Kans voor VN-eskader in de Golf?
^Zachte deken" hard
elag voor wintersporters
Tongarije voert btw in op de goulash
site:
NLAND
£aidóC0otviont
DONDERDAG 24 DECEMBER 1987 PAGINA 9
PEST Als de Hongaren op
aarsdag hun oudejaarskater
pn portie scherpe goulash ver-
zullen zij voor het eerst btw
En wanneer een arbeider
t einde van de maand op zijn
fetrookje kijkt, ziet hij voor het
hoeveel loonbelasting is inge-
•ige Karoly Grosz, die sinds een
"ar minister-president is, wil zich
1 jk profileren met een markt-geo-
rde economie en een bijna
onuitvoerbare vermindering op de
subsidies aan de bedrijven, die in 1986
nog een derde deel van de uitgaven van
de overheid uitmaakten.
Ook de Hongaarse partijleider J&nos
Kadar bevestigde voor het parlement de
noodzaak van de hervormingen. Dat hij
daarbij de werkloosheid vermeldde, is
eveneens hoogst ongebruikelijk in een
Oostblokland: „Het recht op arbeid is
niet gelijk aan het recht op een arbeids
plaats", zei hij letterlijk voor het parle
ment. Hij sprak ook van „echte offer
vaardigheid" en verwees naar de mede
werking van de kerken. Zij moeten, zo
is het in het arbeidsprogram van het
ministerie vastgelegd, zich bijzonder ac
tief opstellen op het gebied van de soci
ale zorg.
Want het is duidelijk dat veel Hongaren
zwaar worden getroffen door de belas
tinghervormingen, ondanks de verkla
ring van vakbondleider Sandor Góspér
dat „de arbeiders nauwelijks loonsver
mindering moeten incasseren".
Overigens heeft de hoogte van de lonen
de Hongaren al eerder gedwongen
neveninkomsten te zoeken. De Honga
ren hebben als uiterst vindingrijk volk
een schaduw-economie opgebouwd.
Zonder deze economie zou de verzor
ging van de bevolking niet mogelijk
zijn. Maar ook de aantrekkelijkheid van
het tweede inkomen uit privé-activitei-
ten, zoals de paprikateelt, neemt af. De
inkomsten uit hoofd- en nevenactivitei
ten worden namelijk bij elkaar opgeteld
en volgens progressief tarief belast.
Om de ontevredenheid op te vangen,
nam de regering behalve een besluit tot
vermindering van de bureaucratie een
besluit tot een bezuiniging die het in de
publieke opinie goed doet. In plaats van
over vijf vice-premiers, zal Grósz er
voortaan over twee beschikken. Beiden
hebben een economische achtergrond:
Peter Medgyessy, minister van finan
ciën, die voorzitter wordt van een
nieuw opgerichte commissie voor plan
ning en economische vraagstukken en
Józef Marjai, de minister van handel.
Tenslotte is de verhoging van de ex
portmogelijkheden zwaartepunt van het
hervormingsprogramma van de Hon
gaarse minister-president. Het tref
woord is convertibiliteit, het vrij wisse
len van de valuta van de Oostbloklan
den onder elkaar en in de toekomst mo
gelijk ook met het Westen.
Het Hongaarse goulash-communisme.
synoniem voor een socialisme dat vrien
delijk staat tegenover hervormingen, is
niet alleen van nationale betekenis.
Mislukken van de hervormingen kan
de perestrojka in de Sovjetunie afrem
men. Zonder twijfel betekent het nieu
we belastingsysteem dat dit deel van
Oosteuropa meer westers wordt. Er is
kapitalistische terminologie binnenge
slopen en de nadruk op de medewer
king van de kerken klinkt voor wester
lingen wel wat vreemd uit een Oosteu-
ropese mond.
GABRIELE NEUWIRTH
(door kolonel b.d. A. Lind)
DEN HAAG Nederland
heeft met België het be
sluit genomen zijn mijnen-
jagers tot 1 mei 1988 in de
Perzische Golf te houden.
Weliswaar keert De Brey-
del naar België terug,
maar dat is een aanvaard
baar risico. De mijnen-
dreiging in het operatiege
bied, de Golf van Oman
en het zuidelijk deel van
de Perzische Golf is im
mers verminderd. De laat
ste tijd is er geen her
nieuwde mijnenleg is ge
constateerd.
Zolang het conflict echter
voortduurt en Iran nog over
voldoende mijnen beschikt,
blijft het leggen van mijnen
een mogelijkheid waar reke
ning mee moet worden gehou
den. De controle op de veilig
heid van de zeeroutes blijft
daarom noodzakelijk. Een ui
terst nuttige taak, die echter
wordt gekenmerkt door iets
van eentonigheid, gezien het
routinematig karakter daar
van. Ook zal mettertijd het
warme seizoen weer aanbre
ken, met alle ongemakken
vandien. Al met al redenen
om het doorzettingsvermogen
van de bemanningen die dit
alles blijmoedig ondergaan, te
prijzen en te waarderen.
hoe lang dit nog moet duren.
De aanvallen op de tankers en
koopvaardijschepen door Irak
en Iran worden steeds grim
miger en de toegebrachte
schade aan schepen, de lading
en vooral ook de opvarenden
neemt steeds meer toe. Spe
ciaal de laatste aanvallen van
de Iraanse marine en de klei
ne open motorboten worden,
naar het lijkt, uitgevoerd met
zwaardere wapens of althans
wapens die meer brandschade
aanrichten en zelfs schepen tot
zinken brengen. Nog steeds
worden deze aanvallen slechts
uitgevoerd op koopvaardij
schepen die niet behoren tot
naties die een marineschepen
hebben in de Perzische Golf.
Dit is een teken aan de wand:
zo belangrijk is de aanwezig
heid van een vertegenwoordi
gende marine-eenheid. Ander
zijds duidt het op een Iraanse
gedragslijn die kennelijk een
escalatie met de Westerse lan
den tracht te vermijden. Het is
echter voor de argeloze toe
schouwer van deze aanvallen
op weerloze schepen en hun
bemanning een onbegrijpelijke
aangelegenheid dat het ge
beurt terwijl er zoveel oorlogs
schepen in de buurt zijn.
Neutraliteit
De moeilijkheid is echter
steeds weer de opdracht aan
de commandanten ter plaatse,
dat zij de strikte neutraliteit
moeten bewaren en zich
slechts met de scheepvaart on
der eigen vlag mogen bemoei
en. Uiteraard mag wel huma
nitaire hulp worden geboden,
maar dan is het kwaad meestal
al geschied. De vraag rijst dan
ook hoe de aanvallen op de
neutrale scheepvaart in te
dammen.
Kennelijk is een gezamenlijk
en gereglementeerd optreden
van de Westeuropese en Ame
rikaanse marine politiek niet
realiseerbaar. Een grote rol
speelt hierbij het nationaal be
lang dat bijna elk deelnemend
land in deze arena heeft en dat
het niet wil schaden door een
optreden dat tot een mogelijke
escalatie aanleiding kan ge
ven. Een optreden namens de
NAVO is niet mogelijk omdat
de verdragsorganisatie het op
treden beperkt tot het NAVO-
bevelsgebied waar de Perzi
sche Golf buiten valt. Een op
treden in naam van de WEU-
verdragsorganisatie heeft tot
nu toe nog weinig concreets
opgeleverd en zou te weinig
rekening houden met de Ame
rikaanse en Russische belan
gen.
Een gezamenlijk optreden on
der de vlag van de Verenigde
Naties lijkt daarom nog de eni
ge mogelijkheid. Resolutie 598
van 20 juli geeft naar het
schijnt hiertoe de meeste gele
genheid. De aanvaarding van
deze resolutie die door Irak
reeds is toegezegd - mits niet
wordt toegegeven aan de
Iraanse eisen - wordt echter
door Iran vertraagd en afhan
kelijk gesteld van eisen zoals
het vooraf instellen van een
internationaal tribunaal. Dat
moet dan de schuld vaststellen
van Irak voor het ontstaan-
van het conflict, alvorens tot
een staakt het vuren kan
worden overgegaan.
Grote Vijf
Van de Grote Vijf in de Vei
ligheidsraad die de resolutie
oorspronkelijk goedkeurden
zijn er twee, China en de Sov
jetunie, die de mogelijkheid
van sancties die in de resolutie
besloten ligt nog niet willen
toepassen. Hun beweegreden is
dat de secretaris-generaal van
de VN, Perez de Cuellar, eerst
de gelegenheid moest krijgen
door onderhandelingen met
Irak en Iran alsnog de resolu
tie aanvaardbaar te krijgen.
In de eerste helft van deze
maand vonden die onderhan
delingen plaats zonder dat
enig zichtbaar resultaat werd
bereikt. Voorstellen van Ame
rikaanse zijde om een wapen
embargo in te stellen leden tot
nu toe schipbreuk. Toch zijn er
thans tekenen die er op wijzen
dat met name de Sovjetunie
door de Arabische wereld en
enkele andere landen meer
onder druk wordt gezet en
meer neiging vertoont even
tuele sancties te steunen. Sanc
ties hebben echter alleen zin
als zij kunnen worden onder
bouwd door controle. Zo zou
een eventueel wapenembargo
door een VN-eskader kunnen
worden gecontroleerd.
Twee redenen dus - het af
dwingen van een embargo en
de beveiliging van de scheep
vaart - die ertoe kunnen lei
den een VN-eskader te vor
men. In theorie misschien een
eenvoudige zaak, in de prak
tijk vrijwel onuitvoerbaar zon
der de medewerking van de
beide grootmachten, de Vere
nigde Staten en de Sovjetunie.
De Verenigde Staten hebben
al aangegeven dat zij in princi
pe niet afkerig zijn van een
VN-eskader. De VS verbinden
daar echter de voorwaarde
aan dat eerst een tweede reso
lutie de Veiligheidsraad moet
zijn gepasseerd die het wapen
embargo aan Iran oplegt zo
lang dit land resolutie 598 niet
aanvaardt. Ook zullen de VS
niet toestaan dat het VN-eska
der in de plaats zal komen van
de Amerikaanse aanwezigheid
aldaar. Dit zou de weg open
zetten voor de uitbreiding van
de invloed van de Sovjetunie
in de regio. En om ondermeer
juist dét tegen te gaan, zijn de
Amerikanen in de Golf aan
wezig.
Terugtrekken
De Sovjetunie heeft weliswaar
voorzichtig laten blijken niet
afkerig te staan tegenover een
VN-eskader, maar toonde zo
als gezegd tot nu toe weinig
neiging een wapenembargo
van de grond te krijgen. Ook
steunt het de Iraanse eis dat de
Amerikanen en de marines
van de niet-Golfstaten zich ge
heel of grotendeels uit de Golf
terugtrekken.
Ten slotte zal na een eventueel
vaststellen van de resolutie en
het oprichten van een VN-es
kader nog moetèn worden af
gewacht of het afdwingen van
een wapenembargo ook zal in
houden dat de koopvaardij ter
plaatse wordt beschermd. Dat
zal de het controleren en af
dwingen van het wapenem
bargo aanzienlijk verzwaren.
Op korte termijn zal er derhal
ve ten aanzien van de bescher
ming van de koopvaardij nog
weinig veranderen. De koop
vaardij ou er dan ook meer bij
gebaat zijn als de eis van strik
te neutraliteit bij de bescher
ming van de scheepvaart niet
langer zo rigoureus door de
commandanten ter plaatse be
hoefde te worden toegepast.
Dan krijgen ze de gelegenheid
duidelijk bedreigde schepen of
schepen die uitdrukkelijk om
assistentie vragen te begelei
den en te beschermen voorzo
ver tenminste de eigen scheep
vaart daar niet onder lijdt. Het
risico voor de koopvaardij zou
daardoor kleiner worden en
het bovendien zou de buiten
wereld een bevredigender
beeld krijgen van de taak van
de marines in die wateren.
(De autevr is verbonden aan
het Nederlands Instituut voor
Internationale Betrekkingen
Clingendaelin Den Haag)
J
fÉflRUCK/DEN
De deken van
°jatief zachte lucht
X-Jn groot deel van Eu-
Eipedekt, is een plaag
>Efcien voor de winter-
rJrs in de Alpenlan-
"Temperaturen boven
lulpunt hebben de
^Efrikelijk zo sneeuw-
jvooruitzichten voor
Jstvakantie letterlijk
wegsmelten. Van het
Hek dat eind novem-
e Alpen vanaf 1000
hoogte bedekte, is
^jr boven de 1500 me
ts terug te vinden.
Jht lekker wil skiën
pog veel hoger gaan.
txdat is in Oostenrijk,
Je meeste Nederlan-
vakantie houden,
"iet overal mogelijk.
"Ik op „sneeuwpagina"
Jeletekst bevestigt de
vermoedens. „Door de
m de hoge temperatu-
p de wintersportmoge-
]Rn vooral op de lager
I pistes momenteel erg
>e|Door een gebrek aan
ad zijn afdalingen tot in
iel en langlaufen veelal
ogelijk", luidt het zake-
■^richt, dat de vakantie-
n van tienduizenden
—noten bij voorbaat zal
en.
ame in Oostenrijk en
^land is de situatie nog-
it. Een lange rij nulle-
de Teletekst-pagina's
lan dat in de meeste
(portdorpen geen vlokje
ligt. Op de hogere pis-
het sneeuwdek enkele
ters dik en alleen in en-
iofcr hooggelegen gletsjer-
ligt meer dan een
7 i
n» sneeuw
iet kan nóg erger. Uit
chje plaatsen werd giste-
- vneld dat er helemaal
ineeuw" lag. In een la-
ef]ieht op Teletekst was
dedeling overigens ver-
i door „liften gesloten".
'Offet effect blijft hetzelfde,
bijvoorbeeld ligt vol-
Tle wintergidsen van
trators in de „sneeuw
en Tirol" en is vooral in
i langlaufers. Maar hier
I winter het voorlopig
afweten. Voor Walchsee, dat
's winters normaal gesproken
in een „sprookjesachtig
sneeuwlandschap" ligt, staan
de sneeuwmeters eveneens
nog op nul.
„Heel vervelend voor die
mensen. Er zijn situaties denk
baar waarin bij het mislukken
van een vakantie de schuld
kan worden gegeven aan de
touroperator, maar in dit geval
is het echt een zaak van over
macht. De natuur hebben we
niet in de hand", zegt Frans
van Steenis, directeur van Ho
telplan, een van de grote tour
operators naar de wintersport.
„Voor de beste sneeuw moetje
rond Pasen naar de Alpen
gaan. Dat proberen we met
onze prijzen ook een beetje te
stimuleren. Maar er zijn nog
altijd mensen die er op gok
ken, dat er met Kerstmis wèl
sneeuw ligt. Die lopen een risi
co. Overigens betekent dat
niet, dat wij om deze reden an
nuleringen binnenkrijgen.
Wintersporters zijn over het
algemeen mensen die zich
goed zelf kunnen bezighouden.
Ze wandelen, lezen een boek,
gaan lekker uit eten of zoeken
het meest nabij gelegen hoge
skigebied. Maar staan daar dan
wel in de rij. Nogmaals, het is
stomvervelend als je tijdens je
wintersport niet of nauwelijks
kunt skiën. Maar wij kunnen
het niet laten sneeuwen", al
dus Van Steenis.
Warme hoge druk
Volgens Henk Plomp, de „Al-
Links:
Tegernsee In
Zuid-
Duitsland. De
bontjas van
deze
verdwaalde
toerist Is wat
misplaatst,
want tot op
grote hoogte Is
de
temperatuur
boven nul.
FOTO: AP
penspecialist" onder de weer
kundigen van het KNMI in de
Bilt, is de werkelijke situatie
op de skiheljingen nog veel
slechter dan uit de sneeuw
hoogtes blijkt. „Kiik, we zitten
met een warm hogedrukge-
bied boven de Alpen. Dat be
tekent dat de zon er uitbundig
schijnt. Dat is fijn voor de
mensen die van de zon hou
den. Maar voor het skiën is
het ronduit slecht".
„De temperatuur stijgt ook op
grotere hoogte boven nul. In
de middag ligt het nul-graden-
niveau boven de tweeduizend
meter. Daaronder is het tussen
5 en 7 graden. Gelukkig is het
hele droge lucht, waardoor de
sneeuw langzaam smelt. Maar
hij verdwijnt wel. Kijk maar
eens naar de Dolomieten. Daar
is vier weken terug meer dan
twee meter sneeuw gevallen,
en hoe weinig daar nu nog van
over is
„Gelet op de kleine hoeveelhe
den sneeuw en de grote aan
tallen mensen die met de
kerstdagen, noodgedwongen,
op een klein gebied moeten
skiën, schuift de sneeuw in
snel tempo van de hellingen
af. De zestig centimeter die nu
nog als sneeuwdikte op een
hogere piste wordt aangege
ven, ligt er onder deze omstan
digheden allang niet meer.
Vooral de steilere pistes zijn zó
kaal. Eigenliik zou er elke dag
een vers pak sneeuw moeten
vallen. Maar ja, daar is voorlo
pig geen kans op", aldus
Plomp.
Voor José Noordman, hoofd
van het ANWB-steunpunt in
Innsbruck, de hoofdstad van
het zo druk door Nederlanders
bezochte Tirol, is er voorlopig
weinig werk te doen. „Als ik
hier naar buiten kijk. is alles
groen. Met die zon erbij is het
net voorjaar. Dat geeft bepaald
geen winters gevoel".
„Wat de mensen doen in
plaats van skiën? Eh, ze bezoe
ken een stad of gaan een beet
je sporten in een sporthal. Een
van de meldingen van patiën
ten betrof een man die iets aan
zijn achillespees had opgelopen
bij het tennissen", aldus
José Noorman.
Voor de komende dagen ver
wacht zij overigens dat de
drukte wel wat toe zal nemen,
als Oostenrijkers en Nederlan
ders gezamenlijk op weg gaan
naar de weinige gebieden
waar wèl geskied kan worden.
„Maar dat wil natuurlijk niet
zeggen dat er meer ongeluk
ken gebeuren. Er wordt reke
ning gehouden met lange files
op weg naar de skigebieden.
Maar eenmaal op het gletsjer-
gebied, lost de drukte wel
weer enigszins op".
Geen hoop
Maar is er dan echt geen enke
le hoop meer op sneeuw tussen
kerst en de jaarwisseling?
Niets is immers zo verander
lijk als het weer? Het ant
woord van „alpinist" Henk
dse Jannen vieren Kerstmis in de Golf van Oman, na
'lode van eentonig maar uiterst nuttig werk in de Perzi-
llfa
FOTO: ANP
Plomp laat weinig ruimte voor
illusies.
„We kunnen zo'n dag of vier
vooruit voorspellen. Voor die
periode verwachten we voor
het Alpengebied hetzelfde
weer als nu. Hoge druk, veel
zon en relatief warme lucht
Voor een nieuw pak sneeuw
hebben we een westelijke stro
ming nodig. Die is nog niet in
zicht. Voor de Dolomieten zijn
de vooruitzichten helemaal
somber. Als we daar sneeuw
willen zien, moet er een sto
ring vanuit de Middellandse
Zee komen. Die zie ik hele
maal niet. Maar ja, er is een
troost. De hellingen zullen niet
kaal blijven. Want sneeuwen
doet het in de Alpen 's win
ters altijd".
JOS TIMMERS
