KERST
Alleen
maar
wonen
is iets
anders
dan echt
leven
Populatie
WVC wil drie
plaatsen per
1000 inwoners
Papier
Moeizaam
Ceidae Sou/temt
Het opvangcentrum in Luttelgeest, een
mislukt vakantieoord, biedt de weinige
kinderen die er verblijven niet veel
speelruimte.
FOTO: PERS UNIE
ver
uizend per maand zijn het er nu - asielzoekers uit
verre landen, arriverend op Schiphol of aan de
grensposten, in de hoop hier de status van
vluchteling te krijgen. De status die recht geeft op
blijvend onderdak en uitzicht op een nieuw
bestaan, al weten weinigen wat ze zich daarbij
moeten voorstellen. Overigens komt het meestal
want tachtig procent van de aanvragen wordt
omdat niet wordt voldaan aan de uitgangspunten die
verdrag zijn vastgesteld voor de opname van
echtelingen. Tijdens het onderzoek door Justitie, dat enkele
iken maar ook veel langer kan duren, worden de asielzoekers -
Joorzover zij geen tijdelijke huisvesting krijgen in Nederlandse
"neenten - ondergebracht in leegstaande kloosters en
"wntiekampen. Een van die accommodaties staat in Luttelgeest
rile Noordoostpolder, waar het aantal plaatsen momenteel
Jrdt uitgebreid van 160 naar 275Een kijkje in dit
Ingangshuis voor globetrotters, die hiin uiteindelijke reisdoel
p niet kennen.
SïTELGEEST - Gedroomd is hier al vaker,
Kir dan over heel andere dingen. De bouwer
middenin de polder een complex stenen bun-
pwtjes neerzette dacht aan stadsbewoners die
n tweede huisje vast wel zouden kopen. Maar
n alles klaar was, gebeurde er iets akeligs met
fiscale aftrekbaarheid van tweede huisjes en de
Iwer bleef er mee zitten. Daarna verkeek een
int in de toeristische wereld zich op het pro-
i: aangekocht en wel bleef het jaar in jaar uit
{staan. Maar nu is „Luttelgeest" wel degelijk
en heffen de ambtenaren van het minister
rit welzijn, volksgezondheid en cultuur vertwij-
Jd de handen ten hemel als er wéér een aan-
1 lag komt: „Er kan op 't ogenblik geen mug
isfer bij". Klanten uit Ghana, Somalië, Ethiopië,
ditistan, India, Bangladesh, Iran. Libanon, Togo,
lanié en op de kop af nog twintig andere lan-
»f i bevolken geboekt en wel de bungalows, voor
lijd van maximaal negen weken per persoon.
J inkundig gezien moeten bij het huidige afwij
spercentage van tachtig procent 128 van de
jl| asielzoekers in Luttelgeest er rekening mee
len dat ze binnen afzienbare tijd hun spullen
kunnen pakken, als uitgewezene. Voor som-
.jn betekent het dat ze gewoon terug gaan naar
Idïtsland, waar ze voor hun komst naar Neder-
1 nd al een tijdje hadden gebivakkeerd; voor an-
is len wordt het een vlucht in het „zwarte circuit"
de Nederlandse overheid geen enkele greep
leeft. Maar het kan ook zijn dat de asielzoeker
r in zijn eigen land terecht komt. Kortom, de
aMsen en de mogelijkheden verschillen van
ankifd tot hoofd" en dat brengt zo z'n eigen
ïnfcrtje mee. Een sfeer van weinig onderling con-
lat voorzover het geen landgenoten betreft, een
van leven bij de dag en van uiterst voorzich-
presentatie als er weer eens vertegenwoordi-
van publiciteitsmedia door het kamp zwer-
Geen namen in de krant, soms een gefm-
le naam die in ernstig overleg met de dichtst-
ijnde kameraden wordt vastgesteld. Een enke-
ijwilliger daagt op voor een foto. En voor 't
ige - bij vrijwel alle asielzoekers hetzelfde
laai, over vluchtroutes door de bergen, duur
ichte valse papieren, verteld in flarden van
;bare Europese talen. Nog wel op de valreep
terloopse vraag wanneer het in de krant
it. Met de Kerst. „Och, dan zitten wij al lang
ij^ïr ergens anders".
•iioodzware bagage
iémand in Nederland weet op 't eerste gezicht
"jl hij er aan heeft; het gegeven dat zovelen hun
ijrhaal niet „hard" kunnen maken staat levens-
•tot overeind en roept z'n eigen vragen op. De
dkundigen van Justitie - compleet met tolken
van een aantal landen alle streekdialecten
ninen - moeten uiteindelijk het antwoord op
te vragen vinden. En zo lang dat niet gebeurd
blijven de echte drama's op de achtergrond, als
Jdzware geestelijke bagage van „een asielzoe-
in zijn volslagen eenzaamheid. Hij brengt
>6 dagen en zijn nachten door in het strakke
Gllandse polderland, waar alle bomen even
:bg zijn, omdat ze allemaal tegelijk zijn geplant.
Ppt eens drie kilometer ver over rechte kale
%en naar het dorp Luttelgeest en dan weer te
rug. De „stad" Emmeloord
is tien kilometer ver en daar
rijdt een bus heen, met een
reistijd van bijna twee uur
omdat allerlei dorpen in de
wijde omtrek aangedaan
moeten worden. Als Iranees
of Pakistani heb je dan wel
de hele polder gezien. Maar
niemand heeft hém gezien, 't
Kan best gebeuren dat juist
uit zijn land op de avond
van die dag verschrikkelijke
beelden op het televisie
scherm zullen verschijnen.
Maar zijn gezicht komt niet
in beeld, hij zit in de polder
en vormt geen passend
plaatje in die beelden op het
scherm.
DEN HAAG - Zolang volstrekt onduidelijk is
hoe het in de komende tijd zal gaan met de in te
schrijven aantallen asielzoekers, verloopt het
overleg tussen de departementen enerzijds en de
gemeenten anderzijds nogal moeizaam. Welis
waar wordt uiteindelijk slechts twintig procent
van de tienduizend (per jaar) binnenkomende
asielzoekers erkend als vluchteling met recht op
blijvend asiel, maar onderdak moet er in eerste
instantie toch voor allemaal komen. Gedeeltelijk
kan dat onderdak worden verschaft in de vier
centra voor eerste opvang, voor 't overige zal het
toch van de gemeenten moeten komen. Het mi
nisterie van WVC gaat er momenteel van uit dat
elke gemeente drie plaatsen zou moeten verzor
gen per duizend inwoners, maar zegt zich tevens
te realiseren dat daar op korte termijn niet aan
wordt voldaan. Wel zou het denkbaar zijn tot
1989 een promille per jaar aan de opvangmoge
lijkheden in de gemeenten toe te voegen, zodat
het streefgetal van drie promille toch op redelijk
korte termijn wordt gerealiseerd. Op die manier
voorkomt men ook het vormen van grote con
centraties en neemt het aantal asielzoeker gelei
delijk toe in elke gemeente. Overigens blijven de
gemeenten vrij in hun opvatting over de manier
waarop zij de asielzoekers willen huisvesten en
wat zij willen ondernemen aan verdere activitei
ten om het verblijf zo harmonisch mogelijk te la
ten verlopen. Alleen is het niet de bedoeling, dat
zij integratieplannen opzetten voor asielzoekers
zolang die niet de status van vluchteling hebben
gekregen.
Als de avond valt, is het vroeg donker in de meeste bungalows, alles wat op die dag kon worden gezegd en
gedaan is al gezegd en gedaan. FOTO: SP
hetgeen uiteraard ook
een voortzetting bete
kent van de in het afge
lopen jaar gevoerde dis
cussies.
Zelf is Grommen bij de
inrichting van het cen
trum in Luttelgeest die
discussie aangegaah met
de omwonenden. „We
hebben hen uitgenodigd
voor een gesprek en ik
moef zeggen dat het me
allemaal nogal meeviel.
De houding van onze
gesprekspartners va
rieerde van positief tot
neutraal. Eigenlijk ging
het hoofdzakelijk over
de internationale poli
tiek. Voor 't overige
werd gezegd de mensen
ervoor te waarschuwen
dat ze in dit polderland
niet midden op de weg
moeten lopen, omdat
hier toch meer auto's
rijden dan je misschien
zou denken. En er was
het verzoek over te
brengen dat geen prijs
werd gesteld op al te in
tensieve liftpogingen".
Net zomin als hij een pas
send plaatje vormt in de
bonte populatie van het cen
trum voor asielzoekers Lut
telgeest, of welk ander soort
gelijk centrum dan ook.
Aanspraak met lotgenoten,
ook al zitten ze in dezelfde
bungalow - het merendeel
van de asielzoekers staat in
geschreven als alleenstaan
de - is er nauwelijks en zo
er al iets van de grond komt, leidt dat nogal eens
tot babylonische spraakverwarringen. De Chileen
die zijn Albanese buurman duidelijk wil maken
hoeveel beter het in zijn land was onder een soci
alistische regering kan niet anders dan onbegrip
ontmoeten. Want hoe zal een vluchteling voor
het Albanese regime bevroeden wat socialisme
betekende in het Chili van Salvador Allende?
Of hij loopt tegen iemand aan, wiens voornaam
ste zorg is gelegen in de samenstelling en de
kwantiteit van de Nederlandse maaltijden. Daar
wordt enorm op gekankerd in alle verstaanbare
en onverstaanbare talen. Tot verbazing overigens
van de WVC-staf in Luttelgeest, die er op wijst
dat niet alleen met religieuze gevoelens rekening
wordt gehouden - vegetarisch en keuze uit vis,
kip of lamsvlees, zodat een islamiet geen varkens
vlees hoeft te eten en een hindoe geen vlees van
het rund - maar dat ook ruime mogelijkheid be
staat tot „bijscheppen" als het bordje leeg is.
Maar ook dat is weer niet meer dan een facetje
uit het grote, ondoorzichtige geheel.
Ondoorzichtig niet alleen voor de asielzoekers
met hun al dan niet gegronde beweegredenen,
maar ook voor de WVC-mensen die hier voor de
opvang zorgen. Marinus M. Valk, gereformeerd
theologisch student en parttimer als contactman
in Luttelgeest, wordt daarmee menigmaal gecon
fronteerd als de binnenkomers hun verhaal ver
tellen. Hij hoeft dat verhaal niet op z'n merites te
beoordelen, dat is uiteraard de zaak van Justitie,
maar uit gewone humane belangstelling zou hij
toch graag wel eens iets méér willen horen. Heel
vaak lukt dat van geen kant en adviseert hij de
asielzoekers zich in elk geval tegen de enquêteurs
van Justitie wat openhartiger op te stellen. Waar
bij het soms geen overbodige luxe blijkt te zijn er
op te wijzen dat de Nederlandse politie en justitie
geen fysiek geweld plegen toe te passen om achter
de waarheid te komen - dat is dan óók weer een
kant van de zaak Wel ziet Valk in de praktijk
van alledag staaltjes van moeizame communica
tie tussen Nederlandse instanties en asielzoekers
v/aar vraagtekens bij te plaatsen zijn: „Mensen
die hier komen vanuit Amsterdam, zonder koffer
of wat dan ook. De spullen zijn daar blijven
staan, want uit lange gesprekken daarginds had
den ze alleen maar begrepen dat ze in Luttelgeest
geld konden halen om dan terug te gaan naar
Amsterdam. Dat soort dingen gebeurt nogal
eens". Aan de andere kant is het ook weer niet
zo, dat alle asielzoekers hier als geheel vreemde
eenden in de bijt rondzwemmen. Valk: „We krij
gen vrij veel mensen binnen die al een tijdje bij
familie of vrienden hebben gelogeerd en nu bij
ons aankloppen omdat het geld op is". Kortom -
weinig zicht op het geheel, maar voldoende voor
een opinie: „Om wie of om wat het ook gaat bij
de asielzoekers, ze zijn voor 't moment mensen
die alleen maar wonen in ons land en dat is iets
anders dan echt leven".
't Zal er in de toekomst niet eenvoudiger op
worden, dat staat wel vast. Directeur F. W. T. M.
Grommen van het opvangcentrum Luttelgeest
legt net de hoorn weer op de haak, na een tele
foontje waarin hem is verzocht „nog een aantal"
asielzoekers op te nemen. Het heeft hem moeite
gekost de verzoekende instantie ervan te overtui
gen dat er in Luttelgeest geen ruimte meer is,
maar mogelijk heeft men dat aan de „overkant"
van de lijn ook al te horen gekregen vanuit ande
re centra. „Zo staan er dan weer een man of vijf
tig te wachten op Schiphol", verzucht Grommen,
refererend aan het feit dat het aantal asielzoekers
in ons land veel sneller toeneemt dan was ver
wacht. Bij de opzet van het huidige systeem voor
eerste opvang was gerekend op zesduizend asiel
zoekers in 1987, het worden er nu tienduizend,
dat is het dubbele van vorig jaar. De maandscore
ligt sinds het invallen van de herfst op niet min
der dan duizend. Als het zo doorgaat komen we
dus in 1988 nog weer boven de tienduizend van
dit jaar. In ambtelijke termen heet het dat je „de
instroom niet kunt reguleren", zodat „de progno
ses bijstelling behoeven". Maar in ronde Neder
landse bewoordingen komt het er op neer dat het
tekort aan eerste opvangmogelijkheden steeds nij
pender wordt. De grotere steden zijn aan het eind
van hun latijn als het om een onderkomen voor
vluchtelingen gaat. De uitbreiding van Luttelgeest
geeft op korte termijn enig soelaas, evenals de op
richting dit jaar van de centra voor eerste opvang
in Slagharen, Goes en Schinnen. Maar voor 't
overige zal veel afhangen van hetgeen de Neder
landse gemeenten zullen doen aan eerste opvang.
Dat hebben de asielzoe
kers in Luttelgeest dan
ook wel geleerd, ze lo
pen niet midden op de
weg. maar zorgvuldig
langs de gladgeschoren
bermen van het polder
land. Even naar het
dorp en dan terug over
dezelfde weg, omdat er
geen andere is, zo gaan
dan toch weer een paar
uren van de lange dag
voorbij. Straks komt er
vast wel weer een film
in de kantine, met on
dertiteling in twee talen,
waarvan mogelijk toch
een brokstukje valt mee
te nemen als je eigen
taal er niet bij is. Op de
wandelplaats kijken
naar de paar kinderen
die het kamp rijk is -
kinderen die soms van
uit een vensterraam van
het stafgebouw worden vermaand omdat ze lopen
in pas ingezaaide perken en dat verstaan ze, wel
ke taal ze zelf ook mogen spreken.
En als de avond valt, is het vroeg donker in de
meeste bungalows, alles wat op die dag kon
worden gezegd en gedaan is al gezegd en gedaan.
Op de wandelpaden brandt de straatverlichting,
met mooie laaggeplaatste lampen, daar neergezet
toen iedereen nog dacht dat „Luttelgeest" een ge
zellig vakantiekamp zou worden. In het stafge
bouwtje zijn soms nog alle lichten aan. Dan zit
ten daar verlate bezoekers van allerlei instanties
die te maken hebben met de opvang en vooral
met de verdere bestemming van asielzoekers. Ze
hebben tassen vol dossiers bij zich, de papieren
worden op de bureaus uitgespreid, bestudeerd en
besproken. Zo ontstaat een beeld, dat kan klop
pen met de verhalen die de asielzoekers hebben
verteld toen ze het land binnenkwamen. Of kan
tenminste worden vastgesteld of de situatie past
in de regels van het internationale verdrag voor
het verder helpen van echte vluchtelingen. Bij de
percentages zoals die nu bekend zijn, is dat dus
twintig keer van de honderd het geval.
De asielzoeker is gaan slapen in z n huisje op het
terrein. Morgen, overmorgen of over een paar we
ken zal hij weten wat de werkelijkheid voor hem
in petto heeft.
AAD SCHOUTEN
