Geest van Dubcek
waart rond in Praag
I i 7}
Japans kabinet vol miljonair
mÊÈi
ANC weet meer blanken voor zich te winnei
f
Franse tv-ploeg
filmde strafkamp
Sovjetunie
Höfer ontkent
nazi-propaganda
Kleurloze Jasek brengt geen radicale veranderin
BUITENLAND
£eidóc6outtmt
VRIJDAG 18 DECEMBER 1987 PAG1
Tol bij grens van Oslo
OSLO Noorse automobilisten hebben van de
gemeente Oslo een „fraai" kerstgeschenk ge
kregen. Voortaan moet iedereen die gemotori
seerd de stad wil binnenrijden, een tol van cir
ca drie gulden gaan betalen. Deze maatregel
moet de gemeente de nodige fondsen opleveren
om de wegen in de hoofdstad te kunnen onder
houden. „Het is geen populaire maatregel, maar
we hebben het geld nodig en ik denk dat de au
tomobilisten wel zullen betalen", zei een ge
meentewoordvoerder. Nog niet bekend is hoe
de gemeente het tolgeld precies wil gaan innen.
Eerder verhoogde Oslo de parkeertarieven al
fors. De autolasten in Noorwegen gelden als de
hoogste in het Westen. Op geïmporteerde auto's
moet honderd procent heffing betaald worden
en de wegenbelasting op het dure autonet ligt
tientallen procenten hoger dan in Nederland.
Toenadering
EG en Comecon
BRUSSEL De Come-
con, de economische orga
nisatie van de landen van
het Oostblok, is bijna zo
ver dat zij de Europese
Gemeenschap officieel er
kent. Dat is in Brussel
meegedeeld door een
woordvoerster van de EG-
commissie. Het enige pro
bleem is West-Berlijn, dat
volgens de EG deel uit
maakt van de EG, maar
waarmee de Comecon nog
moeite heeft. Voor het
overige zijn beide er op uit
zo snel mogelijk officiële
betrekkingen aan te gaan.
Atoomdepot in zoutlaag
niet waterdicht
NEW YORK Een duur ondergronds
atoomafvaldepot in aanleg in een zoutkoepel
bij Carlsbad in New Mexico, dat duizenden
jaren droog moest blijven, blijkt niet watef-
dicht. Volgens de New York Times loopt er
per minuut vijf liter sterk zouthoudend water
langs de wanden en ontstond een ander lek,
toen er bij het boren van een luchtschacht
een onderaardse waterader werd doorsneden.
Volgens deskundigen loopt de ruimte door
het lek in 25 tot 30 jaar geheel vol. Bovendien
zou het zout in het water de vaten kunnen
aantasten, waarin plutoniumhoudend afval
van de Amerikaanse atoombommenproduktie
wordt opgeslagen. Het depot op een dipte van
655 meter zou volgend najaar in gebruik
moeten worden genomen. De aanleg heeft
reeds rond 1,4 miljard gulden gekost.
TOKYO Het Japanse
kabinet is er een van ver
mogende lieden. Er is
geen man bij die minder
dan duizend miljoen yen
(omgerekend ongeveer
13,8 miljoen gulden) bezit.
Maar toen de ministers af
gelopen woensdag hun
bezit moesten opgeven,
waren ze één en al be
scheidenheid.
De bezittingen werden zo laag
ingeschat dat de televisie-om-
roep Kanaal Zes het niet ver
trouwde en een eigen bereke
ning maakte, met opvallende
resultaten. Zoals in het geval
van Seisuki Okuno, de direc
teur van het Nationale Grond
Agentschap. Zijn organisatie
heeft als opdracht te zoeken
naar „manieren om de grond
prijzen in de hand te houden
Daarvoor krijgt hij een salaris
van omgerekend 22 duizend
gulden per maand. Toch kan
ook Okuno niet voorkomen,
dat de grondprijzen in Tokyo
jaarlijks met negentig procent
stijgen.
„Ik ben nooit van plan ge
weest om rijk te worden
luidde het commentaar van
Okuno. wiens hele verschij
ning benadrukt dat hij er goed
van leeft. „Maar ja, dat ging
vanzelf, omdat de grondprij
zen zo stegen. Zelf schatte
Okuno zijn vermogen op 274
miljoen yen. Maar volgens de
berekening van Kanaal Zes
vertegenwoordigen zijn huis in
Tokyo en een buiten in het
westen van Japan een waarde
van 3.750 miljoen yen.
De rijkdom van het Japanse
kabinet wijst op een opvallen
de verandering in Japan: nu
een klein deel van de jr.
king steeds rijker bis.'
worden, kan het land
niet langer op beroept
„samenleving van de rr,.
klasse" te zijn. Niets j/|
de Japanners overigensf
dan het feit dat buitenlij
hen dit onder de neus wi
Toen Fortune, het Amei{
se tijdschrift voor de i
man, begin dit jaar schrL
Japan 22 multimiljonair*
werd het Fortune-agenr2
in Tokyo overspoeld mtf
telefoontjes.
DAVID 1
(c) The Times, t
Gevangenen in de Sovjetunie gaan aan de slag in een timmer
werkplaats. Het beeld was te zien in de eerste documentaire over
een Russisch strafkamp, die ooit in Westeuropa werd uitgezon
den.
foto: epa
PARIJS De Franse te
levisie heeft gisteravond
voor het eerst beelden uit
gezonden van een straf
kamp in de Sovjetunie. De
makers van het program
ma kregen enkele dagen
voordat Sovjetleider Mi-
chail Gorbatsjov naar
Washington vertrok voor
de topontmoeting met
president Ronald Reagan
onverwacht toestemming
te filmen in een straf
kamp bij Rjazan, zo'n
tweehonderd kilometer
ten zuidoosten van Mos
kou.
De directeur van het kamp
stelde twee voorwaarden: er
mochten geen vraaggesprek
ken worden gehouden met de
gevangenen en met „geestelijk
gestoorde gedetineerden". Het
programma leit zien hoe de
vierhonderd mannelijke ge
vangenen werken, eten en sla
pen. De film toont beelden
van oude mannen met kaalge
schoren hoofden en ingevallen
gezichten die over een kom
dunne vissoep gebogen zitten.
De filmploeg maakte ook op
namen in de barakken, waar
gevangenen die zich ziek had
den gemeld voor het werk
zwijgend op stalen stapelbed
den liggen onder het toeziend
oog van een bewaker. Pro
grammamaker Le Garrec zei
te vermoeden dat het kamp,
waar gevangenen zitten die
tussen één en dertien jaar
kamp hebben gekregen, voor
het bezoek van zijn filmploeg
een opknapbeurt had gekre
gen.
BONN De Westduitse televisiejournalist Werner Hö
fer heeft alle beschuldigingen over zijn nazi-verleden
krachtig van de hand gewezen. In een felle toespraak
noemde hij de onthullingen in het blad „Der Spiegel"
over de nazi-propaganda die hij in de oorlogsjaren ge
maakt zou hebben „grotesk".
„Ik heb noch tegen de joden geschreven, noch Adolf Hitler ge
huldigd", aldus Höfer. Óver de opmerking in „Der Spiegel" dat
hij in een nazi-blad de executie van de jonge pianovirtuoos K.
Kreiten voorstelde als heuglijk feit, zei Höfer dat die passage
niet van hem stamde maar door het ministerie van propaganda
in zijn artikel werd ingevoegd.
Friedrich Nowottny, de man die namens de Westdeutsche
Rundfunk (WDR) voor Höfers populaire programma „Früh-
schoppen" verantwoordelijk is, had Höfer woensdag bij zich ge
roepen. Hij stelde hem voor de keus de verwijten uiterlijk maart
1988 te weerleggen dan wel de leiding van het journalistenfo
rum ter beschikking te stellen.
Rockwell tegen aids
Met voorlichting over aids kun je niet vroeg genoeg beginnen,
lijkt de boodschap van deze poster. De tekening werd al in 1951
gemaakt door de wereldberoemde Amerikaanse illustrator Nor
man Rockwell. Het motto van de tekening luidde toen echter:
„feiten van het leven". Rockwell was jarenlang de belangrijkste
il'ustrator van het blad Netv York Evening Post. fö?0: ap
TSJECHOSLOWAKIJE GAAT SCHOORVOETEND HERVORMEN:
tjUHnp
7. 1 -jU
DEN HAAG De in 1968
met Russische tanks ver
jaagde geest van vernieu
wing, blijft de machtheb
bers in Praag achtervol
gen. De economische poli
tiek die bijna twintig jaar
geleden de orthodoxe
communisten in Tsjecho-
slowakije veel te ver ging,
is in het kielzog van de
hervormingen van de
Russische partijleider Mi-
chail Gorbatsjov
schoorvoetend overgeno
men en tot nieuw beleid
verklaard.
Het centraal comité was giste
ren en vandaag bijeen om be
sluiten te nemen over „pred-
stavba", het Tsjechische equi
valent van perestrojka. Het
plenum van het centraal comi
té. een soort partijparlement,
zal bij die gelegenheid een
nieuwe Wet op de staatsonder
nemingen aanvaarden, naar
voorbeeld vart eenzelfde wet
geving in de Sovjetunie.
De afgelopen maanden is dui
delijk geworden dat ook Praag
de hervormingsgezinde weg is
ingeslagen. De onduidelijke
periode van vorig jaar, toen
hoge Tsjechische functionaris
sen elkaar bij voortduring te
genspraken over de toekomsti
ge economische politiek is
voorbij. Eensgezind wordt re
constructie van de economie
beleden, waarbij zelfs het
woord „hervorming" niet
meer wordt geschuwd.
Aan economische veranderin
gen viel niet meer te ontko
men, omdat de afgelopen jaren
steeds tegenvallende economi
sche cijfers opleverden. Maar
ook omdat, wil de economi
sche vernieuwing in de Sovjet
unie slagen, Moskou gebaat is
bij een moderne industrie in
de overige lidstaten van het
Oosteuropese samenwerkings
verband, de Comecon. Boven
dien is de modernisering van
de Tsjechoslowaakse industrie
achtergebleven, omdat Praag
de afgelopen jaren (a la Roe
menië) intensief bezig is ge
weest met het verminderen
van zijn buitenlandse schuld.
Het bezoek aan Praag van par
tijleider Gorbatsjov in maart,
dat uitliep op een ware triomf
tocht voor de Sovjetleider, be
tekende waarschijnlijk de ge
nadeslag voor de conservatie
ve vleugel in de Tsjechoslo
waakse top. Niet alleen de
toonzetting van de partijlei
ders veranderde, maar ook de
inhoud van de voorgestelde
economische veranderingen
kreeg meer gestalte.
Prijsverhoging
Zo voorziet de nieuwe Wet op
de staatsondernemingen in een
beperking van de rol van het
centraal comité en krijgen be
drijfsleidingen een grotere
mate van zelfstandigheid,
waarin onder meer concurren
tie met andere bedrijven niet
meer hoeft te worden ge
schuwd. De arbeiders kunnen
voortaan zelf hun directeur
kiezen via de vertegenwoordi
gende lichamen in het bedrijf.
De hervormingen zullen even
wel gepaard gaan met prijs
verhogingen, een gevoelig on
derwerp in de socialistische
landen.
Veel waarnemers menen dat
de economische hervormingen
in Tsjechoslowakije moeilijk te
verwezenlijken zijn, vooral
omdat elk enthousiasme bij de
De nieuwe partijleider Milos Jakes spreekt voor de eerste maal het centraal comité van Tsjet
wakije toe.
bevolking ontbreekt. Zij wij
zen er bovendien op dat het
element „glasnost" door de
Praagse partijleiding geen pro
minente plek toebedeeld heeft
gekregen. Ota Sik, de econoom
achter de hervormingen van
1968, legde onlangs ook de
vinger op een zere plek. „Gor
batsjov kan zich voordoen als
een nieuwe man die niet ver
antwoordelijk kan worden ge
houden voor fouten i
leden, maar de
Tsjechoslowaakse top
uit mensen die de
Lente zelf om zeep heb
holpen".
(Vervolg van de voorpagina)
PRAAG De 65-jarige
Milos Jakes, de nieuwe
partijleider van Tsjecho
slowakije, is een wat
kleurloze politicus, die
weliswaar voorstander is
van economische hervor
mingen, maar niet van ra
dicale veranderingen.
Westerse waarnemers ty
peren hem als „iemand
zonder uitgesproken eigen
profiel. Zijn benoeming
betekent een facelift,
maar geen opmerkelijke
verbetering".
Oosteuropese diplomaten in
Nederland voegden aan die
karakterisering toe dat het on
der de vroegere partijleider
Husak niet mogelijk was, her
vormingen door te voeren.
Partijleider Michail Gorbatsjov
heeft Jakes per telegram geluk
gewenst met zijn benoeming.
Gorbatsjov stelde onder meer
dat het Kremlin ervan over
tuigd is dat Jakes in staat zal
zijn omvangrijke economische
en sociale hervormingen uit te
•voeren.
Mogelijk dat Jasek daarmee
tegelijk in staat wordt gesteld
de Tsjechische politiek een
meer dynamisch aanzien te ge
ven, want ook in Tsjechoslo
wakije wil de bevolking af van
de starre, saaie en bewegings
loze politiek. Sinds het midden
van de jaren zeventig wordt
Jaseks naam genoemd als
voorstander van maatregelen
ter liberalisering van de eco
nomie.
Als voorzitter van de controle
commissie van de partij van
1968 tot december 1977 was
Jakes verantwoordelijk voor
'de „zuivering" binnen de par
tijgelederen, die werd gehou
den na de Praagse Lente.
Daarmee kwam een einde aan
de hervormingen van de pro
gressieve partijleider Dubcek,
de voorganger van Hus
dens die zuivering
meer dan 460.000 mei
de partij gezet.
Jakes is sinds 1977 lid
machtige secretariaat f
Centrale Comité en si»
voorzitter van de econg,
commissie verantwoj
voor het economische
van de partij. In die*
functie heeft hij dit jaarj
voorzichtige hervormiri
de centraal geleide ecf
doorgevoerd.
Hevig geweld
inZuidkorea
De verkiezing van regerings
kandidaat Roh Tae Woo tot
president van Zuidkorea
heeft de onrust in het land
verder aangewakkerd. Aan
hangers van de oppositie
hebben overal in het land
gedemonsteerd tegen de
fraude die volgens hen ge
pleegd zou zijn bij het tellen
van de stemmen. In de
hoofdstad Seoel bezetten
2.00Ó betogers gisteren een
bureau waar nog geteld
werd. Twee keer zoveel
agenten ontruimden vervol
gens het kantoor, waarbij
gebruik werd gemaakt van
traangasgranaten en water
kanonnen. Na de véldslag,
die enkele uren duurde, was
het vijf verdiepingen tellende
gebouw veranderd in een
puinhoop. Op de foto
worden aangehouden beto
gers in „slangenmars" door
de politie weggevoerd. Ove
rigens hebben Amerikaanse
waarnemers bevestigd dat in
verscheidene steden stem
fraude is gepleegd, maar
over de preciese omvang er
van is nog niets bekend.
foto: epa
Voedselsituaf
Afrika S
in 1988 nog
slechter
ROME De Voe<'
Landbouworganisatie 1
Verenigde Naties 1
voorspelt voor 1988 e1
stige verslechtering
voedselsituatie in
Komend jaar zal 4,6
ton aan hulp nodig
procent meer dan i
Voor acht landen zal
een uitzonderlijke
spanning nodig zijn:
Angola, Mozambique
wi, Benin, Tchad, N
Botswana. Etiopië
zwaarst getroffen. Di
zal in 1988 1,3 milji
voedselhulp nodig
meer dan tijdens de hi
nood van 1984-85. M
nu heeft Etiopië volo
selhulp nodig. Dat is
den dat de EG 60.1
graan extra levert. Ei
sturen ruim 100.000 tc
voedsel naar Etiopië.
dien worden vrach
geleverd om het
vanuit de havens op
brengen. Nu duurt
vele weken voordat
selhulp de plaats van
ming bereikt.
VOORLICHTER IN BALLINGSCHAP, THABO MBEKI:
AMSTERDAM Vijfen
twintig jaar geleden heeft
Thabo Mbeki zijn vader
Govan Mbeki voor het
laatst gezien. Govan Mbe
ki, die vorige maand na 23
jaar gevangenschap werd
vrijgelaten, was in de ja
ren '50 voorzitter van het
Afrikaans Nationaal Con
gres. Zoon Thabo Mbeki,
sinds de jaren '60 in bal
lingschap, is directeur
voorlichting van het ANC
en de rechterhand van
ANC-voorzitter Oliver
Tambo. Sinds de vrijlating
hebben vader en zoon al
leen telefonisch contact
gehad, maar als Pretoria
Govan Mbeki een pas
poort wil geven hopen ze
elkaar na een kwart eeuw
weer te zien.
„Het gaat goed met mijn va
der. Hij heeft direct na zijn
vrijlating onze strijd weer op
gepakt. De onvoorwaardelijke
vrijlating van Govan Mbeki is
een van onze belangrijke over
winningen van het afgelopen
jaar", zegt Thabo Mbeki opge
wekt.
In de internationale pers ver
schijnen dezer dagen beschou
wingen over de politieke, di
plomatieke en militaire impas
se in de strijd tegen het apart
heidsregime. Maar het ANC
heeft een heel ander oordeel
over de ontwikkelingen van
het afgelopen jaar „De pers
heeft zichzelf bedrogen. Onder
invloed van de dramatische
gebeurtenissen in 1985-86
dachten sommige journalisten
dat het nu snel bekeken zou
zijn met het apartheidsregime.
Maar wij bij het ANC waren
niet zo naïef om te geloven dat
de bevrijding nu binnen hand
bereik was gekomen". 1
De beminnelijke verschijning
van Thabo Mbeki is moeilijk
te rijmen met het beeld van de
nietsontziende bende terroris
ten en revolutionairen, dat
Pretoria gewoonlijk van het
ANC schildert. Temidden van
een gezelschap Zuidafrikaanse
kunstenaars reciteert hij uit
het hoofd sonnetten van Sha
kespeare en adviseert hij waar
men de mooiste uitvoering van
Bach's Weihnachtsoratorium
kan beluisteren
Uitstraling
Mebki: „Het ANC heeft van
ouds twee opdrachten: de taak
om leiding te geven aan de
mensen in de bevrijdingsstrijd
én tevens de reconstructie van
een nieuw Zuidafrika. Die
twee doeleinden zijn onver
brekelijk verbonden. Ons doel
is een verenigd, democratisch,
niet-raciaal Zuidafrika. Het
racisme moet vernietigd
worden, niet na de bevrijding,
maar nu al tijdens de bevrij
dingsstrijd. Tot elke prijs moet
de indruk worden vermeden
dat wij een rassenoorlog voe
ren.
Dat zou wel gemakkelijk zijn.
Blanke scholen en blanke wij
ken zijn een gemakkelijk doel
wit. Zeker, het is wel eens
voorgekomen dat er een hom
ontplofte in een blanke super
markt. Maar dat was geen
ANC-beleid, dat was het indi
viduele besluit van een van
onze strijders. Vóór hij werd
opgehangen heeft hij voor de
rechtbank zijn verontschuldi
gingen aangeboden aan het
ANC omdat hij zich niet had
gehouden aan de ANC-lijn".
Toch ziet het ANC, meer dan
in het verleden, kans om een
belangrijk deel van de Zuida
frikaanse blanken voor zich te
winnen: „Het afgelopen jaar
heeft bewezen dat het ANC
een groot deel van de blanken,
inclusief de Afrikaners, aan de
goede kant kan krijgen. In dit
jaar zijn meer blanken dan
ooit te voren betrokken ge
raakt bij de democratische be
weging". De ontmoeting van
het ANC met een delegatie
Afrikaners in Dakar h
gens Mbeki een belanj
stralingseffect.
„Zuidafrika is het en
waar de koloniale mai
gekoloniseerden sani
gebied delen. De k<
kunnen niet terugv
hun moederland. Eni
de enige bevrijdingsn
die haar strijd moet
zonder te beschikken
ses in de buurlande)
geen van de buurlan!
zich permitteren om 1
vanaf zijn grondgebied
opereren. Maar pessiml
hier en daar te bel
valt, wordt door on!
niet gedeeld, betoogl
„Er is geen reden v<)
berheid. Het zal met i
wel goed komen"
