RADIO
jc re ky JT
Felix
Timmermans
als musical
op KRO
televisie
„WAAR
DESTER
BLEEF
STILLE
STAAN"
ÏS3
Co
PAD103
Kerst op drie
D e kleindochter van
Felix Timmermans
was opgetogen toen ze
de tot musical verwerkte tekst
van haar grootvaders verhaal
„En waar de ster bleef stille
staan" had gelezen. KRO-
regisseur Nico Hiltrop wilde
met de musical niet de studio
in zonder dat zij er haar
oordeel over had gegeven.
Zeker niet op de avond van
Eerste Kerstdag, wanneer het
muziekspel via het scherm
onder het volk wordt
gebracht.
„En waar een ster bleef stille
staan" is al bijna een eeuw een
klassiek kerstverhaal. Timmer
mans zette het op als een triptiek
over hoe „volkse koningen" het
kind in hun hart toelieten. Geen
oosterse koningen behangen met
goud en guirlandes, maar eenvou
dige, ongeletterde mensen van
vlees en bloed van het Vlaamse
platteland: een herder, een visser
en een bedelaar. Zij komen oog in
oog te staan met een boreling. Zij
kunnen staande aan de schamele
wieg niet anders dan daar achter
laten wat zij aan leeftocht bij zich
hadden. Het kind leed honger.
Nico Hiltrop: „Ik ben vrijwel ner
gens van de tekst afgeweken, al
nam ik wat speling bij het schrij
ven van de negen liedjes, waar
Joop Stokkermans melodieën om
heen weefde. Het Vlaamse dialect
heb ik niet direct gevolgd. Het
moet begrijpelijk blijven vopr de
mensen boven de grote rivieren.
Wat in dit spel gebeurt, speelt zich
af temidden van het volk, dat het
als echt beleeft. Door Timmer
mans werd het geen kerstverhaal
genoemd, maar een Driekoningen
geschiedenis in drie delen".
KRO, Eerste Kerstdag,
Ned. I, 20.10 uur.
„Over de produktie heb ik contact
opgenomen met de BRT. Die zijn
geïnteresseerd, nemen het later
misschien nog eens van ons over.
Zij zouden als Vlamingen zulk een
spel heel anders opzetten, maar
waren toch benieuwd naar wat ik
ervan zou maken. Daarom gaven
ze mij graag de vrije hand. Ik
hecht uiteraard aan de Vlaamse
toets in dit spel. Dat hoort er in
thuis. Daarom heb ik Misjel Ver-
meire de decors laten maken. Dat
is de enige volbloed-Belg in NOS-
dienst. Hij heeft voor mij mooie
dingen neergezet en fraai licht uit
gestippeld".
Wonderen
De wonderen zijn de wereld nog
niet uit en Felix Timmermans zag
ze voor zijn ogen gebeuren rond
Kerstmis. Vlaming in hart en nie
ren, laafde hij zich voor deze ge
schiedenis aan de bron, de folklo
re van het volksgeloof. Heiligen
kiezen partij voor het landvolk
wanneer dat door boosheid be
laagd wordt. Die heiligen worden
veelvuldig aangeroepen, vooral
Onze Lieve Vrouwke. Die zijn bij
Timmermans op afroep beschik
baar. Daarin vallen hemel en aar
de samen.
Timmermans werk is weieens om
schreven als „levenslust in het
luchtledige, ontleend aan het he
melse". Dat kom je ook weer te
gen in „Waar de ster bleef stille
staan". Pastoor, duivel, boeren
meiden, drinkebroers en Onze
Lieve Vrouwke, zij verschijnen als
levende figuren, als lieden onlos
makelijk verbonden met de
Vlaamse manier van leven in de
tijd dat de religie nog een rol
speelde in het leven van alledag.
Heilige of inhalige mens, zij doen
allemaal speels mee. In het café
wordt over het biertje heen ge
theologiseerd over de wonderen.
Die dalen van tijd tot tijd neer uit
de hemel. Er bestaat een tijd van
leven en van eeuwigheid. Daarom
pakt men er nog maar eens een
pintje op. Zo lang het nog kan. In
het Vlaamse land een teken voor
een woonwagen. Wonderen be
staan niet meer, maar zij treffen
daar wel een man en een vrouw
aan. En een klein kindje. Uitgere
kend in de Kerstnacht. Dat mag
iets uit de hemel heten. Zij gelo
ven hun ogen niet. Er komt een
gelukkig gevoel over hen. Maar
ook begrip voor de ellende. Man,
vrouw en kind hebben niets te
eten. Zelf ontvingen zij gul van de
boeren. Iets van hun overdaad leg
gen zij neer aan de voeten van het
kind. Daar was de ster stil blijven
staan.
Dit blijft niet zonder gevolgen
voor de drie gulle mannen, die
van hun armoedje toch iets aan
het kind gaven. Vanuit de hemel
schijnen de drama's geleid te
worden waaraan zij daarna onder
hevig worden gesteld. Er dalen
plagen over hen neer. Suskewiet
komt op zijn sterfbed terecht en
tussen Schrobberbeek en Pitjevo
gel ontstaan complicaties, waar
het Vlaamse land van opziet. Zij
koesteren over elkaar lelijke ge
dachten.
Dan daalt er hulp uit de hemel
neer. Uit alle kapellekes langs de
baan verdwijnen de Onze Lieve
Vrouwkes, waarbij vooral Onze
Lieve Vrouwke van Toezicht
wordt gemist. Pitjevogel wordt er
van verdacht zich die te hebben
toegeëigend om die op zijn hand
te krijgen. Maar Onze Lieve
Vrouwke had al voorzien wat er
allemaal ging gebeuren rond Pitje
vogel en laat hem niet in de kou
staan.
Op de tv ontvouwt zich dit alle
maal op tekst van Timmermans
en in de beelden van Hiltrop, ge
zongen en gespeeld, met koorzang
en volkse liederen, met kleurig
licht op het Vlaamse boerenvolk
dat te hoop loopt en onder wie de
verdwenen Onze Lieve Vrouwkes
zich mengen. En sneeuw. Ook
Timmermans droomde graag van
een witte Kerst, een nacht schoner
dan de dagen.
Verkleed als koningen
trekken ze langs de
boeren om leeftocht te
verkrijgen voor de koude
winterdag.
het eensgezinde beleven van de
aardigheid van het aardse. Daar
zingt de waard ook een lied over:
„Welkom madame, welkom seig
neur, hier krijgt het saaie leven
weer kleur". Zijn vrouw weet be
ter: „Toen ik hem trouwde in sa
tijn, jong, onschuldig en rein, was
hij dacht ik een leeuw, maar het
bleek een dood konijn".
De moeilijkheid bij een musical is
altijd weer, dat aan de spelers de
eis moet worden gesteld, dat zij
even goed acteren als zingen. Bill
van Dijk als visser Pitjevogel mag
men van alle markten thuis noe
men. Arnold Gelderman als de
herder Suskewiet weet ook waar
hij voor staat en Piet Kamerman
legt in zijn karakter een link met
de bedelaar Schrollebeek.
Gedrieën
Zij gaan gedrieën op stap, de b<De-
ren langs. Verkleed als drie konin
gen hopen zij leeftocht te vangen
voor de koude winterdag. Pitjevo
gel zal de ster laten draaien tot de
boeren er dol en goedgeefs tegelijk
'van worden. En zij vertrouwen
erop dat ze in het café genoeg je
never krijgen voor een volle week.
Dat houdt een mens warm. Toen
zij nog kinderen waren, gold
Kerstmis als een sprookje. Pitje
vogel herinnert zich nog de tijd,
dat hij de engeltjes langs zijn dak
raam zag gaan. Toen zongen de
mensen nog: „Nu sijt wellecome".
Daarna is de wereld koud, kil en
jachtig geworden. Zij houden nog
iets van de vroegere kerstbetove
ring vast: „Wij zijn de drie konin
gen met een ster, wij komen gere
zen van heel ver".
Dwalend over de Vlaamse wegen,
raken zij aan het peinzen over
God: „In de kerstnacht komt God
op de wereld", meent Suskewiet.
„Als dat zo is, dan maar voor één
nacht", houdt Pitjevogel staande,
die ook nog bekent, dat hij sedert
zijn Eerste Communie niet meer
heeft gebeden.
Bedelaar Schrobberbeek ziet daar
niets ongewoons in: „Dan doe je
alsof, dat doen zo veel mensen en
niemand die dat in de gaten
heeft". Met Kerstmis ligt dat an
ders. Dan vullen heldere sopranen
de kerk. Daarna kan het volk weer
een jaar lang onderling kissebis
sen.
Hun kerkbezoek lijkt niet meer öp
dat van vroeger. De kerkverlating
kwam toen al op gang. Schrobber
beek heeft daar een verklaring
voor. Hij werd eens door de pas
toor uit de kerk verwijderd, omdat
hij in een opwelling zo uit de wei
landen naar het altaar was gelopen
voor een korte groet aan ons Heer.
Hij kreeg toen de wind van voren,
omdat hij vergeten had zijn mod-
dervoeten fatsoenlijk te vegen.
Licht
Het uitblijven van het wonder van
vroeger betreurend, worden zij ge
vangen in de sneeuw. Die vlakt de
contouren van de wegen uit. Zij
raken het spoor bijster en weten
niet meer of zij over wegen of
door weilanden lopen. De ster van
Pitjevogel valt plotseling stil. In
de verte ontwaren zij een licht.
Schoorvoetend naderen zij dat.
Een bescheiden licht, prijsgegeven
door het bewalmde venstertje van
ceidaosouocmt
21.00 Wat zijn dat voor toeren?
22.05 Countryside
23.30-02.00 Twee tot twee
BRT III (KLASSIEK)
07.00 Goede Morgen
08.15 Ochtendvariaties
10.00 Joodse poëzie
11.00 Hodie Christus natus est
12.10 Tafelmuziek
13.15 Compact Klassiek
15.00 Kerstconcert door het Concert
gebouworkest
16.30 Kamermuziek
18.10 Orgelmuziek
19.00 Uit de romantiek
20.00 Festival van Vlaanderen. Wiener
Kammerorchester en Wiener Kam-
merchor o.l.v. Philippe Entremont:
werken van Mozart
21.30-23.45 The Unanswered Ques
tion
RADIO I (INFO/LICHT)
Van 09.02-13.00 en van 18.02-19.00
alleen via AM
07.03 TROS Dag '87. TROS-mede-
werkers nemen afscheid
19.02 AVRO Kerstmis met James Last
in Holland
22.02 Gevleugelde vrienden
23.05 Met het oog op morgen
00.02 Oogluik
01.02-07.00 Niemandsland
RADIO I WEST
Landelijk programma, behalve:
09.02-13.00 West met Kerst: prijs
vraag, muziek, gasten, cabaret en
12.02 VOO Strauss Co
13.02 Veronica klassiek
15.00 Lang leve de operal: Faust van
Gounod op CD
18.02 Avondstemming
20.00 EO Kerstconcert
21.30 Hodie Christus natus est
22.15 Klein bestek, pianomuziek
23.00-24.00 Kamermuziek
RADIO V (INFO)
09.02 NOS Sportief
09.30 FEDUCO-programma's
10.15 EO Muzikale fruitmand
11.30 Kerstnootjes
12.05 Meer dan een lied alleen
12.45 Vragen naar de weg
13.10 Kerstverhaal v.d. jeugd
13.30 Opo doro
14.00 AVRO De vonk
15.30 Hobbyvitaminen
16.30 NOS Homonos
17.00 EO Licht en uitzicht
17.45 OV Nederlandse Antillen
18.10 EO Kayen Rasja/lyi Haberler
18.40 IOS Arabisch programma
19.00 NOS V. buitenl. werknemers
20.30 EO De rustdag wijden
21.15 Deze week
21.45-22.15 Orgelklanken
BRT I (LICHT/SERVICE)
05.31 Met I wakker
08.20 Voel je thuis: v. migranten
11.03 Het kraaifenest, magazine
13.15 Matinee, gevar. progr
16.03 De Marathonzwemmer, hoor
spel
17.10 Rij- en vliegwerk: verkeer
18.10 Het goede doel
19.15 Zie zo zaterdag: muziek, sport
22.10 Parlando, literair progr.
23.30-02.00 Twee tot twee
BRT II (LICHT)
05.30 Welkom Weekend
08.12 Te bed of niet bed. Muziek en
spel met Jos Ghysen
10.03 Buitenspel
11.30 Vlaamse top 10
12.00 Top 30: nationale hitparade
14.00 Radio Rijswijck, popmuziek
17.05 Fris van Lefever
19.10 Radioscoop: filmmuziek
20.00 Domino, pop en rock
23.30-02.00 Twee tot twee
BRT III (KLASSIEK)
07.00 Goede Morgen
08.20 Licht-klassieke muziek
10.00 Pronto, Italiaans (6)
10.30 Rossiniana, orkestsuite van
Sternefeld
11.00 Harmonie- en fanfaremuziek
11.30 Scola Cantorum of Oxford
12.00 Tafelmuziek met Vivaldi, Coupe-
rin, Purcell en Stanley
13.15 Muziekmakers
14.30 Keuze voor discofielen
16.00 Jazzmagazine
16.45 Ten tweede male: literatuur
17.30 Gregoriaanse gezangen
18.15 Klavecimbelmuziek
18.30 Werken van Maurice Ravel
19.30 Hamburgs Strijkkwartet en sol.
Paul de Leeuw spreekt de co
lumn in 'Homonos'. Radio V,
16.30
RADIO II (LICHT)
07.03 VARA De opening
11.03 Close harmony concours
12.03 Bedankt lieve mensen: Zange
res zonder Naam
13.03 Wim Sonneveld, chansonnier
13.35 Typisch Hollands
16.03 KRO New London Chorale
17.03 Glas In lood
18.03 Echo
18.15 Levenslief en -leed
19.00-07.00 Zie Radio I
RADIO III (POP)
07.03 NCRV Zeg het met muziek
08.03 Kinder-Kerstshow
10.03 Kerst-Inn-Studlo-I
12.03 Lichte muziek in kerstsfeer
13.03 Kerst met Cliff
14.03 Kerstcadeau
18.03 NOS De avondspits
19.02 NCRV Elpee pop special
20.02 Tom Parker presenteert
22.02 Klankkleur
23.02-24.00 The Modern Jazz Quartet
met New York Chamber
RADIO RIJNMOND
07.02 Zie Radio III
10.02 Rotterdams Philharmonisch Or
kest: concert
12.02 Nonstop muziek
17.02 Zie Radio III
RADIO IV (KLASSIEK)
07.02 AVRO Wakker worden met...
09.00 Toppers van toen klassiek
10.00 Caroline
11.00 Pianoconcert van Hummel
sumfonle nr. 8 van Beethoven
De mooiste nummers uit de
Marco Bakker Show worden be
geleid door het Metropole Orkest
onder leiding van Rogier van Ot-
terloo en het Promenade Orkest
onder leiding van Jan Stulen. Ra
dio IV, 18.02
20.00 Kleine Meesterwerken der vo
cale kunst
21.20 Philibert Mees, piano
21.30 Sibelius, serie (17)
22.45-23.45 Van den verre. Recital
door Hossein Malek
RADIO I (INFO/LICHT)
Van 9.00-13.00 en 18.02-19.00 alleen
07.02 KRO Ontbijtshow
08.05 EO Groot nieuws
09.02 VOO Sport
10.02 TROS Wegwezen
11.02 VARA Zondageditie
12.02 Ophef en vertier
13.05 NCRV Hier en nu
14.02 NOS Langs de lijn
- - -V'\-v\ •*-
19.00 NOS Voor buitenl. werkn., Mo-
lukkers, Antillianen, Surinamers
21.20 Cultuur special
22.00 Dichter bij de dichter
22.10 Jazz historisch archief
22.40-23.00 Hobbyscoop
BRT I (LICHT/SERVICE)
06.31 Met I wakker
08.15 Ontbijt op bed
09.10 Muzikaal intermezzo
09.30 De taalstrijd: vrolijk gevecht
met het Nederlands
10.05 Eucharistieviering
11.03 Beiaardmuziek
11.10 Harmonies en fanfares
12.10 De tijd van toen: nostalgie
13.15 Opera en belcanto
14.30 De Sportmarathon
18.15 Muzikaal intermezzo
18.30 RK-gastprogramma
19.15 Toeternietoe
20.03 Archipel, avondvullend magazi
ne met o.m. een hoorspel
23.30-02.00 Twee tot twee
BRT II (LICHT)
06.30 Goedemorgen, morgen
08.12 Relax, retromuziek
09.00 Hitrevue
10.03 Pre-Historie, muziek en act. tus
sen 1950 en 1980
11.00 Het genootschap
13.10 Brabant op zondag
14.00 Fiëstag, weekendmagazine met
veel muziek
17.05 Sportkaffee
20.00 Vragen staat vrij, verzoekpla-
tenprogramma
23.30-02.00 Twee tot twee
13.15 Tijd voor Tetske
14.03 Muziek uit duizenden
15.03 EO Wensen bekende mensen
Whitney Houston zingt 'Grea
test love of all' als negende num
mer in de 'Arbeidsvitaminen'. Ra
dio III, 9.03
RADIO III (POP)
07.03 AVRO Baas van de week
09.03 Arbeidsvitaminen
12.03 Hollands glorie
14.03 Toppop radio
RADIO RIJNMOND
07.03 Ochtendmagazine
09.03 Hans van Vliet
12.03 Lunchprogramma
14.03 Tineke Speksnijder
Jan Douwe Kroeske in 'Langs
de lijn'. Radio 1,14.02
18.05 VPRO Het Spoor: Kerst 1944
19.02 AVRO Kleuterprogramma
19.10 Kees Brusse leest voor
19.30 Hersengymnastiek
20.02 Toppers van toen
21.02 Play it again
22.02 Een traan in zee, hoorspel
22.45 KRO Man en paard extra
23.05 NOS Met het oog op morgen
00.02 TROS De nachtwacht
05.02 Krieken met Adje
RADIO I WEST
Landelijk programma, behalve:
09.02-13.00 't Was me 't jaartje wel,
live vanuit Holiday Inn in Leiden
18.02-19.00 Sportprogramma
RADIO II (LICHT)
07.02 Zie Radio I
08.02 VARA Vroege vogels
10.02 Tony van Verre ontmoet Wim
lbo
10.30 AVRO Studio en theater
11.02 Duyscotheek
12.02 AVRO-magazine
14.02 Nederlands op AVRO II
15.02 Hits uit de jaren vijftig
16.30 't Was me "t jaartje wel
18.02 Swing low -
19.00-07.00 Zie Radio I
RADIO III (POP)
08.02 KRO Hurrie-up
09.02 Zin in pop
10.02 De wakkere wereld
12.02 Miniparade
13.02 Weeshuis van de hits
15.02 Tijd voor tien
16.02 Zalige liefdeslijn
18.02 Hitweek
19.02 Pop-eye
20.02 Radio Thuisland
21.02 De krijsende tafel
22.02-24.00 Op slag van maandag
RADIO RIJNMOND
07.02 Zie Radio III
10.02 Nonstopmuziek en sport en
vanaf 15.00 het sportfeest in Ahoy'
17.02 Zie Radio III
RADIO IV (KLASSIEK)
08.02 VOO Ochtendstemming
10.00 KRO Eucharistieviering
11.00 VOO Meesterwerken
13.02 Veronica klassiek
15.00 NOS BRT Youth Prom Concert
18.02 TROS Het mooiste uit de Marco
I Bakker Show
19.00 Muziekmaand klassiek
20.02 Specialiteiten la carte
22.00 Kamerconcert: Buxtehude
23.15-24.00 Multatulin en de vrouwen,
hoorspel
RADIO V (INFO)
09.02 NCRV Woord op zondag
09.30 Te Deum Laudamus
10.00 IKON Verhalen vooraf
10.10 Hervormde kerkdienst
11.00 And. wereld van zondagmorgen
12.05 VOO Het zwarte gat
14.00 Best of Radio Romantica
17.00 IKON Kerkdienst
18.10 Liturgie en kerkmuziek
18.40 IOS Nederlands programma
Henk Mouwe, Sjors Fröhlich en Peter Plaisier zijn presentatoren van enkele NCRV-kei«t-
programma'sop III.
De programma's op de popzender Radio III
zijn tweede kerstdag door de NCRV aange
past aan het kerstfeest (in tegenstelling tot
Veronica op eerste kerstdag, die bijna al
haar zendtijd gebruikt voor de Top 100
1987). Eén van de hoogtepunten is zaterdag
de BBC-produktie 'Kerst met Cliff', een
opname van een speciaal concert van Cliff
Richard (13.02).
Henk Mouwe is gastheer/presentator van
het programma 'Kerst-Inn-NCRV-Studio
I', dat van 10.03-12.00 wordt uitgezonden.
Er zijn live-optredens van o.a. Jimmy
Lawton, Relation en Jelle Koolstra. In
'Kerstcadeau' (14.02-18.00) krijgt een aan
tal 'kerstkinderen' een cadeau1 voor het le
ven. Daarbij wordt de hulp ingeroepen van
bekende personen als Bart Peeters, majoor
Bosschardt, Rob de Nijs, Bas Westerweel,
Willeke Alberti en Yvonne Keuls. In het
zelfde programma wordt ook contact ge
zocht met jongeren die in het buitenland
het kerstfeest vieren.
Tussen 20.02 en 22.00 zijn hoogtepunten te
horen uit produkties van Tom Parker,
m.m.v. The New London Chorale, Madeli
ne Bell en Vicki Brown.
Radio III, tweede kerstdag, 7.00-24.00
BRT III (KLASSIEK)
07.00 Goede Morgen
08.15 Ochtendvariaties
09.00 Siegegesënge, Schubert
10.00 Magazine
11.00 BRT-Koor: herdenkingsconcert
Karei Aerts
13.10 Scott Ross speelt Scarlatti
13.30 Chicago Symphony Orchestra.
Werken van Beethoven en Berlioz
15.00 EBU Prom Concert: jonge soils-
ten
17.15 Betje Trompet en de reus, muzi
kaal sprookje
18.10 Orgelmagazine
19.15 Uit de romantiek
20.00 BRT Filharmonisch Orkest
21.45 Het ceuvre van Ravel
22.48 Pianokwartet van Mahler
23.00-23.45 Luister: muziek, poëzie
i I (INFO/LICHT)
-8.00 en van 12.05-13. Oi
RADIO I
Van 7.15-8.0i
leen AM
07.03 NCRV Hier en nu
08.32 Maandagmorgen magazine
12.05 Boer en tuinder
12.32 Over kopen gesproken
13.08 Hier en nu
14.05 VOO Nieuwsradio
RADIO I WEST
Landelijk programma, behalve:
07.15-08.00 Ochtendmagazine
12.05-13.00 Lunch-uur
RADIO II (LICHT)
07.02 TROS Goedemorgen met Ron
09.03 Gouwe Ouwe club
10.03 Op volle toeren
11.0? Radio Karavaan
12.o% Andrè van Duin
RADIO IV (KLASSIEK)
07.02 KRO Aubade
v 09.03 Daar word ik stil van
10.00 Klassiek op maandagmorgen
11.50 Over muziek
12.00 Van 12 tot 2 klassiek
14.00 Radio Filharmonisch Orkest
16.00 Klassieke verzoekplaten
RADIO V (INFO)
09.02 NOS Sportief
09.30 RVU Paranormaal (2)
10.00 VARA Factor 5 met om 12.05
HV Voordeel van de twijfel
16.30 NOS Kindermagazine
BRT I (LICHT/SERVICE)
05.31 Met I wakker
08.20 Uit de band
11.30 Het vermoeden
13.10 Actueel
13.33 Tussendoor
14.03 Welkom in Vlaanderen
15.03 Zo d'ouden zongen
16.05 Neem je tijd
BRT II (LICHT)
05.30 De gouden geeuw
08.12 De groote magazijnen
10.03 Kwistig met muziek
12.00 Regioprogramma
13.10 Joekebokssouvenir
14.00 De eerste dag
16.00 Vooruit, achteruit
BRT III (KLASSIEK)
07.00 Goede Morgen
08.15 Ochtendvariaties
09.15 Divertimento
10.00 Österrelch-Klösterreich
13.10 Actueel
13.30 Mozarts werk voor blaasensem-
bles
14.00 August De Boeck, portret
14.45 Marisa Robles, harp
15.10 Gevar. klassieke muziek
In de
kerstweek
