Bezetting doet islam
in Gazastrook herleven
Etiopië verwacht 7.000.000 hongerigen
3oï
Britse Jan Modag
wacht vergeefs
op medisch hulp
BUITENLAND
SaidMOowumt
ZATEFDAG 30 JANUARI 1988 PAi
militairen een
(Van onze correspondent
Ad Bloemendaal)
GAZA De eigen islami
tische staat is nog ver
weg, maar het straatbeeld
in de Gazastrook wordt al
gedomineerd door vrou
wen in bijna alles bedek
kende gewaden en man
nen met de witte gebor
duurde keppels van de
vrome moslim. Het gebied
is arm en traditioneel en
zucht onder een uitzicht
loze bezetting. De voe
dingsbodem bij uitstek
voor een religieuze ople
ving en voor fundamenta
listische organisaties.
Er zijn er waarschijnlijk een
stuk of acht, maar het radi
caalste zijn de cellen van de is
lamitische Jihad, een organisa
tie die vaak onder andere na
men opereert. Maar de Jihad
is klein en vindt geen vrede
steun onder de bevolking. Dat
kan wel worden gezegd van
Al-Mujama'a (De Gemeen
schap), de enige officieel toe
gestane fundamentalistische
organisatie in de strip en met
tweeduizend actieve leden ook
de grootste.
Een van de leidende persoon
lijkheden is dr. Mohammed
Sayam, een naar Kuweit ge
ëmigreerde Palestijn, die op
tijdelijke basis de Islamitische
Universiteit van Gaza be
stuurt. Hij heeft er in zekere
zin een gemakkelijke baan,
omdat zijn instituut een groot
deel van het jaar gesloten is.
Met 5200 studenten is dit on
derwijsinstituut het grootste in
de bezette gebieden. De stu
denten speelden een belangrij
ke rol in de opstand van de af
gelopen twee maanden, waar
bij de islamitische betogers
leuzen scandeerden tegen de
ongelovigen en tegen de joden.
Naar het idee van Sayam is de
jeugd „onvoorstelbaar teleur
gesteld" door het onvermogen
van de Arabische landen om
iets aan de situatie in de bezet
te gebieden te veranderen. De
bevolking zelf kan geen grote
wijzigingen tot stand brengen.
Alcoholisme
Het gespreksonderwerp ver
schuift naar het leiderschap.
Sayam: „De mensen willen lei
ders uit hun midden, niet uit
de kringen van de aristocraten
en de rijken. Wie de werkelij
ke leiders zijn kan ik niet zeg
gen. Als hier een echte leider
was, zou hij onmiddellijk ge
vangen worden genomen..."
En het verschil tussen de secu
liere leiders en de religieuzen
is dat de eersten veel praten
en weinig doen, terwijl de
laatsten niet veel woorden ge
bruiken maar wel degelijk ac
tie ondernemen.
Ook Ibrahim Yazuri, de leider
van de Mujama'a, wil niet veel
informatie kwijt. De Israeli's
beschouwen hem als het brein
achter recent hardhandig op
treden tegen overtreders van
islamitische regels. In zijn op
dracht zouden café's waar
sterke drank wordt verkocht
zijn vernield en zouden vrou
wen zijn lastig gevallen die
niet naar de islamitische mode
gekleed gaan.
Yazuri, een apotheker in een
volkswijk van Gaza, ontkent
zijn betrokkenheid echter ten
stelligste. Dat vandalisme was
het gevolg van een spontane
woedeuitbarsting van gelovi
gen, zo meent hij. „Wij ver
spreiden de islamitische ople
ving, en als gevolg daarvan
begrijpt de bevolking dat alco
hol is verboden."
De apotheker laat weten dat
de Mujama'a in de eerste
plaats is opgericht ter lediging
van de medische en maat
schappelijke nood van de be
volking. Daarnaast dient ze de
islamitische geest onder de
mensen te bewaken door on
derwijs en openbare bijeen
komsten.
Broederschap
In Gaza's zuidoostelijke volks
wijk Zaytun staat het centrum
van de Mujama'a, de Jawrat
al-Shams moskee. Betrekkelijk
nieuw, maar alleen te berei
ken via haast onbereikbare
modderstraten maakt het
godshuis een desolate indruk.
Op een steenworp afstand
woont in alle eenvoud sjeich
Achmed Yassir. Hij geniet on
der de arme bevolking van
Gaza groot aanzien als geeste
lijk leidsman. In Israëlische
veiligheidskringen daarente
gen is hij niet bijster populair.
Het is onwaarschijnlijk dat
Yassir zelf betrokken is ge
weest bij militaire acties, heo-
wel hij wel daartoie tot dertien
jaar is veroordeeld. Sinds hem
op zijn zestiende jaar een on
geluk overkwam, is de sjeich
bijna volledig verlamd. Yassir
is wel de belangrijkste geeste
lijk adviseur van de Mujama'a
en wordt algemeen beschouwd
als de oprichter van de Moslim
Broederschap in de Gaza
strook.
„De islam wil rechtvaardig
heid in de wereld brengen en
een eind maken aan onder
drukking", meent hij. „Niet al
leen de onderdrukking van
moslims, maar ook van chris
tenen of joden". Hij beaamt
dat de herleving van de islam
gehoor vindt bij de jeugd in de
Gaza-strook. „De mens voelt
zich schuldig tegenover Allah
dat hij hem niet aanbidt en in
zonde leeft. Daarnaast is er de
bezetting. In moeilijke omstan
digheden wendt de mens zich
tot Allah".
Hechtenis
Het opsporen van leiders van
fundamentalistische groepen
in de Gazastrook heeft iets
weg van het verhaal van de
kleine negertjes. Vrijwel dage
lijks verdwijnen er namen van
de lijst; ze worden gedood,
verbannen of gevangen. De
man, die wordt beschouwd als
de leider van de Islamitische
Jihad in Gaza, Achmed Sadiq,
is onlangs in preventieve
hechtenis genomen. En een
tweede belangrijke figuur bin
nen de Salafiyun, sjeich Abd
al-Masri, werd onlangs gevan
gen genomen.
De Salafiyun is een beweging
die er voornamelijk uti is te
rug te keren naar de wortels
van het geloof (Salafiyun)
door te leven zoals de moslims
van de eerste drie generaties.
In de loop van de eeuwenlan
ge bezetting van de islamiti
sche wereld door de Europese
landen gaven de moslims
steeds meer toe aan de zwak
heden des vleses als alcohol en
sex. Bovendien maakte de na
tuurlijke islamitischenQ
maakte plaats voor eei
aantal afzonderlijke enL» i
matig gevormde statenjfl
het Europese motto „fcSEL
en heers". Als het aan (^se
fiyun ligt zal er weer é^n
islamitisch rijk gaan grjf mil
Volgens de leider sjeicfeoper
Jam'i is de islam geenpchap
sieve religie. „We veelde
leen als we worden aalt bij
len." De sjeich is berfli oir
verschil uit te leggenfenera
zijn organisatie en se zou
nationalistische groepenanse
de PLO. „Wij hebben «nede
mitische wetten. De ai d
hebben wetten en regP
zijn ontworpen door isP. 1
En die kunnen het n
ben." F,^r
is d
-1.
■y&-' jf .YA" :-.v -
y
Een groepje Ethiopiërs rust uit van een lange dagmars. Een is geen boom laat staan schaduw om onder te schuilen.
Op uitnodiging van
World Vision Neder
land reisde verslagge
ver Ed van de Kerk
hof een week lang
door Etiopië. Vandaag
verschijnt het laatste
deel van in totaal drie
verhalen; bezoek aan
een hongergebied.
World Vision is een
protestants-christelijke
hulporganisatie van
Amerikaanse origine.
De Nederlandse afde
ling is gevestigd aan
de Hellestraat 19B in
Amersfoort.
KOMBOLCHA Na de
vallei van de Omo en het
dal van Antsokia waar
Etiopische boeren nieuwe
gronden in gebruik heb
ben genomen met behulp
van westerse waterpom
pen, wordt een bezoek ge
bracht aan Kombolcha.
Een stadje op de hoofd
weg naar het noorden van
Etiopië.
Een overslagplaats van hulp
goederen. Daar verzamelen
zich de vrachtauto's van de
Verenigde Naties, van Save
the Children, van World Vi
sion, van welhaast alle nood
hulporganisaties in Etiopië.
Daar hoor ie 's morgens vroeg
het ritmische gezang „Tolobe-
le, tolobele", hetgeen „Haast je,
haast je" betekent en gezongen
wordt door de mannen die
zakken graan in vrachtwagens
laden. Daar zie je de mannen
in schamele kledij aan de
poorten van de opslagloodsen
staan, hopend op een baantje.
Daar, in Kombolcha, bezoch
ten we de loodsen van World
Vision. Halflege loodsen. Wat
er nog aan melkpoeder, graan
en soja staat is het restant van
de vorige hongersnood, de
goederen die toen te laat kwa
men. De huidige voorraad is
genoeg voor wellicht een
maand, misschien meer, mis
schien minder. En de nieuwe
voorraad? Die is onderweg,
maar niemand weet wanneer
die komt.
Dat gaat op z'n minst twee
maanden duren, maar zes
maanden kan ook. 'De vracht
auto's zijn in redelijke staat,
maar er is gebrek aan reserve
onderdelen. Geld voor benzi
ne, geld voor de lonen van de
chauffeurs, dat geld is er al
thans bij World Vision niet
of nauwelijks, dankzij de val
van de dollar en dankzij iets
wat de naam „donor-moeheid"
heeft gekregen.
In Ajibar zijn vorig jaar de re
gens niet gekomen, daar is de
oogst mislukt. Daar is het
droog, daar waait 's morgens
een kille berglucht, daar is het
's middags bloedheet. Daar, in
Ajibar, zijn zoals het altijd
in de geschiedenis is gegaan
de armen het eerst de dupe.
Armen hebben geen voorraad
zolder, armen leven van de
dag in de dag. In de dorpen
van de streek zijn lijsten opge
steld. Waarop alleen de namen
van de allerarmsten voorko
men. Van de lammen en de
blinden, van de weduwen en
de wezen.
Zij komen van zes kilometer
ver of van drie dagen lopen.
En alleen zij mogen de poort
door. De rest moet buiten de
hekken blijven staan. Wachten
aan het prikkeldraad, in klei
ne groepjes onder de hete zon.
Voor de wachtenden is er
niets. Vijftien kilo boekweit
krijgen de „gelukkigen". Vijf
tien kilo die uitgestort worden
over vuile doeken, in grauwe
zakken. Het rantsoen voor een
maand.
Voor iemand met honger is
vijftien kilo loodzwaar. Voor
die vrouw met een kind op
haar rug, die vrouw die zich
moet bukken, die vrouw bij
wie een van de punten van de
draagdoek losschiet, die vrouw
die dan nog dieper moet buk
ken om graantje voor kostbaar
graantje weer bijelkaar te
schrapen, die vrouw die zich
dan weer moeizaam overeind
werkt, voor die vrouw met die
hulpeloze blik in die doffe
ogen, voor die vrouw is vijf
tien kilo zwaar.
Verbeten vechten de hulpver
leners tegen de vorming van
nieuwe hongerkampen. „Hon
gerkamp" betekent verlaten
dorpen, verwaarloosde akkers,
„hongerkamp" betekent epide-
miëen, betekent haveloze
mensen die elke waardigheid
verloren hebben. Dat zijn de
beelden van de vorige hon
gersnood, beelden die niemand
meer terug wil.
Driehonderd mensen werden
in Ajibar door de poort gela
ten, duizend mensen moesten
er buiten blijven. Daar ver
wacht men binnen zes maan
den 65.000 monden te moeten
voeden. De weerbare mannen
zullen in ruil voor eten ingezet
worden voor de aanleg van
wegen en irrigatiekanalen.
„Food for work" heet dat hier.
Werkverschaffing heette dat
in het Nederland van de crisis
jaren. In totaal verwacht men
dit voorjaar zeven miljoen
hongerenden in Etiopië.
ED VAN DE KERKHOF
Met een paar afgetrapte laarzen loopt een man met zijn ezel naar de kilometers verderop gelegen
markt.
FOTO'S: JOOST GUNTQyAAR
Met vijftien kilo boekweit op de rug een voorraad voor een maand begeeft een vrouw en
haar man zich weer op weg naar huis.
(8kke1
rijgei
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Lucy Vero (3) uit Newport in hetfusie
graafschap Shropshire is een schattige peuter mejÊJec
blond haar en blauwe ogen die je onderzoeken^ pi
kijken. Ze wil per se weten of ze zal sterven v(ran d
haar operatie heeft ondergaan. Lucy's moeder kajopen
niet ervan afmaken met een smoesje. Over een kg66118
van leven of dood maak je geen grapjes, maar zj n0*
beert haar moed in te spreken. „Nee hoor, schat,,JjJJ11
ze terwijl haar hart bloedt. „De dokters zullen jeeren
weer helemaal beter maken!" we
Maar mevrouw Vero weet dat haar antwoord grotendeel/Jen
denken is. Zelfs bij zacht winterweer mag het kleine meisfezet,
buiten spelen, want in koele lucht wordt het praktisch (Mom
dellijk helemaal blauw. Lucy heeft dringend cardiochirurls va
dig. Als een dergelijke ingreep te lang uitblijft, kan dat hlag t<
leven kosten. 185
Toch zal het allicht nog een maand of zes duren eer Lucy ^enec
beurt komt. De hartchirurgen van het ziekenhuis voor kiflt geb
in Birmingham kennen haar geval, maar hun wachtlijsLey:
operaties is eindeloos lang en groeit nog steeds. in g<
Het lot van de hartpatiëntjes uit de Engelse West Midlartessei
wijst dat het systeem van landelijke gezondheidszorg in ilanm
Brittannië tegenwoordig zelf doodziek is. De befaamde Jegen
nal Health Service" kost de Britse belastingbetalers monëngei
ruim 21 miljard pond per jaar. leve
t ie Wl-
Ingrepen a 30
Bij de NHS zijn 800.000 mensen in dienst, onder wie vprc* 8
conservatieve bewindslieden veel te veel bureaucraten. Ir;
dien rijzen de exploitatiekosten torenhoog uit de pan. Dtp ,vd'
ring Thatcher weigert echter hardnekkig er nog meer gr dat
genaan te gooien dan de speciale toelagen van ruim één rr™(
pond die tot nu toe door haar in de bodemloze NHS-put
gestort. 1
Net zoals overal elders worden vandaag de dag in Groot-Bi1 J13
p.ië chirurgische ingrepen uitgevoerd, die vroeger onderf Y?'
waren, maar die helaas een fortuin kosten. Hartoperaties bf'
deren zijn daar een voorbeeld van. Geld speelt daarbij eei
rol. Bij gebrek aan de nodige fondsen komt het nu g(
voor, dat patiënten dood gaan omdat zij niet tijdig 1
worden behandeld. Ruim 600.000 zieken wachten op hun
tie. Voor sommige „niet dringende" ingrepen gaat het ol
wachttijd van maanden of zelfs jaren.
Geen enkel NHS-ziekenhuis kan nog rondkomen met de
ciële middelen die het jaarlijks toegewezen krijgt. Er wor
fors bezuinigd, onder meer op het personeel, wat dan weel
tot gedwongen sluiting van vele ziekenzalen. Zo zijn bij hl
gionale Ziekenhuis van de West Midlands in Birmingh,
menteel maar 146 van de 222 bedden meer in gebruik.
Verwennen
Voor de conservatieve regering Thatcher is de slechte sta.
de gezondheidszorg politieke dynamiet. Er gaat geen dagj
voorbij of de bewindsvrouwe wordt erover aangevallen, L
leen door de socialistische oppositie die de NHS als haar
koe" beschouwt, maar ook door dokters, administrateurart i
ziekenhuizen, verpleegkundigen, vakbondsleiders en k'beu
not least miljoenen bezorgde patiënten. yj
Vele Britten die vinden dat hun regering de nationale gef
heidszorg ernstig verwaarloost, stemden in de laatste r w'
mentsverkiezingen conservatief. Premier Thatcher gaf gefc w
lijd de indruk dat zij niet goed wist wat te beginnen nter i
NHS. Pas sinds kort schijnt het tot haar door te dringen dfbeti
de problematiek van de landelijke gezondheidszorg grote pta jr
ke gevaren zijn verbonden. Deze zouden wel eens tot figeer
kunnen hebben dat haar wensdroom van een vierde ami®
riode niet in vervulling gaat.
Thatcher twijfelt er niet aan, dat het einde van de nationarPe^
zondheidszorg zoals de Britten het al veertig jaar kennrWf°
zeer nabij is. De NHS-kosten zijn hen boven het hoofd gegLjs°n
Van de belastingbetalers kan niet meer worden verwacht e dr
een nog zwaardere last zouden gaan torsen. Margaret Th£ a
dweept dan ook met alles wat te maken heeft me partinTYY
ziekteverzekering. irdt
Zorgeloos fc
Een nieuwe regeling, waarbij de patiënten ten minste eeijmedc
van de gezondheidszorgen die zij nodig hebben voor hunjssion
ning zouden moeten nemen, schijnt de Britse premier well 0p
vallen. Maar de Britse Jan Modaal zal een dergelijke draf k0ei
sche ommekeer pas accepteren als zijn persoonlijke instelli|wins
genover de NHS kompleet verandert. jn ine
Veertig jaar praktisch kosteloze nationale gezondheidszorg tot
ben de doorsnee Brk inderdaad heel sterk verwend. Omdat&t bo
ters, ziekenhuizen en behandeling volstrekt gratis zijn, verander
hij van de staat dat deze hem kompleet zou onderhouden viar o
wieg tot het graf. Wie van het begin af de zekerheid heefalita
zijn gezondheid hem nooit in de financiële problemen zalï ver;
gen, hoeft daarvoor dus niets opzij te leggen. kerin
Dit verklaart de merkwaardige zorgeloosheid van Grootterna
tanniës arbeidende klasse, die ervan uitgaat dat in gevalzond
nood Vadertje Staat haar wel zal bijstaan. Maar tegen woorj'
dat dus anders. Britten zouden liever kiezen voor artsen /all
privésector, omdat deze tenminste nog huisbezoeken afleggC^ vg
geen wachtlijsten kennen. De rekeningen die zij sturen liegu
echter niet om en dat betekent dat een groot deel van de Bj^
gedwongen blijft zich tot de NHS te wenden. Ondanks h^and,
dat de wachttijden dramatische gevolgen kunnen hebben.^ J
