Soms heb ik idee naar
kunst te zitten kijken
Schaatsreportages
Bescheiden smet
OLYMPISCHE WINTERSPELEN IN CALGARY VAN DAG TOT DAG OP DE NEDERLANDSE TELEVISIE
Waarzegger
CALGARY - Soms maakt een re
gisseur een klein meesterwerk,
,een shot' (in vaktermen) van on
aardse schoonheid. Martijn Lin-
denberg zal nimmer het definitieve
afscheid van Joop Zoetemelk in
Maastricht vergeten. „Op het mo
ment, dat Zoetemelk het briefje
met zijn afscheidsspeech opdiepte
uit zijn koersbroek, hielden wij met
de camera nadrukkelijk en zeer be
wust zijn hoofd in beeld. Dat was
veel belangrijker dan dat briefje.
De wedstrijd was al lang afgelopen
en het zweet bleef maar met stralen
van zijn hoofd afgutsen. Joop had
het zo onvoorstelbaar moeilijk met
zijn eigen afscheid. De aanblik van
dat zwetende hoofd, met die dikke
kloppende aders op de slapen,
heeft een onvergetelijke indruk op
mij gemaakt. Prachtig, regelrechte
kunst".
Martijn Lindenberg (42) staat voor de
zoveelste krachtproef in zijn carrière: de
Olympische Winterspelen in Calgary. De
regisseur uit Wijk bij Duurstede heeft in
Canada een dubbele taak. Hij is team
leider van de NOS-equipe (bestaande uit
23 personen, inclusief technici en chauf
feurs) en door de Canadian Television
(CTV) tevens ingelijfd voor het vervaar
digen van de schaatsreportages. Een ex
tra belasting, die Lindenberg geenszins
als een handicap ervaart. Hij spreekt
zelfs van een voordeel.
..In '84 waren de schaatsuitzendingen in
Sarajevo van een bedroevend laag ni
veau. Die Joegoslaven hadden daar to
taal geen verstand van. Heel triest. Ik
heb me toen echt zitten verbijten. Cana
da is ook geen schaatsland. Maar CTV is
tenminste verstandig en besteedt bepaal
de onderdelen van de Spelen gewoon uit
aan insiders. Een Finse jongen neemt
bijvoorbeeld de Noordse evenementen
voor zijn rekening en mij hebben ze aan
getrokken voor het schaatsen. Toch een
vorm van erkenning, die ik best aardig
vind. En die ook bepaalde voordelen
biedt. Als verantwoordelijke regisseur
ben ik nu in staat om eventueel wat
meer aandacht aan de Nederlanders te
schenken. Gewoon Leo Visser wat lan
ger in beeld houden als hij goed gepres
teerd heeft. Dat soort dingen".
De NOS zelf heeft in Calgary een budget
van vier miljoen gulden ter beschikking.
Een omvangrijk bedrag in vergelijking
tot andere winterse Olympiades en zeker
tot de Belgen, die uit geldgebrek hebben
besloten zelfs helemaal geen reportages
te wijden aan de Winterspelen. Oorzaak
van de gestegen kosten is de geboorte
van het NOB, het vroegere facilitair be
drijf van de NOS. Aan de technische
diensten van het Nederlands Omroep
Bedrijf tijdens de Spelen hangt een prijs
kaartje van één miljoen gulden. In vroe
gere dagen zou dat bedrag worden opge
nomen in de begroting van het facilitair
bedrijf. Het NOB brengt als zelfstandige
onderneming de gemaakte kosten volle
dig in rekening bij Studio Sport. Een for
se aderlating, die volgens Martijn Lin
denberg zwaar op de begroting drukt.
TELEVISIE-REGISSEUR MARTIJN LINDENBERG:
„1988 wordt een geweldig duur jaar voor
ons. Want voor Seoel en het EK-voetbal,
waarvoor zelfs nog geprobeerd moet
worden extra fondsen beschikbaar te
krijgen, geldt hetzelfde verhaal. De tech
nische kosten komen allemaal op onze
boterham terecht. Er zal echt heel scherp
begroot moeten worden, anders belan
den we in de rode cijfers. En ik ben
bang, dat andere sportevenementen daar
enigszins de dupe van zullen worden.
Het is niet anders. Ik kan wel luidkeels
kritiek gaan spuien op het omroep-be-
leid, maar dat heeft geen enkel nut. De
huidige situatie verandert er toch niet
door. Pas na '92 kunnen we weer wat
ruimer adem halen. Dan worden de zo
mer- en winterspelen voor de laatste
keer in hetzelfde jaar gehouden. Met tus
sentijdse winterspelen in 1994 zijn we
van alle problemen verlost en wordt
onze begroting gelukkig wat ontlast".
De voorbereidingen op Calgary duurden
drie jaar en werden in zekere zin routi
ne-matig afgewerkt. Het draaiboek van
Sarajevo '84 vormde de basis en vergde
niet al te veel aanpassingen. Wel druk
was de regisseur met het huren van stu
dio-ruimtes, camera's, auto's en het re
gelen van geschikte onderkomens voor
het personeel. „In dat soort karweitjes',
weet Lindenberg na zes zomer- en win
terspelen uit ervaring, „gaat ontzettend
veel tijd zitten. Zeurende hotel-eigena
ren, afspraken die niet worden nageko
men en meer van dat soort ellende, je
werd er soms knettergek van. En dat
tijdsverschil met Canada was een ejctra
handicap. Als ze hier in bed liggen,
wordt er daar volop gewerkt en omge
keerd. Dat maakte het wel eens moeilijk
om de juiste mensen te bereiken".
Alle obstakels, groot en klein, zijn nu
opgeruimd. De NOS-regelneef vertrok
zelf al op 26 januari naar Calgary om
voor de komst van zijn manschappen
nog wat technische details te regelen.
„Alles staat of valt bij een goede voorbe
reiding. Is niet alles voor 99 procent
vantevoren goed geregeld, dan kun je tij
dens een zo groot evenement als de
Olympische Spelen gigantisch voor
schut gaan. Dat mag voor het oog van
televisie-kijkend Nederland nooit gebeu
ren. En valt echt te voorkomen met een
goede voorbereiding. Met mijn ervarin
gen uit het verleden als belangrijkste
graadmeter durf ik nu al te zeggen, dat
de NOS-productie in Calgary geramd zit.
We hebben simpelweg niks over het
hoofd gezien. Dat is een lekker gevoel".
Iets minder zelfverzekerd is de regisseur
over de goede afloop van zijn werk
zaamheden als „uitzendkracht". De
voorbereiding op de schaatsreportages
moest hij noodgedwongen overlaten aan
zijn Canadese collega's. Lindenberg kon-
slechts hopen, dat de mensen van CTV
zijn telefonische aanwijzingen en advie
zen begrepen en daar ook naar zullen
handelen in de overdekte olympische
schaatshal.
„Ik was in totaal drie keer eerder in Cal
gary. De laatste keer was tijdens die
world cup-wedstrijden, toen Karlstad zo
geweldig tekeer ging op de tien kilome
ter. Bepaalde technische zaken waren
toen in mijn ogen nog niet goed gere
geld. Dat is inmiddels in orde.','.'
Desondanks is het risico, dat een regis
seur geweldig in de fout gaat tijdens een
schaatswedstrijd op kunstijs, niet al te
groot. „Als het radar-werk klopt en de
camera's goed functioneren, dan hoef je
je bij het schaatsen niet al te veel zorgen
te maken. Het is een overzichtelijke
sport. De deelnemers rijden altijd dezelf
de kant op en de rondjes zijn altijd 400
meter. Alleen door iets onverwachts, een
valpartij of een verkeerde wissel, kun je
verrast worden. De rest is vrij voorspel
baar. Dat betekent echter niet, dat je af
en toe relaxed achterover in je stoel kunt
hangen. Alle ritten zijn in principe even
belangrijk en vergen de volledige con
centratie van een regisseur. De gouden
medaille kan al in de eerste rit door een
outsider gepakt worden. Daar moet je
dus ook goede plaatjes van kunnen laten
zien".
Een veel grotere belasting vormen voor
de man achter de schermen totaal on
voorspelbare sporten als wielrennen en
autoracen, de twee grote passies en spe
cialiteiten van Martijn Lindenberg. Dan
kan de regisseur zich ook daadwerkelijk
onderscheiden: als vakman of als stunte
laar. Een tussenweg bestaat niet. De
sleutel tot succes is niet eenvoudig te
vinden. Alles draait goed beschouwd om
intuïtie, improvisatie-vermogen en een
flinke dosis lef. Daarmee moet het geluk
worden afgedwongen.
Martijn Lindenberg: „Bij het wielrennen
heb je slechts twee zekerheden. Je weet
waar de wedstrijd begint en eindigt. Dat
Martijn Lindenberg heeft in Calgary een
dubbele taak: regisseur voor de NOS en
de plaatselijke televisiemaatschappij
CTV. FOTO: PERSUNIE
is alles. Wat er onderweg allemaal gaat
gebeuren, is met geen mogelijkheid te
voorspellen. En dat spreekt mij buiten
gewoon aan, dat onvoorspelbare. Als re
gisseur moet je steeds proberen om een
stap vooruit te denken, een soort voor
gevoel proberen te kweken voor beslis
sende situaties. Moeilijk werk, maar on-
gelovelijk fascinerend. Het onvoorspel
bare toch mooi in beeld brengen. Dat
vind ik een regelrechte uitdaging en de
grote charme van dit vak. Soms lukt het,
soms niet".
De voorgevoelens van Martijn Linden
berg komen regelmatig uit. Eén van zijn
voltreffers: „Twee jaar geleden had Hen-
nie Kuiper in de Amstel Gold Race om
wat voor reden dan ook de aansluiting
met de kopgroep verloren. Hij reed er
een meter of honderd achter. En de Am-
stel Gold Race heeft voor Kuiper en mij
geen geheimen. Ik wist, dat er snel een
kans zou komen om een stukje van het
"parcours af te snijden. En ik voelde ge
woon, dal Kuiper die bewuste plek ook
kende. Daarom liet ik de helicopter-ca
mera een paar seconden langer boven
hem hangen. Raak. Daar ging Hennie.
Een prachtige opname".
De NOS-regisseur was een keer succes
vol als waarzegger: „In één van de laat
ste grand prix op het circuit van Zand-
voort waren Alain Prost en Nelson Pi
quet in een fel gevecht gewikkeld. Beide
coureurs hadden nog volop kans op de
wereldtitel. Dat was te merken ook. Ze
legden elkaar het vuur onbedaarlijk na
aan de schenen. Met een bloedgang wa
ren beide heren over het rechte stuk ge
scheurd en in de Tarzanbocht ramde Pi
quet plotseling de wagen van Prost. Dat
moment hadden we goed in beeld. Pi
quet zeilde van de baan af en Prost kon
ogenschijnlijk gewoon doorrijden. Maar
ik had weer een voorgevoel. In plaats
van de uitgeschakelde Piquet close in
beeld te brengen, besloot ik Prost nog
eventjes te volgen. Hij vloog in de vol
gende bocht ook tegen de vangrail. Ge
broken wielophanging. Hadden we dus i
ook een mooi plaatje van".
Het gaat niet altijd goed. Een misser: „In
de laatste Elfstedentocht hebben we de
aansluiting van de groep Van Benthem
met de vier vluchters van het eerste uur e
gemist. Op dat moment stelde een tus-
sen-regisseur voor om ergens een herha
ling van te laten zien. Die was in volle
gang toen de hergroepering tot stand t
kwam. Op dat moment had ik moeten r
ingrijpen. En ogenblikkelijk actuele beel
den moeten uitzenden. Dat heb ik ver
zuimd. Een blunder, waar ik me ontzet
tend kwaad over kan maken. Ik ben nu
eenmaal een perfectionist en haat mis
sers".
Een andere, bescheiden smet op het bla
zoen: „Tijdens het wereldkampioen
schap wielrennen in 1979 in Valkenburg
ontsnapte een onbekende Fransman uit
de kopgroep met daarin Didi Thurau en
Jan Raas. Lieten we ook goed zien. Raas
en Thurau weigerden vervolgens om het
vuile werk voor elkaar op te knappen en
hielden de benen stil. En gingen een
beetje schaapachtig om zich heen zitten
kijken. Van die twee gezichten maakten
we een mooie close-up. Het ging per slot
van rekening om de twee absolute favo
rieten voor de Wereldtitel. Tijdens die
misschien iets te lange close-up knalden
twee andere koplopers keihard tegen het
asfalt. Heeft niemand dus op televisie
gezien. Heel jammer, maar het risico
van het vak. Tijdens live-reportages
krijg je nooit de kans om iets over te
doen. Elk moment is volstrekt uniek.
Een zanger kun je een liedje tien keer la
ten over zingen. Een wielrenner rijdt
door. Op weg naar het volgende onvoor
spelbare moment".
De missers, de hoogtepunten. Martij
Lindenberg kan elk willekeurig momen
moeiteloos voor de geest halen. De regis
seur, in 1962 op 17-jarige leeftijd als ne
derig kabelsleper in dienst getreden bi
toen nog de NTS, is gezegend met eei
fotografisch geheugen. En denkt in plaat
jes, plaatjes en nog een plaatjes.
„Ik weet wat ik wil zien en hoe het op
het scherm moet komen. Alles draait bij
mij om plaatjes. Ik ben vroeger zelf ja
renlang cameraman geweest en ben dus
van alle technische mogelijkheden op dt
hoogte. Als regisseur moet ik mijn came
ra-mensen dusdanig proberen te inspire
ren, dat ze inderdaad de plaatjes makei
die ik voor ogen heb. Het heeft geen zin
als ik tegen een camera-man om de ha
verklap moet zeggen: „Die meneer daar
is de Noorse coach. Wil je van hem mis-
scliien een plaatje maken?' Nee, zo'n J
jongen moet in Calgary automatisch een
shot van die man maken als KarlstadU
een wereldrecord heeft gereden. Doet hijg;
dat niet uit zichzelf, dan is het al te laat,
Nogmaals, alles in de sport is en blijft
éénmalig. En de krenten in de pap ma
ken sport op televisie juist zo mooi.
Daar geniet ik zelf ook met volle teugen
van. Vroeger had ik daar geen tijd voor.
Toen was ik veel te hectisch en te ge
spannen bezig. In de loop der jaren is
dat gelukkig veranderd. Soms zie ik een
shot en denk ik „dat is het'. Op zulke
momenten voel ik me een innig tevre
den mens. En heb ik echt het idee, dat ik
naar kunst zit te kijken. Prachtig".
GERT VAN DIJKl
Zaterdag 13 februari
NEDERLAND 2
20.00-21.00 Voorprogramma.
21.00-22.45 Openingsceremo
niewinterspelen.
00.00-03.00 IJshockey. Tsjecho-
slowakije-West-Duitsland, Noor-
wegen-Sovjetunie.
NEDERLAND 3
20.00-22.45 Voorprogramma en
opening
22.45-00.40 IJshockey. Tsjecho-
slowakije-West-Duitsland.
00.40-03.00 Programma Neder
land 2.
Zondag 14 februari
NEDERLAND 2
08.30-10.00 Ontbijtshow.
NEDERLAND 1
20.00-22.00 Afdaling mannen;
schansspringen 70 m. schans.
00.00-02.30 Schansspringen 70
m. schans; schaatsen 500 m.
mannen.
NEDERLAND 3
19.20-21.00 Afdaling mannen.
21.00-22.15 Programma Neder
land 1.
22.15-00.00 Schansspringen 70
m. schans.
00.00-02.30 Programma Neder
land 1.
Maandag 15 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
23.20-00.45 Hoogtepunten met
o.a.: afdaling mannen, rodelen
mannen, skilopen 30 km. man
nen, ijshockey: Noorwegen-
West-Duitsland.
NEDERLAND 3
18.45 skilopen en rodelen.
19.20 Afdaling combinatie man
nen.
21.00 skilopen en rodelen.
22.10 IJshockey: Noorwegen-
West-Duitsland.
Dinsdag 16 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
20.00-22.22 Slalom combinatie
mannen 1e run; rodelen vrouwen;
slalom combinatie mannen 2e
run.
23.20-05.15 IJshockey: samen
vatting Zweden-Polen en Canada-
Zwitserland; kunstrijden vrije kür
paren.
NEDERLAND 3
18.20-20.30 Slalom combinatie
mannen 1e run.
20.30-22.22 Programma Neder
land 2.
22.22-22.30 slalom combinatie
mannen 2e run.
23.20-05.15 Programma Neder
land 2.
Woensdag 17 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
19.22-22.22 Schaatsen 5000 m.
mannen.
23.05-04.45 Schansspringen 90
m. schans; samenvatting skilo
pen vrouwen 5 km; rodelen vrou
wen; ijshockey: West-Duitsland-
Oostenrijk, Tsjechoslowakije-
Noorwegen.
02.10 IJshockey: Sovjetunie-
Verenigde Staten.
NEDERLAND 3
18.55-22.20 Schaatsen 5000 m.
mannen.
22.20 Schansspringen 90 m.
schans.
00.00-00.45 Programma Neder
land 2.
Donderdag 18 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.45 Samenvatting.
22.50-04.15 Samenvatting ijs
hockey: Frankrijk-Polen, Zwitser
land-Zweden.
02.00 Schaatsen 1000 m. man
nen.
NEDERLAND 3
19.30-20.50 Afdaling vrouwen.
21.55 IJshockey: Frankrijk-Po-
Vrijdag 19 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.45 Samenvatting.
19.12-22.22 Skilopen mannen 15
km.; afdaling combinatie vrou
wen; samenvatting 2-mans rode-
NEDERLAND1
00.05-01.30 IJshockey: West-
Duitsland-Sovjetunie, Tsjechoslo-
wakije-Oostenrijk.
NEDERLAND 3
19.12-22.22 Programma Neder
land 2.
22.22-00.25 IJshockey: West-
Duitsland-Sovjetunie.
00.25-01.30 Programma Neder
land 2.
Zaterdag 20 februari
NEDERLAND 2
08.30-10.00 Ontbijtshow.
16.30-17.15 Samenvatting.
NEDERLAND 1
00.13-01.00 Samenvatting sla
lom vrouwen; samenvatting 90 m.
schansspringen heren.
01.00-03.30 Schaatsen 1500 m.
mannen.
03.30-05.15 Samenvatting live
kunstrijden vrije kür manhen.
NEDERLAND 3
18.20 Slalom vrouwen 1e run.
20.00 Tweemansbob.
20.50 Slalom vrouwen 2e run.
22.00 Schansspringen 90 m.
schans.
00.00 IJshockey: Finland-Zwe-
den.
01.00 Programma Nederland 2.
Zondag 21 februari
NEDERLAND2
08.30-10.00 Ontbijtshow.
16.30-17.25 Samenvatting.
19.55 Schaatsen 10.000 m.
02.00-02.30 Samenvatting Su
per G mannen.
02.30-04,15 IJshockey: Sovjetu-
nie-Tsjechoslowakije.
NEDERLAND 3
19.00 Samenvatting Skilopen.
19.35 Samenvatting tweemans
bob.
19.55-04.30 Programma Neder
land 2.
Maandag 22 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
23.20-02.00 Samenvatting IJs
hockey: Zweden-Canada; skilo
pen 4x10 km. mannen.
02.00-03.30 Schaatsen 500 m.
vrouwen.
NEDERLAND 3
19.30 Super G vrouwen.
21.00 IJshockey: Zweden-Cana
da; samenvatting skilopen 4x10
km. mannen; ijshockey: Finland-
Polen.
02.00 Programma Nederland 2.
Dinsdag 23 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow
16.30-17.10 Samenvatting.
20.00-22.22 Biathlon 10 km;
schansspringen 70 m. team.
23.50-01.25 Samenvatting
schansspringen 70 m. team; ijs
hockey.
01.25 IJsdansen ledeel.
02.00 Schaatsen 3000 m. vrou
wen.
04.30 IJsdansen 2e deel.
NEDERLAND 3
20.00 Programma Nederland 2.
22.22 Schansspringen.
23.50 Programma Nederland 2.
Woensdag 24 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
19.22-22.22 Reuzenslalom vrou
wen 1e run; skilopen 3x10 km.
team; reuzenslalom vrouwen 2e
run; ijshockey.
23.05-01.00 IJshockey.
NEDERLAND 3
18.30-20.00 Reuzenslalom vrou
wen 1e run.
20.00 Programma Nederland 2.
22.22-23.20 IJshockey.
23.20-01.00 Programma Neder
land 2.
Donderdag 25 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.45 Samenvatting.
19.12-22.22 Reuzenslalom man
nen 1e run; skilopen vrouwen 20
km; reuzenslalom mannen 2e
run.
23.35-02.25 Samenvatting reu
zenslalom mannen 2e run; ijshoc
key.
02.25 Kunstrijden korte kür
vrouwen.
NEDERLAND 3
18.25 Reuzenslalom mannen.
20.30 Programma Nederland 2.
22.22 Reuzenslalom mannen.
00.00 Programma Nederland 2.
Vrijdag 26 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.45 Samenvatting.
19.12-22.22 Slalom vrouwen 1e
run.
IJshockey; slalom vrouwen 2e
run.
23.35-02.00 IJshockey.
02.00 Schaatsen 1000 m. vrou
wen.
NEDERLAND 3
18.20 Slalom vrouwen Ie run.
20.00 Programma Nederland 2.
22.22-23.35 Biathlon.
23.35-03.30 Programma Neder
land 2.
Zaterdag 27 februari
NEDERLAND 2
08.30-09.45 Ontbijtshow.
17.00-17.45 Samenvatting.
19.12-22.22 Slalom mannen 1e
run; skilopen 50 km. mannen;
viermansbob; slalom mannen 2e
run.
23.00-01.00 Samenvatting sla
lom heren 2e run; schanssprin
gen 70 m. schans; ijshockey.
01.00 Schaatsen 1500 m. vrou
wen.
03.30 Kunstrijden kür vrouwen.
NEDERLAND 3
18.20 Slalom mannen 1e run.
19.30 Programma Nederland 2.
22.22 Slalom mannen 2e run.
Schansspringen.
23.15 Programma Nederland 2.
Zondag 28 februari
NEDERLAND 2
08.30-10.00 Ontbijtshow.
15.45-16.15 Samenvat
ting.
16.15-17.00 Hoogtepun
ten Calgary '88.
23.15-03.25 Schaatsen
5000 m. vrouwen; ijshoc
key finalewedstrijden; de
monstratie kunstrijden.
03.25 Sluitingsceremo
nie.
NEDERLAND 3
18.00 IJshockey; samen
vatting skilopen, bobslee.
22.00 IJshockey.
22.55 Schaatsen 5000 m.
vrouwen.
23.30 Programma Neder
land 2.
Maandag 29 februari
NEDERLAND 2
07.00-08.30 Ontbijtshow.
17.00-17.40 Samenvatting.
£«idóc(2ou*a/itt"
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1988
