Curie stelt vragen
bij aantal rk
theologie-opleidingen
Christenen mogen niet
berusten in afwijzing kinderen
kerk
wereld
LPO:
gelovigen
doordringen
van
noodzaak
diaconie
Religieuze thema's inspireerden monniken-schilder Zurbaran
brieven
vr>\i
IWÏïU
Êeidóc1
Compromis voor mestproble
lezers
GEESTELIJK LEVEN/OPINIË"
CfiidócSomunt
MAANDAG 8 FEBRUARI 1988 PAGI
Bisschop wint ski-wedstrijd
BOLZANO De 47-jarige bisschop van Bolzano-Bressa-
none, mgr. Guillermo Emilio Egger, heeft dit weekeinde
een ski-wedstrijd in Italië gewonnen. De Franciscaan liet
z'n 70 concurrenten allen priesters en catecheten uit
zijn bisdom met gemak achter zich. De wedstrijd over
3,5 kilometer was een onderdeel van een diocesane ski
wedstrijd die in de buurt van Merano werd gehouden. Eg
ger is het skiën overigens met de paplepel ingegoten: hij is
in Innsbruck geboren. Naar verluidt zou de paus, die als
aartsbisschop van Krakau zich graag per ski in de Hoge
Tatra voortbewoog, enigszins zuur hebben gekeken toen
hem de uitslag werd verteld.
Roemenië sloopte al 24 kerkgebouwen
PARIJS In Roemenië zijn als gevolg van de urbanisatie-
plannen van president Ceaussescu al 24 kerkgebouwen ge
sloopt. Dit heeft de voormalig conservator van het museum
van Bukarest, Pierre Nasturel, in Parijs bekend gemaakt.
Nasturel, geboren in Roemenië, werkt nu als historicus aan
de Sorbonne. Het eerste kerkgebouw dat in dit kader werd
gesloopt, was de Enei-kerk uit 1724. Deze kerk had de aard
beving van 1977 weliswaar goed doorstaan, maar werd deson
danks hetzwelfde jaar nog met de grond gelijk gemaakt. Vol
gens Nasturel zijn uit de 16e eeuw twee kerken gesloopt, uit
de 17e eeuw vier, uit de 18e eeuw twaalf, uit de vorige eeuw
één en uit deze eeuw vijf. I"
waarschijnlijk niet volledig i
Niemand is zo oud dat hij
niet denkt dat hij nog een
jaar kan leven.
Duitse kerk
pleit niet meer
voor vrijlating
twee van Breda
SOESTERBERG De Evan
gelische Kirche in Duitsland
(EKD) zal in de toekomst af
zien van acties voor de vrijla
ting van de twee oorlogsmis
dadigers in Breda. Zolang er
in Nederland nog zoveel men
sen leven, die onder de gru
welen van het nazi-bewind
hebben geleden, is er voor dit
uiterst moeilijke probleem
geen oplossing te verwachten.
Dat zei Oberkirchenrat Klaus
Kremkau aan het slot van een
driedaagse ontmoeting van
een Duitse EKD-delegatie
met de Nederlandse Raad van
Kerken.
De Nederlandse en Westduit-
se kerken verschillen nog
steeds van mening ten aan
zien van het nut van econo
mische sancties tegenover
Zuid-Afrika. De Westduitsers
wijzen de gedachte af, als zou
het hier gaan om een laatste
vreedzaam middel tegen de
apartheid.
,.De Evangelische Kirche in
Duitsland (EKD) ziet sancties
niet zozeer als geschikt kerke
lijk middel. De kerk is nu
eenmaal geen economisch be
drijf". verduidelijkte bisschop
Karlheinz Stoll het standpunt
van de EKD.
Bisschop Stoll zei, dat de EKD
wel gesprekken voert met het
bedrijfsleven en de overheid
om het nut van gerichte sanc
ties te bespreken. Maar ver
der voelt men weinig voor het
voorbeeld van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland,
die „besmette" aandelen heb
ben afgestoten.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Apeldoorn, P.Boomsma
te Stiens.
Aangenomen naar Scherpenzeel.
drs.R.Gosker te Amsterdam-West.
Aangenomen naar Venlo (prote
stantse kerkgemeenschap), drs.A-
.Meek te Duisburg-Ruhrort (WDId).
Nederlandse Hervormde Kkerk
Beroepen: door de generale synode
tot predikant voor buitengewone
werkzaamheden (hoofdpredikant bij
de inrichtingen van het ministerie
van Justitie), dr.M.B.BIom predikant
voor buitengewone werkzaamheden,
wonende te Oegstgeest; te Amster
dam ten bate van de commissie voor
de vrijzinnig hervormden (parttime),
mevrouw L.W.van Reijendam-Beek,
eervol ontheven predikante, wonen
de te Santpoort-Zuid; te Moerkapel-
le. J.W.van Estrik te Mastenbroek.
HUIS TER HEIDE
Twee Vaticaanse congre
gaties hebben vorige
maand tijdens het ad li-
mina-bezoek van de Ne
derlandse bisschoppen de
theologische opleidingen
ter sprake gebracht. Kar
dinaal Ratzinger van de
congregatie voor de ge
loofsleer en kardinaal
Baum van de congregatie
voor de rk opvoeding
hebben zich afgevraagd
of er niet te veel rk oplei
dingen in Nederland zijn
en of de Nederlandse bis
schoppen in staat zijn het
wetenschappelijk niveau
ervan te garanderen.
Dit deelde de Utrechtse hulp
bisschop Niënhaus te Huis ter
Heide mee op de vergadering
van de Diocesane Pastorale
Raad van het aartsbisdom
Utrecht. Ratzinger had daar
bij ook gewezen op de moge
lijkheid dat de overheid het
totaal aantal theologische op
leidingen zal terugbrengen.
Gaan de rk opleidingen dan
samen met niet-rk instellin
gen of houden de bisschoppen
de opleiding in eigen beheer,
zo had Ratzinger gevraagd.
Kardinaal Baum wees de bis
schoppen erop dat de statuten
van de theologische opleidin
gen nog meer aan het Vati
caanse document Sapientia
Christiana moeten worden
aangepast. Overigens voeren
de Nederlandse bisschoppen
daarover al enige tijd overleg
met het Vaticaan. Kardinaal
Ratzinger had ook de vraag
gesteld of de theologen in Ne
derland zich niet te veel te
genover de bisschoppen op
stellen.
Een ander punt dat Ratzinger
naar voren had gebracht, was
het handhaven van het leer
gezag in een pluriforme sa
menleving. Hoewel hij erken
de dat dit altijd spanningen
oproept, heeft de Kerk de
plicht de waarheid te verkon
digen. Verder had Ratzinger
vragen gesteld over de Ma-
riënburgvereniging, de Acht
Mei Beweging en het conci
liaire proces voor gerechtig
heid, vrede en behoud van de
schepping, zo deelde mgr.
Niënhaus mee. Vandaag en
morgen bespreken de Neder
landse bisschoppen op hun
tweemaandelijkse vergade
ring de resultaten van het ad
limina-bezoek.
Vredesregeling
Ook met paus Johan
nes Paulus II besprak
de Egyptische presi
dent Moebarak zijn
ideeën om tot een re
geling te komen van
het Palestijnse pro
bleem in Israël.
CONFERENTIE
SCHOOL EN
MENSBEELD:
GARDEREN Dom zijn is
misschien nog wel erger dan
slecht zijn in onze schoolcul
tuur. Want als je dom bent,
hoor je er niet meer bij, dan
word je apart gezet of gewoon
van school gestuurd. En er bij
horen, het zich gewaardeerd
weten, is misschien een nog
wel sterkere behoefte van het
mens-zijn dan het naakte be
staan zelf.
Voor Evert Huisman, direk-
teur van de chr. scholenge
meenschap De Brug in Lely
stad, mag een confessionele
school dan ook niet berusten
in een onderwijssysteem
waarin dertig procent van de
leerlingen voortijdig de school
verlaat.
Hij sprak er over tijdens zijn
bijdrage aan de tweedaagse
conferentie over „school en
mensbeeld" in Garderen. „Op
alle scholen vallen leerlingen
uit de boot, de zogeheten
drop-outs. Hoe belangrijker
de school in een samenleving
wordt, des te ernstiger is het
probleem. Het is trouwens
niet alleen en ook niet in de
de eerste plaats een school
probleem. Ook in onze qiaat-
schappij kunnen veel mensen
niet meekomen en dreigt een
grote groep blijvend uit de
boot te vallen.
Het onderwijs is te vergelij
ken met een bedrijf waar ie
der jaar twintig procent van
de vertegenwoordigers wordt
ontslagen en wel dat percen
tage dat het minst verkocht
heeft. Wat een bedreiging
gaat hier vanuit voor degenen
die echt niet zo snel uit de
voeten kunnen. Maar het
heeft ook misvormende in
vloed op degenen die gemak
kelijk en snel goede prestaties
leveren. Hun gevoel vqor soli
dariteit wordt aangetast en af
gestompt".
Zo mag het onderwijsstelsel
niet functioneren, vond Huis
man. „Alle leerlingen moeten
er bij mogen en kunnen ho
ren. jook de kinderen met de
minSte talenten".
Normen
Dr. J.C. Stilma, een van de
andere inleiders op de confe
rentie van organisaties voor
christen-leraren in het voort
gezet onderwijs, meldde dat'
naar zijn oordeel de tijd weer
rijp is voor het aanbieden van
normen en waarden. In de ja
ren zeventig kregen pubers te
horen: „je moet het zelf maar
uitzoeken, jij moet het leuk
vinden, wij niet". Deze hou
ding werd ingegeven als reac
tie op de jaren daarvoor, toen
normen en waarden van de
opvoeder dwingend werden
99
Nu is er opnieuw
een pleidooi te horen voor een
normatieve pedagogiek, aldus
Stilma. Hij wees op de kin
derpsychiater prof. Verhulst
die zegt dat veel van de kin
deren die bij hem in de
spreekkamer kwamen, van
huis uit geen waarden en nor
men hadden meegekregen.
En het thema van een peda-
gogencongres van de zeven
universiteiten van ons land
was „de herleving van de
normatieve pedagogiek". Ook
herinnerde aan hij aan dr.
Lea Dasberg die zei: het is be
ter kinderen een perspectief
aan te bieden dat zij later zelf
afwijzen of wijzigen, dan hen
helemaal geen perspectief te
bieden. „Het gaat er niet om
onze visie dwingend op te leg
gen, maar kinderen confron
teren met wat wij als opvoe
ders belangrijk vinden".
UTRECHT De bisschoppen
moeten op alle mogelijke ma
nieren de leden van de rk ge
loofsgemeenschap ervan door
dringen dat de diaconie, de
hulp aan de mensen in nood,
wezenlijk deel uitmaakt van
de godsdienst. Voorts moeten
zij in de uitoefening van hun
ambt voorbeeld zijn van een
diaconaal bewustzijn en blijk
geven van een grote betrok
kenheid bij actuele noden.
Deze aanbevelingen hebben
de deelnemers aan het Lande
lijk Pastoraal Overleg (LPO)
aan de bisschoppen gedaan.
Het LPO hield zich tijdens
zijn laatste bijeenkomst, eind
november vorig jaar, bezig
met de parochiële diaconie, de
dienst aan de medemens bin
nen de parochie. De aanbeve
lingen, die zijn gepubliceerd
in het officiële orgaan van de
RK Kerkprovincie '1-2-1',
worden vandaag en morgen
door de bisschoppenconferen
tie besproken.
De deelnèmers aan het LPO
onderstrepen dat diaconaal
werk bij voorkeur in oecume
nisch verband dient te
worden gedaan. Zij verwach
ten dat er een impuls aan de
oecumene als zodanig van uit
kan gaan.
PARIJS Bijna alle grote
Spaanse schilders lijken
deze winter rendez-vous te
geven in de Parijse musea.
Na exposities rond El Greco,
Velasquez, Goya en Picasso
heeft het Grand Palais een
unieke retrospectieve gewijd
aan de, lange tijd miskende,
'monniken-schilder' Fran
cisco de Zurbaran (1598-
1664).
Het is de eerste keer dat de
belangrijkste werken van
Zurbaran in Europa zijn sa
mengebracht. De expositie
was eind vorig jaar te zien in
het New Yorkse Metropolitan
Museum of Art, waar de toe
loop zo groot was dat het be
zoekers-record van de grote
Manet-tentoonstelling werd
gebroken. Ook in Parijs is
enig geduld aan de kassa ge
boden.
Net als Velasquez en later
Murillo werd ook Francisco
de Zurbaran in Sevilla gebo
ren Al op heel jonge leeftijd
vond hij inspiratie in religieu
ze thema's. Zijn eerste grote
'contract' sloot hij met het do
minicanenklooster van San
Pablo. De monniken bestel
den 22 doeken, waarvan 14
gewijd moesten zijn aan het
leven van de ordestichter. Het
enorme talent van de kunste
naar blijkt uit zijn eerste
doek: een Christus aan het
kruis. Het geraffineerde clair-
obscur doet een beetje denken
aan dat van Rembrandt.
Kloosterorden
Ten tijde van Zurbaran leef
den in Spanje 90.000 monni
ken. Naast het hof in Madrid
waren de kloosterorden de
belangrijkste opdrachtgevers.
Als religieus schilder lijkt
Zurbaran toch op zijn sterkst.
De grote inspiratie ontbreekt
enigszin tijdens een kort ver
blijf aan het hof. Aanbevolen
door Velasquez schildert hij in
1634 tien werken van Hercu
les voor de Spaanse koning.
Een Franse kunstcriticus ver
geleek het resultaat met „een
door Bach gecomponeerde
operette".
Een van zijn fraaiste en be
kendste schilderijen is wel de
geknielde Franciscus. Diens
hoofd is gedeeltelijk verbor
gen door de grijze Francisca
ner monnikskap. De heilige is
verzonken in een dialoog met
God. Recent onderzoek met
röntgenstralen heeft uitgewe
zen hoezeer Zubaran zich had
te houden aan de wensen van
zijn geestelijke broodheren.
Nieuwe richtlijnen uit Rome
moesten streng worden nage
volgd. Het gezicht van Maria
veranderde zo meer dan eens
en wordt télkens jonger om
vooral de reinheid van de
Maagd te benadrukken.
Men kan zich voorstellen dat
de devote schilderijen van
Zurbaran, nu verspreid over
musea in heel de wereld, het
best op hun plaats zijn in de
besloten vroomheid van de
Andalusische kloosters. Om
die sfeer toch een klein beetje
te reconstrueren is het eerste
deel van de expositie (de reli
gieuze periode) geplaatst in
een decor van zacht okeren
muren en nissen. Het prachti
ge werk „Sint Hugo in de eet
zaal van de Kartuizers" komt
daarin goed tot zijn recht.
Hoewel Zurbaran niet weinig
geld zou hebben verdiend met
zijn schilderijen - met name
aan de 'export' van heiligen-
portretten naar de Nieuwe
(Spaanse) Wereld - is hij on
der behoeftige omstandighe
den gestorven. De 'monniken
schilder' hield van wereldse
genoegens. Hij was drie keer
getrouwd en had vele kinde
ren.
BOB VAN HUET
De expositie van de Spaan
se schilder Zurbaran duurt
tot 11 april. Het Grand Pa
lais, metro Champs-Elysees
Clemenceau, is dagelijks -
behalve dinsdag - geopend
van 10.00 tot 2.00 uur.
Woensdagavond tot 22.00
uur.
Sint Hugo in de eetzaal van de Kartuizers
Strafmaat
„Gevangenisstraf geëist tegen
Delftenaar voor ontucht en
kinderporno" stond boven een
bericht in onze krant. Een
eenvoudig rekensommetje (zes
maanden gevangenis min 156
dagen voorwaardelijk min 24
dagen voorarrest) leert echter,
dat als deze eis ook het
vonnis wordt de betrokken
pedofiel zijn handen een paar
keer over elkaar kan vegen en
fluitend als vrij man de rechts
zaal mag verlaten. De officier
verklaarde zich nader met de
waarschuwing, dat de man
niet de volkswoede vanwege
Oude Pekela over zijn hoofd
mag krijgen. Dat laatste klinkt
heel onafhankelijk en objec
tief. Maar leg bovenstaande eis
eens naast de straffen die voor
verkrachting van vrouwen
worden gegeven. Ieder kan
constateren hoe deze door de
pressie van vrouwenorganisa
ties in korte tijd zijn opgelopen
tot twee, drie jaar en meer. Ik
wil daar niet op afdingen,
noch in het algemeen voor ho
gere straffen pleiten. Maar als
is vastgesteld dat iemand on
tucht heeft gepleegd met min-
deijarige jongens, en kinder
porno neeft verspreid, zoals in
dit geval, dan laat je hem niet
met een papieren straf gaan.
Maar kinderen vormen geen
pressiegroep en hun ouders
worden in Nederland anno
1988 om hun „volkswoede" be
lachelijk gemaakt als „massap
sychoten'
J. Haarsma,
DEN HAAG
Parkeren duurder (2)
Tot mijn grote vreugde wordt
het parkeren in Den Haag
veel duurder. Hierdoor wordt
de auto hopelijk wat meer uit
de binnenstad geweerd, waar
door het voor ons voetgangers
en wielrijders misschien wat
veiliger wordt.
B.J. Hylkema,
VOORBURG
Parkeren duurder (3)
Het voornemen van de ge
meente Den Haag om het par
keren zo veel duurder te ma
ken is niet doordacht. Het ge
volg zal zijn, dat winkelcentra
met gratis parkeermogelijkhe-
den, zoals Leidschennage en
In de Boogaard, hierdoor meer
klanten krijgen ten koste van
de bedrijven in de Haagse bin
nenstad. De randgemeenten
zullen hiermee misschien blij
zijn. De winkeliers en groot
winkelbedrijven in de Haagse
binnenstad naar ik vrees veel
minder.
K. Bakker,
DEN HAAG.
terre des hOmmes
voor
kinderen in nood
u
n II
c
'v
roli
BETER dan sommige groepen boeren houdt het Landf
schap het hoofd redelijk koel bij de aanpak van het pnjj
van het mestoverschot. Het heeft voorgesteld de boe}
kans te geven hun overtollige mest op of nabij hun
tijdelijk op te slaan in noodvoorzieningen. Gemeen#
waterschappen zouden daartoe bij het verlenen van eet"
gunning de hinderwet wat soepel moeten toepassen. L"
dien zou minister Braks, die zich tot nu toe op het stai^j
heeft gesteld dat de boeren hun probleem maar zelf qol
oplossen, financiële steun moeten verlenen. ng
re
ONS land is veruit koploper in Europa als het gaat iin
tensieve veehouderij. Denemarken staat tweede op dep
lijst, maar vergeleken met hun Deense collega's hou<p
Nederlandse veehouders per hectare bouwgrond maai
tweemaal zoveel koeien, varkens en kippen. Zo inte^i
onze intensieve veeteelt.
Wanneer we de morele kant van het hele verscl
van de bio-industrie terzijde zouden laten, dan zouil
Hollandse boeren een compliment verdienen voor hur
gie. Ze hebben ons land daardoor echter wél opgezade
een uniek probleem: het mestoverschot, dat een ernst
dreiging vormt voor ons toch al zo kwetsbare milieu."
JAREN geleden al konden veel veehouders de mest
legbatterijen en varkensschuren niet meer kwijt. 0,
mesting van akkerland en dumping in sloten waren
volg. In 1984 vaardigde de overheid een noodwet uit,
en perk stelde aan de uitbreiding van de intensieve
derij en die vorig jaar werd aangevuld met een vol'
mestwetgeving.
De boeren zijn verplicht een mestboekhouding bij tl
den. Precies is aangegeven hoeveel mest een agrarii"
drijf mag produceren. Het teveel, dat bij de provincial!
bank moet worden ingeleverd, wordt belast met eei
schotheffing, waaruit opslag en transport worden
Afhankelijk van de omvang van hun veestapel en boi
kost dat de boeren enkele honderden tot meer dan
zend guldens per jaar. Hoewel de boeren dagelijks
neus op het mestprobleem worden gedrukt en inziei
iets mee moet gebeuren, hebben grote groepen de w<
maatregelen naast zich neergelegd.
Er moet extra opslagruimte voor overtollige mest koil
dat vereist investeringen. De agrarische sector heeft i
een gokje genomen door voor de nabije toekomst alles?
ten op de kaart van een nieuw te ontwikkelen mestvj
kende industrie en op de thans nog niet toegestane onj
ge ruil van mestquota. Mede als gevolg van de uitzon]
natte weersomstandigheden is dat gokje verkeerd uit(
al dagenlang klepperen de putdeksels op de overvolle
tanks.
VOOR de landbouw is het niet zo'n best jaar gewq'
daardoor zien de boeren maar één plaats waar het gelj
daan gehaald kan worden: bij minister Braks. Terech
de minister zich voorshands onwrikbaar. Het is al erg
dat op sommige plaatsen in ons land de prijs van het:
water omhoog moet als rechtstreeks gevolg van mesl
ring van de bodem. Een verdere afwenteling van del
van het mestprobleem op de gemeenschap is eigenli
aanvaardbaar.
De vele regen van de afgelopen weken heeft het pn
voor de boeren echter wel ingrijpend verergerd, doo
de toegestane hoeveelheid mest niet over de drijfnatte
rijen kunnen uitrijden. Het voorstel van het Landbou'
toestemming te geven voor noodopslagplaatsen is i
niet onredelijk, al was het maar om te voorkomen
boeren ten einde raad op allerlei illegale en voor het
uiterst schadelijke manieren hun overtollige mest zu
zen. Gemeenten en waterschappen zullen weliswaa
soepelheid moeten betrachten, maar er tegelijkertijd
op moeten toezien dat de grootst mogelijke zorgvul
wordt betracht.
En wellicht wil minister Braks nog één keer met 1
over het hart strijken door in het kader van een „rai
geling" te komen tot een verdeling van de kosten tus;
en overheid. Maar dan wel voor het laatst. Op lanj
mijn kan alleen een grondige sanering van de in
veehouderij in ons land het mestprobleem definitief c
met steun eventueel van het op te richten en door d<
zelf te financieren Europese agrarische „rampenfom
Opnieuw veel wind.
DE BILT (KNMI) West-Eu
ropa en de noordelijke Atlanti
sche oceaan liggen nog steeds
onder een krachtige westelijke
stroming. In deze stroming
trekken telkens weer storin
gen via de Britse Eilanden
naar onze omgeving. Na het
overtrekken van een hoge-
drukgebied komt een nieuwe
depressie morgen en woensdag
het weer bepalen. Dat geeft
morgen veel bewolking waar
uit het waarschijnlijk over
vloedig gaat regenen. De wes
ten wind wakkert in de loop
van de dag aan tot hard, aan
zee tot stormachtig, mogelijk
zelfs tot een storm. De mid-
dagtemperaturen worden een
graad of 8. Ook na dinsdag
blijft het nog onbestendig
"op woensdag veel w:
dagtemperatuur ron<
den.
Noordoost-Frankrijk,
en zuidoost-Duitslan
den met regen. Bov
1000 meter ook snee
dagtemperatuur 4-8
Alpengebied: Van tij
neerslag, vooral aan i
zijde. Boven 700 a 1.
sneeuw. 0-Graden-ni
a 1200 meter hoogte,
len enkele graden bc
Zuid-Frankrijk, noo.
noord-Portugal: Voc
de oceaankust tijdel
Middagtemperatuur
den. Langs de Mie
Zee perioden met zoi
Italië, Joegoslavisc.
Veranderlijk bewoll
op woensdag af en tc
enkele buien. Midda
tuur in het noorden
den en elders 12-16
WEERRAPPORT HEDENM
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen geldig voor
morgen en woensdag:
Zuid-Skandinavië: Veel be
wolking. Vooral op woensdag
sneeuw. In de zuidelijke kust
gebieden regen. Middagtempe
ratuur rond 0, dichter bij zee
in het zuiden en zuidwesten
enkele graden boven 0.
Britse Eilanden: Vooral mor
gen perioden met regen en
met name in het zuiden en
westen tijdelijk storm. Middag-
temperatuur van 5 graden in
het noorden tot 9 graden in
het zuidwesten.
Denemarken, Benelux en
noordwest-Duitsland: Veel be
wolking. Perioden met regen
of buien. Vooral in de nacht
van morgen op woensdag veel
wind, met name in de kustge
bieden. Middagtemperatuur
van 4 graden in Denemarken
tot 7 graden meer naar het
zuiden.
Noordwest-Frankrijk: Perio
den met regen of buien en
vooral in de nacht van morgen
Innsbruck
Klagenfuri i
Kopenhagen
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon.
den stukken te bekorten.
