Vrijlating Heijn zou en kerstwonder zijn Om de aow te redden, moet de politiek nü aan de slag VN als vanouds uit de weekbladen DREES JR. 65 JAAR: Ccidae(Sotvumt faENLAND DONDERDAG 24 DECEMBER 1987 PAGINA 5 ARLEM Zondag 27 ember 1987 moet een il bijzondere dag rden. Het is de dag de waarheid, die gt na twee kerstdagen arin in vrijwel elke k in Nederland gebe- vji wordt voor één man. rrit Jan Heijn is die al 110 dagen in iden van zijn ontvoer- •s. Hopen op en bidden )r het levend vrijko- n van de Ahold-top- n is als vragen om een nder. Deze week gaf familie van Gerrit Jan blijk van dat men ook Bloemendaal en Aer- ihout niet echt meer zo'n kerstgeschenk •ft te rekenen. Gerrit Jan niet voor zon- wordt vrijgelaten, opent jolitie voluit en zonder te- ïoudendheid de jacht op - naar wordt aangeno- - drie a vier criminelen de laatste maanden een lilie, ten minste zestig poli- ïensen en hun gezinnen, levensmiddelenketen, ja 9U nlijk het hele Nederland- volk hebben beziggehou- Het optreden van de po- zal na de kerst naar ver- ihting vooral bestaan uit uitspelen van een groot tal troeven. In de loop van 'n maanden zijn naar schat- tweeduizend tips van het liek binnengekomen op het politiebureau van Haar lem. Verreweg de meeste tips zijn nagetrokken en hebben de politie in elk geval een aantal waardevolle ideeën op geleverd. Tot nu toe heeft de politie zeer grote voorzichtigheid be tracht bij het natrekken van de tips, het leven van de ont voerde stond immers nog cen traal. Maar als Heijn zondag niet thuis is, zal dat zeker ver anderen. Het politie-apparaat wordt in deze dagen voor kerst in stelling gebracht voor een aantal snelle acties. Het is niet uitgesloten dat komende zondag al her en der in het land arrestaties zullen volgen, deels op grond van ontvangen tips. Gouden Tip Daarnaast zal de politie maan dag een informatie-offensief starten dat twee doelen dient. Uiteraard is het mogelijk dat het oplichten van enkele slui ers - zoals het via radio en tv afspelen van een bandje met de stem van een ontvoerder - de Gouden Tip oplevert. Maar belangrijk is ook dat het star ten van een voor Nederland unieke „nationale zoekactie" de druk op de ketel houdt bij de ontvoerders van Heijn. Zij zullen daarbij het gevoel moeten krijgen dat het net zich rond hen begint te slui ten. Voorwaarde voor het slagen van de opzet is uiteraard wel dat de uitroep „we hebben het publiek wel het een en ander te vragen" van politiewoord voerder Geelof geen loze kreet is. Als blijkt dat de poli tie nog volledig in het duister tast kon de vrijlating van Gerrit Jan Heijn nog wel eens heel erg lang op zich laten wachten. Als die vrijlating ooit komt. Van verschillende kanten wordt er op gewezen dat de familie zeer hoog spel speelt door een ultimatum aan de ontvoerders te stellen. De ont voerders hebben met het le ven van de ontvoerde nog al tijd de sterkste troef in han den, zo zeggen critici. Of dat zo is, waagt zelfs politie woordvoerder Geelof te be twijfelen. Hij doet althans niet al te zeer z'n best te ontken nen dat serieus rekening wordt gehouden met de mo gelijkheid dat Heijn dood is. Het pinkdeel, het laatste le vensteken dat de ontvoerders nota bene ruim twee maan den geleden stuurden aan de familie, was niet het meest overtuigende bewijs. Het is niet onmogelijk dat Heijn toen al was overleden (al dan niet omgebracht), of dat hij juist de amputatie niet heeft over leefd. Levensteken Wat de familie Heijn het meest heeft verontrust is dat na het ontvangen van het pinkdeel op geen enkele ma nier meer is voldaan aan het verzoek om een levensteken van de ontvoerde. Indertijd kwam ook al geen bevredi gend antwoord op de vraag aan Gerrit Jan Heijn hoe de kruier op Sint Maarten heet te, evenmin als op de vraag om een kleurenfoto van de ontvoerde met een recente krant in zijn hand. Dat ver klaart de wens van de familie om de politie aan een klop jacht te laten beginnen. Het is vrijwel onmogelijk ie mand lange tijd tegen z'n wil vast te houden zonder hem of haar een kans te geven het gezicht van één van de ont voerders te zien. Heineken- ontvoerder Cor van Hout ging daar in zijn dit jaar versche nen boek al op in. De ont voerders van Gerrit Jan Heijn hebben zich de laatste tijd in het contact met de familie doen gelden als vrij agressieve en zelfs vrij gewelddadige fi guren. Het is daarom verre van uitgesloten dat zij zich in de afgelopen maanden heb ben ontdaan van hun slacht offer, om zo sporen voor de politie uit te wissen. Zo zijn er nog allerlei scena rio's denkbaar voor de toe komst. Hebben de ontvoer ders Heijn nog steeds levend in hun macht, dan zou je kun nen verwachten dat ze ernst gaan maken met de door hen in een brief geuite wens ook het tweede deel van het A hold-losgeld te incasseren. Het langè uitblijven van na dere instructies voor de afle vering van dat losgeld geeft wel te denken. Het was voor de familie een reden de ont voerders een ultimatum te stellen. Is Heijn inderdaad nog in le ven, dan doet de handelwijze van de ontvoerders zo langza merhand denken aan de gang van zaken bij veel ontvoe ringszaken in Italië. Daar zijn tijdrovende affaires met lange periodes van stilte geen uit zondering. De lange duur van die -ontvoeringen wordt daar voornamelijk veroorzaakt door onderhandelingen over de hoogte van het losgeld, een zaak die in de Heijn-affaire niet meer speelt. Het geld is beschikbaar en als Heijn nog leeft, lijkt alleen het beden ken van een „veilige" over dracht nog een reden voor het trage tempo waarin de ont voerders de zaak afwikkelen. Hoe dan ook, als Kerstmis 1987 voorbijgaat zonder dat Gerrit Jan Heijn levend bij zijn familie terugkeert, wordt de kans op een aflevering van het losgeld en een daaruit vol gende vrijlating erg klein. Dan lijkt het tijd te gaan gelo ven in het laatste, meest dra matische scenario. In dat draaiboek (waarvan de uit voering misschien al lang gaande is) zal de brief van 11 december de allerlaatste van de kant van de ontvoerders blijken te zijn. Dan is de ver klaring van de criminelen dat ze nog steeds geïnteresseerd zijn in de rest van het losgeld een loze kreet, een poging om een rookgordijn te leggen voor een geruisloze aftocht. Als dat zo is, blijft de vraag dringend actueel waar Gerrit Jan Heiin nu is. Een kerst- wonder lijkt dan erg ver weg. ARJEN VAN DER SAR Als Gerrit Jan Heijn niet voor zondag wordt vrijgelaten, opent de politie voluit en zonder terughoudendheid de jacht op de - naar wordt aangenomen - drie a vier ontvoerders^ D)JKSTRA Capitool HILVERSUM In de NOS-televisierubriek het Capitool wordt zondag (Nederland 2, 12.00 uur) naar aanleiding van de ontwikkelingen in de ontvoeringszaak Heijn. gesproken over het thema „criminaliteit, openbaarheid en beveiliging". Aan de discussie onder leiding van Maartje van Weegen wordt deelge nomen door het CDA-kamerlid V. van der Burg, F. Nypels, hoofdredacteur van het Haarlems Dagblad, G. Feijlbriei, dis trictscommandant rijkspolitie Nijmegen en C. Fijnaut, crimino loog. - HAAG Ouder en kun je het best in rland. Vergeleken iet buitenland zijn de ieningen perfect, hoe lang nog? Want >sten van niet alleen iw maar ook van al- andere inkomens- ingende regelingen de pan uit. Nu al en kwart van de be- bevolking onder de f andere voorziening, •s typeert deze situatie .benauwend" en als heel ergs", maar de iek realiseert zich dat ldoende. Als de aow l gesteld moet jen, zal de politiek nü ,i£t sommige onderde- a^an het rapport-Drees le slag moeten. heb ik het gevoel dat ïi niet meer dan maxi mes jaar vooruit denken, ie je aan een voorziening i vut, die zelfs nog wordt »reid. Het heeft te maken a0e beteugeling van de oosheid; dat is begrijpe- Maar als het scheppen fegelingen voor vervroeg- psioenen op deze manier aat. komen we in finan- jnoeilijkheden en door de Ijzing houden we in de ade eeuw te weinig men ie r die nog werken. Zo'n al wel moeten verdwij- Ctfvoorspelt hij. jommissie deed voorstel- le er in grote lijnen op iomen dat de aow voor ten vijftig procent van iinimumloon zou moeten gen, welvaartsvast zou [n zijn en voor iedereen - |rd, ongehuwd, samenwo- igj alleenstaand - zou ij. n gelden. In vergelijking e huidige situatie bete- a dit voor alleenstaanden, 'c i nog zeventig procent 16 igen, een achteruitgang. DJ insioengerechtigde leef- ;iébn 65 jaar zou bij een Vde arbeidsmarkt n et lan- Dr. W. Drees jr. viert vandaag zijn 65ste ver jaardag en ontvangt dus vanaf nu aow. „Drees trekt van Drees". Maar aan de telefoon laat hij al weten voor een gesprek over „dat" onder werp niet veel te voelen. Maar waarom dan niet? Omdat niet zijn 101-jarige vader en oud- premier de man van de aow is. Die eer komt toe aan de toenmalige PvdA-minister J.G. Suurhoff, die in het tweede kabinet-Drees (1952-1956) het departement van Sociale Zaken beheerde. „Het is een hardnekkig misver stand". Hooguit mag gezegd worden dat Drees sr. vlak na de oorlog in het kabinet-Beel (1946-1948) door het treffen van een bepaalde noodvoorzie ning voor ouderen, in zekere zin een begfn maakte met wat onder Suurhoff de „echte" aow werd. „Ik trek dus van Suurhoff", verbe tert hij. Maar toch. Tot voor kort was hij voorzitter van een advies commissie die zich bezig heeft gehouden met de vraag: hoe lang blijft de aow in de huidige op zet betaalbaar? Vooral met het oog op de toene mende vergrijzing, die in het jaar 2011 een hoogtepunt bereikt als de geboortegolf van 1946 met pensioen gaat. Eén van de voorstellen is de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar met een jaar te verhogen om voldoende werkenden te houden. „Misschien zelfs nog langer", voegt hij er op persoonlijke titel aan toe. Maar het rapport, tien weken geleden aangeboden aan minister De Koning van sociale zaken en zijn staatssecretaris De Graaf, verdween nog net niet in de beruchte lade. „De bewindslieden spraken bij die gelegenheid vriendelijke woorden", vertelt Drees beleefd. „Maar daarna heb ik slechts één analyse gelezen. Niemand praat er meer over. Adviseurs behoren niet op een zeepkist te gaan staan". Een waarschuwing. Op de valreep, onderweg naar de 21ste eeuw Drees jr: „Soms heb ik het gevoel dat politici niet langer dan zes jaar vooruit denken". FOTO: TJERK HERINGA ger onaantastbaar moeten zijn en voor iedereen verhoogd moeten worden. Dan kan de aow („een prachtwet, eenvou dig en weinig fraude-gevoe lig") blijven voortbestaan. Maar een heel belangrijke fac tor is uiteraard de economi sche groei: hoe beter het gaat, hoe beter de pensioen-voorzie ningen kunnen zijn. De com missie bezag twee uitersten: een hoge economsiche groei en een lage, waar we momenteel als gevolg van dollarval en beurskrach in zitten. De prog noses van de commissie waren van dien aard dat zelfs onder de huidige vooruitzichten een welvaarstvaste aow van vijftig Kroeent van het minimumloon aaibaar blijft. Weinig reacties Het rapport, belangwekkend genoeg, leverde weinig serieu ze reacties op. Noch de vakbe weging, noch economen van naam gaven commentaar. „Zulke commissies als „Oort" over het vereenvoudigen van de belasting en „Dekker" over het goedkoper maken van de gezondheidszorg, zijn meer be kend", zegt hij met een zweempje jalouzie. „Maar ze zijn gericht op de korte ter mijn en dus ontstaat er gewel dige opwinding. Ons rapport bestrijkt de lange termijn; dat is minder sensationeel, want de 21ste eeuw lijkt nog zo ver weg. Kijk, de wetgever kan abrupt snoeien en korten maar op onze voorstellen rnoet je je kunnen instellen". Praten met Drees jr. over de aow, is mede praten over zijn vader, die hij een meester noemt in het beslechten van (sociale) conflicten en wiens naam - in de volksmond - aan de aow is verbonden. Ook al was het dan Suurhoff. Uitvoe rig en met zichtbaar genoegen vertelt hij hoe heftig de strijd om die oudedagsvoorziening is geweest, temeer omdat „trek ken van de staat" betekende dat iemand arm was en onvol doende voor zichzelf had kun nen zorgen. De noodvoorzie ning van Drees sr. werd ra zend populair; zo populair zelfs dat toen Suurhoff met de „echte" aow kwam, de euforie eigenlijk al voorbij was. Drees was en bleef de man van de aow. Een historische fout dus. „Als de mensen de aow ver binden met mijn vader, dan schrik ik altijd even, want het is gewoon niet waar". Overi gens, in verhouding gingen be jaarden er met de eerste aow nog niet zo geweldig op voor uit. Dat kwam pas veel later Drees jr. herinnert zich in dit -verband een anecdote over een huwelijksadvertentie van een vrouw die een man zocht die „geen Drees" mocht zijn Zijn dit soort wetten er niet de oorzaak van dat we nu in fi nancieel opzicht met de gebak ken peren zitten? „Ik zei al: de aow is een prachtwet. Maar de wetgeving over de arbeidsongeschiktheid van de toenmalige minister dr. G. Veldkamp (KVP) zit veel minder goed in elkaar. De cri teria zijn te vaag. Als hij mi nister was gebleven, had hij die wet nog wel veranderd. De activiteiten op dit soort terrei nen zijn in de jaren zestig uit gebouwd door kabinetten waar de PvdA doorgaans niet in zat. Het is niet de schuld van één partij, al wijst minis ter Ruding van financiën bij voortduring naar de PvdA" In 1970 stapte hij uit de PvdA en trad toe tot de met het soci alisme verwant zijnde DS'70, toen al een „schuivend pa neel" voor ontevreden socialis ten. De partij werd in '83 offi cieel opgeheven, de aanhang was weg. Ook zijn vader - be stuurslid voor het leven - stap te uit de PvdA en bleef bewust partijloos. Is de mening van Drees ir. over de PvdA onver anderd gebleven? „Ja, nog steeds. De PvdA sym pathiseert met onderdrukten in zeg maar Patagonië of waar ook, maar laat te weinig sym pathie blijken met de onder drukte mensen in Oost-Euro pa Dat is hier vlakbij nota bene! Aan de vakbond Solida riteit in Polen hebben ze bij wijze van spreken nog geen typemachine geschonken. De PvdA doet vaak net alsof daar niets aan de hand is. Dat is net zo naïef als de mensen in de jaren dertig waren. Velen dis tantiëren zich - en dan heb ik het niet over mensen als Van der Stoel en Den Uyl - te wei nig van dictaturen. Het bui tenlands beleid van de PvdA is vreemd. Zo was het destijds en zo zie ik het nog steeds. Overigens zouden mijn vroe gere kiezers het niet begrijpen als ik mij bij de PvdA zou aan sluiten." U ging uw eigen weg en be kleedde tal van functies in binnen- en buitenland. Was het handig of lastig om de zoon van een bekende en alom bewonderde vader te zijn? „Je moest de schijn van inter ne verbindingen vermijden. Je hebt in een aantal gevallen na tuurlijk een soort introductie, maar tijdens mijn jarenlange verblijf in het buitenland merkte ik daar weinig van. Nederland is maar een heel klein land. In de jaren dat ik op campagne was voor DS'70, mij geweldig inspande en da gen achtereen alleen op haas tig weggewerkte broodjes leef de, kon het wel eens gebeuren dat iemand je aanklampte en zei: „Ik heb toch zo'n bewon dering voorDan dacht ik even, dat ze mij bedoelden, totdat de toevoeging „uw va der" volgde. Dan was ik „not amused". ED FIGEE MARGA RIJERSE 5KE EN WISKE DE EDELE ELFEN (c) Standaard Uitgeverlj/Wavery Productions Omdat Elsevier een tijdje geleden de zaakjes niet he lemaal op een rijtje had en ondanks eerdere medede lingen deze week toch niet uitkomt, kort voor de Kerst slechts één weekblad: Vrij Nederland. Een dubbeldik nummer, dat met recht voor twee telt. Het blad pakt eindelijk weer eens als vanouds uit. Pakkende interviews met premier Lubbers, RSV- hoofdpersoon De Vries en Eindhovens kersverse bur gemeester Van Kemenade (door Bibeb); een verhaal van Kees van Kooten over diens bezoek aan de kunste naar César Domela, een verdrietigmakende reporta ge over hoe armen worden begraven („Hup. weg er mee") en een in memoriam over uitgever Geert van Oorschot. Daarnaast valt de gebruikelijke onthulling - Nederlandse universiteiten doen onderzoek voor de Amerikaanse strijdkrachten - wat in het niet. Lubbers: „Er bestaat een neiging om alles in geld uit te drukken. Soms word je moe en misselijk van de be zuinigingen, van de geld kwesties, van het krap zit ten. Er is meer dan econo misch herstel en cijfertjes. We hebben gedaan wat we moesten doen. Maar ik ben tot de conclusie gekomen dat er een achterstand was in denkwerk. Ik probeer nu fundamentele lijnen naar de toekomst uit te zetten. Ik ben meer filosofisch gericht bezig". De Vries, die het interview eerst nog aan zijn raadslie den liet lezen: „Dit land is op het ogenblik gevuld met, laat ik zeggen, onmogelijke instanties die zich overge ven aan op frauduleuze za ken afgestemd onderzoek. Het hele denkklimaat is er als het ware op ingesteld te ontdekken dat er ergens iets is fout gegaan en dat ie mand te kunnen aanwrij ven". Van Kemenade: „Dank zij een onderwijzer die naar mijn vader ging, kreeg ik de kans om naar de middel bare school te gaan Ik kwam bij klasgenoten thuis. Belandde in een heel ande re wereld. Daar werden boeken gelezen, ze luister den naar klassieke muziek, gingen naar het Concertge bouw. Er wordt nog «ltijd te vaak gedacht dat kinderen die naar een middelbare school gaan. weten wat lite ratuur is. Maar voor hele grote groepen is dat niet zo. Daar begint al de achter stand. Ze hebben minder kans hun talenten te ont plooien". door Piet Snoeren Beste Michail Gezeten in de ovale kamer voor het knapperende hout vuur waar we een paar weken terug wat afgelaehen hebben, voel ik de behoefte om een kerstboodschap tot je te rich ten. Immers: „Hoe liefelijk zijn op de bergen de voeten van de vreugdebode die de vrede doet horen zoals je bij Jes. 52:7 kunt lezen in de bijbels die je door jouw KGB in beslag laat nemen. En dan wil ik begin nen met het oude Russische spreekwoord dat zegt:Dover- jaj, no proverjaj". Vertrouw, maar controleer. Laat ik in dit verband de woorden van de grote Italiaanse staatsman Amintore Fanfani aanhalen ..Betrouwbaarheid kan er ook in bestaan dat iemand regel matig faalt". „Juist iemand die bang is om gecontroleerd te worden, heeft de neiging het verkeerde pad te kiezenzei de nog veel gro tere Franse denker Jean de la Bruyère. A propos, iouw eigen excellente generaal en latere maarschalk Georgi Zjoekov mocht graag het verhaal ver tellen van de soldaat die zei dat hij een beer had gevangen Op het verzoek of hij het dier eens mee wilde brengen, ant woordde hij: „Dat kan niet: de beer laat me niet gaan". Voel je hem„Je mag de huid pas verkopen als je de beer ge schoten hebt", placht de on vergetelijke koningin Wil hel - mina haar Finse volk voor te houden. Precies. Hetgeen me op het zijspoor brengt van de vraag waarom jouw Sovjetunie altijd wordt afgeschilderd als een beer. De Russische beer. weet je wel. De naar mijn land gevluchte cultuurhistoricus Max Lerner. had er de volgen - de verklaring voor: „Russen zei hij, „oefenen altijd op de zelfde kunstjes omdat ze bang zijn er iets bij te leren haha Maar dit terzijde. Waar was ik? O ja, bij de onsterfelijke Amerikaanse filosoof Ralph Emerson en diens memorabele uitspraak: „Ik haat citaten; vertel me liever wat er in je eigen kop zit". Damn, dat moe( het verkeerde kladje zijn. Hier heb ik het. „Er is ei genlijk geen geschiedenis, al leen maar biografie", zei Emerson. En wat bedoelde hij daarmeeLuister naar de gro te Oostenrijkse romancier Si mon Vestdijk die schreef: „Dat de geschiedenis zich herhaalt, is daarom zo leerzaam omdat zij zich nooit op dezelfde wijze herhaalt". Dat bedoelde Emer son. De geschiedenis zit vast aan een persoon, de persoon zit vast aan een naam en what is in a name° zoals de weergaloze Britse poëet Willi am Shakespeare de mensheid zo treffend voorhield. Inder daad: wat is in een naamLaat ik de volgende woorden van de ongeëvenaarde Zweedse sa- tyricus Wim Kan in herinne ring roepen: „Achter de bloe men en de cadeaus die wij vandaag nog krijgen, staat dreigend reeds de donkre doos met de paardevijgen". Zal ik ]ou eens wat vertellen, ouwe Russische brombeer van me Knoop het advies van de le gendarische Ierse heer van stand Olivier B. Bommel in je oren dat luidt: Waarover maak jij je toch altijd zorgen'' Zie je niet hoe de zon schijnt en de vlinders wapperen0". Waarbij mooi een ontboeze ming van de fameuze Noorse bard Toon Hermans aansluit die ik je mee wil geven, te we ten; „Kop op, schep moed. doe niemand pijn en heb het lel kerstgedachte kracht bijzetten met deze uitspraak van de gro te Chinese wijsgeer Loe Siuun, eigenlijk Tsjow Sjoe-djin. „Wat men vrede pleegt te noemen zei deze, „is een pauze tussen twee oorlogen". Shit. verkeer de kladje. Wat ik wil zeggen, en nu haal ik Aristide Ga bel li aan van wie ik verder ook niet weet wie het is. maar die zei „De eerste voorwaarde om met de ander in vrede te kun nen leven, is vrede te hebben met jezelf". Maar wat ik eigen lijk wil zeggen, is dit. Bij jullie, beste Michail. worden boeken verboden of ebger. Bij ons kan een mens zijn kast vol met boeken laden zoveel hij wil En die boekenkast hoef ik ver volgens niet eens om te laten vallen wanneer ik weer eens de behoefte voel een histori sche toespraak tot je te rich ten. Ben je gekDan koop ik gewoon voor een paar tientjes een citaten-omnibus. Jouw toegenegen Ron

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 5