Kansen op succesvolle
vredesmissie Shultz nihil
fïAVO: Nadruk op beperking
|an conventionnele wapens
Massale uiting nationalisme
in Sovjetrepubliek Armenië
JITENLAND
ukem-
derzoek
Ut nog
muurvast
Stafchef leger
Israel eist
meer beheersing
Balkanlanden weer
aan gesprekstafel
CeidóeSomant
WOENSDAG 24 FEBRUARI 1988 PAGINA 5 -
glacisten wilden
/ijken New York
Vergiftigen
!,d)RT SMITH Een groep Amerikaanse
'niksten was van plan meer dan 400.000
>e«nsen te doden door in bepaalde wijken
'erj, New York of Washington het drink
ster te vergiftigen. Zij werden betrapt op
jn[ bezit van dertig liter blauwzuur, een
e |r dodelijk gif. Voor een rechtbank in de
It it van Arkansas verklaarde één van de
e $ers van de organisatie „Het verbond,
vaj Zwaard en de arm van God" dat het
'nil was de bevolking tegen de regering in
itand te brengen. De man, James Ellison
el dat het niet belangrijk was wie de
uijihtoffers zouden worden, maar dat het
vejn goede opruiming" zou betekenen.
Ier
Brunswijk: Leger
verhindert gesprek
DEN HAAG De nieuwe regering
in Suriname is „te laf" om onderhan
delingen te beginnen met het Jungle
commando van Ronnie Brunswijk.
De regering durft geen besprekingen
te beginnen, omdat zij bevreesd is
voor de reactie die dit kan oproepen
binnen het Surinaamse leger. Dat
zegt Brunswijk in een gesprek met
Radio Stad Amsterdam. Volgens
Brunswijk houdt zijn verzetsleger
nog altijd een bestand in acht. Maar
indien niet wordt ingegaan op toena
deringen van het Jungle Commando
tot de regering, „gaan we gewoon
door" met het verzet, aldus Ronnie
Brunswijk.
Herzog
opnieuw
president
Israel
JERUZALEM Het Is
raëlische parlement heeft
president Chaim Herzog
herkozen voor een tweede
82 voor Herzog en twee te
gen, terwijl de overige le
den zich van stemming
onthielden of niet aanwe
zig waren. In Israel is het
ambt van president voor
namelijk ceremonieel van
karakter.
Beieren: verbod van video's
met horror, pomo en geweld
(Van onze correspondent)
BONN In het parlement van de Duitse deelstaat
Beieren is een wetsvoorstel ingediend dat beoogt
de verhuur van videobanden met horror, porno en
geweld te verbieden. Het voorstel is inmiddels ook
doorgesluisd naar de Bondsraad, de Duitse Eerste
Kamer, waar tien van de elf deelstaten zich er wel
in kunnen vinden. De indieners hopen zo te berei
ken, dat jeugdigen niet meer naar als schadelijk
bestempelde films kunnen kijken. Voorkomen
moet worden, aldus de ontwerpers van de wet, dat
kinderen via het beeldscherm kennis nemen van
de geheimen van leven, dood, geweld, ziekte en
seksualiteit ervaren, nog voordat ze deze als wer
kelijkheid hebben ervaren. De plannen stuiten
evenwel op sterk verzet in de Bondsdag, de Duitse
Tweede Kamer.
Italië ligt dwars
over EG-begroting
BRUSSEL Nauwelijks anderhalve week na het histori
sche genoemde akkoord van de Europese regeringsleiders,
zijn de Europese begrotingsministers onverwachts vastgelo
pen in hun pogingen een begroting op te stellen voor dit
jaar. Die begroting had overigens al begin oktober 1987 bij
het Europese Parlement moeten zijn ingeleverd. Na vijftien
uur vergaderen hebben de bewindslieden de beraadslagin
gen vannacht onderbroken. Volgende week dinsdag wordt
verder gesproken. Met name Italië verzet zich tegen de ma
nier waarop het Italiaanse aandeel in de begroting van dit
jaar wordt berekend. Die berekening valt bijna 275 miljoen
gulden duurder uit dan was verwacht. Volgens de Italianen
heeft de Europese Commissie de besluiten van Brussel slecht
gelezen. Volgens Nederlandse diplomaten staat Italië niet
helemaal alleen in die mening en is het akkoord voor veler
lei uitleg vatbaar.
Polen klaagt over
verlies talent
WARSCHAU De Pool-
se regering heeft het Wes
ten verweten duizenden
afgestudeerde Polen weg
te lokken. De afgelopen
vijf jaar zouden 21.000 aca
demici onder wie 3.000
artsen en 8.000 ingenieurs
naar het westen zijn ge
ëmigreerd, aangelokt door
hogere lonen en een bete
re levensstandaard. De
laatste vijf jaar zijn in to
taal 117.000 Polen geëmi
greerd, terwijl 327.000
„hun verblijf in het bui
tenland hebben verlengd",
aldus een regeringsverkla
ring.
NN/BRUSSEL Zo-
il met het Europese als
pstduitse onderzoek
4r de achtergronden
het Nukem-schandaal
enÜ het maar niet vlotten.
zij Westduitse officier van jus-
èl p Albert Farwick verzucht-
rtgisteren dat het onderzoek
etfr de illegale praktijken met
vpmafval en kernmateriaal
trsdang niet kan worden af-
deBoten. De uit het Europese
I rtpement samengestelde on-
letzoekscommissie wachtte in-
(gen vergeefs op de komst
i enkele belangrijke getui-
Lfet lijkt of er heel wat te
rosbergen valt", zei voorzitter
catyx Sherlock van de onder
lijkscommissie. Maandag wa-
taf.de Europese commissaris-
l Nicholas Mozar en Clinton
erh/is niet op komen dagen, en
mieren liet ook nog eens het
tfd van het atoom-onder-
;scentrum in Mol het af-
Het commissielid
Marie Lizin merkte ge
dateerd op dat wellicht ook
.ait Europese controle-orgaan
leifratom bij de zaak betrokken
towr de meest ernstige ver-
dnking tegen Nukem
n mending van het internatio-
leie verdrag tegen de ver-
'ereiding van kernwapens
nog geen bewijzen gevon-
bin. Ook is nog onbekend
staarom en aan wie precies het
JdanSportbedrijf meer dan 23
t aljoen gulden smeergeld
'e/t betaald,
na
^trekkingen
"panden- Dublin
ie) dieptepunt
va!
fjBLIN De betrek-
•ejgen tussen Ierland en
t Verenigd Koninkrijk
_j op een nieuw diepte-
~nt beland.
nleiding is het feit dat een
ltse militair, die drie jaar
éden 'tot levenslang was
fcïóordeeld wegens het
jdschieten van een onge-
Qpende katholiek in Bel-
Jt, inmiddels weer in het
er zit maar niet in
ord-Ierland. De militair
rd in 1984 tot levenslange
iangenisstraf veroordeeld
g gens de moord op de ka-
laUieke Noordier. De be-
^fykingen tussen beide lan-
waren vorige maand al
JU vriespunt genaderd toen
™hden besloot geen vervol-
S1lg in te stellen tegen poli-
j'functionarissen, die een
!hieten-om-te-doden" be-
3 zouden hebben gevoerd
jenover het IRA.
(Van onze correspondent)
TEL AVIV De Ameri
kaanse minister van Bui
tenlandse Zaken Georg
Shultz, net teruggekeerd
van besprekingen in Mos
kou, begint morgen al
weer aan zijn vredescam
pagne in het Midden-Oos
ten. Nog onduidelijk is, in
hoeverre Shultz er in zal
slagen de tot duverre on
wrikbare standpunten
over het conflict in de be
zette gebieden, in bewe
ging te krijgen.
Hoe lang de diplomatieke in
spanning van Shultz gaat du
ren, weet niemand. Het minis
terie van Buitenlandse Zaken
in Washington heeft bekend
gemaakt dat de minister vanaf
morgen de lopende zaken laat
behartigen door een plaatsver
vanger om zich helemaal aan
het vredesinitiatief te kunnen
wijden.
Wat het vredesplan van Shultz
precies behelst is in grote lij
nen wel duidelijk geworden.
Zowel de Arbeiderspartij als
het rechtse Likoed-blok van
premier Shamir gaan ervan
uit dat Reagans voorstel voor
een regeling van het conflict
uit 1982 in „aangepaste vorm"
opnieuw op tafel zal komen.
Binnen de Israëlische regering
zorgt dit plan een uitwer
king van de Camp David-ak-
koorden voor grote ver
deeldheid. Shamir noemde
zelfbestuur voor de Palestijnen
en het handen geven van de
bezette gebieden al op voor
hand onbespreekbaar. Shimon
Peres van de Arbeiderspartij is
daarentegen enthousiast voor
stander van een regeling vol
gens het plan Reagan.
Volgens het initiatief van
Reagan uit 1982 zou een direc
te koppeling gemaakt moeten
worden tussen een tijdelijke en
definitieve regeling van het
Palestijnse probleem. Na een
overgangsperiode van vijf jaar,
met beperkt zelfbestuur voor
de Palestijnen in de bezette ge
bieden, zouden onderhandelin
gen een definitieve regeling
moeten brengen. Over de uit
eindelijke status van de bezet
te gebieden zei president
Reagan in 1982: „Zelfbestuur
voor de Palestijnen op de
Westoever en in Gaza in een
samenwerkingsverband met
Jordanië biedt de beste kans
op een duurzame en recht
vaardige vrede. Het is het
standpunt van de VS dat de
terugtrekkingsbepaling van
Veiligheidsraadsresolutie 242
van toepassing is op alle fron
ten, met inbegrip van de West
oever en Gaza".
Potpourri
Het Shultz-plan, als we het zo
mogen noemen, bevat geen
echt nieuwe elementen. Het is
een potpourri van onderdelen
uit andere initiatieven en
plannen, samengeperst binnen
een strak tijdschema ter wille
van de dynamiek. Nieuw is al
leen de gelijktijdige behande
ling van inhoudelijke en pro
cedurele aspecten.
In de eerste fase zal Shultz
steun proberen te vinden voor
een tussentijdse regeling met
beperkt zelfbestuur voor de
Palestijnen in de bezette gebie
den. Als er inhoudelijk voor
uitgang is geboekt, zal om
streeks april een internationa
le conferentie worden gehou
den die de resultaten bevestigt
en goedkeurt. Later dit jaar
kunnen dan de onderhande
lingen over de definitieve sta
tus van de bezette gebieden
van start gaan. Die besprekin-
§en moeten worden afgesloten
innen een beperkt tijdsbe
stek, genoemd is drie jaar.
Te oordelen naar de eerste re
acties van zowel Israëlische als
Arabische zijde is de kans dat
Shultz in zijn opzet zal slagen
nihil. De enige die zijn missie
van harte lijkt te steunen, is
Shimon Peres. Maar die verte
genwoordigt binnen het Israë
lische kabinet geen meerder
heid.
Wat de Arabische leiders vre
zen, hoopt Shamir. Koning
Hussayn en president Muba
rak zijn bang dat Shultz in
eerste instantie uit is op het re
aliseren van de gutonomie-
voorstellen uit de Camp-Davi-
dakkoorden. Die overeen
komst uit 1978 heeft Jordanië
nooit aanvaard en Egypte be
schouwt het verdrag als dood
en begraven. Bovendien gaan
ze ervan uit dat premier Sha
mir beperkt zelfbestuur voor
de bewoners van de bezette
gebieden niet ziet als een inte
rimregeling, maar als een defi
nitieve oplossing. Israël zou
dan geen meter bezet gebied
uit handen hoeven te geven.
Jordanië en Egypte willen een
internationale vredesconferen
tie van alle betrokken partijen,
plus de permanente leden van
de Veiligheidsraad. Shamir wil
alleen directe onderhandelin
gen. Een internationale bijeen
komst, meent hij, is uitsluitend
bedoeld om Israël tot onver
antwoorde concessies te dwin
gen.
De vraag is in hoeverre de
partijen bereid zijn water in de
wijn te doen. Jordanië en
Egypte willen misschien zelf
bestuur voor lief nemen, als
Shultz met keiharde garanties
komt dat het gaat om een kor
te periode waarna het principe
„grondgebied voor vrede" zal
gelden. Maar dit soort garan
ties kan Shultz alleen geven
als Israël hem daartoe de mo
gelijkheid biedt. De toekomst
zal leren hoe fanatiek Shamir
zal vasthouden aan zijn begin
sel dat geen meter van het
Land Israël uit handen mag
worden gegeven.
Een straattafereel in de plaats Khan Yunis: een Palestijnse man gaat in discussie met een Israëli
sche soldaat die eerder een klein meisje had opgedragen een grote steen van de weg te halen.
a FOTO: EPA
JERUZALEM Israëlische soldaten zouden meer be
heerst, terughoudend en verstandig moeten optreden
in de bezette gebieden. Deze vermaning kwam gister
avond van de stafchef van het Israëlische leger, luite
nant-generaal Dan Shomron. Eerder had de procureur-
generaal in Israël „zuiverder richtlijnen" van de leger
leiding en autoriteiten geëist.
Tegen het gebruik van geweld om een demonstratie te ver
spreiden of een burger te arresteren die zich verzet maakte
generaal Shomron geen bezwaar, maar wel veroordeelde hij
het mishandelen of vernederen van arrestanten.
Ondanks de toenemende kritiek op het legeroptreden in de
bezette gebieden, blijven er nieuwe berichten komen over
wantoestanden. Gisteren was er opnieuw sprake van het „le
vend begraven" van Palestijnse jongeren. Eén 18-jarige ge
tuige vertelde dat hij door soldaten op het strand in de Gaza-
strook eerst achter een hard rijdende jeep was voortgesleept
en later samen met zijn vriend onder het zand was bedolven.
Het leger heeft inmiddels een onderzoek ingesteld.
Een woordvoerder van Premier Shamir liet gisteren door
schemeren dat hij mogelijk zal instemmen met vervroegde
verkiezingen als de verhoudingen tussen Likoed en Arbei
derspartij nog verder verslechteren. De Israëlische regering
is ernstig verdeeld over de vredesplannen van minister
Shultz, die vandaag in het Israëlische kabinet besproken
worden.
rdlYan onze correspondent) het Warschau Pact aan con-
i tUSSEL De rege-
^gsleiders van de zestien
3VO-landen zullen vol-
eipde week, tijdens hun
Bifconferentie in Brussel,
>sn speciale verklaring
Weggen over de con ven-
^nele bewapening. Daar-
11 zullen zij wijzen op de
ote krachtsverschillen
ei5sen de NAVO en het
.rarschau Pact en zullen
>e aandringen op een be-
evenwicht.
rrv
w verklaring is voorgesteld
de Amerikaanse minister
buitenlandse zaken
fyltz, die gisteren in Brussel
bondgenoten verslag uit-
Bftcht over zijn jongste be-
Jfekingen in Moskou. Vol-
Jl|is minister Van den Broek
li een aparte verklaring over
onconventionele wapens het
■yorme belang" onderstrepen
l0l de bondgenoten hechten
oj een beter conventioneel
Ifnwicht.
jk Amerika's president Ro-
'ld Reagan heeft gisteren ge
pen op de overmacht van
ventionele wapens. Hij deed
dat in een televisierede tot Eu
ropa. In zijn toespraak pro
beerde Reagan bijna puntsge
wijs de zorgen weg te nemen
die bij de Europese bondgeno
ten leven sinds de totstandko
ming van het INF-verdrag
over de afschaffing van de
m iddellange-afstandsraketten.
De Westduitse wens dat er
spoedig onderhandelingen
worden geopend met de Sov
jetunie over vermindering van
de kernraketten voor de korte
afstand (tot 500 kilometer)
vond weinig weerklank bij
Reagan. Halvering van de
strategische bewapening, een
evenwicht bij conventionele
strijdkrachten en een verbod
op chemische wapens zijn de
prioriteiten voor de ontwape
ningsonderhandelingen na het
INF-verdrag.
Bovendien verzekerde hij dat
de VS voor de volle honderd
procent gebonden blijven aan
de verdediging van Europa.
„Een aanval op München is
hetzelfde als een aanval op
Chicago", zo vatte Reagan zijn
boodschap samen. „Ons doel is
niet een kernwapenvrij Euro
pa maar een Europa dat vrij
van oorlog is". Hij weersprak
met klem geluiden dat het een
kwestie van tijd is dat de VS
zullen beginnen met een ge
deeltelijke terugtrekking van
hun troepen uit Europa. „Onze
troepen zullen in Europa blij
ven, een garantie dat ons lot
gekoppeld is aan de uwe", al
dus Reagan. De 4000 Ameri
kaanse kernwapens en de
meer dan 300.000 militairen
die in Europa achterblijven,
vormen een sterke band tus
sen de Amerikaanse en Euro
pese pijler van de NAVO.
Duitse ambtenaren staken voor atv
HAMBURG Bijna 75.000 ambtenaren en mensen die bij
staatsbedrijven werken, staken sinds gisteren in de hele Bonds
republiek voor een kortere werkweek. In 74 steden werden vol
gens de vakbonden stakingen en protestbijeenkomsten op het
werk gehouden. In veel steden reden de bussen en treinen niet,
waardoor honderdduizenden mensen te laat op het werk kwa
men en de post niet werd bezorgd. Inzet van ae staking is ver
korting van de werkweek en een loonsverhoging van vijf pro-
Cent.
Trapauto
Prinsjes krijgen als ze eenmaal kunnen zitten en lopen geen trap
auto, maar een miniatuur sportwagen die nog echt doet ook. De
beide zoons van prins Charles, prins William en prins Harry, heb
ben in elk geval van de fabriek Austin Martin een heuse ,,V8 Vo
lante" tegoed. Austin heeft het scheurijzer speciaal voor de
prinsjes gebouwd, de helft kleiner dan het commerciële model.
Wanneer William en Harry in de V8 mogen rijden is nog niet be
kend.
FOTO: AP
BELGRADO De Joego
slavische hoofdstad vormt
vandaag het toneel voor
een klein politiek wonder.
De ministers van buiten
landse zaken van zes on
derling verdeelde Balkan-
landen: Albanië, Bulga
rije, Griekenland, Joego
slavië, Roemenië en Tur
kije, scharen zich dan in
Belgrado voor het eerst
sedert 12 jaar om de tafel.
De besprekingen mogen voor
al niet het officiële stempel
van een „conferentie' dragen.
„Deze bijeenkomst is geen
conferentie waar besluiten ge
nomen zullen worden, maar
een politieke ontmoeting voor
het uitwisselen van opinies",
beklemtoonde de Joegoslavi
sche onderminister van bui
tenlandse zaken Djukic. Een
agenda is niet vastgesteld,
maar wel hebben de deelne
mende landen te kennen gege
ven dat gepraat zal worden
over „gemeenschappelijke
standpunten", eerder dan over
onderwerpen waarover de lan
den sterk verdeeld zijn.
De ministersbijeenkomst in
Belgrado is een initiatief dat
Joegoslavië begin vorig jaar al
lanceerde. Aan de vorige con
ferentie, die in Athene plaats
vond, werd niet deelgenomen
door Albanië. De onderwerpen
die toen aan de orde waren
hadden alleen betrekking op
economische en technische sa
menwerking. De Joegoslavi
sche gastheren willen de the
ma's ook deze keer beperkt
houden tot politiek ongevaar
lijke onderwerpen als milieu,
sport, toerisme, verkeer en
economie.
Hongerstakende kroegbaas
naar Spaans ziekenhuis
(Van onze correspondent
Paul van der Voort)
BARCELONA De 49-
jarige Brabantse kroeg
baas Adrianus M. uit
Roosendaal is na een hon
gerstaking van ruim twee
en een halve week in de
gevangenis van de Noord-
spaanse stad Gerona opge
nomen in het plaatselijke
ziekenhuis.
De wegens hasjsmokkel ver
oordeelde Nederlander is vol
gens zijn advocaat Rafael de
Quintana psychisch volledig
ingestort. „Als er niet snel een
oplossing komt, weet ik niet
wat er gebeurt. Mijn cliënt is
bereid tot het uiterste door te
gaan. Hij heeft alle vertrou
wen in de Spaanse justitie ver
loren", aldus de advocaat van
M.
De Brabander begon zijn actie
als protest tegen de weigering
van de plaatselijke rechtbank
hem de rest van zijn straf in
Nederland te laten uitzitten.
„De volgende keer dat ik eet
en drink zal ik het op straat
doen, zo niet dan zal ik het
nooit meer doen", zo schreef
M. drie weken geleden in een
brief aan de rechtbank van
Gerona.
M. werd in juni 1984 voor de
kust van Catalonië gearres
teerd aan boord van een Liba
nese vrachtboot. Het schip
vervoerde 3.000 kilo hasj. De
rechtbank van Gerona stelde
de veertien Arabische beman
ningsleden en de Libanese ka
pitein enkele weken later op
vrije voeten. M. bleef alleen
achter in de cel en werd als
enige veroordeeld voor de
smokkelzaak. Hij kreeg zes
jaar. De kroegbaas heeft altijd
hardnekkig ontkend dat hij
schuldig is.
MOSKOU In de Sovje
trepubliek Armenië zijn
gisteren meer dan hon
derdduizend mensen de
straat opgegaan. Zij eisen
dat de leiders in het
Kremlin een onrecht on
gedaan maken dat dateert
uit de eerste jaren van de
Russische revolutie. Voor
alsnog is deze eis van de
hand gewezen, maar het
protest duurt voort.
Inzet van de demonstraties is
het autonome gebied Nagorno-
Karabakj, dat in 1805 werd op
genomen in het Russische rijk.
Het behoorde voor de revolu
tie van 1917 tot Armenië en de
overgrote meerderheid van de
bevolking van 160.000 zielen is
nog steeds Armeens. In 1923
werd het gebied evenwel toe-
fevoegd aan de naburige repu-
liek Azerbaidjan. De betrek
kingen tussen de inwoners Ar
menië en Azerbaidjan zijn van
oudsher gespannen, omdat de
Armeniërs christenen zijn en
de inwoners van Azerbaidjan
moslems.
Kort nadat Sovjetleider Go-
ratsjov er vorige week toe had
opgeroepen het nationalitei-
tenprobleem in het land te be
spreken, begonnen in Armenië
en onder Armeniërs in Azer
baidjan demonstraties voor te
ruggave van Nagorno-Kara-
bakje aan Armenië. Het natio
nalistische karakter van de
onrust werd gisteren voor het
eerst bevestigd door het Sov
jetpersbureau TASS. Maar de
eis tot teruggave is inmiddels
door het Kremlin afgewezen,
wat weer leidde tot nieuwe de
monstraties.
Zo is de golf van nationalisti
sche onrust in de Sovjetunie
van Centraal-Azië tot de drie
Oostzee-staten nu ook overge
slagen naar de twee zuidelijk
ste van de vijftien deelrepu
blieken. In de Sovjetunie wo
nen meer dan honderd volken
samen. Binnen elk van de vijf
tien republieken zijn er vaak
autonome gebieden, zoals Na-
gorno-Karabakj in Azerbaid-
jan, omdat de politiek van
Moskou erop is gericht elke
nationaliteit haar eigen cultu
rele leven te laten leiden.
Toch blijkt dat officiële beleid
onrust waren in de afgelopen
jaren al Moldavië, Estland,
Letland en Litouwen en Ka-
zachstan en Kirgizië, terwijl de
onder Stalin naar Oezbekistan
gedeporteerde Krimtataren
vorig jaar zelfs in het hart van
Moskou kwamen betogen voor
terugkeer naar hun „stam
land".
