Goed opgeleide vakman weer gewaardeerd
„Wij leiden niet
alleen op voor
4-sterrenrestaurants'
gi,Het is toch
P geen schande
- als je naar
lhno gaat!"
NUARliTERDAG 16 JANUARI 1988
vrijwel altijd een ordeprobleem en het
gekke is dat je daar bij ons vrijwel niets
meer van terug ziet. Want dan zijn ze
veel praktischer bezig. Wij zeggen niet:
kijk maar in dat boek hoeveel een brood
weegt, maar leggen het op een weeg
schaal. Dan vergeten ze het ineens niet
meer. Hoe levendiger je een les kunt
maken, des te groter het plezier waarmee
kinderen naar school gaan. Ontneem je
ze zulke praktijkzaken, dan krijgen ze
heel snel het idee dat ze het niet kun
nen".
Groeiende vraag
Het lager beroepsonderwijs wordt in een
hoek gedrukt, meent Van der Meer.
..Volledig ten onrechte, want het is de
basis voor héél veel vakken. Wie van
het lhno komt, krijgt werk of leert door
en krijgt daarna werk. Hooguit vijf pro
cent valt af. Je ziet in de samenleving
toch ook duidelijk een groeiende vraag
naar wat ik maar even de lager geschool
de vakkrachten noem. De ongeschool
den krijgen het steeds moeilijker, ik
denk dat die straks overal buiten gaan
vallen".
„Dan moetje toch juist al het mogelijke
doen om het lbo te versterken. Maar wat
doet de overheid? Die komt met een ba
sissysteem waarin scholieren alleen maar
meer moeten zitten. Nou, dat ziet er dus
heel slecht uit voor lhno-leerlingen. Je
moet niet vergeten dat juist zij zich bij
alles meteen afvragen: waarom moet ik
dit doen? Je kunt ze wel wiskundig iets
laten tekenen, maar als je zegt dat ze een
muur van een winkel moeten tekenen
waarop ze een reclamebord moeten aan
brengen, kun je de noodzaak van ver
houdingen al een stuk aannemelijker
voor ze maken. Alles moet zoveel moge
lijk gericht zijn op wat ze later kunnen
gaan doen. En natuurlijk, voor de bui
tenwereld is dan een begrip als verzor
ging wat abstract. Maar in de praktijk
blijkt dat degenenen die dat geleerd heb
ben uitstekende krachten worden in de
meest verschillende instellingen".
Hij neemt nog een trek van zijn sigaret.
Zegt dan, de armen spreidend: „Het is
toch geen schande als je naar het lhno
gaat!".
DICK HOFLAND
'let onderwijs aan de lts is de laat-
te jaren weer meer praktisch ge-
icht. De tijd dat de algemeen vor-
nende vakken belangrijker waren
[an de meer beroepsgerichte is
/oorbij. Dat komt doordat de
naatschappij is gaan inzien dat zij
(iets heeft aan onpraktische vak
pensen, vindt directeur A. Postma
1 oplfan Scholengemeenschap De Leid
ie in Leiden,
,Een goed opgeleide vakman wordt weer
;waardeerd", zegt Postma. „De mensen
ien nu in dat werken met de handen
iet minderwaardig is. Een loodgieter
loet over een praktische instelling be-
:hikken maar ook zijn hersens gebrui-
:n. Als na een reparatie lekkages optre-
_en ben je nog niets verder".
KH Vooral de leerlingen die niet verder wil-
n Ien leren, worden op de lts in Leiden
'goed voorbereid op hun latere beroep.
Dat betekent dat vanaf bet derde leer-s
jaar 18 uur in de week sterk op het toe-
beroep gericht zijn. „Voor het
^erde jaar worden de leerlingen getest",
tegt Postma. „In overleg met de dekaan
ivordt bepaald welke richting voor de
'jeerling het beste is. Zij kunnen zich spe-
üialiseren in de richtingen bouwtechniek,
ïechanische techniek, motorvoertuigen
i elektrotechniek. Daarnaast volgen
(11e leerlingen lessen in vaktechniek,
raktekenen en praktijk".
.Naast de vaklessen leren de leerlingen
Nederlands, Engels, wiskunde en natuur-
:unde Als zij verder willen naar het
liddelbaar beroepsonderwijs krijgen de
erlingen in totaal 18 uur algemeen vor-
iende vakken. Die lessen zijn zoveel
logelijk aangepast aan het praktijkvak
de leerlingen volgen. In de lessen
Bij het bouwen van een kano doen lts'ers houtbewerking praktische ervaring op met het
werken op maat. Voor een precieze afwerking komen veil en schuurmachine te pas.
Leerlingen oefenen in de metaalwerkplaats van de lts van scholengemeenschap De Leid-
se. Het meisje op de voorgrond controleert haar werk aan de draaibank.
FOTO: CEES VERKERK
Nederlands bijvoorbeeld controleert de
leraar de schriftelijke werkvoorbereiding
op taalgebruik. Het is een vorm van on
derwijs die zeer enthousiaste en creatie
ve leraren vraagt".
Het onderwijs in de twee hoogste klas
sen van de lts is niet erg gespecialiseerd.
Een leerling motorvoertuigen leert in het
algemeen hoe een auto in elkaar zit. Spe
cialisaties zoals diesel- en plaatwerk
monteur moeten in de praktijk geleerd
worden. Het is niet mogelijk dit gespeci
aliseerde vakwerk in twee jaar te leren
en een monteur in spé rrioet zich breed
Solliciteren
In de tijd dat een kantoorbaan meer
waardeerd werd dan werk met de han
den is ook in het beroepsonderwijs veel
tijd besteed aan de algemeen vormende
vakken. „In Leiden is de praktijk en de
vaktheorie echter nooit verwaarloosd",
zegt Postma. „Het is trouwens de vraag
of kinderen met algemeen vormend on-
i
De opleidingen voor kok en kelner
yschieten als paddestoelen uit de
grond. In ons land zijn er inmid-
dels een kleine honderd en dat aan
tal stijgt nog steeds. „Een ongezon-
iropde ontwikkeling", vindt de heer C.
Dlvan de Ende, directeur van de
„Haagse Francois Vatelschool. „Het
lis onbegrijpelijk dat de regering
geen rem zet op deze opleidingen".
Hij is er dan ook helemaal niet gelukkig
mee dat ruim zeventig procent van zijn
leerlingen, afkomstig uit heel de Rand-
isje!stad, de horeca in wil. „Ik vind dat erg
jammer. Er zijn nog zo ontzettend veel
andere mogelijkheden waarin veel brood
te verdienen is. Op het moment is er een
line grote behoefte aan brood-banketbakkers
ruilen banketbakkers. De mensen willen
weer betalen voor het verfijnde produkt.
De leerlingen realiseren zich onvoldoen
de dat de horeca veel avond- en nacht-
Tussen de opleidingen voor kok en kel
ner neemt de Haagse Francis Vatel
school een speciale plaats in. De school
leidt niet alleen op voor de horeca, maar
ook voor de bakkers- en slagersbranche.
Van de Ende: „Ik durf zelfs te zeggen dat
onze dagopleiding voor slager exclusief
is in Nederland. Alleen in Breda en
Eindhoven zijn nog twee van deze sla-
gersopleidingen".
Gastheer
school. Het beroep kelner bestaat niet
meer en heet nu gastheer of gastvrouw.
Van de Ende: „Vroeger was een kelner
in de eerste plaats een serveerder en
vooral bezig met allerlei technische han
delingen, zoals borden neerzetten en af
ruimen. Maar tegenwoordig heeft hij
veel meer een adviserende en sociale
functie. Er komt veel meer verkoopkun-
de bij kijken. De gastheer moet kunnen
adviseren over de gerechten en de wijn
en goed met mensen kunnen omgaan".
Sinds twee jaar leidt de Vatelschool ook
op voor horecamedewerker, een gecom
bineerde koks- en bedieningsopleiding.
„Je zou het kunnen omschrijven als een
allround-functie in een bistro-achtig be
drijf waar ze aan de counter bereiden én
serveren. Het is een heel nieuw beroep
dat erg in opmars is. In de horeca zijn
duizenden kleine bedrijven waar horeca-
medewerkers zo terecht kunnen", aldus
Van de Ende.
Macdonald
Na de vierjarige lbo-opleiding gaat 85
procent van de leerlingen door naar het
leerlingstelsel (beroepsbegeleidend on
derwijs) dat gemiddeld ook nog eens
zo'n vier jaar duurt. Die laatste vier jaar
werken ze en komen ze maar één dag
per week naar school. Van de duizend
leerlingen bestaat slechts vijftien procent
uit meisjes. „De meeste meisjes gaan de
horeca in als kok of als gastvrouw. De
belangstelling voor de bakkerij groeit,
maar voor de slagerij is het nog matig",
aldus Van de Ende.
Afgestudeerde leerlingen hoeven over
het algemeen niet lang naar een baan te
Koekjes van een banketbakker smaken heel anders dan koekjes van een broodbanketbakker. Dat en nog veel meer wordt de
leerlingen in de bakkerij van de Francois Vatelschool bijgebracht.
zoeken. Elk jaar komen alle leerlingen
van de school aan het werk. In elk be
drijf in Den Haag zitten wel leerlingen
van de Vatel-school. „En echt niet alleen
bij viersterren-restaurants. Iedereen kiest
het bedrijf waar hij zich het meest in
thuis voelt. Wij leiden niet alleen voor
Seinpost op. Ze kunnen net zo goed te
recht komen bij MacDonald. Zelf vind
ik MacDonald een schitterend concept.
Je weet wat je krijgt: een hamburger in
een doosje, een milkshake erbij en voor
moeder warm appelgebak. Je kunt niet
stellen dat een bistro of een sjiek restau
rant beter is dan een pizzeria of MacDo
nald. Iedereen maakt een andere keuze.
Het gaat er tenslotte om dat de mensen
uit eten gaan", aldus Van de Ende.
FOTO: CEES VERKERK
In Amerika schijnt fiet al te gebeuren dat
je met je zakenrelaties bij MacDonald
gaat eten; managers gaan dan aan een
gedekte tafel in MacDonald zitten. Van
de Ende: „Dat wil niet zeggen dat ik hier
op school een speciale hamburgerdag wil
introduceren. Maar het is wel een trend
die we in de gaten moeten houden".
JEANNETTE VOORBIJ
derwijs beter af zijn. Ik ben ervan over
tuigd dat veel kinderen die nu mavo
volgen op de lts beter tot hun recht zou
den komen".
De beroepsvooruitzichten voor lts'ers
zijn op het ogenblik goed. Zij kunnen ge
makkelijk aan de slag komen als leerling
op een bedrijf. Postma: „Leerlingen ho
ren tegen het einde van hun schooltijd
van regionale consulenten voor het leer
lingwezen op welke bedrijven vacatures
bestaan. Zij kunnen dan solliciteren. In
de praktijk kan er vaak niet aan de
vraag voldaan worden. Zo hebben de
aannemers projecten om lts'ers op te lei
den voor de bouw niet kunnen beman
nen wegens gebrek aan leerlingen".
„Het is een conjunctuurgevoelige sector.
Als een minister iets negatiefs zegt over
de bouw zijn er meteen minder leerlin
gen bouwkunde. Bij goede berichtgeving
m de kranten trekt het aantal leerlingen
meteen weer aan. Het lager beroepson
derwijs heeft de laatste jaren een grote
terugloop gehad ten koste van het vor
mend onderwijs".
„De contacten tussen het bedrijfsleven
en de scholengemeenschap De Leidse
zijn overigens goed. Op de leao-afdeling
staan twaalf computers die via het
NIVO-project zijn gesponsord door Phi
lips en IBM. Met het bedrijfsleven in de
regio hebben wij ook altijd goede contac
ten gehad. Van garages kunnen wij on
bruikbare motoren krijgen. Via de Stich
ting Vakopleiding Bouwbedrijf hebben
onze docenten contacten met aanne
mers. Ze zijn niet te beroerd materialen
die zij over hebben beschikbaar te stel
len. Sponsoring mag er echter niet toe
leiden dat het bedrijfsleven gaat voor
schrijven hoe je onderwijs eruit moet
zien".
FRANK DE KLERK
Marktavond brengt
leerlingen en
bedrijven bijeen
De leerling in de hoogste klas van de lts
heeft niet altijd een duidelijk idee over
zijn toekomst. Er zijn na het eindexa
men veel mogelijkheden, of de school
verlater nu wil gaan werken of kiest
voor een vervolgopleiding in het middel
baar beroepsonderwijs.
Daarom houden een zevental scholen
voor lager en middelbaar beroepsonder
wijs in de Haagse wijken Moerwijk,
Morgenstond en Bouwlust op 27 januari
in de de r.-k. lts St. Paulus (aan de Mep-
pelweg in Den Haag) een avond voor
hun schoolverlaters. Die avond zal
vergelijkbaar zijn met het KRO-telcvi-
sieprogramma „Brandpunt in de
markt", zegt directeur H. de Zeeuw van
Sint Paulus. „In de grote hal van onze
school komen stands te staan waarin
scholen en bedrijfsleven zich aan de 900
vierde klassers van de zeven scholen zul
len presenteren".
Hij vindt het dan ook hard nodig dat er
meer contacten tussen het onderwijs en
bedrijfsleven kómen. De Zeeuw: „Het
onderwijs moet zich meer gelegen laten
liggen aan het bedrijfsleven. Op het
ogenblik is de afstemming tussen onder
wijs en praktijk beslist onvoldoende. De
contacten tussen schoolverlaters, leer
lingstelsel en bedrijfsleven kunnen veel
beter".
De Zeeuw is dan ook verheugd dat het
bedrijfsleven en scholen zo massaal be
langstelling hebben voor de marktavond
op St Paulus. „De aanwezigheid van
Haagbouw, politie. HTM, installatiebu-
reau's en grafische bedrijven staat garant
voor een direct contact tussen onze leer
lingen en hun toekomstige werkgevers".
„Daarnaast zal het leerlingwezen dat op
leidt voor diverse bedrijfstakken - zoals
de elektrotechniek, horeca, autorepara
tie, installatietechniek, bouw en grafi
sche industrie - met diverse stands aan
wezig zijn. Het marktkarakter zal ver
sterkt worden door demonstraties van
de kappersschool en een modeshow. Een
muziekje en een aantal activiteiten van
de horeca-afdeling van de school maken
de avond compleet".
FRANK DE KLERK
Adjunct-directeur H. van der Meer, in de
in een hoek en dat is typisch een bewijs v
leerling heb je voldoende aan drie c-ni-
veaus. Het idee daarachter is dat de be
tere mavo-leerlingen naar de havo
moeten doorstromen en niet naar het
mdgo. Wie qua kennis goed is, moet
doorleren. De anderen moeten juist een
op de praktijk gerichte opleiding vol
gen".
Dertig uur
Het lhno kent drie hoofdrichtingen: ge
zondheids- en huishoudkunde, kantoor
verkoop en textiele werkvorming. Dat
laatste wordt overigens nog vrijwel ner
gens onderwezen. Bij gezondheids- en
huishoudkunde krijgen de leerlingen
deze twee vakken elk zes uur per week.
inkel van „zijn" lhno: „De overheid drukt
n beleid dat niet meer is gebaseerd op de j
Daarnaast zijn Nederlands en Engels
verplicht. En uit de vier vakken kennis
der natuur, wiskunde, tekenen en hand
vaardigheid moeten ze er twee kiezen.
Bij kantoorverkoop zijn de vakken: kan
toorpraktijk, verkooppraktijk (elk zes
uur), Nederlands, Engels, tekenen en
handelskennis. Bij alle twee de richtin
gen zitten nog een paar uur maatschap
pijleer en gymnastiek. Het totaal aantal
lesuren komt altijd op dertig per week.
En dat vier jaar lang.
„Je moet het niet zien als eindonder
wijs", zegt Van der Meer. „Ongeveer
twee van de drie leerlingen stromen
door naar het mdgo. Mede daarom zeg
ik ook altijd dat het lhno zéker niet op
leidt tot huisvrouw. We moeten nu toch
eindelijk eens af van die term „huis
houdschool" of „spinazieacademie". Na-
lager beroepsonderwijs
FOTO: CEES VERKERK
tuurlijk, je leert koken, maar ook aan
zienlijk méér. Ik bestrijd ook de stelling
dat iedereen het kan".
Wel is het lhno bij uitstek een school
voor doeners, vindt Van der Meer.
„Juist daar heb je te maken met kinde
ren die de handen uit de mouwen willen
steken, die bezig willen zijn. Deze meis
jes moet je niet de hele dag laten zitten.
Je ziet het overduidelijk tijdens de les
sen. Als ze in onze hypermoderne keu
ken bezig zijn, of in de winkel, of met de
typemachine, dan zijn ze bijna niet te
houden. Maar als ze Engels zitten te le
ren, met een boek voor zich, dan begin
nen ze na vérloop van tijd op hun stoel
te schuiven".
„Je ziet het ook bij mavo-leerlingen die
bij ons komen. De reden daarvoor is
Van der Meer is af en toe wat cynisch.
Kan het niet zo goed hebben als de
zwakkeren in de samenleving het weer
eens te verduren krijgen. Want hoe je
het ook wendt of keert, wie van huis uit
veel heeft meegekregen, gaat meestal
niet naar het lhno. Van der Meer: „Nee,
dan praten we toch voornamelijk over
kinderen uit de minder hoge sociale mi
lieus. Maar ieder kind moet toch de
kans krijgen zich te ontplooien?".
Als ouders hem vragen of ze hun kinde
ren, in dit geval hoofdzakelijk dochters,
beter op de mavo of het lhno kunnen
doen, dan adviseert Van der Meer
meestal het lhno. „Want", zegt hij, „als
je niet al te best kunt leren, is de kans op
vervolgonderwijs met lhno groter. Het
klinkt wat ongerijmd, maar als je naar
het middelbaar dienstverlenend en ge
zondheids onderwijs (mdgo) wilt door
stromen, moet je als mavo-leerling aan
veel hogere eisen voldoen. Dan moet je
op het eindexamen zes keer het d-niveau
halen, het hoogste niveau dus. Als lhno-
en toe gaan er stemmen op, zo-
die van staatssecretaris Ginjaar
van Onderwijs, om het lhno
op te heffen. Want wat kun
nou helemaal als je het lager
en nijverheidsonder-
gevolgd? Verwerpelijke
vindt adjunct-directeur H.
der Meer van de Leidse scho-
De Mondriaan.
der Meer: „Typische bewijs van een
dat niet meer is gebaseerd op de
En wel hierom: een lhno-op-
is misschien weinig tastbaar,
uit zich juist op het moment dat je
het werk gaat; mocht je de opleiding
opnenen, dan onttrek je bijna een hele
meisjes aan de maatschappij.
