Miljoenen Chinezen op zoek naar werk
Khomeini versterkt
nacht van regering
f
1;
VS bereid tot stoppen
hulp Af ghaans verzet
verbod op walvisvangst noopt
apan tot fokken van walvissen
fiektae(3ou/uwt
■Syrië beweegt Iran
Mtot uitstel offensief
Vijf doden
in Alpen
AMERIKAANSE MINISTER SHULTZ:
Très-Belle
AGiflTENLAND
VRIJDAG 8 JANUARI 1988 PAGINA 7
■en herdenking
ypICHTING ANC
^NNESBURG Zuidafrika
([gisteren bijeenkomsten in Jo-
Besburg ter herdenking van de
verjaardag van het Afrikaans
>naal Congres verboden. Vandaag
(t 76 jaar geleden dat het ANC
opgericht. Rond die herden-
sdatum heerst in Zuidafrika ge-
ilijk een wat zenuwachtige stem-
Vorig jaar publiceerden anti-
[heidsorganisaties paginagrote ad-
[nties waarin de opheffing van
/erbod op het ANC werd bepleit,
advertenties werden toen prompt
oden. De autoriteiten verboden
bijeenkomsten ter ere van ANC-
|r Govan Mbeki, die in november
je gevangenis werd vrijgelaten.
Staatsbezoek
Met ernstige gezichten luiste
ren Francois Mitterrand en
Erich Honecker op het Parijse
vliegveld Orly naar de volkslie
deren van Frankrijk en de
DDR. De Oostduitse partijlei
der arriveerde gisteren in
Frankrijk voor een staatsbe
zoek van drie dagen. Het is de
eerste keer dat een bezoek op
dit niveau plaatsvind. In Parijs
wordt dan ook gesproken over
een „normalisering" van de
betrekkingen. Honecker deed
gisteren het voorstel in Europa
ook de kernraketten voor de
korte afstand te verminderen,
maar Mitterrand reageerde
daar meteen al afwijzend op.
FOTO: ANP
Thatcher begroet als
„Moeder Apartheid"
LAGOS De Britse premier Marga
ret Thatcher is gisteren aan het begin
van haar tweedaagse bezoek aan Ni
geria door duizenden demonstranten
begroet als „Moeder Apartheid". Bij
haar aankomst op het vliegveld Mur-
tala werd de Britse premier door de
duizenden demonstranten uitge
jouwd. De betogers zwaaiden met
spandoeken waarop zij leuzen had
den geschreven als „Moeder Apart
heid" en „Thatcher de Slager". De
Nigerianen zijn boos omdat de Britse
regering weigert economische sanc
ties af te kondigen tegen Zuidafrika.
Thatcher was eerder deze week op
bezoek in Kenya.
Rebellenba >is nabij
hoofdstad Mozambique
MAPUTO Rebellen van de Mo?ambi-
quaans guerrillabeweging Renamo hebben
een groot kamp op slechts 25 kilometer van
de hoofdstad Maputo. Een Zuidafrikaanse
fotojournalist, die het kamp bezocht zei dat
„de basis zo dicht bij Maputo ligt dat je de
stad kunt zien als je op een heuvel klimt."
De basis, die ongeveer duizend mensen telt,
wordt om ontdekking door het regeringsle
ger te voorkomen, geregeld verplaatst.
Vanuit de basis voeren rebellen aanvallen
uit op konvooien en treinen van Maputo
naar Swaziland en naar Zuidafrika en op
buitenwijken van Maputo. De rebellen, die
door Zuidafrika worden gesteund, proberen
het marxistische bewind van Mozambique
omver te werpen.
Amerikanen doelwit
aanslagen Filipijnen
MANILA Leiders van de Com
munistische Partij op de Filipijnen
CPP hebben officieel aangekon
digd dat Amerikaanse militaire en
zakelijke organisaties voortaan
doelwit zullen zijn van acties. Klei
nere afdelingen van de Communis
tische Partij hebben al vaker drei
gementen geuit aan het adres van
Amerikanen. De communisten ke
ren zich tegen wat zij noemen de
groeiende imperialistische invloed
van de Amerikanen op de Filipij
nen via (militaire) adviseurs, troe
pen, agenten en multinationals. Bij
een eerdere aanslag zijn drie Ame
rikaanse militairen gedood.
KING Bij een via-
•t aan een van de
irgangswegen van Pe-
.g verzamelen zich da-
ijks enkele tientallen
soms zelfs honderden
hsen, in de hoop op
|e onofficiële arbei
dsmarkt een baantje te
den. „Ik neem alles
j", zegt een 20-jarige
iuw, die uit de provin-
Anhui naar de hoofd-
gl is gekomen om daar
gr geluk te beproeven.
Zij is een van de vele mil
joenen Chinezen die hun
geboorteplaats verlaten
hebben en elders naar
werk zoeken, soms omdat
zij thuis armoe lijden,
soms vanwege het avon
tuur.
Het merendeel is afkomstig
van het platteland, waar
ook nu er door de autoritei
ten op wordt aangedrongen
niet meer dan één kind te
krijgen nog steeds de
meeste kinderen worden ge
boren en niet genoeg werk
voorhanden is. De migratie
heeft de Chinese economie
nieuw leven ingeblazen, maar
brengt tevens nieuwe proble
men met zich mee, zoals
werkloosheid. Tevens heeft
deze massale landverhuizing
een afbraak van de sociale
controle tot gevolg.
Tien jaar geleden was het nog
uitgesloten dat arbeiders op
de bonnefooi naar elders ver
trokken. In het kader van „de
IJzeren Rijstkom" werd er
voor gezorgd dat in principe
iedereen werk had. Je kreeg
als arbeider een bepaalde
functie toegewezen en werd
in feite verondersteld deze tot
aan je dood toe te blijven ver
vullen.
Het in 1979 onder Deng Xiao
ping ingezette economische
hervormingsbeleid heeft het
ijzer echter enigszins doen
smelten en de Chinese arbei
dersmassa enige keuzevrijheid
opgeleverd. Sedert in 1986
voor het eerst contractarbeid
werd toegestaan hebben zo'n
6 miljoen Chinezen momen
teel een werkovereenkomst
die hen in staat stelt van baan
te veranderen. De werkgevers
hebben de mogelijkheid ar
beiders te ontslaan als zij hun
verplichtingen niet nakomen.
Deze vrijere economische po
litiek heeft inmiddels wel ge
leid tot twee procent werklo
zen, die in China officieel
„werkwachtenden" genoemd
worden.
Tot dusverre heeft de Chinese
overheid een grote uitstroom
van het platteland naar de
grote steden tegen weten te
gaan door in de provincie zélf
de industriesector te ontwik
kelen. Tegelijkertijd zijn ech
ter versoepelingen doorge
voerd in de ooit zeer strikte
regels voor personenverkeer
zodat toch miljoenen mensen
zijn gemigreerd naar elders.
Zo zijn uit het arme noord
westen van China miljoenen
boeren weggetrokken om el
ders werk te vinden. Peking
telt een permanente bevol
king van 9,8 miljoen zielen.
Maar dagelijks stromen nog
eens een miljoen mensen de
stad binnen; het merendeel
van hen heeft er een vaste
baan, anderen komen in de
hoop er een baan te vinden.
Vooral in de bouw en de ho
reca valt vaak werk te vin
den, zij het meestal tijdelijk.
Om een woning toegewezen
te krijgen en recht te doen
gelden op rijstrantsoenkaar-
ten, dient men in de steden
officieel als inwoner inge
schreven te staan. Sommige
mensen weten het echter met
behulp van vrienden en
werkgevers jarenlang te rooi
en zonder registratiekaart. Zo
heeft illegale arbeid ook in
China zijn intrede
Superieuren zullen buiten schot blijven'
fvolg van de voorpagina)
AMARIBO In het in-
bw dat de aanleiding was
ihet verhoor van de Suri-
ise mensenrechten-acti-
Stanley Rensch, zegt deze:
aantal militairen zal ge-
worden. Maar hun supe-
fen zullen buiten schot
6n. Lieuw Jen Tai (com-
öant bij de militaire poli-
éd.) heeft nu al gezegd dat
I jjak „zwaar opgeblazen" is.
(intern onderzoek zal het
tsgevoel van de Surina-
j niet bevredigen".
nilitaire politie was niet in
een exemplaar te laten
Ivan de krant waarin het
lel met Rensch staat,
jch kon dus ook niet zeg-
l of het dagblad zijn
(•den getrouw had weerge-
In, maar hij verklaarde be
te zijn de militaire politie
Imening te vertellen. Daar
ie de miliatire politie blijk
baar geen prijs op en Rensch
kon na enige uren vertrekken.
De mensenrechtenactivist zei
er niet op uit te zijn wie dan
ook te beledigen. Op „beledi
ging" beroepen de Surinaamse
militaire autoriteiten zich juist
in hun verdenking aan het
adres van Rensch, die sinds
kort een particulier bureau
voor de mensenrechten in Su
riname heeft. Hij is van plan
gewoon door te gaan met zijn
werk.
Optimisme
De Kenyaanse diplomaat
Amos Wako heeft na de moor
den in Pokigron via zijn bu
reau in Genève laten weten
dat hij een onderzoek naar de
zaak zou instellen. Wako heeft
indertijd ook een onderzoek
gedaan naar de december
moorden. Rensch over Wako:
„Hij kan komen als hij daartoe
uitgenodigd is (door het Suri
naamse bewind). Ik weet niet
of die gelegenheid inderdaad
op zo korte termijn zal gebeu-
Op de vraag of hij zich be
schermd voelt door het feit dat
een burgerregering in aan
tocht is, reageert Rensch scep
tisch. „Ik moet eerlijk zeggen
dat ik nog moet zien wat voor
ruimte die burgerregering
krijgt. Ik vind dat iedere Suri
namer die ruimte moet creër
en en voor zichzelf dit land
leefbaar moet maken. Ik wil
niemand aanmoedigen om
verkeerde dingen te doen,
maar het moet niet zo zijn dat
je alleen maar zit te wachten
op een regering. Ik heb nog
niet voldoende basis voor opti
misme. Maar ik zal mijn vrij
heid van meningsuiting blij
ven beleven, mijn eigen me
ning en die uiten. En de bur
gerregering moet dat gaan
verdedigen voor iedere Suri
namer. Dus zij moeten het niet
pikken, als mensen onrecht
matig behandeld worden".
NICOSIA De Iraanse
geestelijk leider, ayatollah
Ruhollah Khomeini, heeft
Iraanse president hoja-
toleslam Ali Khamenei tot
de orde geroepen. Hij
heeft bepaald dat de isla
mitische regering de
hoogste macht heeft. Vol
gens Khomeini mag de re
gering in het belang van
het land zelfs besluiten
nemen, die tegen bepaal
de wetten van de islam
ingaan.
IICOSIA In een poging' de spanningen in het gebied
j^^an de Perzische Golf te verminderen, heeft Syrië Iran
16 7/8 'eten over te halen het winteroffensief tegen Iraq uit te
55 (ellen en aanvallen tegen Kuwayt stop te zetten. Dat is in
♦0 3/4 irabische diplomatieke kringen vernomen. Syrië onder-
]5l/8 am zijn initiatief op aandrang van Saudiarabië. Iran had
3n het front met Iraq inmiddels zo'n 500.000 soldaten sa-
1/4 Jengetrokken voor het offensief. Bovendien zouden Sau-
iarabië en andere Golfstaten Iraq hebben weten over te
583/4 |alen de luchtaanvallen op Iraanse tankers te beperken,
'n dat ^eeft °P ziJn heurt weer geleid tot een stopzetting
M1/4 an de Iraanse vergeldingsaanvallen op neutrale schepen
371/2 I1 de Golf. Een en ander blijkt onder meer uit het feit, dat
jnds 26 december nauwelijks meer aanvallen zijn uitge-
oerd op tankers in de Golf.
Volgens waarnemers beteke
nen de uitspraken van Kho
meini een belangrijke steun
in de rug voor premier Mir
Hossein Moussavi, die in een
machtsstrijd is verwikkeld
met orthodoxe facties in de
Iraanse leiding, die de macht
van de regering juist aan
banden willen leggen. De af
gelopen tijd hadden ver
scheidene leiders Khomeini
gevraagd tussenbeide te ko
men om een einde te maken
aan de meningsverschillen.
Volgens de uitspraak van-
Khomeini mag ae regering
iedere maatregel ongedaan
maken die tegen de belangen
van de islam ingaat.
Waarnemers menen dat de
uitspraak van Khomeini niet
alleen bedoeld is om de slag
vaardigheid van de regering
te vergroten, maar mogelijk
ook samenhangt met de
strijd rond zijn opvolging.
Volgens hen versterken de
nieuwe richtlijnen de positie
van de factie rond parle
mentsvoorzitter Rafsahjani
en premier Moussavi ten op
zichte van de aanhangers
van ayatollah Hussein Ali
Montazeri, die als de toekom
stige opvolger van-de bejaar
de Gids van de Iraanse Re
volutie geldt.
Dakloos en koud
Een oudere vrouw stompelt
door de straten van New
York, met extra dekens
tegen de koude om zich
heen geslagen. Gisteren
sneeuwde het in de stad,
terwijl talloze instellingen
hun deuren voor de
daklozen openstelden.
Toch zocht niet iedereen de
beschutting op, zoals deze
foto bewijst.
FOTO: AP
KYO De internatio-
je druk op Japan om de
am (t °P waIvissen *n te
nkofken begint zo groot te
rden, dat Japan het
n heeft opgevat om
Ie nai maar zelf walvissen te
fokken. Enige erva-
op dit gebied is er
omdat niemand ooit
herspvissen heeft gefokt
Listig >r commerciële doel
varen.
aoek Taiji, de stad die vanouds
de walvisvangst bestaat,
worden de mogelijkheden on
derzocht om twee nabij gele
gen baaien in te richten als
kraamkamers voor walvissen.
De angst hun inkomstenbron
kwijt te raken was voor de be
woners van Taiji voldoende
reden om uit te zien naar an
dere mogelijkheden om in hun
bestaan te voorzien.
Eind vorig jaar vertrok een
Japans schip naar Antarctica
om walvissen te vangen voor
„wetenschappelijk onderzoek".
De meeste leden van de Inter
nationale Walvisvangst Com
missie beschouwden het als
een verholen poging om het
internationale moratorium op
de walvisvangst te ontduiken.
Het doel van deze laatste Ja
panse walvisvaart is driehon
derd walvissen te vangen, die
naar verluidt nauwkeurig be
studeerd zullen worden en ge
bruikt worden voor de „fok"
in Taiji. De twee baaien waar
de walvissen zich volgens het
plan moeten vermenigvuldi
gen zullen afgesloten worden
door „muren" van geluidsgol
ven. Met behulp van kunstma
tige inseminatie zullen de
beesten bevrucht worden.
Aangezien de walviskoeien
slechts eens in de twee jaar
ovuleren en bovendien een
vruchtbaarheidskans van 1
procent hebben, hoopt men
een bepaald middel te ontwik
kelen dat de ovulatie stimu
leert.
Het Japanse ministerie voor
de visserij ziet wel mogelijkhe
den in het idee. De walvisin
dustrie in Japan verschaft
werk aan zeker 4500 mensen
en er zijn ongeveer honderd
fabrieken die walvisprodukten
verwerken.
DAVID WATTS
(c) The Times, Londen
Ontslag dreigt
voor artsen na
kritiek op zwart
ziekenhuis
JOHANNESBURG Zo'n
honderd artsen, die in een
brief hebben geklaagd over
mensonwaardige toestanden in
het grootste zwarte ziekenhuis
van Zuidafrika, worden be
dreigd met ontslag als ze hun
kritiek niet intrekken. Eén
van de artsen heeft al te horen
dat hij wordt ontslagen, omdat
hij weigerde zich van de kri
tiek te distantiëren. De artsen
schreven in een Zuidafrikaan
se tijdschrift voor geneeskun
de dat de omstandigheden in
het 2700 bedden tellende Ba-
ragwanath ziekenhuis van So-
weto „weerzinwekkend" zijn.
Gemiddeld komt het verou
derde ziekenhuis vier- tot vijf
honderd bedden tekort, terwijl
de blanke ziekenhuizen in Jo
hannesburg een groot bedde
noverschot hebben.
CHAMONIX Een 24-jarige
Engelsman en een 33-jarige
Amerikaan zijn om het leven
gekomen toen zij tijdens een
ski-tocht buiten de normale
piste op de hellingen van de
Mont Blanc werden bedolven
onder een lawine. Eerder op
de dag waren twee Belgische
schoolkinderen van 12 en 13
jaar en een 31-jarige leraar tij
dens een bergwandeling in
Zwitserland verongelukt. De
slachtoffers verbleven op een
schoolvakantie in de plaats Di-
sentis in het kanton Graubün-
den. Volgens de politie waren
ze tijdens een wandeling van
het begaanbare pad afgeweken
om de weg af te snijden. Zij
kwamen daarbij op steil ter
rein, dat was bedekt door nat
te bladeren, waarop de drie
uitgleden en in het dal stort-
WASHINGTON De
Verenigde Staten zijn be
reid om hun militaire
steun aan het Afghaanse
verzet te staken, nog vóór
dat alle Russische troepen
kan ophouden, als wij ervan
overtuigd zijn dat onafhan
kelijkheid en vrijheid voor
Afghanistan zijn gewaar
borgd". De economische en
humanitaire steun van de VS
aan hét verzet wordt overi-
uit Afghanistan zijn terug- gens normaal voortgezet,
getrokken. Volgens de Eerder op de dag had Rea-
Amerikaanse minister van êans woordvoerder Marlin
buitenlandse zaken Geor- Eitzwater overigens gezegd
CU..U, dat er „niets nieuws viel op
ge Shultz geldt daarbij te merken uit de verklarin-
wel de voorwaarde dat gen van Sjevardnadze. „Er is
het Afghaanse volk „zijn
lot in eigen hand kan ne-
een sfeer die enige reden
geeft tot optimisme", aldus
Fitzwater. Maar feit is nog
altijd dat de Sovjetunie geen
De verklaring van Shultz datum heeft genoemd voor
lijkt bedoeld als ondersteu- de terugtrekking van haar
ning van voorstellen van troepen, zo voegde de zegs-
Moskou om de Russische man eraan toe. „En dat is
troepen binnen een jaar uit waar het om gaat". Volgens
Afghanistan terug te trek- Fiitzwater wil de Ameri-
ken, waarvan zijn Sovjet-col- kaanse president Ronald
lega Sjevardnadze gisteren Reagan allereerst van Mos
melding maakte.
kou deze datum weten.
„Wat wij willen is dat het De bemiddelaar voor de Ver
volk van Afghanistan door enigde Naties in het Af-
een proces van nationale ghaanse conflict, Diego Cor-
verzoening hun lot in eigen dovez, zal 20 januari een be-
handen nemen", betoogde de gin maken met een „pendel-
Amerikaanse bewindsman, diplomatie" tussen Pakistan
„Onze steun aan het verzet en Afghanistan. De onderne
ming van Cordóvez geldt als
voorbereiding op de nieuwe,
elfde gespreksronde in Ge
nève, die in februari begint.
De VN-bemiddelaar zal met
name de kwestie van het
tijdschema voor de terug
trekking van de Russische
troepen ter sprake brengen.
Volgens westerse diplomaten
bevindt Moskou zich mo
menteel in een positie waar
in het zowel in het binnen-
als in het buitenland „ge
zichtsverlies" zou lijden, in
dien de aanstaande onder
handelingen in Genève niet
tot een akkoord zouden lei
den. Het is algemeen bekend
dat de al meer dan acht jaar
durende Russische aanwezig
heid in het zuidelijk buur
land, die tienduizenden sol
daten het leven heeft gekost,
ook binnen de Sovjetunie op
steeds meer kritiek stuit.
Een bevelhebber van het Af
ghaanse verzet heeft negatief
gereageerd op de jongste
voorstellen van de Sovjetu
nie over terugtrekking. Naar
zijn zeggen bevatten die
voorstellen niets nieuws.
door Frans Boogaard
In de meeste encyclopedieën is
haar naam niet terug te
vinden, en ook in andere
werken laten de officiële
geschiedschrijvers haar liefst
onvermeld. Maar op het leven
en werken van Leopold II
(1835-1909), de tweede koning
van België, heeft ze wellicht
méér invloed gehad dan alle
ministers met wie dit
staatshoofd gedurende zijn 44-
jarig koningschap
samenwerkte. Blanche Zêlia
Joséphine Delacroix, later
door haar geliefde koning
bedacht met de eretitel
„barones van Vaughan", was
gedurende meer dan acht jaar
de maitresse van Leopold,
voordat ze op zijn sterfbed met
hem trouwde. Aan hun vooral
in de socialistische pers breed
uitgemeten relatie, waaruit
twee kinderen Lucien
(1906) en Philippe (1907)
voortkwamen, heeft de
Belgische journalist Leon Van
Audenhaege nu een
schitterend boek gewijd, dat
niet alleen het leven van
Blanche Delacroix, dochter
van een Roemeens
metaalgieter, uitgebreid
beschrijft, maar dat ook van
diep respect getuigt voor de
koning zelf, die in 1865 de
troon besteeg. Leopold, een
reus van bijna twee meter,
werd op zijn achttiende
uitgehuwelijkt aan de één jaar
jongere Marie-Henriette van
Habsburg, die hij vóór zijn
verloving nooit had gezien en
met wie hij buitengewoon
slecht overweg kon. Reeds
tijdens hun huwelijksreis
vergoot Marie-Henriette
bittere tranen over de lol die
haar kersverse echtgenoot aan
Egyptische buikdanseressen
beleefde.
Hun weinig stabiele huwelijk
leverde vier kinderen op,
maar daarvan overleed de
enige zoon, kroonprins
Leopold-Ferdinand, al op zijn
tiende aan een hartafwijking.
Leopold kwam deze klap nooit
te boven, en ook Marie-
Henriette zou later schrijven
dat „deze dood mijn leven
gebroken heeft". De ondanks
zijn zwakke gezondheid zeer
reislustige Leopold, ontmoette
zijn nieuwe vlam op een
hotelkamer in Parijs, toen hij
66 en zij 17 was. Hij noemde
Blanche Delacroix „Trés-
Belle" en stond erop, dat zij
hem „Très-Vieux" noemde.
Want in China is dat de
mooiste bijnaam die men een
man geven kan". Gezamenlijk
bezocht het jonge paar
Lissabon, Wiesbaden,
Oostende en Brussel, en bracht
het geruime tijd op de
Middellandse Zee door aan
boord van het koninklijke
jacht de Alberta. In september
1902 overlijdt Marie-Henriette,
en de koning keert, vergezeld
van Très-Belle, terug naar
Brussel. Die openlijke
provocaties van het
staatshoofd roepen steeds meer
reacties op en na de geboorte
van Lucien in 1906 weet zeker
de socialistische pers van geen
ophouden meer. In Le Peuple
verschijnt een alinea's-lange
scheldpartij, waarin termen als
„hoerenloper" en „versleten
ouwe zak" nog de
vriendelijkste zijn. Na de
geboorte van zijn tweede zoon
bij Très-Belle, in 1907,
overweegt Leopold dan ook
serieus af te treden. „Ik regeer
nu 42 jaar. Men is mij moe.
Alles wat ik denk of voorstel
is bij voorbaat veroordeeld".
Volgens Van Audenhaege is
het echter niet alleen
verbittering die Leopold aan
terugtreden doet denken,
maar spelen bij de koning nog
twee andere belangrijke
overwegingen mee: zijn steeds
slechter wordende gezondheid
èn zijn uitdrukkelijke wens
om door een huwelijk met
„Très-Belle" Lucien en
Philippe als zijn zoons te
kunnen erkennen.
Half december 1909 achten de
artsen het raadzaam Leopold,
die een ernstige ziekte aan de
ingewanden heeft, te
opereren. De vorst stemt toe,
maar treft wel eerst praktische
regelingen voor Très-Belle,
Lucien en Philippe. In de
vroege morgen van dinsdag 14
december, in een stoel naast
zijn bed, geven Très-Vieux en
Très-Belle elkaar hun ja
woord. Net op tijd, want op 17
december om vijf uur 's
middags valt Leopold
voorover in de armen van
Très-Belle: dood.
Voor Le Peuple „Le Roi est
mort! Vive la République!"
een kennelijk glorieuze dag.
Maar België is een koning
kwijt, die volgens Van
Audenhaege gerekend moet
worden tot de grootste en
kleurrijkste van de vijf, die
het Belgische volk sinds het
ontstaan van het land, nu 158
jaar geleden, heeft gekend.
