Doen we een koppeltje of een triootje rond? Overleg 1 VAN HUIS UIT CeidacSomoni MAANDAG 15 FEBRUARI 1988 PAGINA Klein als sterren beven de gro te waarheden van het leven M. Vasali: Houden ze daar nooit op} iri riep een kennelijk gekwek un geest aan de telefoon uit. Di was een reactie op het bericl t over de Vaticaanse Instruct inzake kunstmatige vruch baarheidstechnieken. Toegegk" ven, soms heb ik ook moei lee dat de hiërarchie vi onze kerk zo veelvuldig ofti r ciele mededelingen doet, 01 bepaalde praktijken in het h ven van de gelovigen aan d r kaak te stellen. Natuurlijk, al U i tijd zijn er voorschriften waat aan een samenleving, ee groepering, een club, «10 kerkgenootschap zich mot houden. Tenminste ieder di zichzelf als echt lidmaat ervai wenst te beschouwen en aih zodanig beschouwd hoopt worden. Anderzijds is het nil te alleen mijn overtuiging dat d ni eerste „gewone" christen ik oti moet opstaan, die on verkor en radicaal (dat is tot in d wortels) de leer van Jezu Christus in praktijk brengi Jezus heeft ons een heel hoe ideaal voorgeleefd, naar iee vervulling waarvan 0. moeten blijven streven, ons It ej ven lang. Of wij die vol, <v- manne- vrouwe-)maat iv christen-zijn ooit zullen haltw: is erg dubieus. De kerk als belichaming dat Christus-ideaal zal natuit lijk de eeuwen door leiding die richting blijven ge Misschien moet dat mettei steeds meer begeleidI worden. Het mensdom is allerlei terrein in ontwikkt^ ling. Het gezag van de kerk de Middeleeuwen, toen mai zeer weinigen konden lezen enige verdere opleiding gemp ten. was bijna allesbepaletd t- Nu is dat anders komen te ïj-è-'d gen. Zoveel anders zelfs, da: nd iemand plotseling boos kot te uitvallen over het feit di Rome overleg pleegt in za l moderne medische experimen ten waarbij de menselijk waardigheid in het geding t Laten we de zaken wel op ee: rijtje houden. Er is dit kee |1 geen sprake geweest van som J ren op commanderen uit di hoek van de hiërarchie. Vit katholieke universiteiten heb ben zélf het initiatief tot ovet leg genomen. Tevoren hebbel IH vakmensen, ethici en medic. 1 i onderling zich beraden on de kwestie. Ik wil er zwart c\ u wit van getuigen dat het m, goed doet dat in alle ernst ei rust overleg plaats heeft gter vonden omtrent experimentei als donorbevruchting en beur vruch ting via de reageer buil Met name over de morele be oordeling daarvan. De geleer u[- den die het initiatief tot den ,t ontmoeting hebben genomen ls getuigen dat ze vriendelijk zij: 2 ontvangen en dat de delicalt |u materie openhartig is bespro t ken. Ze hebben ervarn di naar hen is geluisterd. Dat nit onmiddellijk overeenstem P* ming is bereikt, is natuurlij1 c evident. Nieuwe vindingei 0i gaan altijd voorop, mogelijkhe1 den van toepassing volgen ei pas daarna kunnen vragei op van ethische aard worden ge im steld. Laten we nu de Kerl 6e niet verwijten dat ze zich be r moeit met zaken waar ze geei1 verstand van heeft. Als eeir moeder belangstellend is nas t de studie en de resultaiei daarvan van haar kinderen, i dat toch alleen maar toe te ju: 'r chen. Ik denk dat in het on derhavige geval nu eens blijk dat we ook Samen Kerk kun*, nen zijn. Wie met elkandt overleggen, kunnen groeien 1 |1' begrip voor het andere stanc ït punt. Wellicht ontstaat 00 enig inzicht in een maten ft waar behoorlijke vakkenm J voor nodig is. Nee, sluitend conclusies zijn niet ge trok keiïr aan het einde van het overleg bindende afspraken zijn even ht min gemaakt. Uit de krantebe n, richten is zelfs gebleken date op onderdelen nogal verscfi: van mening is blijven bestaat Maar het is uitermate zinvo ei dat in Rome mensen om de U fel zijn gaan zitten om zich 'P buigen voer de modern 'a vruchtbaarheidstechnieken 'g die immers allerlei consequen ties met zich meebrengen. I' f., vind dat de Kerk ook een sten r\ in het kapel mag hebben al het gaat om de behartigd y van de menselijke waardig heid, de eerbied voor het It ven en de ontluiking daar vat Dit was een wijze aanpak vat een aantal hooggeleerd heren; dit was een correcte b jegening van een Moeder di niets op, in gespecialiseerde boe ken over alcohol lees je er zelden over en een polsdikke turf met 'al les over alcohol' en in 1985 door het TNO uitgegeven, wijdt aan het verschijnsel kater precies een pa gina. Wel veel over de ellende van het alsmaar toenemend chronisch innemen: dat alcohol meer kapot maakt dan je lief is en hoe dat al les te voorkomen. Wat heeft de wetenschap dan wel te melden? Het fokken van een kater kun je in twee fasen verde len. Fase één: hoe meer je drinkt hoe dronkener je wordt, en twee: hoe groter de dronkenschap hoe erger de kater. Beginnen we met fase één. Het blijkt dat het nogal wat uitmaakt wie drinkt en wat hij drinkt. Vrouwen hebben minder li chaamswater dan mannen en om dat alcohol zich uitsluitend in het lichaamswater oplost, veroorzaakt eenzelfde consumptie een hoger promillage in het bloed. Boven dien zorgt de menstruatie ervoor dat drank nogal eens slecht valt bij vrouwen: vrouwen kunnen door dit alles slechter tegen drank. Het maakt ook uit wat je drinkt: hoe lager het alcoholpercentage, hoe trager het in het bloed wordt opge nomen. Dat verklaart weer waar om je van enkele glazen gedistil leerd sneller de hoogte krijgt dan van evenzovele glazen bier, on danks het feit dat alle alcoholische dranken per glas evenveel alcohol bevatten, te weten 10 gram. Kool zuur versnelt de opname nog aan zienlijk, vandaar de verraderlijke werking van champagne en het kopstootkarakter van de combina tie jenever en cola. Beschermende laag? Verhalen over het aanleggen van een beschermende laag blijken on zin: melk en zuivelprodukten hel pen niet. Wel vertraagt een maal tijd vooraf de opname van alcohol omdat dan de maag trager gaat werken. Vooral koolhydraten heb ben dit effect (meelprodukten, spa ghetti); meer dan vette waar en die weer meer dan eiwitten (bief stuk). Bij bier maakt dat niet zo veel uit, want die drank heeft in de vorm van toegevoegde koolhy draten al een ingebouwde maaltijd. Dan fase twee, de overgang van dronkenschap in een spinnende kater. Omdat de afbraak van alco hol in de lever beperkt is, ver dwijnt het traag uit het bloed met een snelheid die niet boven een half tot één glas per uur uitkomt. Methodes om sneller van de alco hol af te komen en dus sneller te ontnuchteren, TNO trok dit na, zijn er niet. Vitaminepilletjes helpen niet, kof fie schijnt juist averechts te hel pen, joggen, frisse buitenlucht, flink eten (uitsmijter), dat heeft al lemaal geen nut. In Duitsland zijn er zogeheten ontnuchteringspillen op de markt, die wel duur zijn maar niet helpen. Het enige wat schijnt te helpen is druivesuiker (fructose), maar dat moet je dan in zo'n ongezonde hoeveelheden in nemen dat het middel erger is dan de kwaal. Beroerd wakker „De kater is een medisch raadsel", schreef Jellinek-psychiater W.G. Mulder in zijn boek Alcohol. Of hij toeslaat is onvoorspelbaar, waarom hij toeslaat onduidelijk. Wel is dui delijk dat de kater pas optreedt als alcohol uit het bloed is verdwenen, reden waarom je tamelijk vrolijk naar bed gaat maar o zo beroerd wakker wordt. Er zijn veel mogelijke boosdoeners. De alcohol zelf natuurlijk, het vele roken, de door de alcohol geca moufleerde lichamelijke en geeste lijke vermoeidheid die nu zijn re kening presenteert en niet te ver geten de bijprodukten die in drank zitten. Foezelalcoholen bijvoor beeld, met hoofdpijnverwekkende namen als n-propanol, n-butanol en iso-amyl alcohol. Foezel is 14 to 50 keer zo sterk als gewone alcohol en blijft tot overmaat van ramp veel langer in het bloed zitten. Het zit vooral in whisky en Martini, echte katerdranken dus, minder in bier en wijn en bijna niet in wod ka. Een andere mogelijke oorzaak is de uitdroging die het gevolg is van alcohol. Alcohol zet de aftapkra nen van het lichaam wagenwijd open. Vandaar dat er in het feest lokaal soms meer mensen in doodsnood staan te trappelen voor het toilet, dan 'er dorstigen staan voor de bar. Vandaar ook de met geen emmers water te blussen na dorst. Die uitdroging, en waar schijnlijk ook voor een deel de ka ter, laat zich bestrijden door het drinken van een paar glazen water voor het naar bed gaan. Een fles Spa naast het bed kan ook wonde ren doen. Maagbloedingen Daarmee is het wel bekeken. Een aspirientje helpt, maar dan kan er beter (zie de bijsluiter) geen acetyl- salicylzuur in zitten. Dat spul irri- teert de maag, alcohol in overmaat irriteert de maag, en samen zijn ze verantwoordelijk voor een stijging van het aantal maagbloedingen na zon-, feest- en hoogtijdagen. Gelijk een fikse neut op de katerige maag helpt in elk geval wel bij verslaaf den om de ontwenningsverschijn selen voor te zijn. Of het bij matige drinkers ook wat uithaalt is de vraag, maar het is zoiets als gelijk weer aan het gas gaan liggen om sneller te herstellen van een gas vergiftiging. Het verstandigste is natuurlijk om het niet zover te laten komen als die lieden in het drinklied van Anton van Duinkerken (een groot kenner overigens). Die zongen: O volle maan - O zie mij aan - Hoe zijt gij te beklagen - Slechts eens per maand - zijt gij slechts vol - En wij schier alle dagen. doof Joke Forceville-Van Rossum ar Onder invloed van Amerikaanse films is de grote hoed in Chicago-stijl weer in de mode. FOTO: MILAN KONVALINKA Jeugd ontdekt hoofddeksel Katzen jammer In elke kroeg - de universiteit van de armen, zoals de Ieren zo aardig zeggen - kun je van 'ervaringsdes kundigen' zo op afroep gratis colle ge krijgen over hoe een kater te bestrijden. En altijd hoor je dan hetzelfde rijtje van middeltjes en maatregelen die het verschrikke lijke beest op afstand zou kunnen houden: het leggen van de be faamde' 'bodem' vooraf; of koffie, haring, lichaamsbeweging, frisse lucht, vitaminepillen enzoverder erna, met als meest drastische op lossing het koelbloedig innemen van een fikse neut op de nuchtere katerige maag. Het gekke is dat de verzamelde medische wetenschap weinig over aard en behandeling van katers te melden heeft. Het interesseert dokters eigenlijk niet: wie een ka ter heeft moet maar terugmauwen. Tien jaargangen Nederlands Tijd schrift voor Geneeskunde leveren Het hoofddeksel is weer in op mars. Werden hoeden en petten tot enkele jaren geleden nog voor namelijk gedra gen door oudere en kalende man nen, nu vinden ze hun weg ook naar de iëugd. Onder invloed van Ame rikaanse films is de grote hoed in Chicago-stijl weer in de mode. „Ik merk het aan de verkoop in de winkel", zegt me vrouw Jo Bik van de firma S.J. Bik aan de Geest in Den Haag, de eni ge overgebleven speciaalzaak in hoeden en petten in deze stad. „Jongeren zien nu op TV en in de bioscoop (pop- )s ter ren die een hoed dragen. Na tuurlijk draagt niet iedere jonge re nu zo'n hoed, maar het zijn er een stuk meer dan vroeger. Vooral zwarte hoeden zijn in trek". Een andere Cate gorie die het goed doet is die van de sportieve hoedjes, die voor prijzen tussen de 39 en 100 gulden te koop zijn. Zij zijn geschikt voor alle leeftijden. Petten en hoeden worden door de firma Bik in on geveer gelijke hoeveelheden verkocht. „Het is moeilijk er iets over te zeggen, maar bij slecht weer verkopen wij het best. Vooral koud en droog weer is goed voor de ver koop van een hoofddeksel. Pet ten zijn praktisch bij wind en regen omdat zij niet zo snel afwaaien Dat de hoed weer terugkom t wordt bevestigd bij het warenhuis Vroom Drees- mann. „De ver koop van petten en hoeden loopt zo goed dat wij bijna door onze voorraad heen zijnzegt mevr. H. van den Bosch van de afdeling herenconfectie. Verleden jaar liep de verkoop van hoeden en petten ook enorm goed. maar toen hadden wij een koude winter. Deze winter is de verkoop van be gin af aan op een hoog peil geweest Ruiten- en ribpet- ten zijn zeer ge wild, evenals pet ten van leer en suède. De baret komt in de collec tie niet voor". De hoeden kosten bij V D tussen de twintig en veertig gulden. Voor dat bedrag kan een keus ge maakt worden uit een vilthoed, een hoed van ribflu weel en een ge ruit regenhoedje. Mevrouw Van den Bosch geeft wel toe dat de verkoop van pet ten groter is dan die van hoeden. Over het alge meen zijn de ko pers oudere, vaak kalende mannen. Deze laatste op vatting wordt ge deeld door J. Knol van Peek en Cloppenburg. „Het zijn overwe gend ouderen vanaf 45 jaar die een hoofddeksel kopen. Maar ook de iongeren ont breken niet Pet ten worden beter verkocht dan hoeden en zo er al een hoed ver kocht wordt, gaat het vaak om een geruit stoffen hoedje van rond de vijftig gulden. Met de meer klas sieke hoeden zijn wij al tien jaar ge leden opgehouden omdat zij niet meer verkoch ten FRANK DE KLERK „Het is", had Harrie vooraf uitgelegd, „geen gokken. Gokken doe je in de blind. In het casi no. Bij de paardjes is het een kwestie van wedden. Dat wil zeggen: je moet het bekijken. Wat zijn de goeie, wat zijn de slechte paarden? Hoe lang is de baan? Yorki Fortuna is een echte sprinter. Als die de mijl loopt, moet je hem zeker in je triootje opnemen. Maar loopt-ie per ongeluk een lange baan, dan kan je je geld beter op een andere ma nier over de balk smij ten. Neem je, om nou nog 's een wereld-paard te noemen, Wanda Pluta die kan alle afstanden winnen. Dus je moet het bekijken". Dat zouden we dus gaan doen, die zondag. Bij wijze van hoognodige kennisma king met een fenomeen dat twee jaar geleden zijn intrede deed in onze cultuur en nu met de dag meer liefhebbers trekt: Ladbroke's wedkan toor. Een voorziening voor paardenkenners die wedden schappen wensen aan te gaan met de multinational Ladbro- ke over de uitslag van de paardenkoersen. Zit de voor speller goed, dan krijgt-ie een aantal malen zijn inzet terug. Zo niet: dag centen. Span nend dus en die spanning exploiteert de multinational thans in vijftig verschillende lokalen in ons land. Eind van het jaar moet dat aantal zijn opgevoerd tot 121 over tweeënhalf jaar tot 250 en uiteindelijk tot 500. Bij binnenkomst in het Delft- se lokaal aan het Oosteinde worden we wel zeer aange naam verrast door wat j krijgen we nou? zacht gregoriaans gezang. Maar dat heeft niets te betekenen, cor- I rigeert Harrie direct. Dat is Ide radio, die tijdelijk het tele- tekst-beeld ondersteunt. In de teletekst lees ie welke paarden er gaan lopen en welke er volgens de tele- tekst-prognotiseur zullen winnen. Wat dus feitelijk de paarden zijn die meestal niet gaan winnen. Begrepen, Harrie. En nu ge lijk maar beginnen! Wikken en wegen „Beginnen", beaamt Harrie, „maar voorzichtig. De begin ner moet zoveel mogelijk in formatie opnemen en zo laag mogelijk spelen. Wikken, wegen, de zaak goed bekij ken en dan één, hooguit twee guldentjes inzetten. Als je be gint geeft een guldentje net zoveel spanning als een geel tje". Beginnen, Harrie! Dat lukt nog maar net. De speaker op de draf- en ren baan in Hilversum is intus sen rechtstreeks verbonden met ons wedkantoor, heeft het „Te Deum Laudamus" verdrongen en waarschuwt met barse stem: „Wedkanto ren nog twee minuten ver koop!". Als de wiedeweerga vullen we in dat Cosmos Greenacre de eerste koers („geheid", aldus Harrie) gaat winnen. Betalen twee gul dentjes aan de kassa en luis teren gespannen naar de Hil- versumse speaker, die geagi teerd verslag doet van deze „2000 meter met autostart". Gelijk al in de eerste bocht blijkt Greenacre's concurrent Captain Eden in de fout te zijn gegaan. „Gesprongen", meldt de speaker. Wat dus prima is. Springen mag niet en leidt tot diskwalificatie. Van Captain Eden kan onze Greenacre al niet meer ver liezen. Voorbij de tweede bocht- neemt Greenacre inderdaad de leiding, maar op het rechte stuk dat dan volgt heeft Blits Hope opeens een De exploitant van een 'Ladbroke' registreert de weddenschappen met behulp van de computer, kantoor aan het Oosteinde in Delft. Hier Ted Starink van het wed- FOTO: CEES VERKERK driekwart lengte voorsprong. Als dat maar goed gaat. Ge lukkig (Te Deum Laudamus, zouden we haast zeggen) schuift het veld weer in el kaar. Blits Hope valt terug naar het tweede spoor. Gree nacre draaft weer voorop. De finish nadert en Harrie kijkt veelbetekenend. Maar vlak voor de eindstreep krijgt opeens die verduvelde Blits Hope weer haast. En wint! „Nu zijn we dus onze centen kwijt", legt Harrie uit. „Maar dat geeft niet, want er komen nóg tien koersen. We kunnen nog heel rijk worden - mak kelijk zat". Bij het invullen van de twee de koers verlaten we ons an dermaal op alom geroemde expertise van Harrie. En vol gens Harrie leent deze twee de koers, in aanmerking ge nomen het paardenveld, zich bij uitstek voor het spelen van „een triootje rond". „En wel hierom", aldus Har rie. „Omdat in de tweede koers drie paarden meedra- ven die elk voor zich kunnen winnen. Arno Baker kan winnen, Gold Flower kan winnen en Barry Rijnstroom kan winnen. De rest zou in theorie natuurlijk ook kun nen winnen maar dat is theorie. Nou goed, Brice Sun zou kunnen inbreken. Laten we Brice Sun buiten be schouwing, dan moet het óf Arno Baker óf Goldflower óf Barry Rijnstroom worden. Maar wie het nou precies wordt, is feitelijk niet goed uit te maken. Alle drie heb ben ze hun vóór en tegen. Als we nu een „triootje rond" spelen, wil dat zeggen dat volgens ons dit drietal als eerste over de streep gaat zonder dat we 'erbij vertel len in welke volgorde. Dus met een triootje rond zitten we altijd goed". Extra duit Harrie is zo zeker van zijn zaak dat hij, wel ja, zesender tig gulden inzet. Wat ons sti muleert om ook een extra duit in het zakje te doen en met een stalen gezicht zes gulden op de toonbank te smijten. Aan het eind van de eerste ronde begint Harrie's gelijk in zicht te komen. Bianca T heeft zich als gevolg van een galop uitgeschakeld, Goldflo wer en Arno Baker gaan sa men voorop, terwijl Barry Rijnstroom ook goed mee- draaft. Merkwaardigerwijs komt ook ene Bianca Capello goed mee. En dat laatste baart Harrie zorgen. De koers vordert en Bianca blijft maar doorlopen. „Als die knol nou niet snel terugvalt", vloekt Harrie, „kunnen we het schudden". Laat dat verdraaide dier nou de draf nog versnellen ook! „Eén, vier, vijf", meldt de speaker als de meet is gepas seerd. Wat in vertaling bete kent dat Bianca Capello heeft gewonnen, Arno Baker twee de is geworden, en Gold Flo wer derde. Triootje rond? Triootje rond aan Harrie z'n zolen! „Maar de koffie is gratis", troost onze paardenkenner. En dat is waar. Zoals in alle Ladbroke-vestigingen staat er in een gezellig hoekje, bij de toiletten, een groot for maat koffiezet-apparaat waarvan iedereen zich vrije lijk mag bedienen. Ernaast een eveneens pro deo be schikbaar gestelde fles Fanta. Het publiek in de overwe gend donkerblauw gekleurde zaal bestaat hoofdzakelijk uit mannen. Al zijn er ook twee grijze dames met een knotje. De meeste aanwezigen zitten aan ruime tafels gebogen over een reeks paperassen, waaronder het onmisbare magazine „Paardesport". Terwijl we met twee beker tjes koffie terug lopen naar onze eigen tafel, horen we een gesoigneerde heer aan de kassa-dame vragen of deze niet even „een geeltje kan voorschieten". Op een totale Nederlandse jaaromzet van 107 miljoen gulden in 1987 kan zo'n geeltje er wel af moet de meneer gedacht hebben. Maar de weigering van de kassa-dame (non-ver baal en daardoor des te wel sprekender) is onverbidde lijk. In de derde koers stelt Harrie voor een „koppeltje te stie len". Een koppeltje is als het ware een triootje rond voor twee paarden. We voorspel len met óns koppeltje dat hetzij Annabell Hannover (die recentelijk zeer goed presteerde) hetzij Nordic Lo- bell (veelbelovende import uit Amerika) de race zal win nen. En verliezen elk zes gulden, in de vierde koers gaan we de boot in voor de man twee gulden. En in de vijfde koers (dankzij een bijna-eigengeld- je) voor twee dubbeltje per persoon. Jarig Dan besluit Harrie dat er aan onze niet aflatende wanbof een einde moet komen. En neemt hij, plotsklaps, zijn toevlucht tot een list. „Wanneer is je vader jarig?" Wat vraag je me nou, Harrie? „Je vader, snel, wanneer is-ie jarig? We hebben nog maar één minuut". 28 juni. „Achtentwintig juni. Dat is de zesde maand. Dan nemen we een triootje 2-8-6. Paard twee, Anne Neyenro- de, komt als eerste binnen. Paard acht als tweede. En paard zes als derde. Daar smijten we nog één keer zes gulden tegen aan, en dan hebben we al onze investe ringen dik terug. Na een zeer spannende race meldt de speaker de uitslag: 2- 7-6. „Allemachtig", kreunt Har rie, „Als je vader op de 27e was geboren, waren jij en ik nou rijk geweest". De speaker kondigt de aanvang van de zevende koers aan, over vier minuten. Voor óns echter is het nu welletjes. Terug op straat informeren we nog eens bij Harrie, hoe dat nou zit met dat 'bekijken' van hem, dat 'wikken en we gen' en dat 'wedden in plaats van gokken'? „Ja, hoor 's, je kan het bekij ken zoveel als je wilt de omstandigheden van het mo ment kan je niet bekijken. Want het blijven paarden. Niet dan? Dus wat doen we? Naar Het Biervat of halen we d'r een in Het Proeflokaal?" WILLEM SCHEER De sportieve Panama-hoed.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 10