.Aphrodite maken die Japanners niet na"
finale
Waarom
het CDA
de panelen
niet
verschuift
IRAAIORGELBOUWER HENK VEENINGEN
Ouderwets
Muziek
FELIX
'QeidódQowtcmt
ZATERDAG 23 IANUARI 1988
t tusi mi
Nam
mi
'entje
opart
gejai
ieke WIJK - Enkele tienduizenden
i, rmnners zullen op de eerste lente-
bU ae een voor hen opmerkelijke ver-
T- van „Tulpen uit Amsterdam" te
an 'en krijgen. Het zal namelijk
tg de1 eerste kennismaking zijn met
Um/öiorgelrnuziek. Tijdens het „Tu-
de Festival" op 21 maart in het
'^r7lland Village voor de kust van
Sasaki zal het splinternieuwe
^^aiorgel „Aphrodite" uit het
gen intse De Wijk deze klassieker
Diici de lage landen vertolken.
ik Veeningen, bouwer van het orgel,
ls het hoogstpersoonlijk gaan afleveren.
et half jaar heeft hij eraan gewerkt.
wonir hij zal het niet echt missen als hij
in Nagasaki achterlaat. „Dat ding
at lafi voor mij geen geschiedenis, het
noocs^ geen leven achter zich. Dan heb ik
?mt v4er een gammel draaiorgel van tach-
er J negentig jaar. Wat dat ding allemaal
piet meegemaakt heeft. Daar zit nog
we'A in. En dat nieuwe draaiorgel dat ik
mt «(gemaakt heb, ach laten we eerlijk
wagl
zijn, dat is toch één gigantisch commer
ciële zaak".
Maar is hij niet bang dat de Japanners,
die alles lijken te kunnen namaken, ook
hun best zullen gaan doen eigen orgels te
bouwen? „Ze kunnen veel namaken,
maar een draaiorgel, nee dat kunnen ze
niet. Wij Nederlanders hebben een
draaiorgelbouwtraditie van jaren her.
Kerkorgels hebben ze in Japan nooit ge
had, draaiorgels ook niet. Daaruit wordt
wel duidelijk dat Japanners geen feeling
hebben voor de pijpenklank in het alge
meen. Nee, dat ze mijn Aphrodite zullen
namaken, daar geloof ik niet zo in, daar
ben ik niet bang voor. Maar eerlijk is
eerlijk: 't zal ook geen westerling lukken
om een koto, een Japanse harp, na te
maken".
Henk Veeningen mag gezien worden als
de hoofdaannemer van een project,
waarvoor op 21 maart duizenden Japan
ners zullen uitlopen. Samen met een
aantal andere kleine ondernemers heeft
hij het orgel gebouwd. Het is bestemd
voor „Holland Village", de permanente
tentoonstelling van een denkbeeldig
Hollands dorp, vlak bij de Japanse stad
Nagasaki. Dat draaiorgel is door de Ja
panners Aphrodite gedoopt, naar de go
din van de liefde. Een splinternieuw
„ouderwets" straatdraaiorgel (compleet
met front, muziekdeel, houten onderstel
etc.) is op zich al iets opmerkelijks om
dat nieuwe orgels nauwelijks nog
worden gebouwd. Veel meer houdt men
zich bezig met restauratie en reparatie
van nieuwe orgels. „Nieuwe orgels zijn
bijna niet meer te betalen", weet Vee
ningen. Dat het ministerie van land
bouw in het kader van een behoorlijke
portie Holland-promotie in Japan toch
tot nieuwbouw heeft besloten, doet de
Drent deugd, niet in de laatste plaats
door het prijskaartje dat eraan hangt.
Het orgel wordt zo authentiek mogelijk.
Aan de hand van een voorbeeld uit de
jaren twintig maakte Veeningen een
nieuw ontwerp. Het onderstel bijvoor
beeld, dat voornamelijk uit hout moest
bestaan, met houten wielen. Dat liet hij
vervaardigen bij een bedrijfje Balkbrug.
Bij een beeldhouwer/houtsnijder uit
Staphorst werd het „krulwerk" besteld.
De orgelbouwer is daar laaiend enthou
siast over: „Al die sierlijke krullen, dat is
allemaal puur gutswerk met de hand.
Prachtig!".
Aan de Wijkenaar zelf de gigantische
klus de tweehonderd orgelpijpen met de
hand te maken. De grootste meet 1,60
meter (en ligt horizontaal tussen de wie
len), de kleinste slechts tien centimeter.
„Die heb ik allemaal gemaakt van oude
zolderbalken van sloophuizen. Dat hout
is mooi uitgewerkt. Geen speciaal hout
hoor, gewoon elzehout dat ik bij wijze
van spreken ook hier van de slootkant
kan halen". Daarnaast maakt hij ook
zelf het muziekkarton, stanst er de gaten
in, vouwt het karton, kortom, maakt het
draaiorgel geheel muziekklaar.
Alhoewel Veeningen in zijn werkplaats
aan de Broeksteeg in De Wijk comforta
bel gebruik maakt van een motortje dat
het grote wiel aandraait („dat moet ik
wel, ik kan niet én handmatig draaien én
?velif
'worttN HAAG - Bert Fleers, ofFiceel
zo G. J. Fleers, behoort al een tijd-
,tot de „coming men" van het
^aa)\. Hij was in de jaren zeventig
est rgemeester van Ootmarsum en
ie nu mede-directeur bij de Vereni-
?lde tg Nederlandse Gemeenten
NG). Zijn naam wordt de laatste
?A>oort hardnekkig genoemd als nieu-
its te commissaris van de koningin in
om ferijssel. Jarenlang bivakkeerde
r Zefiers (45) in de bestuurlijke top
het n de KVP, later het CDA, laat-
7ar]*\ijk als vice-voorzitter naast Piet
A man. Hij was nauw betrokken
)0k de oprichting van de partij en is
et ds kort lid van de Eerste Kamer.
s VOO
ambitieus? Dat zou ik niet willen
at ivgen". Zwijgt, denkt na. Gedreven
ol i? „Ja, dat is het meer. Mijn leven
'end igi te veel van toevallige dingen aan-
araa{ om Van ambities te kunnen spre-
iuid\Gedreven is hij, maar zonder het
n, fdrukkelijk uit te spreken laat hij blij-
uurli gedreven te worden als door een on-
i hafatbare hand. „Ik raakte pas echt aan
politieke bedrijf verknocht toen ik
ijvener en meer in contact kwam met de
iat n van de KVP. Als Frans Andriessen
en i de discussies deelnam, ging het ni
ter iu meteen twee etages omhoog. Ik ge-
bel ut ervan daaraan mee te doen. Toen
am de fusie. Het CDA ontstond,
we/jokken met elkaar, wat solidariteit en
e zfabondenheid teweeg bracht, gesterkt
ztefbr het onverholen leedvermaak van
standers, onze gezamenlijke vijand;
live i juist het omgekeerde beoogde. Dat
dketren tijden, al slokte het veel energie
?n lit.
ier i
tel iarom ging u als aankomend, maar
llo, ubelovend partijbestuurder met onte-
tet xzeggelijk politieke aspiraties naar de
schoremging van Nederlandse Gemeenten?
zon
nds 1970 had ik op verschillende pos-
je el in de partijtop meegedraaid. Na
m tien jaar, waarin ik ook de grote ja-
'Ot i van de oprichting van het CDA had
'ód 4gen meemaken, had ik het wel ge-
n. Ik was nog jong, maar had op het
ien iied van het partijbestuur al zo veel
«gemaakt, dat Frans Andriessen eens
'ste/èn mij zei, nadat ik wat afstandelijk
ageerd had op de aansporing mij
teftdidaat te stellen voor de Tweede Ka-
tn h\r; jij hebt te jong al achter te veel
j tf.ren gekeken".
ie ftisschien was dat ook wel zo. Ik leerde
Vrij snel dat onafhankelijkheid in de
litiek van groot belang is. Ik bedoel
de politiek heeft behoefte aan men-
I die niet bij alle besluiten hoeven te
pken wat het voor henzelf betekent. Ik
j wel eens: politiek is al datgene waar
jisch denken zich tegen verzet. Welnu,
1 geldt ook voor functies in het partij-
Stuur. Piet Bukman was zo iemand;
opereerde onafhankelijk en dat doet
BERT FLEERS ZIET
POLITIEK „VERDUITSEN"
Bert Fleers: Het CD A-electoraat heeft aan één ding een bloed
hekel: ruzies op straat uitvechten".
FOTO: MILAN KONVALINKA
hij nog steeds. Wie denkt dat één plus
één alleen maar twee kan zijn houdt het
in de politiek niet vol".
Hoe komt het dat vooral de PvdA zoekt
naar een nieuwe, meer eigentijdse identi
teit en het CDA op de oude voet door
blijft gaan?
„Dat is niet zo moeilijk. Er is een groei
ende behoefte aan orde en regelmaat in
de vaak verwarrende samenleving. Zo
staat het in ons rapport „Naar een ver
antwoordelijke samenleving". Maar het
verschil tussen ons en de PvdA is dat de
PvdA op het ogenblik met zichzelf bezig
is en wij met de samenleving. Wij
moeten als CDA onszelf blijven en dus
het evangelie als richtsnoer houden. Dat
is het en daaraan ontlenen wij ook onze
opvattingen en ons beleid. Een heleboel
mensen, zelfs die traditioneel niet bij het
CDA horen, voelen zich daarmee ver
want. Het CDA kan alleen blijven be
staan als we aan dat richtsnoer blijven
vasthouden''.
„Er zijn mensen die zich wel eens verba
zen over de kracht van het CDA in deze
tijd van deconfessionalisering. Daarbij
verwarren ze dat begrip met religiositeit.
Dat is iets heel anders. Die begrippen
worden als eikaars synoniemen gebruikt,
wat ze juist niet zijn. Niet meer verzuild
leven en niet meer naar de kerk gaan,
wil niet zeggen dat je geen religieuze ge
voelens hebt. Heel veel mensen hebben
die gevoelens en herkennen dat in het
CDA. Dat zijn de wortels van het chris
tendom, die bij heel veel mensen aanwe
zig zijn en die bij het CDA noem het
Anklang vinden. Het CDA zet dat om in
politieke daden die aanspreken. En daar
komt bij dat het CDA het politieke pro
gramma kan laten uitvoeren door men
sen die voor velen in deze samenleving
herkenbaar zijn. Dan denk ik aan figu
ren als Van Agt en nu Lubbers. Het
CDA-electoraat heeft aan één ding een
bloedhekel: ruzies op straat uitvechten".
Komt er een derde kabinet-Lubbers?
„Zeker, zeker. Deze minister-president
kan in politiek Nederland nog heel lang
mee en dat wens ik hem ook toe".
Bijvoorbeeld met Fleers als minister, of
wordt u liever de opvolger van Niers als
Commissaris van de Koningin in Over
ijssel?
(Aarzeling, glimlach, kort zwijgen, ver
telt over zijn tien goede jaren in Overijs
sel). „Over de opvolging van de heer
Niers praat ik niet. Ik in een ministers
ploeg? Kijk eens, in de politiek kun je
invloed uitoefenen en doelstellingen rea
liseren. Maar ik ben bepaald niet onge
lukkig als ik iets niet krijg; aan de ande
re kant kan ik in een functie natuurlijk
wel heel gelukkig zijn, zoals in de baan
die ik nu heb. Ik voel me bij de VNG als
een vis in het water, want ik kan als di
recteur aan allerlei ontwikkelingen mee
helpen. Ik ben met name iemand die al
leen geïnteresseerd is in de koers van het
schip en niet zozeer in de machines. Ja,
strateeg ben ik wel".
Hoe moet het CDA de jaren negentig in?
„Kritisch blijven ten opzichte van zich
zelf. De lijn van nu vasthouden, dan
kunnen we nog meer mensen terughalen
want er zijn in het verleden ook
CDA'ers naar de VVD gegaan. De harde
kern van de VVD is zestien zetels. Ik
denk dat wij in Nederland zonder dat
wij dat willen, de Duitse kant op gaan:
twee grote blokken met een kleinere par
tij als de VVD. Een taxichauffeur in
Bonn zei mij eens dat het hem niet kon
schelen welke regering er kwam; als de
liberalen er maar in zaten voor eventue
le correcties".
„Ons land kent nu de combinatie van
CDA en VVD. Een coalitie van twee
grote partijen, CDA en PvdA, brengt in
gebouwd ontploffingsgevaar met zich
mee. Een regering van PvdA en VVD?
Misschien op den duur; ik weet het niet.
Democratie is ook rekening houden met
wat de minderheid wil. Zo moet het
CDA zijn en niet zeggen: we groeien en
dus doen we 't goed. Dat leidt onherroe
pelijk tot zorgeloosheid. Kiik, op zich
zelf willen we een brede volkspartij zijn,
maar die ambitie hoeft :og niet te leiden
tot vervlakking".
ED FIGEE
Henk
Veeningen uit
De Wijk bij
zijn draaiorgel
Aphrodite dat
op weg is naar
Holland
Village bij
Nagasaki.
„Ach, dit is
weer eens iets
nieuws voor die
Japanners. Op
bloemen zijn ze
ook een keertje
uitgekeken".
FOTO:
PERS UNIE
de orgelpijpen plaatsen en controleren")
zullen de Japanners die ermee gaan wer
ken alles, zoals het hoort, met de hand
moeten gaan doen. Behalve de naam
Aphrodite, hebben de Japanners ook al
het repertoire uitgezocht dat ze willen
hebben. Ze konden kiezen uit ongeveer
tweehonderd titels die Veeningen in
voorraad heeft. De nieuwe eigenaars
hebben gekozen voor een internationaal
repertoire. Natuurlijk zal de Aphrodite
ons eigen „Tulpen uit Amsterdam" laten
horen, evenals de evergreen „Aan de
Amsterdamse grachten", maar ook zal
het een medley van liedjes van Simon
en Garfunkel ten gehore kunnen bren
gen.
Henk Veeningen reageert tot slot vrij
nuchter, kennelijk niet verbaasd dat het
ministerie van landbouw naar hem toe
kwam om Nederland te promoten.
„Bloemen zijn bloemen. Daar raken die
Japanners ook een keertje op uitgekeken.
Zo'n draaiorgel is weer iets heel nieuws
voor hen. Je draait aan een wiel en zo'n
mooie opgedirkte kast begint plots te
spelen. Dat spreekt ze wel aan".
GEORGE HUISMAN
door Bert van Velzen
Hel skelet van de roman Felix, die
ik dit jaar denk te voltooien, staat
me helder voor de geest. De
hoofdpersoon is een kat. Waarom?
Omdat de kat er in de
wereldliteratuur zo bekaaid af
komt. In het leven van Celine speelt
de kat Bebert inderdaad een
voorname rol en ach, als de katten
van Colette maar spreken konden.
Mijn kat Felix echter zal een gooi
doen naar onsterfelijkheid, want zij
is de reïncarnatie van een arm,
maar bereisd dichter, die bij een
vliegramp is omgekomen. Ik had
ook voor een hond kunnen kiezen,
maar zoals u weel neigen honden,
of zij nu tot het Germaanse
herderstype behoren of niet, tot een
letterlijke interpretatie van het
Befehl-isl-Befehlprincipe. Katten
zijn stellig niet fascistoïde en
bovendien te eigengereid om
doctrinair links te zijn. Dat is
interessant voor de uitbouw van een
ongewoon karakter.
Overigens is Felix wel een vrouw.
Hel centrale thema voor de roman
Felix is me aangereikt door een
stukje in het Amerikaanse
weekblad Time, waaruit blijkt dat
in Californiê honden op hun
zieleleven worden nagezien door
mensen die psychisch in het Zwarte
Gat zitten te rotzooien. Kosten voor
een consult: 40 tot 60 dollar per
uur. Felix, die echt weet wat er in
de hondeziel omgaat, geeft
(enigszins in de sfeer waarin
Evelyn Waugh in The Loved One
schrijft over de Amerikaanse
begrafeniscultuur) commentaar op
de hedendaagse maatschappij. Er
is ruimte voor satire, want de
Californische honden dragen, nog
steeds volgens Time, zijden
onderbroeken, minkjassen van 500
dollar, het parfum van de eigenaar
en andere creaties die in
kynomodebladen als Dogue (een
hondse afspiegeling van I ogue)
worden aangeprezen. Felix reist
rond en geeft commentaar,
katachtig en met een stem van
zijde en fluweel, gebruikmakend
van de verbale buitelingen en
pirouetten van de verongelukte
dichter, wiens ziel zij in haar
bontjas mag koesteren.
Hel idee om een kat tot centrale
figuur in een satirische roman te
maken, is minder aangegeven door
De Wijze Kater van Herman
Heijermans dan door de populaire
Engelse kranten van een week
geleden, waarin ik een verhaal
aantrof van een poes die ook Felix
heette en die, tussen 3 december en
Oudejaarsavond, aan boord van
een jumbo bijna 300.000 kilometer
heeft gevlogen. Op weg van
Frankfurt naar San Francisco had
Felix het deurtje van haar reiskooi
geopend. Dat hoeft niemand te
verbazen, die weet dat katten met
strelende gebaren zelfs brandkasten
hebben gekraakt, hun huis hebben
opgebeld toen ze voor een gesloten
deur stonden en - zoals in het
?eval van Celine - boeken omtrent
allen uit de kast hebben geworpen
die ze niet aanstonden. Felix, zo
lees ik in stukken van Ian Henry
van de Daily Mail, Gordon Hay
van de Daily Mirror en Bill Greig
van de Daily Express, heeft zich na
het verlaten van haar kooi, als
verstekelinge in de jumbo
gevestigd. Ze hield zich in leven
door het oplikken van
condenswater, dat zich vormde op
de vliegtuigwand. Ze is, in 64
afzonderlijke vluchten, ruim zeven
maal rond de aarde gevlogen. In
Noordamerika landde Felix in
Washington, New York, Miami en
in San Francisco: in Zuidamerika
deed ze Rio, Sao Paulo, Buenos
Aires, Quito en Santiago aan: in
Europa verscheen de jumbo met
Felix in Parijs, Zurich, Rome en
Londen, en in Azië in New Delhi.
Felix is ook nog op Sint Maarten
en in de Perzische Golf geweest. De
odyssee van Felix duurde 377 uur
en 51 minuten. Moge zij, als
romankat, delen in de roem van
Cerberus, de hellehond, het Paard
van Troje, de Vos Reinaert, het
Ros Beijaard en de Gallische
Haan.
