Hommels maken
„trostrillen"
tomaten overbodig
Werking filters
van vitaal belang
LAND EN TUINBOUW
£eidóc6ou/umt
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1988 PAGINJI
Na jaren van voorbereiding
werden dit jaar op een veer
tigtal bedrijven in België spe
ciaal voor het trostrillen bij
tomaten gekweekte hommels
uitgezet. Het trostrillen het
drie tot vier maal per week
met een elektrische trostriller
het stuifmeel in de bloempjes
lostrillen kwam daardoor
geheel te vervallen. Neder
landse tomatenkwekers zou
den daarmee jaarlijks 20 mil-
{oen gulden aan arbeidskosten
cunnen besparen.
Deze spectaculaire ontwikke
ling kwam tot stand uit een
samenwerkingsverband tus
sen de hommelspecialist dr. R.
de Jonghe (veearts) en ir.
Baelus, gepensioneerd direc
teur van het Provinciaal In
stituut voor de Tuinbouw (De
Mechelse Tuinbouwschool)
die al jaren de waarde van
hommels voor de bestuiving
van gewassen onder glas on
derkende, maar hiervoor niet
over de juiste hommels kon
beschikken. Hierin is nu ver
andering gekomen.
Antwoord
Voor een goed begrip dienen
we eerst antwoord te geven
op de vraag: „Wat zijn hom
mels en wat is het kenmer
kende verschil met honingbij
en? Hommels zijn aan honing
bijen verwante insekten. Ze
zijn sterk behaard, waardoor
gemakkelijk stuifmeel ge
transporteerd kan worden,
evenals bij de bijen komen be
vruchte wijfjes (de koningin
nen), mannetjes en onbe
vruchte wijfjes voor. Laatst
genoemde, de onvruchtbare
wijfjes, zijn de werksters. De
volken, ook wel „staten" ge
noemd, zijn veel kleiner dan
van de bijen. Enkele tiental
len per staat tegen enkele dui
zenden bij een bijenvolk. In
hun natuurlijke staat bevindt
hun nest zich ondergronds,
bijvoorbeeld in mollengangen,
soms bovengronds in een hol
le boomstam. De aardhommel
is voor het hier gestelde doel
het interessantst gebleken.
•Hommels zijn eenjarige insek
ten, alleen de koninginnen
overwinteren. Een bijenvolk
is meeijarig. De levensduur
van de werksters is bij de bij
en 3 weken. Bij de hommels 2
weken, maar mogelük onder
glas iets langer. Hommels
vliegen zolang het licht is en
gedurende het gehele jaar.
Weersinvloeden zijn daarbij
van geen enkele betekenis.
Bijen maken minder vlieg
uren per dag en hun vliegpe-
riode is veel korter. Het weer
type heeft grote invloed op
hun activiteit. Ze hebben, in
tegenstelling met hommels,
geen enkele belangstelling
voor tomatenbloemen. Het
idee hommels in te zetten
voor het bestuiven van kas-
produkten is niet nieuw. Ook
in Nederland is hieraan wel
gedacht. De daarvoor verant
woorde onderzoekers waren
echter van mening, dat hom
mels hoegenaamd niet te
kweken waren en niet tegen
hoge kastemperaturen be
stand zouden zijn.
Populatie
Een van de Belgische ontwik
kelaars, ir. F. Baelus, was ech
ter een andere mening toege
daan. Reeds in 1974 werden
de eerste proeven genomen.
Echter nog- niet op tomaten.
Het mislukken hiervan lag
voor het grootste deel ten
grondslag aan het gebruik
.van insekticide. De biologi
sche bestrijding was in die da
gen nog niet of nog niet ver
genoeg ingevoerd. In 1984 na
z'n pensionering kreeg hij de
beschikking over een veel be
tere „populatie" hommels. In
dat jaar namelijk kreeg hij
kontakt met dr. De Jonghe,
die vanaf z'n kinderiaren als
hobby reeds hommels bestu
deerde en thans de meest ge
kende hommelspecialist van
België en ver daarbuiten is.
In 1985 werden proeven ge
nomen op courgette, paprika,
aardbeien en kiwi. De resulta
ten waren veelbelovend. In
1986 werden daarna proeven
genomen op tomaten, omdat
men ontdekt had dat sommige
hommels ook hiervoor be
langstelling toonden. Hieruit
zijn kruisingen ontstaan, wel
ke men in 1987 op een tweetal
bedrijven uitzette (2 ha). De
resultaten waren uitstekend.
Het vermoeden van bepaalde
onderzoekers dat de hommels
later in het voorjaar, evenals
bij de bijen, door de geopend
luchtramen naar buiten zou
den vliegen werd niet be
waarheid. Men is zich er ech
ter van bewust dat 1987 een
zeer natte zomer betrof en de
drang van de hommels om uit
te vliegen niet bijzonder groot
was. Men ziet dit „onderdeel"
het komende jaar met belang
stelling tegemoet.
Ongelooflijk
Gezien de resultaten in 1987
zijn thans op een veertigtal
bedrijven hommels uitgezet.
De resultaten tot nu toe zijn
bijna ongelooflijk. Wanneer
men een bedrijf bezoekt, lijkt
het bijna onvoorstelbaar, dat
zon gering aantal hommels
zulke prestaties kan leveren.
Per ha heeft men plm. 100
hommels uitstaan en naar het
zich laat aanzien, zal een vijf
tigtal straks ook voldoende
blijken te zijn. De door hom
mels bezochte bloemen verto
nen een bruine stip of een
wat bruine verkleuring. Een
teken voor de tuinder dat
deze bloemen bezoek hebben
gehad. Een dergelijke bloem
wordt door de hommels dan
niet meer bevlogen. Overi
gens hebben hommels zowel
als bijen een zeker waarne
mingsvermogen om te kun
nen vaststellen waar nog veel
stuifmeel te halen valt. Door
het regelmatig „aftasten" van
de tomatenbloempjes verloopt
de afbloei zeer regelmatig.
Massa's geopende bloemen,
een bloemenveld zoals een
tuinder wel pleegt te zeggen,
komen door hommels besto
ven tomaten niet voor. Ook
dit is een zeer opvallend ver
schijnsel. Gezien alle tot he
den bereikte resultaten is de
belangstelling zowel in België
(inmiddels ook in Nederland)
zó groot, dat lang niet aan de
vele aanvragen kan worden
voldaan. Elke nieuwe aanvra
ger krijgt een nummer. De
lijst van aanvragers wordt aan
de hand daarvan afgewerkt.
Evenals bij de bijen wel ge
bruikelijk is, worden de hom
melvolkjes per maand uitge
leend tegen een daarvoor
voorlopig vastgesteld bedrag.
In conditie
Gezien de noodzaak van het
intensief begeleiden van de
volkjes moet dit mogelijk
worden herzien. Iedere
maand dienen de volkjes te
worden vervangen door nieu
we actieve volkjes. De oude
worden door het onderzoeks
team dan weer in conditie ge-
Het trillen van de tomaten, op
de foto nog met een speciaal
apparaatje, kan worden over
genomen door de hommel
(boven). foto: l.n. krul
bracht voor een volgende uit
gifte. Door de lage bevol
kingsdichtheid van de hom
mels dienen meer kastjes per
eenheid van oppervlakte te
worden geplaatst. Naar gelang
hun activiteit een 7-tal per ha.
Ook daarvoor is een intensie
ve begeleiding noodzakelijk.
De voeding van de hommels
vindt plaats door middel van
suikerwater. Aan elk kastje is
aan de buiten zijde een glas
met suikerwater bevestigd.
Dit glas met suikerwater
houdt tevens een indicatie in
over de aktiviteit van het
hommelvolkje. Ongeveer drie
maal per week dient dit glas
door de tuinder te worden bij
gevuld. Loopt dit terug, dan is
dit een teken dat het volkje
spoedig dient te worden ver
vangen.
Als interessante bijzonderheid
mag ook nog vermeld
worden, en dit zal een tuinder
bijzonder aanspreken, dat elk
volkje een „trompetter" een
„porder" heeft die elke mor
gen bij het aanbreken van de
dag het gezelschap wekt om
aan het werk te gaan. Tijd
verslapen of verluieren is er
derhalve niet bij. Gezien de
tot nu toe bereikte resultaten
moeten we tot de conclusie
komen dat het inzetten van
hommels voor de bestuiving
van tomaten een zekere toe
komst tegemoet gaat.
L. G. NEDERPEL SR.
Gepensioneerd Rijkstuin-
bouwvoorlichter.
Het adres van de hommel
kwekerij in België is: Bio-,
Best, Langstraat 105, Wes-
terlo, België.
In de huidige watergeefsyste-
men vallen filters niet meer
weg te denken. Ze kunnen in
vervuilde toestand de water-
gift en de dosering van mest
stoffen nadelig beïnvloeden.
In gevallen van sterke ver
vuiling is het zelfs niet uitge
sloten dat filters klappen.
De manometers in het sy
steem kunnen onder meer
vertellen in hoeverre een fil
ter vervuild is. De meeste ge
ïnstalleerde hoofdfilters zijn
de zandfilters. Ze filtreren
deeltjes tot 50 micron. Het zijn
ideale filters voor regenwater.
Het reinigen van de filters isr
erg belangrijk en moet vooral
op tijd gebeuren. Het reinigen
van het filter wordt onder
meer bepaald door de zoge
naamde terugspoelcapaciteit.
Bloemenveiling naar
expositie in Israël
Bloemenveiling Westland
presenteert zich van 21 tot en
met 27 maart op de Israëli
sche bloemententoonstelling
Aviv Flower Expo. De ten
toonstelling wordt gehouden
in de verpakkingsloods van
de afzetorganisatie „Aviv",
nabij de stad Tel Aviv. De
bloemenveiling deelt de stand
met drie collega-veilingen.
Dit zijn de veilingen Berkel,
VBA uit Aalsmeer eh Flora in
Rijnsburg. De veiling is aan
wezig op de Aviv Flower
Expo om de contacten met Is
raëlische aanvoerders te ver
stevigen. De Israëlische snij
bloemen die op de Westlandse
veiling worden aangevoerd,
vormen een aanvulling op het
binnenlandse pakket. De im-
portprodukten (waaronder ro
zen, anjers en Gypsophila)
completeren dat pakket,
waardoor de prijsvorming van
het geheel wordt versterkt.
Van de op de Bloemenveiling
aangevoerde importproduk-
ten komt zestig procent uit Is
raël.
Het terugspoelen van de
zandfilters is tegenwoordig
ook automatisch te regelen.
Naast de zandfilters zijn er tal
van andere automatische fil
ters in de handel, die volgens
verschillende principes wer
ken.
De grote verscheidenheid aan
filters zorgt ervoor dat ook de
prijzen nogal uiteen lopen.
Voor geautomatiseerde zand
filters varieert de prijs van
2500 tot 6000 gulden. Voor an
dere filters gaat het om inves
teringen van 1000 gulden, die
op kunnen lopen tot bedragen
van meer dan 14.000 gulden.
Behalve de hoofdfilters zitten
er op meer plaatsen in het sy
steem gewone filters. Ook
deze moeten van tijd tot tijd
gecontroleerd en schoon ge
maakt worden. Een optimale
watergift en bemesting zijn
van direkte invloed op de uit
eindelijke teeltresultaten. Er
wordt door de bedrijven veel
geïnvesteerd in technische
apparatuur. Dit vereist ook in
toenemende mate controle op
het funktioneren van deze ap
paratuur.
Korting op gas-
prijs mogelijk
Voor tuinders die een gasvj
bruik hebben gehad van mi
der dan 30.000 kubieke mei
in 1987 is het mogelijk om e
korting op de gasprijs aan
vragen bij het Landbou
schap. Het gaat hier om e
korting van 11 cent per k
bieke meter. Men zal de reli
ningen van het totale gasvc
bruik over 1987 moeten ov<
leggen en er wordt op het
tale verbruik 8000 kubiei
meter in mindering gebracl
Er wordt niet gekeken na
het verbruik voor een woo
huis als dit huis via de b
drijfsmeter aangesloten is i
het gasnet. De aanvraagfo
muiieren voor deze regelii
kunnen aangevraagd wordi
bij de gewestelijke raden v;
het Landbouwschap. De aai
vraag moet wel voor 31 a
gustus 1988 ingediend wordi
bij het Landbouwschap, wa
na die datum worden er gei
aanvragen meer in behand
ling genomen.
Rondleiding
Tijdens de voorjaarsvakanti
die de komende week wor
gehouden, bestaat er ook 1
de veiling Berkel op 16 en
februari 's morgens om ac
uur gelegenheid te wordi
rondgeleid om kennis te m
ken met het veilinggebeure
Onder leiding van gastvra
wen kan het publiek ond
meer de veilinghal bekijkt
en de klokken in de afmij
zaal in werking zien. Na i
loop wordt er een promoti
film vertoond. Toegangspr
is een rijksdaalder per pt
soon. Bellen, ten minste ei
dag vantevoren, 01892- 402(
VALENTIJN
Bloemenhulde voor vogelredders.
KERKDIENSTEN
LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST. JOZEF: za. 19.U.. zo. 9.30 u.. 11
u. Hoogmis.
H. LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 10.30 u. Euch.viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 10.00 u. Hoogmis.
H. LODEWIJK: za. 10 u.. 19 u., zo.
8.30 u.. 10 u. Hoogmis, 11.30 u., 18
u.. 19 u. Lof.
H. ANTONIUS VAN PADUA: za. 19 u.;
zo. 9.30 u.. 11 u. Hoogmis.
H. PETRUS: za. 19 u. Euch.viering;
zo. 9 u. Euch.viering, 10.30 u. Hoog
mis.
O.L. VR. ONB. ONTV.: za. 19 u.. zo.
10.30 u. Hoogmis, 12.15 uur.
OUD KATHOLIEKE KERK: zo. 10 u.
Eucharistieviering.
Elk weekend zondag 10 uur, behalve
2e weekend in de maand, dan zater
dag 19.30 uur en zondag geen dienst.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo.
10.30 u. Hoogmis.
TITUS BRANDSMAKAPEL: zo. 9 u.
Hoogmis. 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
11.30 u.
DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron):
za. 19 u.; zo. 9 u., 11 u.
BOSKOOP ST. JAN DE DOPER:
za. 17.30 u. (de Stek). 19 u. (Kerk); zo.
10.30 uur.
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis, 11.30 u.
HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER-
NARDUSKERK: zo. 10 u.
DEP. HET ANKER: za. 19 u.; ZO. 8.45
u.. 11.15 u.
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen, 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: za. 19 u.; zo. 9.00 en
11 u.
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering; zo. 10.00 u. Eucharis
tieviering met parochieel koor.
DEP. RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw
school): zo. 10.30 u. Euch. viering.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za. 19 u.; zo. 10 u. (winter
tijd).
LANGERAAR H.H. ADRIANUS: za.
19 u„ zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo.
10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering.
LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER:
za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11.15
Euch. viering; zo. 10 u. Hoogmis (kin-
dernevendlenst); 11.30 u. H. Mis.
DEP. POELPOLDER: za. 19 u. Euch.
viering; zo. 10.30 u. Euch. viering.
MARIAKERK: za. 19 u. H. Mis; zo. 9
u. Stille Mis, 10.30 u. Hoogmis.
H.H. ENGELBEWAARDERS (Beek
brug): za. 19 u.; zo. 10.30 u.
NIEUWKOOP O.L. VR. HEMEL
VAART: za. 19 u.; zo. 9 u.. 10.45 u.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
u.; zo. 9 u.,.11 u.
NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV.: za. 19 u.; zo. 10 u.
NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u.. 10.30 u. Ge
zongen Mis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u.
Hoogmis, 11.00 H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE MARIA
TER ZEE: za. 19 u. Euch.viering; zo.
10.30 u. Euch.viering.
NOORDWIJKERHOUT ST. VIC
TOR: za. 19 u.; zo. 9.00 u. Hoogmis.
11 u.
ST. JOZEF: za. 19 u., zo. 9 u.. 10.30
OEGSTGEEST ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9 u., 10.30 u. Hoogmis.
OUDE ADE ST. BAVOKERK: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis. 10.30
u. H. Mis in Rijpwetering.
OUDE WETERING JAC. DE MEER
DERE: za. 19.00 uur, zo. 10.00 (win
tertijd) en 11.30 u. (zomertijd: 9.30 u.
en 11 u.)
ROELOFSARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 9 en 11
ST. PETRUS BANDEN: za. 19 u.; zo.
9.30 u. Hoogmis. 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9
u. Hoogmis, 10.30 u. Laatste H. Mis.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS:
za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u.
STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za.
19.30 u. Eucharistieviering met sa
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11 u.
Stille H. Mis.
VOORHOUT BARTHOLOMEUS-
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u.; zo. 11.30 u. (wintertijd).
H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u.
(wintertijd).
WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 9 en 11 u. Hoogmis (win
tertijd).
WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
DE GOEDE HERDER: za. 17 u., zo.
10.30 u.
ST. JOZEF: za. 19 u.. zo. 9.30 en 11
WOUBRUGGE GOEDE HERDER:
za. 19 u.; zo. 10 u.
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo.
9 u. Stille Mis, 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie
ring; afwisselende koren; zo. 10 u.
(wintertijd) met wisselende koren,
11.30 u. (wintertijd) met orgel en
Volkszang. (Zomertijd t/m 27-9).
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 9 jan. 19.30 uur H.
Mis met zang, zo. 9.30 u. Woord- en
Communieviering.
CHR. DIENAARKERK: za. geen H.
Mis; zo. 10 u. Hoogmis.
DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za.
19 u.; zo. 10.30 u.
STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hooglandse kerk: 10.00 u. ds. A. Al-
blas, Herv./Geref. dienst in de Oude
Vestkerk m.m.v. de Leidse Cantorij.
Marekerk: 9.45 u. dr. S. Meyers.
12.00 u. Oec. studentendlenst, 17 u.
ds. J. Wieman, Bodegraven. Maranat-
hakerk: 10.00 u. ds. A. Th. Kramer.
Regenboog: 9.30 u. ds. H. Hortensl-
us. 11.15 u. ds. H. Hortensius en pas
toor J. A. A. v. Well. Bethlehemkerk:
10.00 u. ds. J. Windig, L'dorp, Herv./
Geref. Open-Deurdienst m.m.v. Ge-
ref. Evang. koor „Bodegraven". Be
vrijdingskerk: 10.00 u. ds. K. J. Jan
sen. Vredeskerk: 10.00 u. prof. dr. J.
Sperna Welland, R'dam. Stevenshof:
10.00 u. ds. R. J. Koolstra. Eglise
Wallone: 10.30 u. pasteur D. Rlbs.
Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. J. Bo
venberg. Diaconessenhuis: 10.30 u.
ds. H. W. Hemmes. Jeugdkapeldlen-
sten: Vredeskerk: 10.00 u. n.n.b. Pe-
trakerk (zijzaal) dienst voor doven:
10.30 u. ds. F. A. L. Franken, Zeist.
H.A.
STAD LEIDEN Gereformeerde en
andere kerken: Vredeskerk: 10.00 u.
prof. dr. J. Sperna Weiland. R'dam.
Petrakerk: 10.00 u. in Bethlehemkerk.
ds. J. Windig. L'dorp. Herv./Geref.
dienst. Oude Vest: 10.00 u. ds. A. Al-
blas. Herv./Geref. dienst m.m.v. de
Leidse Cantorij. Maranathakerk:
10.00 u. ds. A. Th. Kramer. Bevrij
dingskerk: 10.00 u. ds. K. J. Jansen/
ds. Mackaay, 17.00 u. ds. R. J. Kool
stra. Bejaardenhuls Groenhoven:
10.00 u. ds. A. Verdoorn. Chr. Geref.
Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. J. Plantin-
ga, Leeuwarden. Geref. Kerk Vrlj-
gem.: 10.00 en 17.00 u. ds. P. Hout
man. Doopsgez./Rem. Kerk: 10.30 u.
ds. mw. A. J. Smit-Maris. Bapt. Gem.:
10.00 u. ds. A. H. Agtereek. Evang.
Luth. Kerk: 10.15 u. ds. J. Mostert.
Nieuw Apost. Kerk: Diensten 9.30 en
16.00 u. Evang. Gemeenschap: 9.30
en 10.30 u. evang. T. J. Korff. Leger
des Heils: 10.00 en 19.00 u. Samen
komsten. Zevende-Dag-Adventisten:
zaterdag: 10.00 u. Bijbelstudie; 11.00
u. Eredienst. Evang. Centrum Zijlsin
gel 2a: 10.00 u. dhr. J. Zijlstra. Zen-
dingsgroep „Jeruel": Samenkomst
17.00 u. Pinkstergemeente Oude Vest
13: 10.00 u. dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Gemeen
te: 10.00 u. ds. G. van Driel, 19.00 u.
ds. G. J. Sjollema, Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk: 10.00 ds. W. Baas; 18.30
u. ds. G. de Jong. Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 17.00 u. ds. P. den Hartog.
TER AAR Herv. Gemeente: 9.30 u.
ds. P. J. Stam; 18.30 u. ds. L. F. de
Graaf, Nieuwveen. Geref. Kerk: 9.30
u. ds. W. den Braber, Vries; 18.30 u.
ds. J. Cziria, Rijnsburg.
ABBENES Herv. Gemeente: 9.30 u.
dhr. J. W. Hoffenaar.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente: Opstandingskerk: 10.00 u.
ds. H. Ommering; 18.30 u. ds. P. W.
van Wijngaarden. Adventskerk: 10.00
u. ds. A. Jonkman; 17.00 u. ds. F.
Moll, dienst met en voor verst, ge
handicapten. Kruiskerk: 10.00 u. ds.
P. S. A. Lefeber, Dordrecht. Geref.
Kerk: Maranathakerk: 10.00 u. ds. P.
W. van Wijngaarden; 17.00 u. zie Ad
ventskerk. Salvatorikerk: 10.00 u. ds.
R. Fernhout, Alphen; 18.30 u. zie Op
standingskerk. Baptistengemeente:
10.00 u. ds. B. Hunink; 18.30 u.
evang. J. Leidekker. Leger des Heils:
10.00 en 19.00 u. Samenkomst. Volle
Evangelie Gem.: 10.00 u. dhr. W. van
Putten.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten) Goede Herder: 10.00 u. vic.
H. Allewijn en ds. P. Taselaar; 17.00
u. ds. P. Taselaar. De Bron: 9.15 u.
ds. P. Taselaar; 10.30 u. ds. F. Moll;
18.30 u. ds. F. Moll. Ashramcollege:
10.00 u. ds. G. Mulder. Driehoorne:
19.00 u. ds. J. van Dok. Herv. Gem.
Sionskerk: 9.30 u. en 18.30 u. ds. J.
Ouwendijk. Oudenhoornseweg: 10.00
u. dr. A. W. Cramer. Oegstgeest.
BODEGRAVEN- Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10.00 u. ds. P. C. v. Keu
len, Andel; 18.30 u. ds. mw. Terlouw-
Sterk. Salvatorkerk: 10.00 u. ds. L.
Terlouw; 18.30 u. ds. P. C. v. Keulen,
Andel. Bethlehemkerk: 10.00 u. ds. J.
Wieman; 18.30 u. kand. P. C. Zorge,
Ouderkerk a.d. IJssel. Geref. Kerk:
10.00 u. ds. D. H. Elderman, 18.30 u.
ds. J. Cziria, Rijnsburg.
BOSKOOP Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. dr. J. Haitsma;
18.30 u. ds. H. Ommering. Alphen,
gez. Jeugdd. Ger. kerk. De Stek
(Herv./Geref.): 9.30 u. ds. J. C. W.
van 't Hoff. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. A.
J. J. Dronkert, Gouda; 17.00 u. ds. H.
Ommering, gez. d. Geref. kerk. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 17.00 u. ds. J.
Manni.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
en 18.30 u. ds. Z. de GRAAF. Geref.
Kerk: 10.00 U. DS. P. Huisman; 17.00
u. ds. W. A. v.d. Lugt, Koudekerk a.d.
Rijn.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10.00 u.
ds. H. J. Boonstra.
DE KAAG Herv. Gem.: 10.00 u.
dhr. Koldewljn.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente: Dorpskerk: 10.00 u. prof.
A. v.d. Beek, Valkenburg; 18.00 u. ds.
J. Kattenberg. Ontmoetingskerk:
10.00 u. ds. J. Kattenberg; 18.30 u.
ds. W. J. Bouw, Ede.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente: Nieuwe Kerk: 10.00 u. ds. J.
R. Volk; 18.00 u. ds. D. Driebergen.
Oude Kerk: 10.00 u. ds. A. Chnst;
18.00 u. ds. W. Chr. Hovius. Ichtus-
kerk: 10.00 u. ds. Ch. J. Sjollema;
17.00 u. ds. H. Visser. Pnlelkerk: 9.30
u. ds. H. Visser; 18.00 u. ds. A. Christ.
Maranathakerk: 10.00 u. ds. J. Bo
gaard; 18.00 u. kand. J. v. Beelen.
Kapel Overduin: 14.15 u. dhr. E. J.
Bergman. Geref. Kerk: Open Hof:
10.00 u. dhr. M. de Ridder, Sassen-
heim; 17.00 u. ds. P. C. Koster. Tri-
umphator: 10.00 u. ds. P. v.d. Horst;
17.00 u. ds. J. C. B. van 't Hof, Bos
koop. Open-Deurdienst. Vredeskerk:
10.00 u. ds. P. C. Koster; 17.00 u.
prof. A. v.d. Beek, Valkenburg. Chr.
Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. D.
Slagboom.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10.00 u. ds. A. L. Lapré;
19.00 u. ds. P. Hulsman, H'woude-
dorp, gez. dienst herv. k. Geref. Kerk:
10.00 u. drs. W. A. v.d. Lugt; 19.00 u.
ds. P. Huisman, gez. dienst herv. k.
LEIDERDORP (Herv./Geref. diensten):
Dorpskerk: 10.00 u. ds. A. Knorth,
H.A.; 15.00 u. ds. J. Bovenberg, Lel
den, dienst met verst, gehandicapten;
18.30 u. ds. A. Knorth. Hoofdstraat:
10.00 u. ds. Tj. Doesburg, H.A.
Scheppingskerk: 9.00 en 10.30 u. ds.
G. van Loenen.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. C. v.d. Kool, gez. d. Herv. kerk;
19.00 u. ds. J. A. Schilt, gez. d. Ger.
kerk. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. C. v.d.
Kooi, gez. d. Herv. kerk; 19.00 u. ds.
J. A. Schilt, gez. d. Ger. kerk.
LISSE Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 10.00 u. ds. B. C. de Gelder.
Pauluskerk: 10.00 u. ds. L. G. Zwa
nenburg, Ede; 19.00 u. ds. B. C. de
Gelder. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. C.
v.d. Woude, Wassenaar; 17.00 u. drs.
P. B. Buikema. Zwammerdam. Chr.
Geref. Kerk: 10.00 u. en 16.30 u. ds;
J. van Dijken. Ger. Gem.: 10.00 en
19.30 u. ds. A. M. den Boer. Ned. Ge
ref. Kerk (Salvatori): 10.00 u. lees-
dienst. Br. G. J. Rietkerk; 17.00 u. ds.
A. W. Vos.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. K. B. A. Kielder, Vlanen; 18.30 u.
ds. H. Rijksen, Welsum. Geref. Kerk:
9.30 u. dr. C. M. Wigmans, Alphen;
17.00 u. drs. G. P. Nooteboom.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. L. F. de Graaff; 18.30 u. ds. P. J.
Stam, Ter Aar.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. ds. WE. H. B. ten Voorde; 19.00 u.
ds. L. Romein, R'dam. Geref. Kerk:
9.30 en 16.30 u. ds. G. Rang. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. kand.
M. C. Mulder.
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10.00 ds. W. v.d. Lee;
17.00 u. kand. L. D. Burger, Waddinx-
veen. Kerk aan Zee: 10.00 u. ds. R. J.
Mooi, Den Haag; 17.00 u. ds. R. S. El-
gersma. De Rank: 10.00 u. ds. J. den
Hoed. Sliedregt. Geref. Kerk: Hoofd
straat (Buurtkerk): 10.00 u. ds. J. J.
Kuiper. Vinkenlaan: 10.00 u. ds. R. S.
Elgersma, 19.00 u. ds. W. v.d. Lee.
Sole Mio: 9.00 u. ds. J. J. Kuiper.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10.00 u. ds. A. v.d. Mey, gem. dienst.
De Zilk: 10.00 u. ds. J. Sierat, L'dorp.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten): Endegeest: 10.00 u. pater J. W.
M. Boshouwers. Maurltskerk: 10.00 u.
kand. Jaap Kljzer. Groene Kerkje:
10.00 u. ds. J. J. Kooman. Paulus
kerk: .10.00 u. ds. R. E. da Costa,
H.D. m.m.v. Cantorij. Gemeentecen
trum: 10.30 u. prof. dr. L. Leertouwer,
Leiden; 19.00 u. drs. B. F. Drewes,
Themadienst. Acad. Ziekenhuis: 10.15
u. ds. J. Bovenberg. Genootschap der
Vrienden (Quakers): Alleen 1e zondag
v.d. maand dienst om 10.30 u. Ned.
Geref. Kerk: 8.45 u. ds. W. v.d. Veer,
Maassluis; 16.00 u. ds. G. de Lange.
H.A.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des
Woords. Geref. Kerk: 9.30 u. dhr. J.
Wallinga, L'dorp; 17.00 u. dhr. F. A.
L. v.d. Louw. Tienhoven. Remon
strantse Gem.: 10.00 u. dr. E P. Met
ering, Oegstgeest.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. kand. C. Visser 't Hoofd, Lel
den; 19.00 u. ds. G. van Driel, Aarlan-
derveen.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaiing;
17.00 u. ds. Van Nlel. Bethelkerk:
9.30 u. ds. Van Niel. Geref. Kerk: Pe
trakerk: 9.30 u. ds. Snel; 17.00 u. ds.
C. W. de Ruiter, Huizen, Jeugddienst.
Immanuelkerk: 9.00 en 10.30 u. ds.
Cziria; 17.00 u. ds. Ribberink. Mara
nathakerk: 9.30 u. ds. Ribberink;
17.00 u. ds. Snel. Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 17.00 u. ds. J. H. Velema.
SASSENHElKl Herv. Gem.: 9.00 en
10.00 u. ds. Germans; 19.00 u. Open
deurdienst In Geref. kerk. Geref.
Kerk: 10.00 u. ds. K. E. Bras; 19.00 u.
Majoor Boshart, Leger des Heils,
Open-Deurdienst. Chr. Geref. Kerk:
10.00 en 17.00 u. ds. H. G. L. Peels,
Apeldoorn (m.m.v. koren in Geref.
Kerk).
VALKENBURG (Z.H.): Herv. Gem.:
10.00 u. en 18.30 u. ds. C. Vermeu
len, H.A. Geref. Kerk: 10.00 u. drs. S.
Oegema; 18.30 u. drs. M. C. Kersten,
Scheveningen.
VOORHOUT Herv./Geref. Kerk:
10.00 u. ds. M. v.d. Werff.
VOORSCHOTEN Herv. Gpm.:
10.00 u. ds. W. Blanken, H.A.; 19.00
u. dienst in Geref. kerk. Geref. Kerk:
10.00 u. ds. G. de Zeeuw. 19.00 u. ds.
De Mey Mecima. „Ontmoeting"
(Herv./Geref.): 10.00 u. ds. A. K. v.d.
Schoot.
WARMOND Herv. Gem.: 10.00 u.
ds. H. R. Plomp, Oegstgeest.
WASSENAAR Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10.00 u. ds. R. Steenstra,
H.A.; 16.30 u. ds. J. C. de Bie, Papen-
drecht, H.A. Kievietkerk, Samen-op-
wegdiensten: 10.00 u. ds. M. W. M.
Janse de Jonge, Schrift en Tafel.
Messiaskerk: 10.00 u. ds. W. Dijck-
meester, Naarden. Dorpscentrum:
9.30 u. kand. C. N. van Dis. Geref.
Kerk: Zijllaankerk: 10.00 u. ds. J.
Heule; 19.00 u. ds. A. S. Rlenstra,
Scheveningen. Kievietkerk, Samen-
op-wegdlensten: 10.00 u. ds.wl. W.
M. Janse de Jonge, Schrift en Tafel.
Ned. Prot. Bond: 10.30 u. prof. dr. J.
van Goudoever, A'veen.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
dhr. J. Goedhart, Nieuwkoop; 18.30
u. ds. B. H. Weegink, Heerde. Geref.
Kerk: 9.30 u. drs. M. J. Aalders; 18.30
u. Dienst des Woords. Ned. Prot.
Bond: 10.30 u. ds. R. Thieme, Bos-
koop-Zwammerdam.
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u.
kand. J. v.d. Kamp. Beverwijk; 19.00
u. dhr. J. Goedhart, Nieuwkpop. Ge
ref. Kerk: 9.30 u. drs. G. Rijk, Oude
Wetering; 19.00 u. dhr. M. Schreuder.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.:
10.00 u. ds. B. H. Weegink. Heerde;
18.30 u. dr. J. Haitsma, Boskoop,
gem. d. Herv. Kerk. Geref. Kerk:
10.00 u. drs. R. A. van Kool, Oudewa
ter; 18.30 u. dr. J. Haitsma, Gez.
jeugddienst in Herv. kerk.
dïensti/erlening
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan.
Janssen, Zwijnenburg, Meyer, R. van
Leeuwen, Verhage, Groeneveld en De
Ruiter: za. dr. Janssen, tel. 155010 en
zo. dr. Groeneveld. tel. 218661.
Groep 2: Bergmeyer, Pleterse, Van
Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaas-
sen, Rus. Kruis en E. de Lange: za.
dr. Nering Bögel, tel. 124403 en zo.
dr. De Lange, tel. 212025. Groep 3:
Pleiter, J. van Leeuwen, Smit, W. de
Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Jürgens,
Fogelberg en Muysenbergh: za. dr.
De Bruijne. tel. 134345 en zo. dr.
Lely, tel. 120412. Groep 4: Van Win
gerden, Lahr, Van Rijn, Bénit, Nieu-
wenhuis. Roos, Boer, Van de Waardt,
Arnou. J. Zaaijer en R. Zaaijer: za. dr.
Van Rijn, tel. 314349 en zo. dr. Zaaij
er. tel. 316008. Groep 5: Schaefer,
Jasperse, Crul, Kooyman, De Jong,
Prince, Reinders, D. Hammerstein en
A. Hammerstein: za. dr. Keyer, tel.
140124 en zo. dr. Prince, tel. 761754.
Oegstgeest: vanaf za. 8.00 uur: dr.
Van der Steenhoven, tel. 177461,
Spreekuur za. en zo. 11.30-12.30.
Kaag - Abbenes -Nieuw Vennep: tel.
02526-72850. Leiderdorp: za. dr.
Middendorp, tel. 895525 en zo. dr.
Van der Beek, tel. 894539. Spreekuur
van 12.30 tot 13.00. Voorschoten:
za. dr. Prescott, tel. 2356 en zo. dr.
Meiman, tel. 2493. Warmond -
Voorhout: za. en zo. dr. Lempers,
02522-10140. Noordwijk: Groeps-
praktijk tel. 19300. Hillegom: za. en
zo. dr. Van der Kaaden, tel. 15114.
Katwijk 'aan Zee: dr. Lodder, tel.
13466. Katwijk - Rijnsburg - Val
kenburg: dr. Moolenburgh, tel.
13222. Sassenheim: dr. Moerrr\pn,
tel. 11119. Alkemade - Rijnsater-
woude: dr. Glansbeek, tel. 01713-
2511. Roelofarendsveen Praktijk
Saeys/van Mierlo/Roelen/Brock: dr.
Van Mierlo, tel. 01713-5289. Al
phen: groep 1, za. dr. Klein Hanveld,
tel. 72170 en zo. dr. Boss, tel. 72472.
Groep 2, za. dr. Visser, tel. en zo. dr.
Van Engelen, tel. 21915. groep 3, za.
dr. Van der Velden, tel. 38635 en zo.
dr. Nobel, tel. 38635. Hazerswou-
de-Koudekerk: dr. Uhlenbeck, tel.
01728-9281. Benthuizen - Bos
koop: dr. Bom, tel. 01727-2136.
Langeraar - Nieuwveen Ter Aar
Woubrugge: dr. Gorissen, tel. 01722-
2139. Nieuwkoop - Noorden: dr.
Essens, tel. 01724-8482/op za. en zo.
voor dringende zaken spreekuur tus
sen 11.00 en 11.30 en tussen 17.00
en 17.30 uur.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp Oegstgeest - Warmond: dr.
Holt. tel. 071-146004. za en zo
spreekuur om 13.00 uur. Zoeter-
woude: dr. Freeke, tel. 071-
414547/410950. Alkemade - Lei-
muiden: eigen tandarts bellen voor
15.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel. 974491. Bollen
streek: dr. Van 't Hof, tel. 02521-
13885.
APOTHEKEN Leiden Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Zuider, Lammenschansweg 7,
Leiden, tel. 071-123553 en apotheek
Boehmer, Florijn 21, Ledierdorp, tel.
071-894400. Alkemade: Apotheek
Alkemade, open: zat 12-13, 17.30-18
u, zon feestdagen 12.30-13 en
17.30-18 u. Noordwijk - Katwijk -
Rijnsburg: Katwijkse apotheek. Prln-
cestraat 3. Katwijk, tel. 01718-12755.
Leidschendam: Heuvel apotheek,
Burg. Keijzerlaan 2, Leidschendam,
tel. 274124. Noordwijkerhout: za
geopend van 9-13. u. en van 17-18 u.
en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoe-
drecepten tel. 3511 of dienstbel.
Sassenheim: 02522-10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout De Zilk Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum, tel. 02522-14147. Hille
gom: Opgave via het antwoordappa
raat. tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN Leiden: dr. Kos
ter, tel. 01717-3836 en dr. Roest, tel
071-890405. Voorschoten - Leid
schendam: dr. Koster en mevr. Kos
ter-Stoker, tel. 01717-3836. Bollen
streek: dr. Scheele, tel. 02521-10847.
Katwijk: Opgave via het antwoor
dapparaat, op zaterdag tussen 11.00
- 12.00 uur spreekuur bij dr. Snel.
Sassenheim: dr. Scheele, tel. 02521-
10847. Leiderdorp: Dr. Roest, tel.
071-890405.
APOTHEKEN De avond- en nacht
diensten van de apotheken In de re
gio Leiden worden tot vrijdag 19 fe
bruari waargenomen door apotheek
Zuider In Leiden en en apotheek
Boehmer in Leiderdorp.
KLACHTENMELDPUNT Ambulante
Psychotherapie Zuid-Holland Noord.
Spreekuur 18.00-19.00 uut. Tel. 071-
254654.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huis).
De Geneeskundige Dienst Leiden is
verhuisd van de Rodenburgstraat in
Leiden naar de Kronensteinkade 18a
in Leiden.
VERENIGING BESCHERMING ON
GEBOREN KIND Hulpverlening bij
ongewenste zwangerschap voor moe
der en kind. Bel tel. 071-897762, 071-
142201 of 033-620244. Het laatste
nummer is dag en nacht bereikbaar.
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.100 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A. C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie Is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00, babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30:
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18,30 u.
CENTRALE REGISTRATIE KINDER
OPVANG (Koornbrugsteeg 2. 2311
EK Lelden, tel 254810.) Informatie
over en aanmelden voor kinderop
vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr
dag 9-12.
ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071-
120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00
en do. 18.80-20.30.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Ketelboeters-
steeg 10. tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
SOS Telefonische Hulpdienst Lei
den e.o. Voor een gesprek van
mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en
nacht bereikbaar. Telefoonnummer
achterop de telefoongids (071-
125202).
BUREAU VOOR RECHTSHUL!
Herengracht 50. tel. 123942; spr
ren ma. en di. 10.00-12.30 u.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30
DIERENHULP- EN AMBULA
DIENST Hulpverlening
Leiderdorp, Oegstgeest, Rijns!
Valkenburg, Voorschoten, Wari
en Zoeterwoude. Tel. 071-17414
BURGERRAADSLIEDEN K<
brugsteeg 2. tel. 143171 (kanti
ren). Spreekuren ma., di. en
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 i
GEZINSVERZORGING Stic
gezinsverzorging Leiden. Aanvr
hulp voor bejaarden en langd
zieken en gezinsverzorging,
brandtstraat 17, tel. 149441 (ma
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00
KINDER- EN JONGERENTELEF
Dagelijks geopend van 16.0
20.00 uur. Het numme
120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK
ting Maatschappelijk Werk, Li
gracht 1b, spreekuur ma. t/n
9.00-10.00 en volgens afspraak
142144. Gezondheidscentrum M
wijk, spreekuur ma. 11.00-12.
do. 14.00-15.00, tel. 212195. Gei
heidscentrum Stevenshof, sprei
do. 10.00-11.00, tel. 311506. S
Noord: Herensingel 53. spre
ma. t/m vr. 9.00-10.00, tel. 14
Sector Zuid: Morsweg 83. spre
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volgei
spraak, tel. 316167.
MELDLIJN AGRESSIE EN DISC
NATIE HOMOSEXUALITEIT
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge Ri
306, Leiden, tel 071-899375. Ka
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-
Telefonische Informatie over ki
bijslag: 8-12 u.
SOCIALE RAADSVROUW V
SCHOTEN Spreekuren: ma
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30
seweg 33, Voorschoten. Tel. 32:
SP HULP- EN INFORMATIEDII
Groenesteeg 33, Leiden. Tel.
134640 of 071-144600. Hulp e
matie op medisch, juridisch en
gebied, werk, sociale verzekerii
huurkwesties. Spreekuur: elke
derdag van 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS
TRALE Pallasstraat 1, Alphe
den Rijn. Tel. 01720-33033. Be
ding en opvang van mensen, d
welke reden dan ook. tijdelijk
nodig hebben. Bovendien wordt
matie verstrekt over andere mo<
heden van hulpverlening en d
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE -
gegracht 246a, Leiden. Tel. 14
Dagelijks bereikbaar van 9.00-
u. voor informatie over vrijwill
werk en cursussen of een perse
gesprek.
WERKENDE JONGEREN I
ten- en informatieuur Elke din
avond van 17.00 tot 20.00 i
kantoor Koppenhinksteeg 2, L
Tel. 071-121139.
Borstvoeding Begeleidingsj
Leiden. Telefonische hulpdienst
praktische hulp en Informatie
170083, 215332 of 312556.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MU.
THEATER, RECREATIE, EXPOSr
EN EEN COMPLETE AGENDA
