Noorwegen:
'CeidóeSouAttnt
Bij Heemstede rechtsaf.
:tev
jtrai
9,dfer<
Foto rechts: Alamo Square, een
van de meest fotogenieke hoekjes
rrejW" San Francisco. De
Victoriaanse huizen, ook wel
Painted Ladies" genoemd,
vormen een prachtig contrast met
de wolkenkrabbers op de
achtergrond.
FOTO'S: SFVB
dou
Was 1987 al een recordjaar
voor het toerisme naar de
^Verenigde Staten, 1988
belooft een absoluut topjaar
te worden voor de
ransatlantische oversteek.
Irötere en kleinere
touroperators hebben zich
voor het komend
zomerseizoen gestort op het
land van de ongekende
mogelijkheden, met als
resultaat een bonte
schakering van kortere en
langere vakanties voor
individuele en
Mgroepsreizigers.
De lage dollarkoers doet de
rest. De belangstelling van de
Nederlanders richt zich
vooral op de oostkust, met
INew York als voornaamste
trekpleister, Florida en
natuurlijk Californië. Onze
verslaggever Jos Timmers
reisde de talrijke Amerika-
TTgangers vooruit naar deze
ƒ1 zon-overgoten staat aan de
LI [Amerikaanse westkust.
'Gesteld voor de keus tussen
de steenwoestijn van Los
Angeles en het nog immer
met een romantische waas -
of is het mist? -omgeven
San Francisco, was een
beslissing snel genomen. Op
naar de Golden Gate!
ZATERDAG 9 JANUARI 1988
van alle belangrijke bezienswaardighe
den doet iemand die slechts enkele da
gen de tijd heeft de moed volledig in de
schoenen zmken: theaters, musea, win
kels, restaurants, de drie grote parken
waarin je dagen kunt blijven dwalen èn
je verbazen over jog- en andere gewoon
ten van de Amerikanen.
Twee attracties mogen echter in geen en
kel programma ontbreken, omdat zij het
gezicht van San Francisco bepalen. Eén
daarvan wordt gevormd door de cable
cars. Na de Tweede Wereldoorlog heeft
het er even naar uitgezien dat deze
merkwaardige wagentjes voor altijd in
het museum zouden belanden. Een grote
inzamelingsactie bracht echter voldoen
de geld bij elkaar voor de restauratie, die
in 1984 werd voltooid. Sindsdien
worden de cable cars dag-in-dag-uit door
de straten van San Francisco getrokken.
In het Cable Car Museum is te zien hoe
de daarvoor benodigde elf mijl aan staal
kabel met een snelheid van 9,5 mijl per
uur onder het wegdek door wordt ge
draaid.
Per jaar vervoeren de cable cars zo'n
veertien miljoen passagiers. Van wie de
meesten toeristen die zich, als het even
kan, aan de buitenkant van de wagentjes
hangend laten fotograferen. Gezien de
op en neer gaande straten is het een hele
geruststelling dat de trammetjes over
niet minder dan vier remsystemen be
schikken. Geen overbodige luxe overi
gens in een land als de VS, waar je bij de
minste of geringste nalatigheid een enor
me eis tot schadevergoeding aan je
broek hebt hangen.
Golden gate bridge
Het meest kenmerkende van San Fran
cisco is de Golden Gate Bridge, de vijf
tig jaar oude majestueuze brug over de
„Golden Gate", het nauwe toegangswa
ter tot de baai van San Francisco.
Jarenlang werd gedacht dat de voor het
verkeer zo noodzakelijke verbinding niet
gebouwd zou kunnen worden. Maar in
het midden van de crisisjaren durfde
men de gok toch aan. De bouw van de
brug heeft bij elkaar vier jaar geduurd.
Het was een voortdurend gevecht tegen
de onvoorspelbare natuur, dat uiteinde
lijk ten koste van veel geld, inspannin
gen èn levens door de mens werd ge
wonnen.
Tegenwoordig passeren per jaar meer
dan veertig miljoen auto's de brug. Maar
vanuit de auto vang je maar een glimp
op van het indrukwekkende ontwerp en
de prachtige ligging van wat waarschijn
lijk de beroemdste brug ter wereld is.
In de brug zitten miljoenen kilo's staal
verwerkt en toch is de Golden Gatè
Bridge bijzonder „elastiscV'. Het 1280
meter lange brugdeel tussen beide pijlers
heeft alle ruimte om in de altijd sterke
wind boven de Golden Gate heen en
weer en op en neer te zwaaien. Zoals
bleek op 1 december 1951, toen als ge
volg van een zware storm hoogtever
schillen tussen de noord- en zuidkant
van de brug werden gemeten van meer
dan drie meter.
Dit in staal gegoten symbool van de on
verzettelijkheid van de mens is overi
gens maar weinig dagen per jaar in zijn
volle glorie te bewonderen. Vaak gaat de
brug geheel of gedeeltelijk schuil in de
mistbanken die voortdurend voor de
kust van California op de loer liggen en
keer op keer. vooral tegen het vallen van
de avond, de baai van San Francisco
binnendringen. Zodra de eerste mistban
ken zich aandienen, begint het concert
van de tientallen misthoorns die het
scheepvaartverkeer door de gevaarlijke
monding van de baai moeten loodsen.
Hét is een fascinerend om te zien hoe de
mist eerst bezit neemt van de brug en
vervolgens de stad heuvel na heuvel ver
overt. Langzaam vervaagt het beeld van
San Francisco. De herinnering staat ech
ter haarscherp in het geheugen gegrift.
JOS TIMMERS
het ene op het andere moment met de
stad gedaan kan zijn, die ervoor zorgt
dal de atmosfeer er zoveel anders, zo
veel vrijer is dan elders in Amerika?
sodom en gomorra
San Francisco. In de ogen van uiterst
conservatieve Amerikanen erger dan So
dom en Gomorra. Een stad waar de ho
mofiele gemeenschap meer geaccepteerd
is dan waar ook in de Verenigde Staten.
Een broedplaats van liberale ideeën. De
bron van het massale studenten- en anti-
Vietnamprotest uit de jaren zestig. Kort
om: een stad waar leven in zit.
Maar ook een stad die, net als New
York aan de andere kant van het conti
nent, symbool kan staan voor de smelt
kroes yan volkeren en culturen die de
Verenigde Staten van Amerika nog altijd
zijn.
Vreemd eigenlijk dat San Francisco, met
zijn overduidelijke Zuidamerikaanse en
Aziatische invloeden, door mensen van
het Oude Continent „zo duidelijk Euro
pees" wordt bevonden. Het hangt er van
af hoe en waar je kijkt. Misschien willen
veel Europeanen graag een Europees
aandoende stad zien en sluiten zij daar
bij de ogen voor de vergaarbak van cul
turen die San Francisco is.
Neem bijvoorbeeld de Chinese wijk, de
grootste China-town buiten Azië. Een
soort van proeftuin, waar oude Chinese
zeden en gebruiken al heel lang geleden
met succes werden gemengd met de
Amerikaanse manier van zaken doen.
In Stockton Street en Grant Avenue,
twee belangrijke straten die China-town
in de lengterichting doorsnijden, is het
een gekrioel van jewelste. Chinese Ame
rikanen of Amerikaanse Chinezen - dat
onderscheid is niet te maken - struinen
langs de bonte aaneenschakeling van
winkeltjes en kraampjes, waar de meest
vreemde produkten worden verkocht.
Vis, vlees en groenten verspreiden een
exotische geur, die zich voor uren in je
reukorgaan nestelt. Honger? Geen enkel
probleem. De moeilijkheid is juist om
een keus te maken uit de vele eethuisjes
waar de geroosterde eenden uitnodigend
in de etalage bungelen.
Sonyentoyota
Maar het zijn niet alleen de Chinezen
die San Francisco zijn oosterse atmos
feer geven. Opk de Japanners dragen
hun steentje bij. De betrekkingen heb
ben hier een aanmerkelijk hoger niveau
bereikt dan dat van Sony's en Toyota's.
Lang voor het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog kende San Francisco al
een aanzienlijke Japanse gemeenschap.
Dat gezamenlijke verleden werd echter
snel vergeten na de Japanse aanval op
Pearl Harbour in 1941. Amerika's west
kust werd uit vrees voor Japanse bom
bardementen 's nachts geheel verduis
terd en alle inwoners van Japanse origi
ne verdwenen in interneringskampen.
Velen van hen zijn nimmer naar de
westkust teruggekeerd. Het lot van deze
mensen is een zwarte bladzijde uit de
verder zo heroïsche Amerikaanse oor
logsgeschiedenis, waarvoor pas de laatste
jaren aandacht ontstaat.
Toch hebben die donkere jaren tussen
Pearl Harbour en de atoombommen op
Hiroshima en Nagasaki de banden van
San Francisco met Japan niet belast. De
economische opkomst "van Japan en
Amerika's toenemende oriëntatie op het
gebied rond de Stille Oceaan maken van
San Francisco de toegangspoort tot de
VS voor de handelaren uit Japan - voor
Californië het westen. Als bewijs daar
van is enkele jaren gelden een Japan-
town gesticht: een in traditioneel Japan
se stijl opgetrokken centrum met Japan
se winkels, dito restaurants, sushi-bars
en een reusachtige parkeergarage.
Goudkoorts
San Francisco zou overigens nooit San
Francisco zijn geworden, als er in 1849
geen goud was gevonden. De jaren er
voor leidde de in 1775 gestichte neder
zetting een armzalig bestaan. De vesti
\N FRANCISCO - Vanuit de
cht is het net alsof een hand met
I1Jm reusachtige kam de straten van
Francisco strak in het gelid
gelegd. Hier en daar steken
wolkenkrabbers als weer-
lokken omhoog, uitdagend
op het moment dat ge-
zal worden ook hen te tem-
Daar zal overigens „zwaar
aan te pas moeten ko-
want na de grote aardbeving
1906 heeft de stad zijn les ge-
Bij de herbouw is rekening
met de grillen van de
Andreasbreuk, de enorme
in de aardkorst die dwars
de stad loopt. San Francisco
sindsdien aardbevingsbesten-
te zijn. Maar toch.
de ondergaande zon de Golden Gate
in een geheimzinnig roze licht
het uitzicht vanuit de hotelkamer
van het St. Francis
Ronduit adembe-
hter, wanneer het
meldt dat Los Angeles, een
uur rijden verder, opnieuw op zijn
heeft staan schudden. Op
moment lijkt het beslaan van een
in deze stad opeens zo slecht
meer.
alle publicaties over San Francisco is
lezen dat de meeste slachtoffers in
niet vielen door de aardbeving zelf,
door de enorme gasexplosies en
die er het gevolg van waren,
alle zekerheid daarom ook nog
de route naar de nooduitgang van
St. Francis verkend,
inwoners van San Francisco, zo'n
in de stad zelf en in totaal vijf
in de agglomeratie, gaan abso-
niet gebukt onder het onheil dat
voortdurend boven het hoofd hangt.
gezegd, de enorme dreiging die
onder hun voeten bevindt. Of zou
juist de wetenschap zijn dat het van
(ADVERTENTIE)
ging van een handelspost door Ameri
kaanse walvisvaarders in 1835 zorgde
voor enige verbetering. Maar alles ver
anderde pas echt, toen er goud werd ge
vonden op de plaats waar nu Montgo
mery Street ligt, de straat met - hoe toe
passelijk - talrijke banken en make
laarskantoren. Wie dat wil, kan in de op
vallende pyramide van de Transamerica
Bank een monument zien voor de goud
zoekers van weleer.
Hoezeer de goudkoorts indertijd toesloeg
blijkt wel uit het feit dat het aantal in
woners in één jaar steeg van 250 naar
40.000. Duizenden gelukzoekers, met in
hun voetspoor handelaren, caféhouders,
prostituées en onruststokers, werden
door het goud naar de westkust gelokt.
En zo is het in zekere zin nog steeds.
Los Angeles is weliswaar veruit de groot
ste stad in Californië, of beter gezegd,
het grootste stedelijke gebied in deze
staat. Maar San Francisco heeft de magi
sche klank en mystieke uitstraling. Dat
laat zich onder andere meten in de vele
nationaliteiten die je hier aantreft, de
meer dan 4200 restaurants met gerech
ten uit alle uithoeken van de wereld en
kranten in meer dan vijftig verschillende
talen.
Altijd durende lente
Maar genoeg gepraat. Laten we de stad
te voet doorkruisen; dat is de beste ma
nier om haar te leren kennen. Het kli
maat werkt mee, want San Francisco is
de stad van de altijd durende lente. De
thermometer komt nooit ver boven de
20 graden Celsius en het kwik duikt ge
woonlijk niet onder een graad of twaalf.
Je kunt een jaar rondkomen met broek,
overhemd, trui, jack, surfpak en, in ver
band met de meer dan veertig heuvels,
stevige wandelschoenen. Het zeewater is
hier te koud om in te zwemmen. De
gouden stranden van Californië liggen
enkele honderden kilometers zuidelijker.
China- en Japan-town zijn maar twee
voorbeelden van de vele gezichten van
San Francisco. Zo vormen de straten
rond Mission Dolores, een uit 1782
Een van de cable cars in
de almaar stijgende en
dalende straten van San
Francisco.
stammende kerk, de wijk van de bijna
100.000 Latino's. North Beach is het
Mekka voor liefhebbers van ravioli, ma
caroni en espresso. Klein Italië, zoals
deze wijk ook wordt genoemd, is het
tweede thuis voor de ruim 100.000 in
woners van San Francisco met Italiaanse
voorouders.
Via de straten vol nachtclubs, peep
shows en seks-bioscopen van Barbary
Coast, het overblijfsel van het beruchte
havenkwartier uit de 19e eeuw, voert de
weg naar de Fisherman's Wharf, Pier 39
en Ghirardelli Square. Daar, aan de wa
terkant van de baai van San Francisco
met uitzicht op onder meer het vroegere
gevangeniseiland Alcatraz, zijn oude ha
venloodsen omgetoverd in een kleurrijke
verzameling van winkels, galerieën en
restaurants, waar vooral de liefhebbers
van „sea-food" hun hart kunnen opha
len.
Haight Ashbury is de oude thuishaven
van de flower-powerbeweging, die van
uit Californië de wereld rondtrok. Daar
van is in het openbare leven overigens
niet zo gek veel meer te merken, of het
moet de onmiskenbare hasj-geur zijn die
opstijgt uit groepjes jongeren die zich
langs Market Street in de zon hebben
uitgestrekt. De plaats van de „bloemen
kinderen" van weleer is ingenomen door
drugsverslaafden en daklozen, zoals die
grote neger met treurige ogen, die zonder
veel succes probeert rode anjers aan de
man te brengen. Honderd meter verder
op zit een oudere blanke vrouw, die haar
hele hebben en houden in een winkelwa
gentje heeft geladen.
Hoe groot is dan het contrast met Paci
fic Heights, het kwartier van de rijken
en machtigen, de Getty's, de diplomaten
en yuppies, voor zover de beurskrach
hen niet straatarm heeft gemaakt. Je
vindt er vele „Victorian Houses", fraai
beschilderde panden zowel in harde con
trasterende kleuren als in pasteltinten
blauw, lila, geel en zachtroze.
Cable cars
Een wandeling van een krantepagina
lang is natuurlijk volstrekt onvoldoende
om San Francisco zelfs maar oppervlak
kig te leren kennen. Het gidsje van het
Convention and Visitors Bureau, de
plaatselijke VVV, met een opsomming
U kunt Noorwegen tot-in-de-ziel leren kennen.
Kijk maar in het nieuwe zomerprogramma van
Norske Tunst Servrce: informatie over iedere streek
en ieder dorp. routebeschrijvingen en een lijst van de
belangrijkste bootverbindingen, die NTS gratis voor u
reserveert!
Zó kunt u pas écht genieten van de adembenemende
vergezichten, de imponerende fjorden,
de komfortabele hotels en pensions, de bungalows en
kampeerhutten. U moet er alleen even voor
naar Heemstede komen, of bellen met
Norske Turist Service. Noorwegenhuis,
Herenweg 64. 2101 ML Heemstede,
tel 023-289856
