Hartkwalen bij vrouwen
moeilijker te ontdekken
Forse „straffen" op overproduktie
Sovjetschepen botsen
met marineboten VS
Nukem mogelijk ook
in dioxine-schandaal
Presiden tskandida ten
paaien filmsterren
UITENLAND
QeidócQowuml
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1988 PAGINA 7
latastrofale uitspraak
I in medewerker Waldheim
ÉNEN Karl Gruber, oud-minister van
itenlandse zaken en naaste medewerker
ji president Waldheim heeft gisteren voor
jte verontwaardiging gezorgd door de
mmissie die Waldheims oorlogsverleden
eft onderzocht ervan te beschuldigden be-
jroordeeld te zijn geweest, omdat zij ge
il uit socialisten en joden bestaat. De uit
ingen van Gruber hebben in Oostenrijk
im tot grote verontwaardiging geleid,
nselier Vranitzky zond onmiddellijk alle
nmissieleden een telegram waarin hij zijn
ontschuldigingen aanbood voor het op-
den van Gruber. Zelfs een parlementslid
i de conservatieve Oostenrijkse Volks
tij (OVP), die Waldheim tot nu toe steeds
ift gesteund, noemde de woorden van
i partijgenoot Gruber „catastrofaal".
Britse verdachten
Heizeldrama vast
BRUSSEL Een aanklager in Brus
sel heeft gisteren beroep aangetekend
tegen de uitspraak van een recht
bank, die had geoordeeld dat achttien
Liverpool-fans, verdacht van dood
slag in verband met het Heizel-dra-
ma van 1985, op borgtocht vrijgelaten
kunnen worden. Zolang dit beroep
niet is behandeld blijven de achttien
in ieder geval in hechtenis. De ver
dachten maken deel uit van een
groep van 25 mensen, die allen in
september naar Belgie werden uitge
wezen. Zii konden worden aangehou
den, na bestudering van filmopna
men bij de wedstrijd Liverpool Ju-
ventus. Vijf van hen zijn inmiddels
naar Groot-Brittannie teruggekeerd
in afwachting van het proces.
(Van onze correspondent Frans Boogaard)
BRUSSEL Met het akkoord dat de EG-
leiders vannacht bereikten is een eind geko
men aan een impasse die bijna een jaar
heeft geduurd. Volgens het Duitse compro
misvoorstel, dat uiteindelijk leidde tot het
succes van de EG-top, mag 160 miljoen ton
graan worden geproduceerd, vijf miljoen ton
meer dan Nederland en Groot-Brittannië in
eerste instantie wilden. Maar daar tegenover
staat dat de „straffen" op het overschrijden
van die produktiedrempel flink zijn aange
scherpt ofwel de prijzen gaan dan met drie
procent omlaag. Die wijziging mag worden
gezien als een tegemoetkoming aan de Brit
ten en Nederlanders. Het beraad werd gis
teravond tot irritatie van vrijwel alle dele
gaties ruim twee en een half uur opgehou
den door de Franse premier Chirac, die de
discussie wilde heropenen over de produk-
tiebeperking in alle andere sectoren waaro
ver de landbouwministers de afgelopen
maanden al een concept-akkoord bereikten.
Daarbij liet de premier zich openlijk ontval
len dat hij dit voorjaar te maken heeft met
Franse presidentsverkiezingen. De Europese
Commissie, het dagelijks bestuur van de EG
is vanmorgen om elf uur alweer bijeen ge
komen om aan het cofnpromis een nabe
spreking te wijden. Uit nadere berekenin
gen moet blijken of als gevolg van de Euro
pese besluitvorming de landbouwuitgaven
inderdaad tot de nu overeengekomen grens
van 27,5 miljard Ecu (ruim 63 miljard gul
den) worden beperkt. Welk bedrag aan
voorgenomen bezuinigingen verloren gaat
door de produktiedrempel voor granen tot
160 miljoen ton op te trekken, is onduidelijk.
Eerder had de de Europese Commissie bere
kend dat bij een produktiedrempel van 155
miljoen ton moet worden gerekend met
meerkosten van drie miljard gulden voor
elke miljoen ton extra. Ook minister Van
den Broek wilde vanochtend niet exact aan
geven hoeveel het akkoord Nederland gaat
kosten. Het zal „behoorlijk veel extra geld"
vergen, volgens hem meer dan in de meer
jarenramingen is gereserveerd. Volgens de
voorzitter van de Europese Commissie Jac
ques Delors maakt het akkoord de weg vrij
voor de voltooiing van de vrije EG-markt in
1992. De afspraken zouden de Commissie in
staat stellen de Europese uitgaven strak in
de hand te houden.
Iraq: spionagetoestel
Israel neergeschoten
JERUZALEM Iraq heeft gisteren
bekend gemaakt dat de luchtverdedi
ging bij de grens met Saudiarabie een
onbemand Israëlisch verkennings
vliegtuig heeft neergeschoten. Vol
gens Iraq was het vliegtuig opgeste
gen vanuit de door Israel bezette ge
bieden. In Israel verklaarde het mili
taire commando dat het verhaal van
Iraq „een verzinsel" is. Het vliegtuig
je zou zevenhonderd kilometer heb
ben afgelegd. Israel maakt al lange
tijd gebruik van dergelijke onbeman
de vliegtuigen, maar deze worden
doorgaans gebruikt voor korte af
standen. De toestellen zittèn volge
propt met electronica en camera's.
BELANGRIJKE SEKSE-VERSCHILLEN BIJ HARTAANVAL ONTDEKT:
X3NDEN Het leeuwe-
eel van het onderzoek
ïaar hartziekten wordt
,iitgevoerd bij mannen,
t waarbij wordt aangeno-
nen dat de resultaten
2 ok gelden voor vrou
wen. Maar 'een Ameri-
1 aans onderzoek komt tot
1 e conclusie dat er diep
ons hart wel degelijk
en verschil zit.
[et hart staat de laatste we
en weer bijzonder in de be-
ingstelling. Zowel aspirine
ls gebakken witte bonen
rerden begroet als mogelijke
eschermingsmiddelen tegen
hartkwalen. De nadelige kan-
in hiervan zijn echter dat as-
irine de kans op een hersen-
loëding vergroot en dat de
fnen in afschuwelijke gr.ote
eveelheden gegeten zouden
loeten worden om enig ef-
sct te sorteren.
i ecentelijk heeft echter een
'nderzoek in de VS een ge
heel nieuw licht op hartkwa
len geworpen. De interessant
ste ontdekking daar is dat het
lartinfarct zich niet houdt
n het principe van gelijke
lansen. Het is zelfs een van
meest discriminerende
iekten wat het geslacht be
eft.
Hoewel hartziekte de eerste
doodsoorzaak is van mannen
en vrouwen van boven de 65,
veroorzaakt het onder de 50
de dood van vijf mannen te
genover die van één vrouw.
Boven de 50 is de verhouding
twee op één. Al eerder nam
men aan dat het vrouwelijke
oestrogeen-hormoon (hoewel
dit in verband gebracht wordt
met bloedstolling, wat kan lei
den tot hartaanvallen) vrou
wen voor de menopauze een
ingebouwde immuniteit tegen
hartziekten verschafte. Nu
denkt men dat dit een te sim
plistische theorie is.
Tot voor kort werden de
meeste hartstudies bijna uit
sluitend uitgevoerd bij man
nen en nam men aan dat de
resultaten ook voor vrouwen
golden. Maar in Framingham,
een stad in Massachusetts
heeft men dieper gegraven.
Vijfduizend inwoners, man
nen én vrouwen, stelden zich
als vrijwilliger beschikbaar
voor een levenslange observa
tie. En volgens de Britse arts
Higgins zijn er essentiële ver
schillen aan het licht getre
den.
Vrouwen, zegt Higgins, heb
ben andere symptomen bij
hartafwijkingen dan mannen
en daardoor kan er een ver
keerde diagnose gesteld
worden, of helemaal geen.
Het niet inzien van de ver
schillen kan ertoe leiden dat
vrouwen worden beschuldigd
van zwaarmoedigheid of aan
stellerij.
Zo hebben vrouwen vaak lan
ge tijd een zeer wisselvallige
pijn of een gevoel van druk
op de borst voordat ze een
hartaanval krijgen, terwijl die
pijn bij mannen gewoonlijk
een teken is dat de hartaanval
begint. Als vrouwen inder
daad een hartaanval krijgen is
de kans dat ze eraan sterven
binnen zestig dagen tweemaal
zo groot als bij mannen. Vrou
wen lopen risico op een hart
ziekte als ze een hoog gehalte
aan triglyceriden (vetten die
bijdragen tot het vervoer van
cholesterol naar de bloedva
ten en die in verband ge
bracht worden met het ver
stoppen van de slagaders) in
hun bloed hebben, zelfs als ze
geen gevaarlijk hoog choleste
rolgehalte hebben. Bij man
nen zijn triglyceriden zonder
een overeenkomstig hoog
cholesterolgehalte niet van
betekenis.
Bypass
Vrouwen hebben doorgaans
een kleiner hart dat moeilij
ker te opereren is dan dat van
een man en volgens de statis
tieken scoren ze maar half zo
goed als mannen bij bypass-
operaties. Vrouwen ontwik
kelen hun hartziekte gewoon
lijk ook op latere leeftijd dan
mannen, maar deze ziekte
wordt wel de meest dodelijke
voor vrouwen die halverwege
de zestig jaar oud zijn. Over
het algemeen hebben vrou
wen die moeder zijn een bre
dere kransslagader, wat hun
grotere bescherming tegen
vroegtijdige hartaanvallen
zou kunnen helpen verklaren.
Diabetes, met zijn negatieve
effecten op de bloedsomloop,
maakt vrouwen meer ontvan
kelijk voor een hartziekte op
jeugdige leeftijd en stelt hen
dan gelijk met mannen.
Toen het project in Framing
ham begon waren de mannen
en vrouwen tussen de 30 en
62. Hoewel vele deelnemers
aan de oorspronkelijke steek
proef intussen overleden zijn,
zijn hun kinderen en echtge
notes aangetrokken om het
werk voort te zetten. „Het on
derzoek omvat niet de behan
deling of het aanbevelen van
veranderingen in levensstijl"
zegt Higgins, „maar het gaat
alleen om observatie. Maar
eindelijk, en tevens voor het
eerst, hebben we voldoende
vrouwen in de hartziekte
leeftijdsgroep om betekenis
volle waarnemingen te doen."
Onderzoeken met apen heb
ben duidelijk gemaakt dat,
hoewel hart en bloedvaten
van beide seksen geschikte
receptoren hebben voor het
vrouwelijke oestrogeen-hor
moon, vrouwen minder goed
in staat zijn plaats te bieden
aan testosteron en andere
„mannelijke" hormonen die
vrijkomen onder stress. Maar
Higgins is er niet van over
tuigd dat dit de theorie beves
tigt dat vrouwen met agressie
ve, „mannelijke" banen waar
schijnlijk ook een mannelijke
ontvankelijkheid voor hart
ziekte ontwikkelen, of zelfs
ook maar dat stress op zich
een belangrijke factor is bij
het veroorzaken van hart
kwalen.
„Ik denk dat de mensen van
voedsel zouden moeten ver
anderen en stoppen met ro
ken in plaats van zich te veel
zorgen te maken over stress",
zegt Higgins. Wat haar zorgen
baart is de moeilijkheid om
een diagnose te stellen bij
vrouwen die een hartziekte
aan het ontwikkelen zijn
voordat het te laat is. Ernstige
symptomen zouden niet on
derkend worden vanwege de
mythe dat vrouwen geen
hartaanval zouden krijgen.
VICTORIA MCKEE
(c) The Times
MOSKOU Het ministe
rie van defensie in de
Sovjetunie heeft gisteren
in een verklaring bekend
gemaakt dat de twee
Amerikaanse oorlogsbo
dems, die volgens het
Pentagon door Russische
schepen zijn aangestoten,
zich in de Russische terri
toriale wateren bevonden.
Het incident gebeurde in
de Zwarte Zee, ten zuiden
van het schiereiland de
Krim.
In de verklaring staat dat de
schepen de grens tot op zeven
kilometer waren genaderd.
Het ministerie maakt geen
melding van botsingen. „De
Amerikaanse schepen reageer
den niet op waarschuwingssig
nalen van de Russische kust
wacht, en voeren op gevaarlij
ke wijze in Russische territori
ale wateren". De Amerikaanse
schepen zouden de Russische
wateren twee uur 'na het inci
dent weer hebben verlaten.
Eerder had het Pentagon be
kend gemaakt dat de twee
Amerikaanse schepen, de tor-
pedobootjager Caron en de
kruiser Yorktown door twee
Russische schepen waren ge
ramd. Volgens het Pentagon
vervulden de schepen een
„routine-opdracht," en oefen
den hun internationaal erkend
recht op vrije doorvaart door
de Russische 12-mijlszone uit.
De VS sturen regelmatig sche
pen naar de Zwarte Zee, om te
onderstrepen dat naar opvat
ting van Washington de Zwar
te Zee tot de internationale
wateren behoort. De Sovjetu
nie beschouwt deze wateren
sinds lang min of meer als
haarnerritorium.
ien jaar cel
►or leden
[ction Directe
éRIJS Acht leden van
I terroristische organisatie
lion Directe zijn gisteren
parijs veroordeeld tot tien
r gevangenisstraf wegens
ninele samenzwering.
is de hoogste straf die de
inse wet daarvoor toestaat,
tier hen bevinden zich de
r leiders, Jean-Marc Rouil-
Nathalie Menigon, Joelle
iron en Georges Cipriani,
een jaar geleden werden
gehouden. Eén van de
t, Regis Schleicher, die tien
cel kreeg, was al eerder
levenslang veroordeeld,
irigens dreigen de veroor
den door te gaan met een
gerstaking totdat zij in
>t elkaar gelegen cellen
den geplaatst.
IENE De PLO heeft
steeds geen schip gevon-
voor de „Reis van de Te
keer" van uitgewezen Pa-
ijnen, journalisten en waar-
lers naar Haifa in Israel,
ekse reders zouden wegens
nerikaanse druk" en Israe-
le dreigementen niet be-
zijn een vaartuig ter be-
Eventjes schrijven met de duurste vulpen ter wereld. De pen Na-
stride is waarschijnlijk bestemd voor een Japanse verzamelaar:
het bevat tweehonderd briljanten en vierhonderd edelstenen van
uiteenlopende aard. De kosten van het kleinood bedragen naar
schatting 450.000 gulden. Het Franse bedrijf „Reden's", maakte
behalve deze unieke Nastride ook pennen van ebbenhout, palis
sander, ivoor en leder. - foto: ap
LO vindt nog geen Schip van Terugkeer
De voorzitter van de grootste
Griekse zeeliedenbond, Dala-
kogiorgis bevestigde dat
Griekse rederijen en zeelieden
door „Israëlische agenten" wa
ren bedreigd. In de stad Na
blus op de Westelijke Jordaan-
oever zijn gisteren twee Pale
stijnse jongens van 14 en 17
jaar doodgeschoten, toen het
leger het vuur opende op de
monstranten. Volgens het le
ger lukte het niet de honder
den jongeren die onder meer
legerpatrouilles aanvielen, met
traangas en rubberkogels te
verspreiden.
JSKEENWISKE DE EDELE ELFEN
heb je dn iijntr.dat
dl jhien weten we ze/ter!
S,.irxJaard Ultgeveri|/Wavery Productions
HANAU Twee vaten met af
val van de uraniumfabriek Nu
kem in het Duitse Hanau
worden volgende week op hun
inhoud ondezocht. De verden
king bestaat dat in het afval
dioxine, één der giftigste stof
fen ter wereld, is gemengd.
Vast staat nu al, dat in de vaten
iets anders zit dan op de bege
leidende papieren staat.
Nukem had begin dit jaar 121
vaten gedumpt op de afvalstort-
was dat het afval cal
caat betrof. Later verklaarde
Nukem dat er ook (ongevaar
lijk) calciumchloride in de va
ten zat, maar inmiddels is het
vermoeden gerezen, dat in het
afval ook dioxine, het „Seveso-
gif" is gemengd. De inhoud van
de vaten is namelijk afkomstig
van een onderzoeksproject dat
enkele jaren heeft geduurd, be
treffende de omzetting en ver
branding van koolwaterstoffen.
Daarbij kan dioxine zijn vrijge
komen.
Dioxine is vele malen giftiger
dan cyaankali. Na de ramp in
het Italiaanse Seveso stierf in
het gebied waar de wolk van
dioxine neerkwam al het vee.
De bevolking van Seveso moest
voorgoed worden geëvacueerd.
Wanneer in de onderzochte va
ten inderdaad dioxine wordt
gevonden, zal de Main-Kinzig-
Kreis een strafklacht tegen Nu
kem indienen bij het openbaar
ministerie. Tegenover de krant
Frankfurter Rundschau heeft
een woordvoerder van Nukem
„niet uitgesloten geacht", dat
zich in de vaten ook dioxine be
vindt.
Oefenen voor Spelen
Niet alleen sportlieden trainen om de beste resultaten te behalen tijdens de Winterspelen in Calga
ry. Op de foto repeteren honderden mensen het tegelijk omhoog houden van borden, waardoor het
embleem van de Spelén zichtbaar wordt. foto: ap
IN HOLLYWOOD ONTBRANDT
VERKIEZINGSSTRIJD:
LOS ANGELES De komiek Bill Cosby zamelde met
een concert 70.000 dollar in voor de democratische presi
dentskandidaat Jesse Jackson. Cosby, die normaliter
voor één optreden 250.000 dollar vraagt, betaalde zelfs
zijn eigen onkosten. Sally Field, winnares van een Oscar
voor haar vakbondsvrouw in „Norma Rae" en de berooi
de weduwe uit „Places in the Heart" loopt het vuur uit
haar sloffen voor een andere democratische kandidaat,
gouverneur Michael Dukakis van Massachusetts.
De zingende cowboy Roy Rogers staat achter de voormalige
televisiepredikant Pat Robertson en, afgaande op de caucus
in Iowa, wedt hij op het goede paard. Maar de meeste ster
ren in Hollywood leggen zich liever nog niet vast en wach
ten af wie de voorronde van de politieke-sterrenslag over
leeft.
Jane Fonda, Warren Beatty, Robert Redford, Jack Nichol
son, Goldie Hawn, Donna Mills en Michael Douglas waren
onder de sterren die in de campagne van '84 geld hielpen
inzamelen voor de Democraat Gary Hart. Maar het besluit
van de oud-senator van Colorado in mei van het vorig jaar
om zich uit de campagne van 1988 terug te trekken vanwege
het Donna Rice-schandaal om zich vervolgens weer aan te
melden, heeft de sterren wat onzeker langs de kant doen
plaatsnemen. Ook de Republikeinen James Stewart. Charl
ton Heston, Frank Sinatra, Cesar Romero, Arnold Schwar
zenegger en Tom Selleck, kijken het nog even aan.
De kandidaten doen intussen om de zoveel tijd Hollywood
aan om de sterren te paaien. Jackson, die behalve op Cosby
ook schijnt te kunnen rekenen op de zangers Aretha Frank
lin, S te vie Wonder en Roberta Flack, gaat ongeveer één
keer per maand naar Hollywood en hij schijnt voorop te lo
pen bij het uit de zak kloppen van geld voor zijn verkie
zingsstrijd.
Zwart-wit
Congreslid Richard Gephardt uit Missouri, de Democraat die
voor zijn partij als eerste in Iowa eindigde, probeerde Holly
wood voor zich in te nemen met een wetsontwerp dat film
makers een vinger in de pap geeft waar het de vraag betreft
of studio's oude zwart-witfilms gekleurd opnieuw in roulatie
mogen brengen. Het regisseursgilde van Amerika zegt reso
luut „nee".
Wat zo aantrekkelijk is aan Hollywood waar de sterren
dikwijls meer mensen trekken ot 1.000 dollar per persoon.
De sterren kwamen erachter dat de hele opbrengst van een
concert of een persoonlijk optreden aan een kandidaat kon
worden afgestaan omdat elk kaartje beschouwd wordt als
afzonderlijke bijdrage.
Dukakis zei onlangs, aan een geldinzamelingsdiner in Los
Angeles dat het hem absoluut niet zou verbazen als de eer
ste, officiële verkiezing in Californië te zijner tijd zou bepa
len wie de kandidaat bij Democraten en Republikeinen zal
zijn. Maar er zijn daaromtrent op het ogenblik nog geen aan
wijzingen.
Het concert van 5.000 dollar per twee personen dat Barbra
Streisand in september op haar ranch in Malibu gaf ten bate
van Democratische kandidaten voor de Senaat en dat 1.5
miljoen dollar opleverde, is nog niet herhaald. De oliemag
naat en voormalige eigenaar van 20th Century Fox, Marvin
Davis, gaf een ontvangst van 1.000 dollar per paar voor
Gary Hart, maar die heeft het bar slecht gedaan in Iowa.
Davis wacht nu maar liever af hoe de zaken zich ontwikke
len, en met hem de sterren.
