r
Nr.50 - Cryptogram
m
mm
lA
f-
Oplossing vorige puzzel
°')e twee sleutelwoorden zijn WORST-
IOLEN en HALSWERVEL
)e winnaars van puzzel 49 zijn:
,H. van Meijgaarden, P. de Hoogh-
traat 4, 2391 V Hazerswoude
4.E. Fransen-Vrijburg, V. Wassenaer-
traat 9, 2461 RA Ter Aar.
tel\) krijgen hun prijs binnen drie weken
ier cheque toegestuurd.
Jplossingen onder vermelding van puz-
50 moeten uiterlijk woensdag-
ïiddag in bezit zijn van:
'uzzelredaktie
/Aeidse courant,
ostbus 11, 2300 AA Leiden.
ih laam, adres en postcode s.v.p. in blok-
Et tters vermelden.
HORIZONTAAL:
1. Voerbak met vis (4).
4. Op het nippertje om iemand aan het lachen te
krijgen? (5,5).
7. Dom baksel (8).
9. Vuurde op de plaats van een klein hondje (6).
11. Voertuig van een vrolijke jongen (10).
12. Neem voor de aardigheid 's een hond! (4).
13. Zulke vrienden zijn sporadisch! (6).
14. Zin om te vechten in een legerplaats? (8).
16. Belachelijke beloning? (8).
20. Europeaan uit de industrie die zich bloot geeft
(6).
22. Hoe reageerde moeder toen zij die bak weer liet
vallen? (4).
23. Kies vogel-periodiek (10).
25. Deze diefstal is niet strafbaar! (6).
26. Duur rondje? (8).
27. Zo nederig als een been? (10).
28. Dit gaat niet op! (4).
VERTICAAL:
2. Functie aan de lopende band op vliegvelden?
(7>- O
3. Handigheid betreffende een pakkende beweging?
(5).
4. Voor deze oude schutter draaien heldere
mensen zich om! (9).
5. Aanvankelijk geschikt om kunstenaar te
worden? (5).
6. Identiteitsbewijs voor wandelaars? (7).
8. Die vrucht eet 'k met een mestvork! (5).
10. Met een bel wordt dit dier ondeugend! (5).
15. Ook een vrouw kan zo dapper zijn! (9).
17. Zo ziet de top van de kerstboom er keurig uit!
(7).
ZATERDAG 19 DECEMBER 1987
18. Weet vader 't al hoe dit vroeger door militairen
gedragen hoofddeksel heet? (5).
19. Geweer van een brandweerman? (5).
21. Tijdens de vergadering ging men niet zitten (7).
23. 'k Ondervond een fiks verlies door de diefstal
van vloerbedekking (5).
24. Urenlang aanhoudend heen en weer geloop (5).
Surinaamse kinderzegels
De Surinaamse serie kinderpostzegels
1987 omvat drie zegels met toeslag.
Achtereenvolgens zijn de afbeeldingen
visgraatmotief (zwart en groen, 50
25 ct.), schildpadrugmotief (zwart en
creme, 60 30 ct.) en draaikolkmotief
(zwart en oranje, 110 50 ct). Daar
naast verscheen ook een souvenirvel
letje met twee zegels: 50 25 ct. en
110 50 ct. Het ontwerp is van Stu
dio Muller.
Van het schaakblok 1984 „Kasparov-
Karpov" is een restant overdrukt met
de opdruk „3e match Sevilla 1987".
De woorden Moskou 1984 zijn nu
overdrukt met „Sevilla 1987"; de drie
zegels in het blok zijn elk voorzien
van de opdruk „3e match Sevilla
1987". De kleur van deze opdruk is
zwart.
Ter gelegenheid van de postzegèlten-
toonstelling „Exfilna" te Gerona in
Spanje kwam een speciaal blokje in
omloop (20 pesetas). Het toont een
Olympische hardloper, voorzien van
een fakkel. Op de achtergrond ziet
men het beeld van Aesculapius, de
Romeinse naam voor Asklepios, de
Griekse god der geneeskunde. Op het
Tiber-eiland te Rome vindt men de
aan deze god gewijde tempel. Het be
treffende beeld werd gevonden te Bar
celona en is uit ca. 340 jaar voor
Christus.
Deze maand kan men op een groot
aantal postinrichtingen de jaarcollectie
Nederlandse postzegels 1987 kopen.
Deze jaarcollectie bestaat uit alle bij
zondere postzegels, het postzegelboek
je met zomerpostzegels, het postzegel
boekje met Rode Kruispostzegels, het
postzegelboekje PB 33B en het Kin
derpostzegelvelletje, uitgegeven in
1987. In de collectie bevindt zich een
brochure waarin in vier talen de post
zegels zijn beschreven en de eerstedag-
stempels zijn afgebeeld. De jaarcollec
tie, verpakt in een speciale promotie-
envelop, kost 37.50.
In drie weekeinden van november wer-
len middels zeven ronden Zwitsers weer
vier spelers aangewezen voor de finale
an het Nederlands kampioenschap in
988. Jaar in jaar uit klaag ik al over
-> leze „tomboIa"-formule. De KNSB kan
ich nu verschuilen achter het geldge-
0I rek om deze belachelijke toernooi vorm
or t verantwoorden. Onzin natuurlijk
Intrant tien jaar geleden werd net zo ge
peeld toen er wel een sponsor was die
folicp in de beurs wilde tasten. De ware
as eden is het onderwaarderen van de sub-
,fl0p; immers het deelnemen van Tim-
y nan, Van der Wiel en eventueel Soson-
ni o is voldoende voor het aanwijzen van
inze sterkste speler. Vervolgens worden
\l(k volgende vijf spelers op de ranglijst
it jhgewezen, waarna vier spelers uit de
n( ibtop mogen „loten" voor de overige
iC ier plaatsen.
jVeel subtopspelers willen graag beroeps
schaker worden; voor hen is een plaats
n de finale van groot belang. Laat deze
hensen op een fatsoenlijke manier om
Sfie plaatsen spelen. De eerste vier in een
j^forig kampioenschap zouden vrije plaat-
^jen mogen hebben, de rest moet komen
:Jit de voorwedstrijden. Waarbij even-
n iueel een zevende en/of achtste plaats
noet worden afgestaan aan bijvoorbeeld
timman als hij een jaar niet mee heeft
Tjedaan. Het spreekt voor zich dat de
ïalve finale dan wat meer allure moet
Arijgen dan de sfeer van een weekend-
Ot lernooi die het nu heeft. Dit alles
eemt niet weg dat de halve finale van
it jaar sterk bezet was. Volgens de orga-
ïsatie sterker dan ooit vanwege het gro-
e aantal meesters. Dit is een beetje
verdreven want als men de ELO-rating
7 an de meeste meesters bekijkt (lager
an 2400), dan is duidelijk dat de titelin-
atie flink zijn werk gedaan heeft. Toch
de kracht in de breedte sterk vooruit
Ti tgaan met bijvoorbeeld vijf jaar gele
en. Met een ELO-rating van 2250
sterkte hoofdklasser) was men niet
lu ïeer zeker van een vrijplaats! Mede
hierdoor waren er geen duidelijke favo
rieten aan te wijzen; dit was een taak
voor de vorm van de dag en Vrouwe
Fortuna. In de A-groep leek IM Leon
Pliester met gedegen spel recht op een fi
naleplaats af te stevenen. Helaas voor
hem telt de factor hardheid erg zwaar in
deze wedstrijden, vooral in de laatste
ronde. Hierin moest hij aantreden tegen
de Amstelvener Manuel Bosboom, die
bekend staat als „schwindelaar" en ra-
zendknappe snelschaker. Van deze
eigenschappen kon hij dankbaar gebruik
maken in deze belangrijke ronde en al
dus plaatsing afdwingen.
L.PLIESTER-M.BOSBOOM
Siciliaans.
I.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.g3 Tb8 4.Lg2 g6
5.d3 Lg7 6.Le3 b5?!
Inleiding tot een ongezonde opbouw als
poging tot het verwarren van de tegen
stander; zwart moest tenslotte winnen!
Vooralsnog reageert wit koel en afdoen
de.
7.Dd2 Pd4?! 8.Pdl! Pf6 9.c3 Pe6 10.f4
Pg4?!
Een pionoffer waarvoor alleen het loper-
paar compensatie moet bieden. Na het
normalere 10...d6 11 .f5 Pc7 12.Lh6 zou
'wit beter staan.
11-15 Pxe3 12.Dxe3 Pc7 13.Dxc5.
Het is aardig om te zien hoe Bosboom
nu met kleine dreigingen het wit moei
lijk maakt, waardoor straks de tijdnood
(zijn sterke punt!) moet beslissen.
13...Tb6 14.Pe2 0-0 15.0-0 d6 16.Df2 d5
17.Pe3 dxe4 I8.dxe4 b4 19.Tadl De8
20.Df4.
Beter lijkt mij 20.Pf4 met het plan
20...bxc3 21.bxc3 Lxc3 22.Pd5, waarna
de stelling wat overzichtelijker wordt.
Bedenk dat wit genoeg aan remise heeft!
20...e5 21.fxe6 Pxe6 12.Dh4 Db5 23.Pd4
Dc5 24.Pd5 bxc3! 25.bxc3 Tb2 26.Khl
Te8 27.Pf6+ Lxf6 28.Dxf6 De7 29.Dxe7
Txe7 30.a4 Kg7 31.Tbl Txbl 32.Txbl?
Een praktische fout. Wit had, met het
oog op de tijd, 32.Pxe6+ moeten inlas
sen; die stelling had hij zeker niet verlo
ren.
32...Pc5 33.Pc6 Tc7 34.e5 Ld7 35.Pa5
Pxa4 36.c4 Tc5 37.Tb7 Txe5!
Zwarts laatste kans op plaatsing. Met
wat meer tijd had wit zeker 38.Txd7
Tel+ 39.Lfl gespeeld met in ieder geval
remise. In grote tijdnood en aangeslagen
door het vele tegenspel wat Bosboom
nog heeft gehad, raakt Pliester volkomen
van de kook.
38.Ld5? Pc5 39,Txa7 Lh3! 40.Txf7+??
De laatste zet voor de tijdcontrole ver
liest direct. Met 40.Kgl Pd3 41.Txf7+
Kh6 42.Tfl had wit nog voor remise
kunnen vechten.
40...Kh6 41.Kgl Tel+ 42.Kf2 Pd3+
43.KO Pe5+.
Wit geeft het op, er gaat een toren verlo-
De Nijmegenaar Jeroen Vanheste was de
tweede man die zich in deze groep plaat
ste. In groep B waren Joris Brennink-
meijer en Gert Pieterse de gelukkigen.
Eerstgenoemde was de meest overtuigen
de finalist. Met gedegen theoretisch on
derlegd spel wist deze 19-jarige Gronin
ger zonder noemenswaardige problemen
alle meesters achter zich te laten. Een
van hen werd op de volgende manier
van het bord gezet:
J.BRENNINKMEIJER-G.J.DE BOER
Stelling na de 20e zet van zwart. Deze
stelling was ontstaan door een nieuwtje
van de zwartspeler in een overbekende
variant. Brenninkmeijer weet daar goed
raad mee.
21.Tf6! L\b2 22.Dxb2 Le6 23.De5 Lxd5
24.Dxd5 Dd7 25.Tbfl Tde8 26.e5 Te6
27.Txe6 fxe6 28.Txf8+ Kxf8 29.DO+
Kg7 30.Df6+ Kh6 31.Df8+ Kh5 32.h3
Da4 33.Kh2 Dxc4 34.d7 Dd4 35.g4!
Zwart geeft het op.
Correspondentie-adres: Leo Hofland, C.
Fockstraat 113, 2613 DE Delft.
W.K.-flitsen
In Amerika wordt veruit het beste ge
bridged en dat nog wel over een heel
breed front ook. Zoals bij veel andere
gebieden als muziek, literatuur enzo
voort, worden de Amerikanen in hun
„evolutie" niet gehinderd door traditie,
historische achtergronden en dergelijke.
Vandaar dat de ontwikkeling van bied-
systemen ook tot meer heeft geleid dan
in Europa, waar Acol en Precisie nog
steeds bepalende systemen zijn. Varia
ties en toevoegingen daarin hebben de
laatste tijd voor weinig verbeteringen ge
zorgd.
Sinds de Amerikanen de macht overna
men van Italië, kan vrijwel geen enkel
land een serieuze bedreiging vormen.
Ook tijdens de op Jamaica gehouden
wereldkampioenschappen veroverden de
Amerikanen in beide categorieën voor
de zoveelste keer de titel. Een interessan
te hand uit de voorronden:
♦V 10 8 2
«7A 8 6 4 2
OA 10 7
Niemand kwetsbaar werd er links 1 har
ten geopend, gevolgd door 3 klaver bij
partner en dat is de beruchte Ghestem:
5/5 schoppen/ruiten met niet meer dan
5 verliezers (minder kan natuurlijk wel!).
Wat gaat u bieden?
Voor 4 schoppen is deze hand veel te
sterk. Als partner een singleton klaver
heeft, telt deze hand drie cover cards;
heeft hij een doubleton klaver, dan zijn
er zelfs vier cover cards (schoppen
vrouw, twee azen en een introever) en
tegenover een hand met vijf verliezers
betekent dat klein slem! Het aantal ver
liezers kan gecheckt worden met drie
harten. Partner drie schoppen, dus 5 ver
liezers en nu moet u de stap maar wa
gen: 4SA en daarop komt 5 harten (2
van de 5 azen zonder troefvrouw). Er is
dus een aas of troefheer buitenboord.
Neemt u de grote stap naar 6 schoppen
of zwaait u af in 5 schoppen?
Zo lag het spel:
NA-
NOORD
B 6 4 3
"HVB7
O V 8
*A42
WEST
OOST
V 10 8 2
A H 9 7 5
A 8 6 4 2 <75
O A 10 7
OH 9 5 4 2
*v
H 10
ZUID
-
9 10 9 3
oB 6 3
B 9 8 7 6 5 3
Slechts aan twee van de talloze tafels
eindigden OW in 6 schoppen, in beide
gevallen betrof het Venezolaanse OW-
1. harten 10 voor het aas
2. schoppen naar het aas
3. klaver naar het aas
4. hartenheer getroefd
5. klaverheer (in west ruiten weg)
6. ruitenaas
7. ruitenheer
8. ruiten getroefd met schoppenvrouw
9. schoppen 10
10. schoppensnit enzovoort.
De bieding van het Venezolaanse paar
ging na 1 harten van noord: oost 1
schoppen - west 4 klaver (splinter) - oost
4 ruiten - west 4 schoppen - oost 4SA -
west 5 schoppen (2 van de 5 azen met
troefvrouw) - oost 6 schoppen.
En zoals we gezien hebben, moet goed
bieden gevolgd worden door goed spe
len!
Uw partner opent 1 harten en u ant
woordt 1 schoppen op
A 10 9 3
9H 10 8 2
0H 5
AVB8
Uw plan is om na de partners herbie
ding 4 harten te bieden, de z.g. „delayed
game raise", aangevend 7 verliezers.
Partner biedt echter 3 harten na. Wat
nu?
De Amerikaanse wereldkampioenen
Martel-Stansby spelen speciale conven
ties voor troeflits en met dit soort han
den is dat heel nuttig.
Z/allen
NOORD
A 10 9 3
H 10 8 2
O H 5
V B 8
WEST
A OOST
8 7 4
H V B 6 5
B 4
V
O 10 9 6 4
3 O V 8 7
A 9 7
10 6 5 4 2
ZUID
2
7AV97653
O A B 2
H 3
Na 3 harten van partner zou 5 harten
een konsekwente daad zijn geweest, dan
komt er ook zeker 6 harten. 4 harten kan
nl. niet meer - daar is de hand veel te
sterk voor! - en 3 schoppen stelt de har-
tenkleur niet zo duidelijk vast. Om dit
soort situaties ondubbelzinnig te houden
is de Swissconventie ontworpen. Een
van de varianten behelst na 1 harten:
- 3 klaver: troefsteun met 4 of 5 contro
les
- 3 ruiten: troefsteun met 6 of meer
controles.
En zo boden Martel - Stansby dit „kou
de" slem: 1 harten - 3 klaver - 3 schop
pen (cue) - 3SA (idem) - 4SA - 5 Ha (2
van de 5) - 6 harten.
Als contrast de erbarmelijke bieding van
het Britse paar Sheehan-Flint: 1 harten -
4 harten!
Correspondentie: p/a Leharstraat 10,
2162 AC Lisse.
■g .ompetitie
wi/andaag aandacht voor de competitie.
Dp het moment dat ik deze regels
chrijf, zijn er in de landelijke afdelingen
vijf ronden gespeeld, en lijkt in de
dd ïoofdklasse het Gelderse Huissen regel-
i t echt op een nieuwe landstitel af te ste
venen. Niet alleen staan ze met tien
ei mnten aan de leiding, maar tevens zijn
«He medekanshebbers DEZ/De Lelie en
itelhouder VAD reeds door dit team
'erslagen!
Uit deze afdeling de volgende partij, die
11 espeeld werd in het streekduel tussen
DEZ/De Lelie en Twentes Eerste.
EKKEL-J.STOKKEL
a/46-9-1987.
ic\ .32-28 16-21. Deze zet, die vroeger als
ek ipvallend scherp te boek stond, is tegen-
di voordig één van de populairste ant-
voorden op de openingszet 1.32-28. On
ze etwijfeld heeft Van der Wal een grote
ik ol in deze ontwikkeling gespeeld.
lal 1.31-26 11-16 3.37-32 18-22 4.41-37 13-
sp 8 5.37-31 6-11 6.42-37 1-6 7.47-42 9-13
.46-41 4-9 9.34-30 20-25 10.30-24
1/119x30 11.35x24 14-20 12.39-34 20x29
"<13.34x23 18x29 14.33x24 22x33
5.38x29. Deze positie heeft zich al in
'Verschillende partijen voorgedaan, onder
indere in de veertiende matchpartij
Jantwarg-Clerc 1985.
5...12-18 16.42-38 10-14 17.48-42 7-12
98.44-39 5-10 19.50-44 2-7.
ïen scherpe zet: door het opspelen van
lit basisstuk verbrandt zwart alle sche
ien achter zich. In de genoemde match-
lartij was hier het vervolg: 19...21-27
'0.31x22 18x27 21.32x21 16x27 22.37-
12 17-21 23.26x17 12x21 24.42-37 en
lier werd, op voorstel van zwart, tot re-
nise besloten, omdat wit 25.38-33
27x38 26.43x32 gaat doen met een be
vredigende stand.
20.32-28 14-20 21.29-23? Een belangrijk
moment: na deze zet verkrijgt zwart
goed spel. Veel beter was 21.37-32 ge
weest, waarna het de vraag is hoe zwart
er iets van moet maken.
21...20x29 22.23x34 10-14 23.39-33 21-
27! 24.31x22 18x27 25.37-32? Beter is
25.28-23; zwart komt nu sterk in de aan
val.
25...14-19 26.32x21 16x27 27.44-39 17-
22! 28.28x17 11x22 29.41-37 7-11 30.37-
31 12-18 31.42-37 8-12 32.34-29 19-24!
33.29x20 15x24 34.40-34 9-14 35.34-29
14-19 36.29x20 25x14 37.33-29 14-20
38.39-33 3-9 39.45-40 9-14 40.40-35 20-
25 41.37-32? Een foutzet, maar wit
stond al zeer moeilijk.
41...12-17 42.32x23 19x48 43.49-44 14-
20 44.29-23 48-34 en wit gaf op.
In de eerste klasse A staat na vijf ronden
het IJmuidense Cóte d'Or op kop met
tien punten. Ongetwijfeld zal deze ploeg,
die vorig jaar uit de hoofdklasse degra
deerde, nu oud-wereldkampioen Wiers-
ma er weer terug is opnieuw gaan pro
moven. De strijd om de twee plaats lijkt
te gaan tussen Philips en Eureka. De
i m m I
fÊji
i i i i i
P W
volgende partij werd gespeeld in de wed
strijd DEZ/Hardinxveld-Giessendam-
Cöte d'Or, een wedstrijd die door de
laatstgenoemde met 13-7 is gewonnen.
C.L.PIPPEL-T.DE SWART
26-9-1987.
1.33-29 19-23 2.35-30 13-19 3.30-25 17-
22 4.38-33 11-17 5.42-38 6-11 6.40-35 9-
13 7.45-40 4-9 8.32-28 23x32 9.37x28
19-23 10.28x19 14x23 11.25x14 10x19
12.41-37 16-21 13.31-26 15-20. Zie het
diagram.
14.29-24. Niet 14.35-30? Wegens 22-28!
15.33x22 17x28 16.26x6 28-33 17.39x28
23x41 18.46x37 19-24 19.30x19 13x31
20.36x27 7-11 21.6x17 12x32 met schijf
winst voor zwart.
14...20x29 15.33x24 19x30 16.34x25 9-
14 17.39-33 1-6 18.44-39 13-19 19.40-34
8-13 20.50-45 5-10 21.35-30 2-8 22.33-
39 22-28 23.38-32 11-16.
Alweer een combinatief geladen mo
ment: wit mag niet 24.25-20? 14x25
25.30-24 19x30 26.29-24 30x19 27.34-29
23x34 28.32x5 spelen, vanwege 34-40
29.45x34 17-22 30.26x28 13-19 31.5x23
18x40 met winst voor zwart.
24.36-31 7-11 25.46-41 10-15 26.41-36
14-20 27.25x14 19x10 28.30-25 10-14
29.45-40 14-19 30.40-35 19-24 31.29x20
15x24 32.47-41 18-22 33.32-27 21x32
34.35-30 24x35 35.34-30 35x24 36.39-33
28x39 37.27x30 3-9 38.43x34 9-14
39.30-24 16-21 40.34-29 12-18 41.24-20
21-27 42.20x9 13x4 43.29-24 8-13 44.48-
43 13-19? Gelet op de fouten bevinden
beide spelers zich waarschijnlijk in tijd
nood. Aangewezen was 27-32.
45.24x13 18x9 46.43-38! Wit heeft nu
prachtig spel.
46...9-14 47.41-37? Een ernstige fout.
Veel beter was de opmars van 49 naar
zwarts lange vleugel geweest.
47...11-16 48.49-44 14-19 49.25-20 19-23
50.44-40 23-29 51.20-14 16-21 52.37-32
Of? 29-33 53.38x29 27x38 54.29-24 38-
43 55.24-19 43-48 56.19-13 48-34 57.14-
9 30x2 58.9-3 2-35 59.40-34 35-49 60.3-
14 4-9 61.14x3 21-27 62.3x32 49x16
63.34-29 6-11 en wit gaf op.
Zevengesternte achter
de maan
De maand januari, met zijn lange koude
winternachten, leent zich uitstekend
voor een blik op de sterrenhemel. Hoog
boven de zuidelijke horizon is het prach
tige wintersterrenbeeld Stier te vinden.
Veel problemen kan het zoeken niet op
leveren: de helderste ster in dit sterren
beeld heeft een opvallend oranjerode
kleur. De ster heet Aldebaran. Rechtsbo
ven Aldebaran is een klein sterrengroep
je zichtbaar dat op het eerste gezicht een
wat nevelachtig uiterlijk heeft. Bij nade
re beschouwing blijkt het om een echt
sterrenhoopje te gaan, waarin met het
blote oog minstens zes sterretjes te ont
dekken zijn: het beroemde Zevenge
sternte, ook wel de Plejaden genoemd.
Het Zevengesternte is een groepje zeer
jonge sterren. Tenminste, sterrenkundig
gezien: het Zevengesternte heeft een leer
tijd van ongeveer 45 miljoen jaar, en dat
is voor een ster vrij jong. Ter vergelij
king: onze eigen zon, een gemiddelde
ster, is honderd maal zo oud en heeft de
helft van zijn leven nog voor de boeg.
Aldebaran®' Zeven-
gesternte
VT
Vv ORION
Het Zevengesternte is niet alleen jong -
het was nog niet „ontstaan" toen de di
nosaurussen op aarde leefden - maar het
is als groep ook geen lang leven bescho
ren. De paar honderd sterren in deze
sterrenhoop zijn tegelijkertijd ontstaan,
maar ze zullen niet altijd bij elkaar in de
buurt blijven. Over een paar honderd
miljoen jaar zijn ze door de eigen bewe
gingen uit elkaar gedreven.
PLOTSELING „UIT"
Het sterrenbeeld Stier en het Zevenge
sternte zijn de hele maand januari bij
helder weer goed te zien, maar op 27 ja
nuari verdienen ze extra aandacht. Die
avond schuift de maan voor de sterren
hoop langs. De maan is die dag voor de
helft verlicht maar de sterren verdwijnen
achter de onverlichte maanrand. Met
een eenvoudige kijker is het verschijnsel
uitstekend te volgen.
Het bijzondere van deze sterbedekkin
gen is dat de sterren niet langzaam lijken
te doven wanneer de maan ervoor langs
schuift, maar dat ze plotseling „uitfloe-
pen" De sterren staan immers zo ver
weg dat ze gezien worden als minieme
lichtpuntjes. Bovendien heeft de maan
geen dampkring zoajs de aarde, zodat er
geen sprake kan zijn van geleidelijke
verzwakking van het licht.
De bedekking van het Zevengesternte
duurt het grootste deel van de avond.
Rond zeven uur wordt de eerste ster be
dekt en pas tegen tienen komt de laatste
weer tevoorschijn. Af en toe een blik
naar buiten is beslist de moeite waard.
Bij zo'n gelegenheid is goed te constate
ren dat de maan niet stilstaat tussen de
sterren.
De sterrenhemel boven de zuidwestelijke
horizon in de loop van januari. Rechtsbo
ven: het Zevengesternte in detail met de
positie van de maan aari het begin van de
avond van 27 januari, vlak voor de be
dekking van de sterrenhoop.
Tekening: Zeiss Planetarium Artis
1 ficulóc Qowiamt1
