genetische manipulatie aan
kies; van de gezonde mens
tï O O
si
pnderpaspoort
iloch duurder
N ep-ont voerder
probeert Ahold
op te lichten
PAGfNENLAND
Ml
Nep-diamantair gepakt ondanks steengoede truc
MPOSIUM OVER GEN-THERAPIE EN GROEIFACTOREN
£eidóüQowuvnt
DINSDAG 19 JANUARI 1988 PAGINA 3
35 miljoen
huisartsen
[HT - Staatssecretaris
volksgezondheid) heeft
alsnog 35 miljoen gul-
jchikbaar gesteld voor
fng van de praktijkkos-
roeding van de huisart-
zijn de Landelijke
Vereniging en de
ities van ziekenfond-
particuliere verzeke-
et W^et na jaren onderhan-
rkelijlpl eens geworden over
arig j hoging van de kosten-
JV Jing. Daarmee was een
e' - an 74 miljoen gulden
Dees keurde de over-
t niet goed omdat hij
•acht faS te hoog vond
Frans
fregat gj
Het Franse marine
fregat ..Tourville",
afgemeerd aan de
Oostelijke Handels-
kade in Amsterdam,
is tot en met morgen
voor het publiek te
bezichtigen.
FOTO: ANP
UTRECHT - Zonder dat
er één diamant aan te pas
kwam, heeft een nep-dia
mantair een groot aantal
investeerders voor „enke
le miljoenen" benadeeld.
De man, H.K. (40) uit
Breukelen, is gisteren
door de politie aangehou
den op verdenking van
oplichting. Een groep van
zes rechercheurs onder
coördinatie van het
Utrechtse fraudeteam
heeft in samenwerking
met de Centrale Recher
che Informatiedienst de
zaak in onderzoek sinds
eind vorig jaar, nadat een
journalist een tip had ge
geven.
De pseudo-diamantair was
toen al een jaar bezig met zijn
praktijken en had onder meer
een villa en twee luxe perso
nenauto's gekocht. Ook is de
55-jarige A.B. uit Vinkeveen
aangehouden die wordt ver
dacht van medeplichtigheid
omdat hij als tussenpersoon
zou zijn opgetreden.
H.K. zou zich hebben uitgege
ven voor zichthouder van de
grootste diamanthandel ter
wereld, de Zuidafrikaanse De
Beers Company. Rond deze
functie bouwde hij een valse
BV, compleet met voorlich
tingsfolders en telefoontoestel
len maar zonder ooit één dia
mant te hebben getoond. Hij
nodigde kapitaalkrachtige per
sonen uit te investeren in zijn
bedrijf. Daarbij ging het om
bedragen van 25.000 gulden tot
enkele tonnen per investeer
der.
De investeerders zouden kun
nen rekenen op een minimale
winst op jaarbasis van meer
dan dertig procent.
H.K. vertelde aspirant-inves
teerders het verhaal dat door
hem in LOnden aangekochte
ruwe diamanten in Antwer
pen werden geslepen en daar
na van certificaten van echt
heid werden voorzien. Deze
diamanten zouden dan via het
bedrijf van K. in de detail- en
beleggingshandel worden ge
bracht. Investeerders konden
de winst dan weer als nieuwe
investering in zijn bedrijf
pompen of de winst maande
lijks uitgekeerd krijgen. Het
aantal benadeelden overtreft
vermoedelijk de veertig. Het
heeft zover kunnen komen,
denkt de politie, omdat het za
kendoen in de diamantenwe
reld gebaseerd is op „vertrou
wen".
drv
itse nr
3ua
dat 0
mefcN HAAG - De weten-
an hap begint de mens te
vape)tdekken. Héél voor-
an echtig nog; we zitten zo
con]gewikkeld in elkaar,
at nog maar hooguit
[n procent van het le-
heten is achterhaald. Vol-
*ns critici is dat al te
de Pèel en bovendien: waar
kgt de grens? Straks zal
men»ellicht precies duidelijk
rootijn wat een dan nog on-
niet|boren kind in zijn le-
1 veren zal gaan mankeren.
,r ko'ok al zou het een haze-
zijn, zullen ouders
in toch niet kiezen voor
Ttus? Wetenschappers
ijzen er daarentegen
:eds meer op, dat hun
iderzoekingen de sa-
het \ienleving juist ten goe-
kunnen komen. Want
lob#s het goed is zullen
onder meer vele
Iruklprmen van kanker tot
aanvet verleden behoren,
ijn hl
3tte P0^ a' zou Je ^et wdlen,
ennisvermeerdering valt
o iet tegen te houden", meent
al aij Wagemaker van het Ra-
Instituut TNO
hf Rijwijk. ,.Je kunt het
aan poguit- moeilijker maken,
een|jvoorbeeld door er minder
eld aan uit te geven. Maar
i denk zelfs dat ook dat
^■tóuwelijks zal helpen". Wa-
maakt deel uit van
roemruchte groep rond
^Kof. Van Bekkum, die in de
^mereld een vooraanstaande
pl speelt op het gebied van
penmergtransplantaties.
pagemaker was dan ook één
jan de sprekers op het drie-
30 aagse symposium in Den
laag. Niet het type onder
do peker dat geïnteresseerd is
Zijn erfelijke afwijkin
gen en diverse vormen
van kanker straks te ge
nezen met behulp van
gen-therapie, een behan
deling die is gebaseerd op
genetische manipulatie?
Het lijkt er op, gezien de
inhoud van een symposi
um in Den Haag dat is
georganiseerd door het
Radiobiologisch Instituut
van TNO. Daar komt dit
onderwerp tot en met
morgen zeer diepgaand
aan de orde. Té diep
gaand voor eenvoudiger
zielen onder ons, maar
wie weet biedt geneti
sche manipulatie ook
daar ooit nog eens uit
komst. En dat is dan de
angst van de sceptici: de
mens gaat voor God spe
len als hij kan ingrijpen
in de manier waarop we
ontstaan.
G. Wagemaker van TNO: „Zoals het er nu uitziet, zal de eerste gen-therapie pas over vijf tot tien jaar met
succes op de mens kunnen worden toegepast".
FOTO: MILAN KONVALINKA
in het scheppen van de nieu-'
we mens. Wel in de gezonde
mens.
Het menselijk lichaam is op
gebouwd uit cellen, die zo
klein zijn dat ze alleen met
behulp van een microscoop te
zien zijn. Elke cel bevat het.
volledige erfelijke materiaal
DNA. Een deel van dat DNA
is het gen dat zorgt voor de
vorming van een bepaalde
stof die belangrijk is voor de
opbouw of het functioneren
van het lichaam. Zo'n gen
kan bijvoorbeeld een eiwit
zijn. Is zo'n gen of een groep
genen defect, dan leidt dat
tot diverse erfelijke afwijkin
gen of tot ziektes zoals kan
ker.
Eiwit
De wetenschap is inmiddels
zo ver dat het een gezond gen
- geïsoleerd van een gezond
mens - kan inbrengen in de
kern van de zieke cel. Als
het goed is zorgt de gezonde
celkern voor RNA en dat
weer voor functionerend ei
wit aan de rand van de cel.
Maar tot nu toe blijkt juist
dat laatste bij gen-therapie
niet te lukken.
„Iedere wetenschapper vindt
het gek dat het eiwit maar
niet wil functioneren", zegt
Wagemaker. „En zoals het er
nu uitziet, moeten we er ook
op rekenen dat pas over vijf
tot tien jaar de eerste gen
therapie met succes op een
mens zal kunnen worden
toegepast". In de Verenigde
Staten is vorig jaar wel met
succes een menselijk gen bij
apen ingeplant en zijn er
voorstellen ingediend om
proeven met mensen te doen.
Bij de gen-therapie wordt het
gezonde gen in een zoge
noemd retro-virus gestopt.
Zo'n virus is in het laborato
rium onder strikte condities
behandeld. „Zeg maar kreu
pel gemaakt", aldus Wage
maker, „het kan absoluut
geen gevaar meer. Met het
virus, dat als voertuig voor
het gen wordt gebruikt,
worden de uit het lichaam
gezogen stamcellen in een re
ageerbuis behandeld. Het vi
rus spat uit elkaar op de
plaats waar het moet zijn en
het gezonde gen vindt dan
vanzelf zijn weg naar de
kern van de zieke cel. Ver
volgens worden de gezonde
stamcellen weer ingespoten.
Groeihormonen
Er wordt gewerkt met cellen
uit het beenmerg, omdat die
vrij gemakkelijk zijn te isole
ren door middel van een
punctie en ook eenvoudig
weer zijn terug te brengen
met een injectie. De cellen
komen namelijk vanzelf op
hun plaats in het beenmerg
terecht. Er is dus geen grote
chirurgische ingreep nodig,
wat de behandeling voor de
patiënt aanzienlijk minder
vervelend maakt.
Op dit principe is nog een
andere vorm van kankerbe
strijding gebaseerd die de
laatste jaren een enorme ont
wikkeling heeft doorge
maakt: de groeifactoren van
het bloed. De toepassing
daarvan op mensen staat
voor de deur. Wagemaker
verwacht bovendien dat over
een jaar of vijf alle patiënten
waarvoor het effectief is, er
mee zullen worden behan
deld.
De basis voor de groeifacto
ren zijn opnieuw de stamcel
len, die één procent uitma
ken van alle beenmergcellen.
Stamcellen produceren alle
bloedcellen: rode en witte
alsmede bloedplaatjes. Aan
gezien er dagelijks ongeveer
een ons van dit spulletje af
sterft, zijn stamcellen onmis
baar. Ze zijn echter niet al-
xeen erg kostbaar, maar ook
kwetsbaar. Stamcellen zijn
erg gevoelig voor bestraling
en chemotherapie, twee veel
gehanteerde behandelingen
bij kanker. Het is daarom
zaak zoveel mogelijk stamcel
len te hebben.
De groei is te bevorderen
door groeifactoren, die in
middels in enorme hoeveel
heden eenvoudig te produce
ren zijn. Maakt het lichaam
constant veel stamcellen aan,
dan wordt dat deel van het
lichaam minder gevoelig
voor straling en chemothera
pie. Langzaam maar zeker
kunnen dan de kankercellen
worden vernietigd, waarna
het lichaam alleen nog maar
gezonde cellen aanmaakt.
Darmkanker lijkt met deze
methode in de toekomst goed
te bestrijden, maar leukemie
(bloedkanker) weer niet.
Leukemiecellen worden juist
gestimuleerd door stamcel
len. Daar is dus een geheel
andere therapie noodzakelijk.
„Er blijven", zegt Wagema
ker, „altijd ziektes waar je
met groeifactoren niets tegen
kunt doen. Zoals longkanker.
Maar daar is wel een veel
eenvoudiger therapie voor:
niet roken".
DICK HOFLAND
Volgens de Arnhemse afperser zou de ontvoerde Gerrit Jan Heijn
zich - levend - in een boot op de Rijn bevinden.
FOTO: ANP
ARNHEM - De rijkspoli
tie heeft gisteren op het
Stationsplein in Arnhem
een 23-jarige man uit die
stad aangehouden op ver
denking van oplichting
van het Ahold-concern.
De man deed het vanaf
zondag voorkomen één
van de ontvoerders te zijn
van Gerrit Jan Heijn en
liet weten voor 250.000
gulden bereid te zijn de
plaats aan te wijzen waar
de ontvoerde (levend) kon
worden aangetroffen.
De politie nam een kijkje op
deze locatie (een boot op de
Rijn bij Arnhem), maar vond
niets. De Arnhemmer werd
aangehouden, toen hij het af
gesproken contact maakte met
vertegenwoordigers van
Ahold. Bij hem in de auto be
vonden zich tot verrassing van
het arrestatieteam twee jour
nalisten van De Telegraaf, via
welke krant de Arnhemmer
zondag in contact was geko
men met Ahold-bestuurder R.
Zwartendijk. De twee journa
listen werden in eerste instan
tie als verdachten aangehou
den, maar na verhoor als ge
tuigen op vrije voeten gesteld.
De politie acht het tweetal niet
strafbaar. Ze hebben volgens
politiewoordvoerder Geelof al
leen een beetje „te veel boven
op het nieuws gezeten". De
hoofdredactie van het betrok
ken dagblad zegt in een ver
klaring dat zowel de politie als
R. Zwartendijk van de raad
van bestuur van Ahold wist
dat de journalisten aanwezig
zouden zijn op het Stations
plein in Arnhem. De tipgever
zou daar Zwartendijk ontmoe
ten. Zwartendijk wil geen
commentaar geven op deze be
wering.
Indische verenigingen werken samen
DEN HAAG - Ruim 25 van de circa 40 in ons land bestaande
organisaties van Indische Nederlanders zijn gisteren officieel
een samenwerkingsverband aangegaan in de vereniging Centra
le van Samenwerkende Indische Organisatie (CENSIO). De
nieuwe overkoepelende organisatie, waarvan C.M. Meek-Eysma
uit Voorburg voorzitter is, krijgt Den Haag als vestigingsplaats.
Met inbegrip van de tweede en de derde generatie telt de Indi
sche gemeenschap ruim één miljoen leden. Doel van de centrale
is de behartiging van belangen van de Indische gemeenschap zo
wel in als buiten Nederland. Gestreefd wordt naar het instellen
van een Nederlands-Indische leerstoel aan één van de universi
teiten, alsmede de oprichting van een monument en een eigen
museum.
jnen-if HAAG - Het pas-
on,feft voor kinderen tus-
twaalf en zestien jaar
toch duurder. Aan-
telijk zouden die al-
de kostprijs (27,50
en) hoeven te beta-
zonder btw.
gister Ruding van financien
dat niet terecht, omdat
aspoorten door een parti-
bedrijf geproduceerd
(Kenmerk en Personi-
e BV in Barneveld) en
dit bedrijf net als alle an-
particuliere ondernemin-
btw moet afdragen. Een
ader betekent dat het pas-
t voor kinderen tussen
lf en zestien jaar 5,50 gul-
duurder wordt.
Bovendien bestaat de kans dat
gemeenten over deze categorie
paspoorten ook nog eens leges
zal gaan heffen. Daarover be
staat geen zekerheid.
Staatssecretaris Van der Lin
den (buitenlandse zaken) blijft
bij zijn eerder ingenomen
standpunt dat het nieuw in te
voeren paspoort vijf jaar gel
dig moet zijn. De wens van de
Tweede Kamer de geldig
heidsduur te stellen op een pe
riode van tien jaar legt hij
naast zich neer. „De identifice
rende waarde van het reisdo
cument vermindert sterk bij
een geldigheidsduur langer
dan vijf jaar", zo luidt zijn ar
gumentatie.
De brief over de paspoort
kwestie die Van der Linden
gisteravond laat nog naar de
Tweede Kamer stuurde, bevat
ook gegevens uit het onder
zoek dat de Amerikaanse im
migratiedienst heeft gedaan
naar de fraudebestendigheid
van het paspoort. De dienst is
zeer lovend over de kwalitei
ten van het Nederlandse pas
poort, dat „impopulair bij ver
valsers zal zijn door de talloze
ingebouwde veiligheids-me
chanismen". Ook is gebleken
dat het nieuwe paspoort zich
heel goed laat lezen door opti
sche leesapparaten, zoals veel
al op vliegvelden geïnstal
leerd. Volgens de Amerikaan
se dienst is het nieuwe pas
poort „er een uniek en techno
logisch zeer geavanceerd voor
beeld van hoe overal ter we
reld fraudeproblemen zouden
kunnen worden opgelost".
KNOLLEN
20U NOU 2>feT
eeN pgpedouuft
stauRAWT uiüew-
'fi/Wl w: BAN Beiecr
a»r anomie EN
(ADVERTENTIE)
I
