Joodse Leo komt na 86 jaar thuis kerk wereld Joseph Wresinski overleden Bejaard echtpaar met bloedend hart naar beloofde land Duizenden mensen bij kerkelijke herdenking bombardement Dresden £eidAe6oitfa/ri Europa overwinnaar >weer v GEESTELIJK LEVEN/OPINTF CfiidócSomant MAANDAG 15 FEBRUARI 1988 PAGIt Gedragscode voor Amerikaanse televisiepredikanten WASHINGTON De televisiepredikanten willen door middel zijn niet verplicht de bedragen die ze aan inviduen hebben be- van een gedragscode het vertrouwen van het Amerikaanse pu- taald mee te delen. Bovendien geeft de code niet aan wanneer bliek terugwinnen. Na het schandaal trond het televisiestation onkostenvergoedingen als buitensporig moeten worden be- Praise The Lord (PTL) van Jim en Tammy Bakker hebben schouwd. vele televisiepredikanten met een drastische vermindering van inkomsten te maken gekregen. Bovendien hebben kabelexploi tanten regelmatig geweigerd programma's van religieuze sta- de organisatie van televisiepredikanten in door te gev< dragscode v Evangelist Billy Graham, die zijn steun aan de code betuigde, meent dat de toekomst van de telivisiepredikanten „zonniger dan ooit is, omdat het publiek hen nu veel beter kan controle- j \t j c - --rren" Maar David Clark van de NRB was minder optimistisch. de Verenigde Staten (NRB) dwingt de bij de NRB aangesloten Hij wees op het wantrouwen onder het Amerikaanse publiek religieuze televisiestations die per jaar meer dan 500.000 dollar jegens de televisiepredikanten en de houding van de kabelex- inzamelen, ertoe hun boekhouding door een speciale commissie ploitanten. „Wij zijn zeker bezorgd over de uitholling van het laten onderzoeken. De evangelisten moeten de commissie in- aantal mogelijkheden om via de televisie het evangelie te ver zicht geven in hun salaris en onkostenvergoedingen, maar ze kondigen", aldus Clark. De zon kan lang op een distel schijnen, een roos wordt het nooit Duits spreekwoord Oprichter Vierde Wereldbeweging DEN HAAG De Franse priester Joseph Wresinski, op richter en algemeen secretaris van Aide Toute Détresse, de internationale Vierde Wereld- Beweging, is zondag overle den. Hij is 71 jaar geworden. De internationale Vierde We reldbeweging, die opkomt voor de armen in de rijke en arme landen, vierde op 17 ok tober 1987 met een grote ma nifestatie in Parijs haar 30-ja- rig bestaan. „Père Joseph" zo als de oprichter vaak werd genoemd, was daar ook bij. Joseph Wresinski, afkomstig uit Angers, werd op latere leeftijd priester gewijd. Zijn beweging brengt niet alleen rooms-katholieken, maar ook mensen met een andere le vensbeschouwing samen. De Nederlandse afdeling, AT- D/Vierde Wereld, gevestigd in Den Haag, beschikt over een kerngroep van tien vaste medewerkers en 4000 begun stigers. Aide Toute Détresse heeft een adviserende status bij onder meer de Unesco, Unicef en de Raad van Europa. Als lid van de sociaal-economische raad in Frankrijk bracht Wresinski vorig jaar een rapport uit over de armoede in zijn land. Gereformeerden verwerpen kritiek GOS-leden LEUSDEN De Gere- formeerde Kerken in Ne derland (GKN) verwer pen in een brief aan de GOS (Gereformeerde Oe cumenische Synode) de kritiek van enkele lid kerken op het gerefor meerde standpunt betref fende homoseksualteit. „Noch de GOS noch de lid kerken met uitzondering van de christelijke gerefor meerden hebben ooit de kwestie van de homoseksuali teit of de gereformeerde rap porten serieus bestudeerd. Be schuldigingen als zouden de Gereformeerde Kerken het gezag van de bijbel en de ge reformeerde basis niet meer aanvaarden, zijn volstrekt uit de lucht gegrepen. Daarom mist het voorstel om de gere formeerden uit de GOS te zet ten, iedere basis", zo schrijven de gereformeerde kerken. Het antwoord wordt „voorlo- genoemd omdat de GKN-delegatie op de GOS-sy- node in mei en juni in Harare (Zimbabwe) verder op de zaak zal ingaan. Om de dis cussie zo goed mogelijk voor te bereiden is dit antwoord reeds aan alle lidkerken van de GOS gestuurd. De brief, gedateerd 6 oktober 1987, is opgenomen in de vergader stukken voor de GOS-synode. Zowel de Christelijke Gere formeerde Kerken in Neder land als de Orthodox Presby terian Church uit de Verenig de Staten hebben ervoor ge pleit de Gereformeerde Ker ken uit de GOS te zetten. De Gereformeerde Kerken zou een serieuze bedreiging zijn voor de GOS, die trouw wil blijven aan de gereformeerde belijdenisgeschriften. Als ge volg daarvan ontstonden er spanningen binnen de GOS en hebben zelfs enige kerken de GOS verlaten. Het gereformeerde rapport over homoseksualiteit neemt volgens de GKN geen defini tief standpunt in over de vraag of homoseksuele rela ties toelaatbaar zijn. „Integen deel, in dit studierapport worden vier zeer uiteenlopen de opvattingen naast elkaar gezet." Verder wordt er in het gere formeerd antwoord aan de GOS op gewezen dat vooral de Orthodox Presbyterian Church bij herhaling het ge zag van de bijbel verwart met de interpretatie van de bijbel. „Gereformeerd zijn is geen statisch begrip. In elke tijd moeten gereformeerden ant woorden vinden op nieuwe vragen. De GOS moet er daarom naar streven een waarlijk gereformeerde en waarlijk oecumenische orga nisatie te worden waarin zin volle discussies kunnen worden gehouden zonder dat voortdurend de ene kerk de andere ervan beschuldigt niet meer gereformeerd te zijn. ZWOLLE Zwolle was een ruïne toen Leo en Hilde Marcus na vier jaar ondergedoken te zijn ge weest, er terug kwamen. Twee jaar lang hadden ze niet geweten waar hun kinderen waren en of ze nog leefden. Als door een wonder bleef het volledi ge gezin het allerergste bespaard, zodat de Mar- cussen behoorden tot de negentig leden van de eens zo bloeiende joodse gemeenschap in Zwolle die de oorlog overleef den. De slagerij aan de Diezerstraat was leegge haald door „collega sla gers' die niet meer op de terugkomst van de kosje re slage ger hadden gere kend. Gemotiveerder dan ooit stak Leo Marcus zijn energie in de wederopbouw van zijn zaak én van de joodse gemeen schap in zijn geboorteplaats. Nu, ruim veertig jaar nadien, is het religieuze joodse leven in de Overijsselse hoofdstad vrijwel verdwenen en worden in de onlangs gerestaureerde sjoel aan de Schoutenstraat nog maar zelden erediensten gehouden. Leo Marcus is nu 86 jaar en heeft besloten het zinkende schip te verlaten; met „bloedend hart' verlaat hij week definitief zijn ge boorteplaats, de Zwolse ge meenschap en zijn omvangrij ke vriendenkring om zich als nog in Israël te vestigen. Sa men met zijn 84-jarige echtge note gaat hij, zoals hij het zelf zegt, naar huis. Kinnesinne Zo al ooit iemand Leo Marcus mocht uitschelden, dan deert hem dat nauwelijks. „Alle maal jaloezie, kinnesinne', heeft hij erVaren. „Anti-semi- tisme is gewoon een vorm van afgunst. Als bijvoorbeeld een Joodse slager betere zaken doet dan een andere slager wordt er al gauw met een scheef oog gekeken. Maar ach, daar til ik niet zo zwaar aan. De Nederlander is in fei te wars van anti-semitisme. Zoals die zaak met dat stuk van Fassbinder laatst, dat is on-Nederlands. De meeste Nederlanders generen zich daarvoor. Toen ik nog bij ZAC voetbalde hoorde je langs de kant ook wel roepen: „Hup, jeude'. Maar dat was niet erg, daar bedoelden ze niets mee'. Het echtpaar Leo en Hilde Marcus: „Nederlander is wars van anti-semitisme' Het naderende vertrek naar het beloofde land valt het be jaarde echtpaar zichtbaar moeilijk. Ontroerende brieven van vrienden worden als kostbare relikiwieën bewaard en de velen die nog even op bezoek komen weten dat ze in de herinnering van Leo en Hilde Marcus meereizen naar het voormalige Palestina. „Ja, wat dacht u, natuurlijk doet het pijn om Zwolle te verla ten', reageert Marcus heftig. „Ik heb Zwolle groot zien worden, hier ben ik in 1901 aan de Diezerstraat geboren, hier roepen ze: „Eeh Marcus, lev ie nog', als ik in een win kel kom. Dat is on ver vang- Laatste stukje De grote stap over de Middel landse Zee is niet zo verwon derlijk als het voor een bui tenstaander op het eerste ge zicht misschien lijkt. „Ik wil de nooit weg uit Zwolle, maar de tijd komt eraan dat we moeten bedenken waar we het laatste stukje willen door brengen. Het liefst zou ik hier aan de Wicherlinkstraat blij ven, maar dat kan niet. Een joods bejaardenhuis vindt je in Nederland alleen maar in Bussum of Amsterdam, dus uit Zwolle moesten we toch weg. Twee van onze dochters wonen in Israël en ook de fa milie van mijn vrouw. Als we FOTO: PERS UNIE dan toch uit Zwolle weg moeten, gaan we het liefst naar onze kinderen en klein kinderen". Toen Leo Marcus tachtig jaar werd, kwam er een boekje over hem uit. Daaruit blijkt dat Marcus uit een echte jood se familie stamt en dat het vak van kosjere slager met die familie was vergroeid. Meer dan tweehonderd jaar geleden werd aan de Zwolse Diezerstraat slagerij De Vries geopend. Onder de naam Marcus is het slagersbedrijf groot geworden. De vraag die Leo Marcus in 1955 in Jeruza lem op het postkantoor werd gesteld illustreert de naam Marcus wellicht het best: „Bent u Marcus van de worst?'. Nu nog prijkt de naam Marcus in Amsterdam trots op een kosjere slagerij en op broodjeszaken in Rotter dam en Den Haag. Koeweit De afgelopen 25 jaar ging het echtpaar Marcus één of twee keer per jaar naar Israël om kinderen en kleinkinderen te bezoeken. Het is louter res pect waarmee hij spreekt over dat land dat op dit ogenblik dagelijks de wereldpers haalt vanwege de onlusten. „Als je ziet wat daar in veer tig jaar is opgebouwd, daar word je stil van. Dat is een prestatie waar je alleen maar respect voor kunt hebben.' Dan feller: „Wat de wereld nu doet is eenzijdig oordelen. De wereldpers slooft zich uit om stelling te nemen tegen het volk en iedere dode wordt breed uitgemeten in de kran ten. Het enige dat Israël doet is het land verdedigen. Had den we dat niet gedaan, dan was ons wel lafheid verwe ten.' Maar de joodse humor volgt de ernstige woorden op, als hij zegt: „Die Mozes had nog een dag moeten doorlo pen, dan waren we nu in Koeweit gaan wonen.' Zo'n dertig procent van de Jo den leeft volgens de ortho doxe traditie. Mevrouw Mar cus vertelt hoe die traditie uit huize Marcus voor een be langrijk deel is verdwenen: „Voor de oorlog waren we or thodox, toen namen we geen boterham met vlees en een glas melk. Maar in de oorlog zijn mijn man en ik onder an deren ondergedoken in Ame rica, een gehuchtje in Lim burg waar de katholieken nog maar zelden een protestant hadden gezien, laat staan een Jood. Tien maanden lang aten we dagelijks erwtensoep en 's zondags tomatensoep. We konden gewoon niet over onze lippen krijgen dat we ei genlijk geen melk en vlees te gelijk mochten eten. Die goe de mensen deelden alles met ons, het zijn nu nog steeds goede vrienden. Och nee, bij ons in huis is niet zoveel meer van de traditie over. Maar vrijdagavond is wel iets speciaals, dan komen de kaarsen op tafel, een ander tafellaken, dan spreken we andere gebeden en is er in dit huis een andere sfeer.' Marcus vult aan: „Je kunt het verge lijken met gereformeerden die op zondag niet op de fiets mochten. Die zijn er ook niet zo veel meer.' DICK LANING DRESDEN De kerke lijke herdenking van het bombardement van de stad Dresden in 1945 heeft dit jaar aanzienlijk meer deelnemers getrok ken dan vorig jaar. Daar entegen trok de herden king die de staat had ge organiseerd, aanzienlijk minder deelnemers. Er waren bij deze herdenking volgens officiële cijfers onge veer 100.000 mensen, eender de minder dan in 1987. Waar nemers noemen twee redenen voor de grote belangstelling voor de kerkelijke herden king. In de eerste plaats is er op dit moment in Dresden de grootste kerkelijke bijeen komst, die ooit in de DDR is gehouden: zo'n 150 vertegen woordigers van de evangeli sche kerk en de RK Kerk houden een landelijke bijeen komst over „gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping", ter voorbereiding van een Europees en wereld congres over hetzelfde onder werp (JPIC). Maar de grote belangstelling is volgens waarnemers ook een gevolg van de gebeurtenissen na de herdenking van de moord op Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht vorige maand. Zaterdagavond werd in acht evangelische kerken in Dres den door ongeveer 4000 men sen voor de vrede gebeden. Bovendien namen ongeveer 1000 mensen deel aan een soortgelijke gebedsdienst in de rk kathedraal van Dres den. De deelnemers aan al deze gebedsdiensten trokken vervolgens naar de evangeli sche Kruiskerk, waar zich 's- „Geen vernietiging van mensenrechten, zoals eenmaal in Dresden". Spandoeken met dergelijke teksten waren zaterdag te lezen tijdens de herdenking van het bombardement op de stad, febru ari 1945 evenals een spandoek tegen een muur waarin de uitspraak van Rosa Luxemburg werd aangehaald: „Vrijheid is altijd de vrijheid van de andersden kenden". Na de herdenking bij de Frauenkirche trokken velen naar de kathedraal om samen te bidden en te zingen. De politie heeft enkele deel nemers aan de herdenking bij de Frauenkirche aangehou den die op spandoeken meer vrijheid in tie DDR eisten. Ze zijn zaterdagnacht na tussen komst van de kerkelijke lei ding vrijgelaten, zo is door Kurt Domsch van de evange lische kerk in Dresden mee gedeeld. Tijdens een dienst in de middags al mensen hadden verzameld. Tijdens een her denkingsdienst in de kerk pleitten verscheidene spre kers voor het invoeren van een alternatief voor de mili taire dienst in de DDR en voor veranderingen in het on derwijssysteem. Na de dienst trokken de deel nemers met brandende kaar sen naar de ruïne van de Frauenkirche. Hoewel de au toriteiten dat hadden verbo den, werden honderden kaar sen bij de ruïne achtergelaten. Twee plakkaten waarop vrede, vrijheid en bescher ming van de mensenrechten werden geëist, werden door de politie ongemoeid gelaten, Christuskerk in Dresden heb ben verscheidene deelnemers aan de oecumenische bijeen komst het politieke systeem in de DDR bekritiseerd. Zo eiste een deelnemer die zijn militaire dienst als „bouwsol- daat" heeft vervuld, dat de autoriteiten dienstplichtigen de mogelijkheid bieden een vervangende dienst te vervul len. Hij bepleitte dat zo'n ver vangende dienst niet alleen in ziekenhuizen of bejaardente huizen, maar ook bij de ge meenten, of in de mijnbouw of de bosbouw zou kunnen worden vervuld. Anderen keerden zich tegen de milieu vervuiling en de vooroorde len tegen buitenlanders in de DDR. Werkverband homo-pastores wil gesprek met bisschoppen NIJMEGEN Het Werkverband van rk homo-pastores hoopt dat de brief van de bisschop penconferentie, waarin kritiek werd geuit op de geloofsbrief „homo en pastor", aanleiding zal zijn voor hervatting van het gesprek. De kerkelijke leer over homo seksualiteit heeft niet de „sta tus van onfeilbaarheid" en daarom gaat het werkverband ervan uit dat over deze vra gen gesproken kan worden. Dit zegt het werkverband in een reactie op de brief van kardinaal Simonis, waarin de bisschoppen laten weten dat de geloofsbrief „ernstige vra gen" oproept. „Dat was ook de bedoeling ervan. Er leven immers grote vragen op dit gebied", aldus de homopasto res. Eerder heeft het werkver band met de bisschoppen ge sproken over criteria voor het benoemen van pastores en het toelaten van kandidaten voor het priesterschap. Ook over de mogelijkheid in parochies het gesprek over seksualiteit op gang te brengen is met de bisschoppen gepraat. Na twee gesprekken is in oktober 1985 het contact van de kant van de bisschoppenconferentie ge stopt. „Terecht zegt kardinaal Simo nis dat hij in niemands gewe ten kan en wil treden. Precies in het spanningsveld van ge weten, leer en leven komen de vragen op die het werk verband ook via de geloofs brief aan zichzelf en anderen stelt", aldus het werkverband. FELLE, sterk geëmotioneerde en soms woedende disci) hebben de zaterdag succesvol afgesloten Europese topcj rentie begeleid. Daardoor lijkt op het eerste gezicht di langrijkste vraag te zijn welke landen in Brussel de grd concessies hebben moeten doen. De twaalf lidstaten vJ Europese Gemeenschap hebben echter een zó belangrijl koord bereikt, dat er alle aanleiding is vooral tevreden| te stellen dat er één duidelijke overwinnaar is: Europaj Landbouwoverschotten, die een van de grcj problemen voor de EG vormden, zullen in de komende geleidelijk aan afnemen. In de graansector mag voortaan meer dan 160 miljoen ton worden geproduceerd, waar! geringste overschrijding automatisch zal worden afgei met een verdere prijsdaling met drie procent. De boeren de Nederlandse, zullen met forse prijsdalingen voor hi dukten worden geconfronteerd, maar als de huidige ovi duktie onbelemmerd was voortgezet, zouden zij consument op den duur slechter af zijn geweest. NEDERLAND exporteert nu 65 procent van zijn landbj produktie en het is duidelijk wat er zou gebeuren ali markt sterk zou inkrimpen of zelfs zou verdwijnen. Zq akkoord zouden keiharde handelsoorlogen binnen Ei niet denkbeeldig zijn geweest. Dat verklaart ook wa voorzitter Schouten van de grootste Nederlandse lanc worganisatie, de Katholieke Nederlandse Boeren- en 1 dersbond, toch wel tevreden is met het in Brussel ber resultaat. Zonder akkoord zou het gemeenschappelijke bouwbeleid waarschijnlijk al op korte termijn zijn wegg len, wat uiteindelijk zeer schadelijk zou zijn geweest voi landbouw in het algemeen en de Nederlandse in het bi der. Dat neemt niet weg dat vooral de akkerbouw in ons hard wordt aangepakt. De prijsdaling die aanvankelijk o procent werd geschat, zal als gevolg van het te Brusse reikte akkoord mogelijk tweemaal zo groot worden. Da diep insnijden in de inkomens van de boeren. Daarbij i bovendien zaak verdere overproduktie te vermijden, dan komt er nog eens een prijsverlaging voor de produ! van drie procent bovenop. MAATREGELEN, die vooral bij menige jonge boer mej! leurstelling en woede zijn ontvangen, maar die toch de dj oplossing vormden om de Europese Gemeenschap betaal te houden. Volgens schema moeten de economische bin| grenzen van de Europese Gemeenschap in 1992 verdwP zijn, waardoor één open markt van 320 miljoen consume? ontstaat. Die markt is van groot belang voor de industrie! al geruime tijd klaagt over de belemmeringen die zij niT1 de grenzen binnen Europa ondervindt. In de felle concul tieslag met die twee andere industriële grootmachteir Verenigde Staten en Japan, is het de enige mogelijkheid! Europa om overeind te blijven. Het akkoord van Bik geeft weer zicht op een succesvolle voltooiing van die in lijke operatie, waar al jaren met vallen en opstaan aaije sleuteld wordt. i1 t Bouwen aan Europa is een karwei dat een lange vereist. (Dit blijkt uit de plannen van de AMRO-bank eij Belgische Generale Bank om te gaan samenwerken.) mislukking van twee vorige ontmoetingen in Brussel ei^' penhagen hebben de leiders van de twaalf lidstaten ti* de verwachting in zaterdag tenslotte overeenstemt bereikt over een aanpak, die uitzicht biedt op een betere|e komst voor de 320 miljoen consumenten binnen de EG. fv de industrieën in Europa en op termijn ook voolf boeren, die straks zullen produceren voor een markr werkelijk bestaat. J Bewolking. DE BILT (KNMI) Een bo ven oost-Eüropa aanwezig ho- gedrukgebied, dat ons zonnig weer bracht, trekt verder naar het oosten weg. Eeh nieuw ho- gedrukgebied beweegt zich het komende etmaal vanaf de Oceaan via Ierland naar west- Engeland. Dit hogedrukgebied gaat de komende week ons weer bepalen. Dit betekent voor ons een geleidelijke draaiing van de wind van zuid naar noordwest. In de komen de nacht neemt de wind daar bij af tot zwak. Tijdens opkla ringen kan het dan nog flink afkoelen, op veel plaatsen tot rond het vriespunt. Morgen drijven vanaf de Noordzee wolkenvelden binnen. Moge lijk valt daaruit wat regen. De temperaturen worden 's mid dags met zo'n graad of 7 min der hoog dan de afgelopen 2 dagen. Weersvooruitzichten voor de Europese landen geldig voor morgen en woensdag: Zuid-Noorwegen, zuid-Zwe den en Denemarken: Wisse lend bewolkt en buien, in Noorwegen en woensdag ook in Zweden en Denemarken sneeuw. In de nacht lichte en in het Gudbrandsdal matige vorst. Middagtemperatuur in het algemeen iets boven nul. Duitsland: Wisselend bewolkt en mogelijk een regen- of sneeuwbui, 's Nachts meest lichte vorst. Temperatuur in de middag rond 5 graden. Benelux: Wisselend bewolkt en een kleine kans op een bui. In de nacht en ochtend tempe ratuur om het vriespunt. Mid dagtemperatuur ongeveer 5 graden. Britse Eilanden: Morgen nog een enkele bui. Woensdag droog en vrij zonnig. Tempe ratuur in de middag rond 6 graden. Frankrijk: Perioden met zon, maar in het noorden enige tijd meer bewolking. In het noor den en midden 's nachts tem peraturen om het vriespunt. Middagtemperatuur van 5 gra den in het noorden tot 14 gra den in het zuiden. Spanje, Portugal: Vrij veej. wolking en nu en dan eeir Temperatuur in de mij uiteenlopend van 10 gradö" het binnenland tot 15 grf aan de kust. i' Alpengebied: Droog en'- zonnig. In de dalen plaaté mist. Woensdag aan de n<r zijde meer bewolking en gelijk lichte sneeuwval. lij nacht lichte tot matige Middagtemperatuur in len rond 5 graden, den-grens overdag 1200 meter. Italië: Morgen nog enkelei en. Woensdag vrij maar in de Po-vlakte kans op mist. Middagten# tuur van 6 graden in de» vlakte tot 15 graden op Silll Joegoslavische kust: Vrij (j, nig. middagtemperatuur cl veer 10 graden. j Griekenland: Wisselend) wolkt en enkele buien, nüt lijk met onweer. Temper? in de middag van 2 gradta het uiterste noorden tot 12 den in het zuiden. L WEERRAPPORT HEDENMORGEN™ EK. as. fa

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 2