„Eindelijk een echte vrouw"
Fatal Attraction
Jvoor Amerikanen
'n waarschuwing
tegen AIDS
na ie
ZATERDAG 16 JANUARI 1988
^AMSTERDAM - De vrouwelijke
3 met wie ik „Fatal Attrac-
zie. is bijna verontwaardigd:
kan die Michael Douglas nou
Vzo'n mooie echtgenote bedriegen
linet zó'n feeks?". De „mooie echt-
Igenote" is in Amsterdam: Anne Ar
cher. een inderdaad poesmooie ac
trice die zichzelf en haar weelderige
haardos aangenaam drapeert. Voor
de fotograaf Ze lacht als ik haar
die reactie voorhoud.
L Dat is typisch voor het succes w
film", zegt ze. ..De film „pushes
maar buttons" zoals wij in Amerika
eken. j-jet raakt je. Of je nu getrouwd bent of
ill de niet. Iedereen aie uit de bioscoop komt,
Het loopt te argumenteren. Minnaars houden
tijd
oop op
Anne Archer: Een succes als met deze
film maak je maar één keer in je leven
FOTO: GER DIJKSTRA
de boel voor gezien, of maken het juist
weer goed. Mannen krijgen ruzie met
hun vrouwen. Iedereen bespreekt de voors
en de tegens. De film is een heet hangij
zer geworden
Zelf is ze door „Fatal Attraction" opeens
van niets iets geworden. „Als je in zo'n
film speelt, gaan alle deuren opeens voor
je open. Het verandert ie carrière volko
men. Je wordt opeens door miljoenen ge
zien. Ik heb de film nog niet tussen net
normale bioscooppubliek kunnen bekij
ken, maar iedereen vertelt me dal de
mensen werkelijk gek van opwinding
worden. „Fatal Attraction" is natuurlijk
op een interessant moment ontstaan. Na
tuurlijk wordt alles in het extreme ge
bracht. De vrouw die Glenn Close speelt
is echt gek. Maar in wezen gaat de film
over huwelijkstrouw. En een film daar
over zou in de jaren zeventig moeilijk te
verteren geweest zijn. Nu is het opeens
een geldig onderwerp geworden. Met aids
als stok achter de deur. „Fatal Attrac
tion" heeft allerlei discussies losgemaakt.
Over hoe een huwelijk in stand te hou
den, over echtelijke trouw, over het ge
brek aan mannelijke partners voor vrou
wen in de dertig, ga maar door".
Invoelbaar echt
echte vrouw en echtgenote Kan spelen.
Niet de vervelende huisvrouw van wie een
man maar al te graag wegloopt, zoals
dat nogal eens in film te zien is geweest.
Beth, mijn rol, is een aantrekkelijke
vrouw, die een goed huwelijk heeft. En
die geschokt is als ze hoort dat haar man
haar bedrogen heeft. Ze wil het liefste
weg. Maar in de moeilijkheden groeit ze.
En aan het eind van de film is ze werke
lijk sterk, een echte overleefster. De film
weerspiegelt meer dan iets anders de rea
liteit. Het zijn niet alleen vervelende of
lelijke vrouwen die mannen hebben die
vreemd gaan. Het komt juist in normale
situaties als in deze film voor. In gelukki
ge huwelijken. Bij mannen die hun
vrouw verder voor geen goud zouden wil
len missen. Dat maakt deze film zo in
voelbaar echt".
dat
FILMENORM KASSUCCES
f
hart d
telde AMSTERDAM - Alleen in Ameri-
ka had de film, na een dikke hon-
in jderd dagen draaiemin de biosco
<8 pen' a' 1-5 miljoen dollar opge-
gen bracht. Acht weken nadat de film
o nog uit was sjokte Time Magazine nog
r eens verbouwereerd achter de fei
ten aan met een coverstory. Psychi
aters praten erover, bladen schrij
ven erover, mannen zien de film
als een waarschuwing, feministes
Glenn
Close, de
mania
kale
vriendin
van Mi
chael
Douglas
FOTO: PR
,Ik ben een paar keer in een volle bio
scoop gaan kijken. Tegen de tijd dat de
ontknoping komt, verandert de bioscoop
in een pandemonium van geluid. Bios
coopeigenaren kunnen vanuit hun kan-
tpor exact zeggen welke scènes er bezig
zijn. Er wordt naar het doek ge
schreeuwd, verontwaardiging, waarschu
wingen voor de hoofdpersoon. Dit heb
ik nog nooit meegemaakt". „Fatal At
traction" draait inmiddels een paar da
gen in Nederland. Of de film hier zulke
klassieke volkstheaterreacties zal oproe
pen lijkt de vraag. Maar een fenomeen is
het wel.
Waarom dat krankzinnige succes van
„Fatal Attraction"? Is de film werkelijk
zo ontzettend goed? Of is het simpel en
alleen een goede thriller die met de juis
te ingrediënten exact op het juiste mo
ment de bioscoop is komen binnenval
len? Zonder maar iets af te doen aan het
cinematografische verteltalent van Adri
an Lyne, ben je geneigd aan het laatste
te denken. Het verhaal van een man die
redelijk gelukkig getrouwd is. Een jurist
bij een advocatenfirma, in de veertig,
een aantrekkelijke vrouw die met alles
kan meedoen. Maar toch valt hij op een
weekend-alleen voor de avances van een
vrouw-alleen. Niet eens de mooiste ter
wereld. Een noodlottige dame met een
Medusa-kapsel en een hoop moderne
verleiding in haar glimlach. Pure seks.
Een „one night stand" noemen de Ame
rikanen dat. Normaal zou de man weer
schielijk naar huis zijn gegaan. Maar die
vrouw is weg van hem. Dreigt zelfmoord
te plegen als hij verdwijnt. De man blijft
een nachtje extra en verdwijnt alsnog
naar huis om klaar te zitten wanneer
zijn echtgenote terug komt. Met een
schuldgevoel, waarom niet. Maar dat
schuldgevoel is niet genoeg. De vriendin
van die ene nacht duikt weer op. Blijft
opduiken. Belt zijn kantoor, schrijft brie
ven, dringt bij zijn vrouw binnen onder
het mom hun huis te willen kopen, ver
volgt de familie. Met een psychotische
vasthoudendheid wil ze die man terug.
Ze zegt dat ze zwanger is. Waar? Niet
waar? Ze claimt rechten op hem. En ze
verandert van de tijdelijke Eros in zijn
leven tot een Levensgrote Wraakgodin.
Ze bedreigt de familie die inmiddels ver
huisd is. Ze ontvoert het dochtertje van
het gezin een dag lang. Ze smoort het
lievelingskonijn van het kind in de
braadpan. Ze bedreigt het leven van de
echtgenote. Ze wordt een Helleveeg, een
Monster, een Maniak. De man heeft in
middels moeten opbiechten wat er aan
de hand is. De echtgenote is er kapot
van. Maar neemt toch de plaats naast
haar echtgenoot weer in. Het gezin
wordt berdreigd, het gezin zal zich te
weer moeten stellen. De American Fa
mily moet gered worden van het Buiten
echtelijke Kwaad.
Symbool aids
De „hineininterpretierders" konden hun
gang gaan. Glenn Close speelt de mania
kale vriendin die haar pond vlees komt
opeisen. De verpersoonlijking van het
gevaar van onze tijd, schreven de com
mentatoren. Zij is het symbool voor
aids. De Levende Straf die er op Over
spel staat. De waarschuwing aan Ameri
kaanse mannen en vrouwen de rijen te
sluiten. Aan mannen om in te zien dat
de doodstraf kan staan op een seksueel
uitstapje. „Fatal Attraction" werd van
een wat uit de hand gelopen thriller
opeens het Teken aan de wand van de
Tijd. Een parabel van het seksuele
schuldgevoel.
Adrian Lyne ontkent dat hij bij het ma
ken van zijn film ook maar een gedachte
aan dat alles heeft gehad. „Ik ben een
filmmaker zonder politieke of morele
bedoelingen. Ik ben mijn carrière in
Amerika begonnen met „Flashdance".
Die film wilde ik eerst niet maken, heb
hem geweigerd, maar hij werd me later
een tweede maal aangeboden. Ik had
geen andere aanbiedingen, dus ik heb ja
gezegd. Ik -heb van die film, zeker aan
het slot. iets proberen te maken in de
geest van de Busby-Berkeleyfilms van de
jaren dertig. Daarna kwam „9 1/2
weeks" over een sado-masochistische
verhouding. De sterkste scènes zijn uit
die film verdwenen. Hier in Europa ging
het nog, maar in Amerika is de enige
scène waar je daar iets van ziet ook uit
de film gehaald. En die ging toen ner
gens meer over. Toen kwam „Fatal At
traction". Voor mij gewoon een opwin
dend verhaal over een man wiens leven
een nachtmerrie wordt. Een spannende
griezelfilm. Door mij zonder enige mo
ralistische oogmerken gemaakt. Ik denk
dat de film zo is aangeslagen omdat het
publiek zich zo kan identificeren met al
ledrie de karakters, de man, de vrouw én
de minnares. Iedereen heeft wel eens zo
iets meegemaakt. Persoonlijk, of in zijn
omgeving. Wie heeft niet ooit eens mid
den in de nacht geprobeerd een vroegere
geliefde te bellen. Of een ommetje langs
de straat gemaakt waar hij of zij woont?
En de dingen die het dichtst bij huis ge
beuren zijn toch het meest beangsti
gend".
V ampier
Het blijft een zwakke verklaring voor de
enorme „impact" van de film in de Ver-
Anne Archer is nu al maanden op toer-
nee voor de publiciteit rond „Fatal At
traction". „Een fenomeen", zegt ze.
„Eerst kregen we de gebruikelijke ronden
door Amerika, naar plaatsen waar de
film draaide. Maar toen kwam dat enor
me succes en de hele pers dook opnieuw
op de film. En we konden wéér beginnen
met televisie doen, interviews geven. Echt
ongelooflijk. Zoiets maak je maar één
keer in je leven mee. Dat is uniek. Ik zit
er ook niet mee dat volgende rollen min
der opvallend zullen zijn. Ik heb er lang
genoeg over gedaan om eindelijk deze rol
te krijgen Ze schuift een groot deel van
het succes terug naar Michael Douglas
(„een fantastische acteur die echt wil dat
jij óók goed uit de verf komt") en regis-
seur Adrian Lyne: „Ik geloof dat Britse
regisseurs meer gevoel hebben voor rela
ties, voor man-vrouwverhoudingen. Alan
Parker met Shoot the moon"; John
Boorman met Hope and Glory". Ameri
kaanse regisseurs zijn de laatste tijd al
leen maar geïnteresseerd in „space
ships".
BERT JAN SM A
Regisseur Adrian Lyne: van reclamespo
tjes voor Amstelbier tot horrorfilms.
FOTO: GER DIJKSTRA
enigde Staten. Een psychiater uit Man
hattan tegen co-producente Sherrey Lan
sing: „Ik weet dat de film een hit is,
want vijf van mijn zeven patiënten zijn
er al over begonnen". Een filmprofessor
aan de universiteit van Zuidelijk Cali-
forniê: „Het is niet de seksuele onder
drukking die dit keer de psychose ver
oorzaakt. Het is de seksuele bevrijding.
De vrouwelijke seksualiteit is in deze
film voor mannen een bedreiging. In
deze film hebben vrouwen de macht, po
sitief zowel als negatief. Alex, de minna
res, is de vampier die de kracht van de
man wegzuigt". Actrice Glenn Close, die
de wrekende minnares speelt: „De film
bewijst dat de man-vrouwverhouding in
dit land nogal kwetsbaar is. Heel veel
vrouwen voelen zich door mannen ge
bruikt. Ze investeren een hoop in hun
relatie, geven hun mannen een emotio
nele voedingsbodem, steun in hun car
rière, maar ze krijgen voor hun eigen
carrières en hun eigen emotionele leven
niet dezelfde steun terug". En regisseur
John Carpenter, die als maker van „Hal
loween" en een hoop andere horrorfilms
iets over het onderwerp kan zeggen,
stelt: „De sterkste menselijke emotie is
angst. Dat is de essentie voor elke goede
thriller. Je moet heel even geloven dat
de Boze Boeman echt beslaat". Geen
zichzelf respecterende Amerikaan heeft
het inmiddels nagelaten uitspraken te
doen over „Fatal Attraction". Maar nau
welijks iemand beseft dat ditzelfde ver
haal, een tikkeltje anders, al door Clint
Eastwood is verfilmd in „Play Misty for
Me". Dat het inderdaad gewoon een op
niveau gemaakte thriller is die een grie
zelfilm wordt. Met een slot - een twee
maal uit het badwater opduikende
moordenares met mes - dat zo uit
Clouzots „Les diaboliques" komt. „Na
tuurlijk ben ik me daarvan bewust", zegt
regisseur Adrian Lyne. „Hoe zou een
filmmaker die scène niet kunnen ken
nen?".
Cockney-engels
„Fatal Attraction" is de eerste film waar
over Lyne tevreden is. „Ik heb me dit
keer niét zo gefixeerd op het visuele as
pect. Ik heb geprobeerd die familiesitua
tie zo herkenbaar, normaal en sympa
thiek mogelijk te maken. Daarvoor ben
ik ook bij m'n eigen gezin te rade ge
gaan", zegt hij in een herkenbare variant
op het Cockney-Engels. Lyne (46) begon
zijn carrière in'de postkamner van recla
me-gigant J. Walter Thompson. Hij
werkte zichzelf zonder enige scholing op
tot regisseur. Hij kreeg zijn eerste kans
een eigen reclamefilmpje te maken van
zijn toenmalige collega in de reclame,
Alan Parker, inmiddels ook al een ge
vierd regisseur in Hollywood. Lyne:
„Een jaar of twaalf geleden reisde ik ge
regeld naar Amsterdam. Om hier film
pjes te maken voor koffie en Amstelbier.
Inmiddels woon ik in de Verenigde Sta
ten. Ik was blij dat ik mezelf los kon ma
ken uit die Engelse klassenmaatschappij.
Maar Europa trekt toch nog aan me. Ik
voel het weer wanneer ik hier ben. Ik
heb dan ook al een huisje gekocht in
Zuid-Frankrijk". Opvallend genoeg is
hijzelf het sterkst geïnteresseerd in Fran
se films. „Le Bonheur", Agnes Varda.
Voor de hoofdrol in „Fatal Attraction"
dacht hij zelf in de eerste plaats aan Isa-
belle Adjani, omdat hij net „L'été
meurtrier" gezien had. Dan zit hij toch
in het verkeerde land? „Ik hou zelf in
derdaad van kleinere films. Maar ik pro
beer me zo min mogelijk van Holly
wood aan te trekken". Toch sneuvelde
het oorspronkelijke einde van „Fatal At
traction". Omdat de film - volgens Hol
lywoodmethodes - in „sneakpreviews"
vooraf aan een publiek werd vertoond
dat dat einde niet zag zitten. Lyne: „In
dat einde pleegde Alex, de minnares,
zelfmoord. Met een mes waarop de vin
gerafdrukken van de echtgenoot staan.
Zodat die de schuld zal krijgen. We heb
ben dat niet veranderd omdat het nieu
we einde commerciëler was, maar omdat
het eerste einde dramatisch niet werkte.
Het was als een voorspel van twee uur
zonder orgasme". In de Amerikaanse
vakpers werd al gesuggereerd dat de film
wel eens met dat oude zelfmoord-einde
in Japan zou kunnen gaan rouleren.
Omdat daar een andere moraal heerst,
en omdat zelfmoord daar in de cultuur
een andere plaats inneemt.
Adrian Lyne heeft inmiddels op zijn on
dervragers uitgetest hoe de verwach
tingspatronen in Nederland liggen voor
zijn film. En zegt: „Ik maak films in de
hoop dat die gezien gaan worden. Het is
toch het meest fantastische gevoel dat er
bestaat voor een filmmaker als hij weet
dat mensen zelfs tegen de muur in een
volle bioscoop willen gaan leunen om je
film maar te kunnen bekijken. Vandaar
dat zo'n verandering van een slot alleen
maar logisch is als de film daarmee beter
werkt bij het publiek. Ik maak geen
films voor mezelf. Dan kon ik net zo
goed „home movies" gaan draaien".
BERT JANSMA
Ceidóc Souxcmt
