„Abt Baeten wil geen eigen
gemeenschap in de kerk"
Russisch gezin Chailo
naar Verenigde Staten
CeidóeSoinat1
r
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
-NE
kerk
wereld
Van de Pol
voorzag gevolgen
secularisatie
weer
CcidócSoumnt
MAANDAG 18 1ANUARI 1988 PAGW
Valicaan werkt aan verklaring over defensiebelasting
VATICAANSTAD Het Vaticaan zal binnen afzienbare tijd
in een verklaring zijn standpunt bekend maken over het wei
geren van defensiebelasting. Volgens goedgeïnformeerde krin
gen in Vaticaanstad werkt de congregatie voor de geloofsleer
aan zo'n verklaring. De afgelopen week heeft het Vaticaan de
Italiaanse bisschoppen gevraagd met eigen maatregelen te
wachten totdat er uit Rome een richtlijn is gekomen. In Noord-
Italië en de Verenigde Staten weigeren talloze rooms-katholie-
ken een deel van de defensiebelasting te betalen uit protest te
gen de wapenwedloop. Vorig jaar heeft bisschop Luigi Bettazzi
van Ivrea. voorzitter van Pax Christi Internationaal, zich ach
ter zulke intiatieven geschaard.
Kopten mogen niet op pelgrimstocht naar Jeruzalem
CAIRO De „dramatische" situatie van de Palestijnen in de
door Israël bezette gebieden is voor het hoofd van de Koptisch-
Orthodoxe Kerk, paus Shenouda III, aanleiding een verbod uit
te vaardigen op pelgrimstochten naar het Heilige Land. Zolang
de Israëlische bezetting van Jeruzalem en de bezette gebieden
voortduurt, mogen Kopten niet naar Jeruzalem. Dit is bekend
gemaakt in „Arabische Jeugd", een weekblad voor in het bui
tenland levende Egyptenaren.
Het blad maakt verder melding van een brief waarin PLO-lei-
der Yasir Arafat paus Shenouda en de Kopten bedankt voor
hun voortdurende steun aan de strijd voor de nationale rechten
van de Palestijnen. De koptisch-orthodoxen christenen vormen
ongeveer 10 procent van de Egyptische bevolking.
Men doet er heel lang
over om jong te
worden
Pablo Picasso
Ds. L.H. Kwast
opnieuw naar
Afrika
VIJFHUIZEN De gerefor
meerde predikant ds. L.H.
Kwast uit Kollum behoort tot
de 28 deelnemers aan een in
formatieve reis naar Namibië
die wordt georganiseerd door
de stichting Herstel culturele
betrekkingen met Zuidafri-
ka. De reis vindt plaats van
eind mei tot half juni. Dit
heeft de voorzitter van de
stichting, ir. G. Knibbe te
Vijfhuizen, desgevraagd me
degedeeld.
Knibbe zei te willen bevor
deren dat ds. Kwast in Nami
bië ook in contact komt met
de Raad van Kerken en de
bevrijdingsbeweging SWA
PO. De gereformeerde predi
kant die als eindredakteur
van de Friese Kerkbode veel
van zich laat horen, nam in
1986 deel aan een reis naar
Zuidafrika, georganiseerd
door het Comité overleg
Zuidafrika (COZA), waarvan
Knibbe ook voorzitter is. Na
afloop schreef hij in het van
protestants-christelijke
„Friesch Dagblad" dat de
apartheid dood is.
De toenmalige praeses van de
gereformeerde synode, dr.
H.J. Kouwenhoven, noemde
het onbegrijpelijk en in hoge
mate naïef dat twee gerefor
meerde predikanten (Kwast
en A.S. Rienstra uit Harder
wijk) aan de COZA-reis had
den meegedaan. „Er is alle
aanleiding om te veronder
stellen dat Zij misbruikt
worden."
Ondanks deze waarschuwing
van Kouwenhoven en soort
gelijke woorden van de voor
zitter van de gereformeerde
predikantenvergadering, ds.
H.J. Bavinck, namen vorig
jaar 14 gereformeerde predi
kanten deel aan een COZA-
reis naar Zuidafrika. Volgens
COZA-voorzitter Knibbe is
dat zeker niet de laatste pre-
dikantenreis naar Zuidafrika
geweest.
ABT-GENERAAL NORBERTIJNEN:
ROME „Ik ken abt
Baeten goed genoeg om
te weten dat hij van de
abdij geen alternatieve
gemeenschap binnen de
kerk wil maken. De ab
dij van Berne heeft de
opdracht een centrum
van gebed en spirituali
teit te zijn dat open staat
voor mensen die in nood
verkeren. Dat is de op
dracht tot apostolaat die
'de Norbertijnen hebben.
Apostolaat is echt niet al
leen werk in parochies,
maar in de eerste plaats
inspelen op de actuele
noden van de mensen
van nu. Onze opzet is
niet tegen de kerkelijke
hiërarchie in te gaan."
Dat zegt het hoofd van de
orde der Norbertijnen, abt-
generaal Marcel van de Ven,
in een reactie op de uitspraak
van paus Johannes Paulus II
afgelopen week dat de Ne
derlandse bisschoppen
moeten voorkomen dat
kloosterinstellingen een soort
alternatieve kerk vormen,
„een toevluchtsoord voor wie
moeilijkheden ondervindt in
het aanvaarden van het legi
tieme gezag van de bisschop
pen".
Daarmee leek de paus onder
meer te doelen op abt Ton
Abt Baeten
Baeten van de abdij van Ber
ne in Heeswijk-Dinther. Kort
na de benoeming van bis
schop Ter Schure in Den
Bosch stelde Baeten zijn abdij
open als een „vrijplaats" voor
mensen met problemen met
deze benoeming. Volgens
Van de Ven springt de abdij
van Berne, ook al gezien de
leeftijdsopbouw, er zeker niet
uit „in extreem progressieve
richting".
Van de Ven is sinds 1982 abt-
generaal. In de jaren dat hij
abt was, was Baeten als prior
van de abdij zijn assistent. Is
de prior belast met de interne
gang van zaken binnen de
abdij, de abt is verantwoorde
lijk voor alle ordeleden die
onder de jurisdictie van de
abdij vallen, ook de Norber
tijnen die in een parochie
werken of in een priorij wo
nen. De orde telt in totaal on
geveer 1430 leden, onder wie
115 Nederlanders.
De Norbertijnen leggen grote
nadruk op het gemeen
schapsleven leden leggen
hun geloften af aan de ge
meenschap en niet aan de
orde en proberen het ge
meenschapsleven te combi
neren met actief apostolaat in
parochies, onderwijs, jonge
renwerk en de liturgie. De
zusters leiden een contempla
tief leven.
Van de Ven heeft de afgelo
pen jaren brieven of tele
foontjes gehad van mensen
die er bij hem op aandrongen
in de abdij van Berne in te
grijpen. Met kardinaal Jean
Jerome Hamer, prefect van
de congregatie voor de reli
gieuzen en seculiere institu
ten, heeft hij enkele keren
gesproken over de situatie in
de abdij. Hamer had wel be
grip voor het standpunt van
de abdij dat zij niet voorbij
mag gaan aan de actuele no
den van mensen, maar be
klemtoonde sterk dat alles
moet gebeuren onder „het
gezag, de supervisie en de ge
hoorzaamheid aan de plaatse
lijke bisschop".
„Dat is in het geheel van de
kerk een juiste opvatting van
de kerk", aldus Van de Ven,
die erop wijst dat abt Baeten
herhaaldelijk de waarde van
de organisatorische vormge
ving van de kerk heeft er
kend. „Maar de kerk mag
niet verschralen tot alleen de
hiërarchie."
Tijdens zijn bezoeken aan de
abdijen van zijn orde heeft
Van de Ven het „enorme ge
voel voor democratie en in
spraak" in Nederland leren
relativeren. „Democratie en
inspraak zijn belangrijk", zo
beklemtoont hij, „maar
wordt er niet te veel energie
in gestoken? Op een gegeven
moment moet er een beslis-
.sing worden genomen."
Voorts meent Van de Ven
dat de Nederlandse religieu
zen te weinig tijd vrijmaken
voor spiritualiteit en daar
door soms verburgerlijken,
zoals de paus heeft geconsta
teerd. „Als een priester al
leen maar een sociaal werker
is, voldoet hij niet geheel aan
zijn roeping." Hij verwijst
naar de ontwikkelingslanden
waar religieuzen wel vol
doende tijd voor gemeen
schappelijk gebed en medita
tie uittrekken en waar basis
gemeenschappen die maat
schappelijk zeer actief zijn,
met grote regelmaat „duide
lijk spiritueel gerichte sa
menkomsten" houden.
NIJMEGEN De vorig
week overleden Nij
meegse hoogleraar Wil
lem Hendrik van de Pol
was als oecumenisch geo
riënteerd priester zijn
tijd ver vooruit. Van de
Pol overleed afgelopen
dinsdag op 90-jarige leef
tijd in het Nijmeegse
Berchmanianumklooster.
Van de Pol werd een spraak
makend hoogleraar over oe
cumenische ontwikkelingen
in de jaren zestig. In 1966 pu
bliceerde hij zijn meest geci
teerde boek Het einde van
het conventionele christen
dom. een jaar voordat hij met
emeritaat ging aan de Nij
meegse katholieke universi
teit. Het was voor velen een
schok omdat het voor het
eerst zo duidelijk getornd
werd aan de waarde van het
kerkelijk instituut.
In het boek probeerde hij, al
dus de theoloog Lodewijk
Winkeler in zijn studie over
het naoorlogse katholicisme,
een oecumenisch antwoord te
formuleren op de secularisa
tie. Van de Pol wilde de oe
cumene zelf verder zien dan
een ontmoeting van katholie
ken en protestanten. Hij zag
in de organisatievormen van
de diverse kerken tijdgebon
den verschijnselen. In zijn
vroegere publicaties had hg
al laten uitkomen dat hij on
derscheid maakte tussen de
kerk als bovennatuurlijke
realiteit, in zijn ogen de ecnte
kerk, en de concrete ver
schijningsvormen van deze
kerk. In katholieke kring zou
hij, vooral ook door toedoen
van zijn leerling Herman
Fiolet, een groot stempel
drukken op de beleving van
de oecumene.
Van de Pol, aanvankelijk Ne
derlands hervormd, was in
1940 katholiek geworden. In
1944 werd hij priester gewijd.
Samen met een aantal andere
protestanten en katholieken
nam hij deel aan de gesprek
ken van de zogenaamde La-
rense Kring, die vanaf 1943
geregeld bij elkaar kwam.
Onder de druk van de oor
logsomstandigheden bezon
een aantal prominente pro
testanten en katholieken zich
op de inhoud van hun geloof.
Onder meer de latere kardi
naal Willebrands nam deel
aan deze gesprekken.
In 1948 werd Van de Pol be
noemd tot hoogleraar in de
fenomenologie van het we-
reldprotestantisme. Als hoog
leraar probeerde hij katholie
ken meer inzicht te geven in
de (wordingsgeschiedenis
van de) protestantse ver
scheidenheid. Mede door het
optreden van mannen als
Van de Pol en medestanders
als Thijssen en de dominees
Van den Akker en Van de
Linde, die later katholiek
werd en hoogleraar in Nijme
gen, veranderde het oecume
nische klimaat in de Neder
landse rooms-katholieke
kerk ingrijpend. De apologe
tische vereniging Petrus Ca-
nisius werd omgezet in de
Willibrordvereniging. De
eerste voorzitter daarvan
werd Jo Willebrand, de late
re kardinaal. De tijd was er
rijp voor. Van de Pol en zijn
medestanders vatten oecume
ne niet langer automatisch op
als een terugkeer naar de
moederkerk.
Zijn belangrijkste leerling
was de Franciscaan Herman
Fiolet, die bij Van de Pol
promoveerde op een studie
over de Nederlands Her
vormde kerk. Van de Pol be-
rinvloedde de mentaliteit,
terwijl Fiolet met experimen
ten, aldus Winkeler, de speel
ruimte voor de oecumene
verbreedde.
Van de Pol vond concrete
verschijningsvorm en ge-
loofsinterpretatie van de
christelijke kerk secundair.
Hij zag oecumene als een
zaak van eenheid in ver
scheidenheid, een bewustzijn
van de eenheid in Christus
met daaraan verbonden de
erkenning van pluriformiteit
als een normaal verschijnsel.
De verschijningsvorm van de
kerk is afhankelijk van tijd
en cultuur. De andere chris
telijke kerken zijn volwaar
dige representaties van de
ene kerk, aldus van de Pol.
Daarmee oefenden zij grote
invloed uit op de gedachten
over oecumene onder katho
lieken. Geloven is geen
kwestie van gehoorzaamheid
van wat het leergezag voor
hield, maar vereiste een per
soonlijk beleving en een in
nerlijk zelfstandige houding,
aldus Van de Pol.
PAUL VAN VELTHOVEN
„STAMMENOORLOG" OP VANG- ORG ANIS ATIES
OUDEMIRDUM Het gezin
van de Russische baptist Vla
dimir Chailo (56) vertrekt
dinsdag naar de Verenigde
Staten om zich definitief in
de omgeving van Chicago te
vestigen. Vorig jaar augustus
kwam het gezin dankzij be
middeling van de Amster
damse zakenman E.H. van
Eeghen naar Nederland. Drie
leden van het gezin lieten
zich begin september in het
Friese Tjeukemeer dopen.
Chailo kon afgelopen zater
dag in een persgesprek te
Oudemirdum (Friesland),
waar het gezin verbleef, nog
niet zeggen of hij in de Vere
nigde Staten zijn bediening
van voorganger zal hervat
ten. Het uit twintig personen
bestaande gezin vader,
moeder Maria, kinderen en
aangetrouwde kinderen en
kleinkinderen heeft op de
dag van vertrek precies vijf
maanden in Friesland ge
woond. Veel langer dan vorig
jaar augustus werd verwacht,
zo verklaarden voorzitter H.
Koekkoek van Christian So
lidarity International (CSI)
Nederland en J. Sebök van
Kruistochten, de organisaties
hen hebben opgevangen.
Vanaf het begin stond een zo
spoedig mogelijke doorreis
naar de VS vast, maar offi
cieel wilden de Sovjet-autori
teiten alleen van een emigra
tie naar Nederland weten.
Het wachten was op het mo
ment dat de resterende zes
tien familieleden de Sovjetu
nie zouden mogen verlaten.
In november kwamen nog
zeven van hen in ons land
aan. Al die tijd zijn de Chai-
lo's in Nederland slechts gast
geweest. Vanaf maart 1987,
toen de Chailo's „elk mo
ment" in ons land konden
aankomen, is gepoogd de
vluchtelingenstatus voor hen
te verkrijgen met daaraan
gekoppeld het recht op een
bijstandsuitkering. Dit bleek
niet mogelijk, zo zei Van
Eeghen.
Over de rol van Van Eeghen,
die het uitreizen van de fa
milie Chailo langs de weg
van de „stille diplomatie" tot
stand heeft gebracht, werd
zaterdag in Oudemeerden
voor het eerst in het open
baar gesproken. De koopman
heeft in 1986 en 1987 de
Chailo's vijfmaal in de Sov
jetunie ontmoet.
Er zijn nu nog negen gezins
leden die om uiteenlopende
redenen in de Sovjetunie
verblijven. Zij hebben er bij
Chailo op aangedrongen het
vertrek naar de Verenigde
Staten niet langer uit te stel
len.
'Zwijgen was Chailo overi
gens al niet van plan. „Ik
word niet meer wakker met
het geschreeuw van de pa
tiënten om mij heen. De we
reld heeft geen weet van de
verschrikkingen die een
christen in een psychiatri
sche inrichting doormaakt."
Het vervoer, de opvang en
totaal meer dan 100.000 gul
den gekost, waarvan CSI en
Kruistochten elk de helft
hebben betaald.
Het persgesprek dreigde over
het hoof a van Chailo heen te
ontaarden in een stammen-
oorlog tussen organisaties
voor de vervolgden, enerzijds
het interkerkelijke CSI Ne
derland en het protestants-
evangelische Kruistochten en
anderzijds de organisatie van
niet-geregistreerde baptisten
„Friedensstimme", die in Ne
derland een sterk orthodox-
reformatorische inslag heeft.
CSI en Kruistochten ver
klaarden dat zij op uitdruk
kelijk verzoek van Van Eeg-
Een deel van de familie Chai
lo: (v.l.n.r.) Lydia, Ygor, Ma
ria, Jozef en Vladimir
FOTO: PERS UNIE
hen en van het internationa
le comité voor migranten van
de Verenigde Naties zeer te
rughoudend waren geweest
in publikaties over het lot
van de Chailo's. Friedenstim-
me voelde zich bii de opvang
van de familie buiten spel
staan.
Chailo spaarde in zijn kritiek
de beide kemphanen niet. Hij
verweet zijn verzorgers dat
zij oude vrienden die nu in
de Bondsrepubliek wonen en
Nederlandse broeders en zus
ters „die jaren voor mij op de
knieën hebben gelegen", van
hem af hebben gehouden.
Friedensstimme en daarmee
verwante persorganen ver
weet r.:j dat zij zonder zijn
toestemming artikelen over
hem hadden gepubliceerd.
Ook moeder Maria Chailo en
de oudste dochter Lydia ga
ven uiting aan hun gemeng
de gevoelens over het verblijf
in Nederland. „Wij hebben
ons niet helemaal vrii ge
voeld", zo zei Maria Chailo.
Lydia: „Wij hadden toch iets
anders voorgesteld van ons
verblijf in Nederland, name
lijk de vrijheid om iedereen
te ontmoeten. Maar wij zijn
vanaf het eerste ogenblik be
waakt."
JF
Filipijnen op hellend vlalg
ronde
Tj len b
JtlET gaat niet goed met de Filipijnen. De verkiezing^ord;
provinciale en gemeenteraden die vandaag zijn getter
hadden de bekroning moeten worden van de geweldPc^
volutie die president Corazon Aquino twee jaar geletf."
de macht bracht. Maar inmiddels is van dat geweldlocing
go niet veel meer over. De campagnes hebben een err
gewelddadig karakter gehad: in de verkiezingsstrijd zjk lu
tientallen mensen om politieke redenen om het ley "if
bracht.
TOCH mag het grote aantal doden van de afgelopen^*
niet als voornaamste maatstaf worden gehanteerd om)
mocratische ontwikkeling van de Filipijnen aan af
Lokale verkiezingen verlopen in dat land traditionr
mers uiterst chaotisch, waarbij moord niet ongewooJ i gf
uiterste middel om onoverbrugbare meningsverschf
beslechten. Het gaat daarbij vaak niet om puur politiek
schillen van opvatting, maar om vriendjespolitiek, frr
corruptie, die de gemoederen hoog doen oplopen; sL
hoog. ;nV
ïandi
DERGELIJKE emotionele reacties van individuele je260
vallen, gelukkig, buiten de macht en invloed van eer0*®
ring. Maar wat de regering Aquino wel kan worden a^ang
kend, is dat zij er niet in is geslaagd enige greep te kri) op
de lokale politiek, waar ondanks het gedwongen vertrj de
Ferdinand Marcos de aanhangers van de verdreven cctor
nog steeds de dienst uitmaken. Sterker: waar Marcos-Phtil:
we burgemeesters en gouverneurs, grootgrondbezitc"
hun privé-legertjes kans zien een terreur uit te oefen^
niet onder doet voor de repressie in de Marcos-tijd. iters:
s in
HET zou overigens niet terecht zijn de schuld voor
tuatie alleen in de schoenen te schuiven van president n;,
no. Zij verkeert in een uiterst ongemakkelijke positie.f
van haar weet zij het leger, dat haar eigenlijk alleen gis vi
in de wetenschap dat een militaire machtsovername
Filipijnen de Verenigde Staten op dit moment zeer P® w
gen komt. Maar dat uitgewerkte plannen voor ee^sin
klaar liggen, daarover bestaat geen twijfel. Het leg^,roti
zich bij voorbaat gesteund door de grootgrondbezittt „W
niets willen weten van verdergaande politieke, socialfs m
vooral economische hervormingen en met wie ff> a
enorme communisten-angst deelt.
it m<
TER linkerzijde van Aquino staat de overgrote meertf ov
van de Filipijnse bevolking, van wie vele miljoenen
neden het bestaansminimum leven. Zij hadden hun hi q
steld op een grotere vrijheid, minder onderdrukkin&gleg
vooral ingrijpende landhervormingen. Een toeny in I
macht van rechts en het uitblijven van werkelijke lp lai
mingen vormen een graadmeter voor de democratisch wc
wikkeling van de Filipijnen. Zo ontstaat ook een atn
waarin groepen die het, bijvoorbeeld vanuit een chriJA.;
levensovertuiging, opnemen voor de allerarmsten, L
worden beschuldigd van communisme. JKg
HeT gaat dus slecht met de Filipijnen. De vraag is af
het op dit moment anders, sneller, kan. President^
staat voor de taak een land te hervormen dat vele jm
bukt is gegaan onder een dictatuur en waar cornWrp
fraude deel zijn gaan uitmaken van het dagelijks leyf.
westerlingen hoeven alleen maar bij onze eigen gescK
te rade te gaan, om te erkennen dat zo'n totale omwetn
als op de Filipijnen noodzakelijk is, zich niet in twee jln(j(
voltrekken. eer
iee\
In de avond regen
DE BILT (KNMI) Ook
morgen is er veel bewolking
en later op de dag gaat het
vanuit het westen regenen.
Nog steeds is de druk boven
Rusland hoog en laag boven de
Atlantische Oceaan. Deze
drukverdeling houdt over
West-Europa een zuidelijke
stroming in stand waardoor de
middagtemperatuur rond de 4
graden komt te liggen. De re
gen van morgenavond bete
kent dat de depressies op de
Oceaan langzaam aan invloed
winnen en de kans op vorst
klein blijft. De middagtempe-
raturen liggen de rest van de
week rond 5 graden. Het ziet
er naar uit dat aan het einde
van de week een depressie zo
dicht bij ons in de buurt komt,
dat er veel wind ontstaat.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor morgen
en woensdag:
Zuid-Scandinavië: Veel bewolking en
vooral woensdag af en toe regen of
natte sneeuw. Aan de Noorse en
Deense kust middagtemperatuur on
geveer 3 graden, elders overdag rond
nul graden, 's Nachts in het binnen
land plaatselijk lichte vorst.
Britse Eilanden: Wolkenvelden en
vooral woensdag in het westen een
enkele bui. Middagtemperatuur on
geveer 6 graden.
BeneluxOverwegend veel bewol
king en morgen af en toe regen of
motregen. Middagtemperatuur onge
veer 6 graden
Frankrijk: Wolkenvelden en af en
toe regen Middagtemperatuur van 6
graden in het noorden tot 15 graden
in het zuiden
Duitsland: Wolkenvelden en vooral
morgen in het noorden af en toe re
gen of motregen. Middagtemperatuur
Alpenlanden: Vooral aan de ijst a
veel bewolking en at en toe 'Kol
Boven de 900 meter m de
sneeuw, daaronder regen r
sneeuw. Aan de Alpennoord£:L
af en toe zon. Nulgradennivej» R*
middag rond 1600 meter. »e C(
tgez;
Spanje en PortugalHalf t£j.e
bewolkt en vooral in het noot„
enkele bui. Middagtemperatf""'
8 graden in het binnenlands
graden aan de kust in het zulsoci
Italië en Joegoslavische kustb
zwaar bewolkt en plaatselij.
mogelijk met onweer Middf-
raluur aan de kust van 10 g hei
het noorden tot 17 graden ojere:
ring
Zd. Limburg i
Athene 1
jlh
ioec
.Jeli
tie!
jlek
ishac
f:
ADVERTENTIE
.KI
STAAT DER NEDERLAN;[J
N
6%% LENING isTJ
PER 1994
inschrijving op 19 januari a.s. van 9 td (L
15 uur via banken en commissionairs
