is gisteren in
de Algemene Vergadering
van de VN eenstemmig ge-
kriteerd, ook door Washing-
tons bondgenoten. Namens
de twaalf EG-landen zei de
Westduitse ambassadeur
A.G. York von Wartenburg
dat sluiting van de missie
strijdig zou zijn met het VN-
verdrag. De Amerikaanse re
gering heeft nog geen besluit
genomen over de uitvoering
vsn het Congre'sbesluit.
Verdeling per republiek:
1. Rusland: 144 miljoen inw. 83
Russen, 17 anderen.
2. Estland: 1.5 miljoen inw. 25 Rus*
4.1 miljoen inw. 13 *A
9. Armenië: 3.3 miljoen inw. 2 Rus-1
o Russen. 90 andere
10
11. Toerkmenistan: 3,2 miljoen inwl
13 Russen, 87 anderen
12. Oezbekistan: 18 miljoen inw. 11
Russen. 89 anderen.
13. Tadzjikistan: 4.6 miljoen Inw. 12»
Russen, 59 anderen.
MOSKOU De nationa
listische problemen in Ar
menië en Azerbajdzjan
(Azerbeidjan) hebben Sov
jetpartijleider Gorbatsjov
behoorlijk doen schrik
ken. Eind vorige week,
toen de onrust in Armenië
elke dag groter werd, be
sloot hij tot een opmerke
lijke stap: een oproep aan
de inwoners van beide re
publieken om het hoofd
koel te houden. Hij waar
schuwde dat de gebeurte
nissen „ernstige gevolgen"
kunnen hebben. De crisis
in de zuidelijke staten
vormt een zware tegen
slag voor zijn beleid.
De Amerikaanse regering on
derschat het belang van de
protesten niet. Alles wat zich
in Armenië, Azerbajdzjan en
Moskou afspeelt wordt nauw
lettend gadegeslagen. Ameri
kaanse spionage-satellieten
maken foto's van demonstra
ties en nemen telefoonge
sprekken op. De Amerikanen
realiseren zich terdege dat de
ontwikkelingen in de verafge
legen Sovjet-republieken Gor-
batsjovs toekomst in belangrij
ke mate kunnen beïnvloeden.
Gorbatsjov wordt constant be
dreigd door mogelijk verzet
van leden in het Politburo en
het Centraal Comité die het
niet eens zijn met zijn hervor
mingsprogramma. Op dit mo
ment zouden ze makkelijk
kunnen profiteren van de
moeilijkheden die hij onder
vindt, om hem extra dwars te
zitten. Er is immers geen on
derwerp dat zo gevoelig ligt
als dat van de vele nationali
teiten in de Sovjetunie.
Van Jigor Ligatsjov, de tweede
sterke man in het Kremlin, is
bekend dat hij het op een aan
tal punten niet eens is met
Gorbatsjovs hervormingsbe
leid. Het staat wel bijna vast
dat Ligatsjov zal trachten poli
tiek voordeel te behalen aan
elke misstap die Gorbatsjov
maakt in de huidige etnische
problematiek.
„Dood hout"
MOSKOU Het Sovjetministerie van buitenlandse za
ken heeft gisteren het Amerikaanse radiostation „Voi
ce of America" ervan beschuldigd „nationalistische
sentimenten" aan te wakkeren in de Baltische repu
blieken.
In een officieel protest dat werd ingediend bij de Amerikaanse
ambassade in Moskou schrijft het ministerie een uitzending van
het station over Litouwen, Estland en Letland te beschouwen als
een „flagrante inmenging in de binnenlandse aangelegenheden"
en een „vijandige daad".
De demonstraties in de Armeense hoofdstad Jerevan werden
gisteren voor voorlopig een maand opgeschort, nadat Gorbatjsov
zich persoonlijk met het conflict bemoeid had. Volgens het pers
bureau Tass was het gisteren weer onrustig in de naburige repu
bliek Azerbajdzjan. „Rellenschoppers" zouden in de stad Soem-
gajt gewelddadigheden hebben veroorzaakt. Over een verband
met de demonstraties in Jerevan schreef Tass niets.
zijn er al méér uitbarstingen
van nationalistische ontevre
denheid geweest dan ooit tevo
ren. Zijn beleid van decentra
lisatie en glasnost heeft bij de
minderheden voedsel gegeven
aan de hoop, dat Moskou de
teugels wat laat vieren. Die
hoop heeft hen de moed gege
ven met hun eisen de straat op
te gaan.
Onderdeel van Gorbatsjovs
politiek van glasnost is zijn
vaste voornemen een einde te
maken aan de inefficiëntie en
corruptie. Maar de meest cor
rupte partij-netwerken bevin
den zich juist in de meest afge
legen Sovjet-republieken,
waar het nationalisme het he
vigst is.
Dat heeft er toe geleid dat op
dit moment slechts één partij
secretaris van een niet-Russi-
sche republiek zitting heeft in
het Politbureau. Toen Gor
batsjov aan de macht kwam,
waren dat er nog zes. Bij deze
pogingen om „dood hout" weg
te kappen, heeft Gorbatsjov
wellicht te weinig aandacht
geschonken aan de mogelijke
nationalistische gevolgen.
Want aan de ene kant toont
hij, vooral de afgelopen tijd,
meer begrip voor de nationa
listische problematiek. Maar
aan de andere kant vervalt hij
van tijd tot tijd, misschien zon
der het zelf goed te beseffen,
in een „russo-centrische" den
kwijze. Zo had hij het in toe
spraken tot de bewoners van
Kiev, de hoofdstad van de
Oekraïne, had hij het over
„hier in Rusland".
Kritiekpunten
De problemen van dit moment
bewijzen nog weer eens, dat de
Sovjetunie een uiterst geva
rieerde samenleving is met
honderdvijftig verschillende
nationaliteiten en talen. De
Russen vormen, zoals uit bij
gaand staatje blijkt, de grootste
bevolkingsgroep. Een van de
gehoorde kritiekpunten is wel,
dat de Russen ook op andere
republieken hun stempel pro
beren te drukken.
De anti-Russische gevoelens
zijn waarschijnlijk het sterkste
in de drie Baltische republie-*
ken, omdat deze de meeste re-;
cente „aanwinsten" van het.
Sovjet-imperium zijn en omdat
er veel Russen wonen, met
name in Letland en Estland.
De afgelopen twaalf maanden
werd in elk van deze republie
ken gedemonstreerd.
Ook in Kazachstan is het be^
hoorlijk onrustig geweest en in
december 1986 braken zelfs
rellen uit. Vorig jaar hielden
Krim-Tataren een protestde
monstratie op het Rode Plein.
Stalin had hen massaal ver-,,
bannen uit hun land aan de
Zwarte Zee wegens collabora
tie met de Nazi's en nu eisten
de Tataren toestemming om
naar „huis" terug te keren.
Het aantal moslims in Cen-
traal-Azië neemt rap toe, tot
grote zorg van de Russen in
het Kremlin. Deze sterke be
volkingsgroei veroorzaakt
weer ras- en taalproblemen
binnen onder meer het Rode
Leger. Het komt steeds vaker
tot wrijvingen, niet alleen tus
sen Russen en niet-Russen,
maar ook tussen de minderhe
den onderling, zoals vorige
week in Nagorny Karabach,
het door Armeniërs bewoonde
deel van de staat Azerbajdzjan.
Tot nu toe heeft het Kremlin
nog niet het juiste middel ge
vonden tegen deze spannin
gen. Misschien dat het geplan
de plenum (partijvergadering)
over de nationalistische zaak
wat meer duurzame oplossin
gen zal bieden. Zo wordt mo
gelijk een overheidslichaam
ingesteld dat zich alleen met
de nationalistische problema
tiek gaat bezighouden en
wordt er ook gesuggereerd dat
nationale groeperingen die
niet in hun eigen gebied wo-,
nen, zoals joden en Armeniërs
in Moskou, het recht moeten
hebben hun eigen clubs en
verenigingen te stichten.
Intussen wrijven de tegenstan
ders van glasnost opgetogen in
hun handen en wijzen triom
fantelijk naar de uitbarstingen
en demonstraties als bedenke
lijk resultaat van een door hen
verfoeid beleid, dat er op is ge
richt de teugèls wat te laten
(ADVERTENTIE)
HEBT U
OOK LAST VAN
TE VEEL LAWAAI
OP UW WERK?
BEL GRATIS:
06-0228338'
VOOR 'T TE LAAT IS.
von 9 tot 21 uur
JERUZALEM „Als
blijkt dat het de schade
kan beperken" is de Israë
lische premier Shamir be
reid journalisten te ver
bieden in de bezette ge
bieden te werken. Bij rel
len tussen Palestijnen en
het leger vielen gisteren
opnieuw twee doden en
daarmee kwam het aantal,
volgende Verenigde Na
ties op 76 doden sinds de
cember.
Premier Shamir noemde de
internationale kritiek op het
harde optreden van de Israëli
sche autoriteiten „onrecht
vaardig". Hij zei dat de buiten
staanders die Israel berispen,
„graag zien dat wij geslagen
worden, en er niet van houden
dat wij onszelf met geweld
verdedigen en in leven blij-
„Landen die niets zeiden toen
wij naar de slachtbank geleid
werden, gaan nu tekeer als zij
zien dat relschoppers hun te
rechte straf krijgen. Het is
moeilijk het onrecht in deze
'reacties te begrijpen," zo zei
Shamir.
Joodse kolonisten hebben in
Palestijnse dorpen zo'n drie
duizend pamfletten verspreid
waarin zij waarschuwden dat
Israel korte metten zal maken
met Arabische agitatoren. Het
veföpreiden van de pamfletten
gebeurde 's nachts, om botsin
gen met Palestijnen te vermij
den.
„Denk niet dat wij de andere
wang toedraaien,' aldus de
door de nationalistische bewe-
fing Gush Emunim onderte-
ende biljetten. „Vergis u niet
in onze bedoelingen: Wij zijn
hier voorgoed." Gush Emunim
deed een beroep op de Israëli
sche autoriteiten om noodwet
ten af te kondigen in de bezet
te gebieden. „Wie een steen
oppakt, plaatst zijn leven in de
waagschaal," zei woordvoerder
Noam Arnon. „De Arabieren
moet dit verteld worden. Wii
wachten niet totdat er, God
verhoede het, joden in een bus
verbrand worden. Wij moeten
dH nu doen".
