Reizen hoeft niet meer, heel
de wereld woont in Nederland
Jersey in beweging
'VAN HUIS UIT
SeidócSowont
MAANDAG 14 DECEMBER 1987 PAGINA lj
Jersey pak van Coco Chanel (exclusief v. Wordragen): groe
ne polo, rood met wit afgezet vest: paarsblauw overvest op
kort zwart rokje.
FOTO: PR
Jersey is 'eert ma
teriaal dat alle
ontwerpers inspi
reert. Vrouwen
geven zich er ook
graag aan over.
De stof voegt zich
wervend om alle
lichaamsdelen.
Nieuwe indus
trieën en technie
ken maken jersey
toegankelijker
voor iedereen.
Het is lieftallig,
rek- en aaibaar.
Met een vleugje
Lycra erdoor ge
mengd behoudt
het vormvastheid
waar dit bijvoor
beeld in de schou
derpartij nodig is.
Maar de kunstve
zel tast de plooi
baarheid van het
materiaal, nodig
voor plooiende
draperietjes in
wikkeltops of
rokjes, niet aan.
Jersey laat zich
altijd soepeitjes
verwerken tot
meerdere, zelfs
plissé-achtige
plooien op lijfjes.
Vallingen die uit
de taille komen
worden vaak
even boven de
knie op een band
vastgezet. Het ef
fect is qua vorm
dan vergelijkbaar
met lampions die
in Chinese op
tochten worden
meegedragen.
Coco Chanel ont
dekte in de jaren
twintig de stof
jersey, die vóór
die tijd alleen
voor ondergoed
werd gebruikt. Er
waren jersey
hempjes, onder-
blouses, lange on
derbroeken (voor
mannen) en tri-
co t-achtige broek
jes met pijpjes
voor vrouwen.
Met jersey in de
mode voerde
Coco de vrouw
naar de sweater-
look! De meest
betekenings volle
ontwerpen maak
ten gebruik van
jersey zonder zo
men aan de rok
en met simpel
toegeknoopte
panden of uit de
plooival wegstro
mende sjerpen of
asymmetrische
kraagvolumes. De
Engelse Jean
Muir is beroemd
om haar jerseys.
Van Chanel dit
seizoen ook meer
delige ultra^ korte
pakjes met vest,
polo en zeer korte
tot knielange rok.
Daarbij worden
dan „leggings"
voetloze maillot)
gedragen. Het zijn
prachtig ge
stroomlijnde kle
ren waarvan elke
vrouw droomt.
Jersey onver-
schrijdt de gren
zen van sportief
naar chic. Yves
St. Laurent
maakte voor zijn
herfst/winter col
lectie prachtige
sluike jersey tu-
nieke, zo recht als
een spijker op een
rechte knielange
(of knievrije) rok.
In 1988 worden
de jersey tunie
ken feller van
kleur en zullen
vaak samen gaan
met een kort
strak leren rokje.
In Engeland zijn
al jersey voorjaar
spakjes gesigna
leerd (Joe Casely-
Hayford) met eni
germate ronde
schouders, met
over het toege
knoopte jasje
twee uit de schou
derlijnen voort
komende losse
panden die op de
maag in elkaar
worden gedraaid.
Jersey is een
spannend materi
aal, dat momen
teel in alle seizoe
nen een rol van
betekenis vervult.
TINY FRANCIS
Vreemde landen zien en
andere culturen ontdek
ken. Mensen ontmoeten
die vanuit een totaal an
dere achtergrond in het
leven staan wie houdt
daar niet van. Met graag
te betalen we duizenden
en duizenden guldens
om een trektocht door
Marokko te kunnen ma
ken, een bootreis over de
Nijl of nog sjieker
een culturele reis naar
de overblijfselen van de
Inca-beschaving. En nog
jaren later vertellen we
dan van die keer dat we
in het oude Fez door zo'n
alleraardigste familie
werden uitgenodigd om
couscous te eten. Weet je
nog hoe Mohammed ge
woon met zijn hand dat
vreselijk taaie rundvlees
uit de schaal greep? Het
jou aanreikte en jij er net
zo lang aan moest trek
ken en sjorren totdat het
vlees in tweeën scheur
de? Weet je nog die kin
derloos gebleven eerste
vrouw van Mohammed?
En zijn tweede vrouw,
die hem wèl vier kinde
ren had geschonken, en
met wie die eerste toch
kennelijk heel goed kon
opschieten? Weet je nog
die oudste zoon, die zo
trots was op de islam?
Andere culturen ontdekken,
mensen ontmoeten met een
levenswijze die sterk afwijkt
van de jouwe het is boei
end. Maar het is wat merk
waardig om daartoe duizen
den kilometers af te leggen,
helemaal naar Mohammed,
in de Rue Hassan II num
mertje 14 te Fez, als Móham-
meds broer gewoon bij jou in
de straat woont. En daar
woont-ie!
Nou vooruit, als je vakantie
geld een reisje naar Marokko
toelaat, zal Mohammeds
broer vermoedelijk een paar
straten verder wonen. Maar
in ieder geval woont-ie in de
zelfde stad. Je ziet hem dage
lijks. Op straat, in de tram, in
de supermarkt. Maar die
broer wordt genegeerd.
Of is het een kwestie van
verlegenheid? Een kwestie
van: het wel leuk vinden om
met buitenlanders in contact
te komen, maar niet weten
hoe. Gewoon aanbellen bij
een Marokkaan, Turk, Ira
niër, Kaapverdiaan, en zeg
gen dat je kennis wilt maken
dat is toch ook een beetje
raar. Misschien heeft zo'n
man of vrouw of gezin daar
in het geheel geen behoefte
aan.
Mevrouw Aysha Shawes, een
44-jarige huismoeder uit het
Koerdische gedeelte van
Iraq, thans woonachtig op ze
ven hoog aan de Florens van
Brederodelaan in Zoeter-
meer: „Ik zou juist dolgraag
in contact komen met Neder
landers. En mijn man en kin
deren ook. Hier in de omge
ving van Zoetermeer Den
Haag, Leiden, Delft ken
nen we gelukkig wel een
paar Koerdische families,
maar verder staan we toch
heel geïsoleerd".
Aysha's echtgenoot Newroz
Shawes, eveneens 44: „De
kinderen maken op school
vriendjes en vriendinnetjes,
maar voor ons is het veel
moeilijker om Nederlanders
De familie Shawes vluchtte vanuit de Koerdische bergen in
Iraq naar de Florens van Brederodelaan in Zoetermeer. Staan
de van links naar rechts: tante Behaya (51), vader Newroz (44)
en moeder Aysha (44). Zittend van links naar rechts de kinde
ren Agrin (15), Rastgo (9), Ahang (17) en Awring (14).
FOTO: CEES VERKERK
te leren kennen. Als daar
voor op een of andere manier
gelegenheid zou zijn, zou ik
dat geweldig vinden".
Portie yaprag
Zó geweldig vinden Aysha
en Newroz alleen al het sim
pele bezoek van de verslag
gever, dat deze, voor hij er
goed en wel erg in heeft, met
het hele gezin rond de eetta
fel is verenigd en van een
royale portie „yaprag" geniet.
Druivenbladeren, gevuld met
rijst en gehakt. Plus aubergi
nes, paprika's, spaanse pe
pers, uien, een mager run
derlapje en als drank een
eigengemaakt soort karne
melk. „Lekker?", informeert
de 51-jarige zus van de heer
des huizes, Behaya Shawes.
Heel lekker!.
Bij de familie Shawes zijn we
terecht gekomen via de
Haagse, aan de kerken ge
lieerde, werkgroep „Vlon
der". Een groep vrijwilligers
die het voor ons land unieke
initiatief heeft genomen om
op te treden als „vriend
schapsmakelaars" tussen Ne
derlanders en hier te lande
verblijvende vluchtelingen.
Bedoeling is dat Nederlandse
gastheren en -vrouwen de
vluchtelingen met raad en
daad bijstaan, hun wat gezel
ligheid bieden en hen gelei
delijk aan wegwijs maken in
de Nederlandse samenleving.
Van de kant van de vluchte
lingen is daaraan grote be
hoefte, aldus de ervaring van
„Vlonder". Na vaak zeer bar
re avonturen komen deze
mensen doorgaans berooid in
ons land aan, en belanden
vervolgens veelal als een
ling op een kamer in een
heel eenzame situatie. Een
Nederlandse vriend(in) of
een Nederlands gastgezin is
dan een enorme steun.
Nachtmerries
Van de andere kant is het
voor reislustige Nederlanders
heel leuk om op deze simpele
en spotgoedkope manier in
contact te komen met verte
genwoordigers van de Afri
kaanse cultuur of de Iraanse
of, zoals wij nu, de Koerdi
sche.
Hoewel leuk? De mensen
zijn leuk ja, maar de nacht
merries die ze doorgaans ach
ter de rug hebben voor ze op
Schiphol aankomen, wakke
ren de eetlust nauwelijks
aan.
Vader Newroz Shawes, ter
wijl hij toch nog maar („U
moet goed eten!") een paar
gevulde wijnbladeren op ons
bord lqgt: „Mijn gezin en ik
woonden tot april van dit
jaar in de bergen in het noor
den van Iraq, een gebied dat
onder controle staat van de
Koerdische vrijheidsstrijders.
Zelf was ik één van die
'peshmerga'. In april voerden
de troepen van de Iraakse
machthebber Saddam Hoes
sein een chemisch bombarde
ment op onze streek uit. Van
ons gezin is daarbij gelukkig
niemand gewond geraajct.
Maar we durfden toch niet
meer in dat gebied te blijven
en we zijn toen, met duizen
den anderen, naar Iran ge
vlucht. In Iran was nauwe
lijks voedsel, geen medische
verzorging, geen onderwijs,
dus daar moesten we ook
weg. We hadden voldoende
geld om de nodige steekpen
ningen te kunnen betalen en
daardoor konden we na twee
maanden naar Syrië vluch
ten. Mijn vrouw, mijn zuster,
mijn twee dochters, mijn
twee zoons en ik. Met behulp
van een vals paspoort kregen
we in Syrië binnen een week
een visum naar Bulgarije. In
Bulgarije hebben we een tic
ket gekocht naar Nederland,
en op Schiphol hebben we
politiek asiel aangevraagd.
Die aanvraag is nu in behan
deling".
Fierheid
Het gebruik om na afloop
van de maaltijd nog een tijdje
na te tafelen is onder Koer
den onbekend. Zodra de laat
ste hap „yaprag" is doorge
slikt, staat iedereen onmid
dellijk op. Terwijl de vrou
wen thee serveren, laat Ne
wroz met onverbloemde fier
heid foto's zien waarop hij
met het geweer over de
schouder staat afgebeeld te
midden van andere Koerdi
sche guerilla-strijders.
„De Koerden zijn een volk
van zo'n 20 miljoen mensen
die wonen in een gebied dat
tot vijf verschillende staten
behoort: Syrië, Turkije, de
Sovjet-Unie, Iran en Iraq. In
elk van die staten vormen de
Koerden een minderheid.
Soms worden ze min of meer
getolereerd, in andere perio
den worden ze krachtig on
derdrukt. Hun uiteindelijke
ideaal is een vrij Koerdistan,
en daarvoor heb ik me ook
altijd ingezet. Lange tijd heb
ik dat met politieke middelen
kunnen doen. Ik was burge
meester van Doukan, een
plaatsje met 40.000 inwoners.
De weerstand die mijn poli
tieke oppositie bij de Iraakse
machthebbers opriep, werd
geleidelijk aan groter. In de
herfst van 1978 kwam ik tot
de conclusie dat het zo niet
langer kon en ben ik de ber
gen ingetrokken om me aan
te sluiten bij de vrijheidsstrij
ders".
Zeer welkom
Met als uiteindelijk gevolg
dat hij nu, met de zijnen,
vanaf zeven hoog in Zoeter
meer over een flatlandschap
uitkijkt in plaats van over
een lieflijk Koerdisch dal.
Met die Zoetermeerse wo
ning mag hij trouwens in zijn
handjes knijpen. De meeste
vluchtelingen worden opge
borgen in aanzienlijk naar-
geestiger onderkomens. Zijn
zoon Rastgo (9) heeft inmid
dels op school vriendschap
gesloten met de Marokkaanse
klasgenoot Said. Maar zoals
gezegd: voor volwassenen is
het leggen van contacten
veel moeilijker.
Sinds december vorig jaar
heeft de werkgroep Vlonder,
die opereert in de Haagse re
gio, zestien Nederlandse ge-
zinneri en individuen in con
tact gebracht met vluchtelin
gen als bijvoorbeeld de fami
lie Shawes. En met succes.
Tot nu toe is nog geen enkele
vriendschap doodgebloed of
anderszins mislukt. Neder
landers die zin hebben om
van de diensten van de
werkgroep groep gebruik te
maken, zijn zeer welkom.
Het aantal vluchtelingen-
contactzoekers is veel groter
dan het aantal geregistreerde
Nederlandse belangstellen
den.
Wat dus heel vreemd is als
men de Nederlandse reislust
in aanmerking neemt. Om
verre landen te bezoeken,
vreemde culturen te leren
kennen, reizen we de hele
wereld af. Een gastvrij ont
haal bij een familie in Urud
op Bali of bij de burgemees
ter van Doukan in Iraq, geldt
als een ijzersterk verhaal dat
nog jaren verteld wordt. En
zoiets is ook leuk. Maar
waarom zou die burgemees
ter minder interessant zijn,
nu hij in Zoetermeer woont?
Goed beschouwd, zijn verre
reizen overbodig geworden.
Heel de wereld woont in Ne
derland.
WILLEM SCHEER
Wie in zijn eigen regio een
vluchtelingen-contactgroep
wil opzetten of wie, in de
Haagse regio, kennis wil ma
ken met vluchtelingen, mag
Joke Breure bellen. Telefoon:
070 61.43.51.
Psoriasis,
meer vooroordeel
dan ziekte
Alles slijt. Kleren slijten, dingen
slijten en al staan we er niet zo bij
stil, ook onze huid slijt want elke
dag wrijven we er een laagje van
af. Als ons lichaam niet steeds
nieuwe huid zou maken dan ver
dwenen wij op de duur als een to
verbal in de mond van de tijd zo
maar in het niets.
Dat aanmaken van nieuwe huid
gaat heel, subtiel: het lichaam
maakt niet méér huid bij dan no
dig is, ook niet minder, maar pre
cies genoeg om de dagelijkse slijta
ge goed te maken. Bij veel mensen,
heel wat meer dan wij denken,
gaat dat mis. Die maken meer
huid aan dan nodig en dat te veel
bladdert er op een gegeven mo
ment af in de vorm van glinste
rende schilfers, met achterlating
van scherp omschreven, landkaar
tachtige, vaak helrode vlekken,
meestal op knieën, elleboog of in
het haar en als het tegenzit zelfs
over het hele lichaam. Psoriasis
heet deze huidaandoening, of ook
wel 'schubziekte' en Vestdijk
noemde het in zijn gelijknamige
boek „Het Glinsterend Pantser".
Psoriasis is misschien de minst be
kende volksziekte. Liefst een mil
joen Medelanders heeft er aanleg
voor, 300.000 mensen hebben er
last van en 10.000 weer zo erg dat
ze zich nauwelijks in het openbaar
durven vertonen. Want dat is het
beroerde van psoriasis, het is dan
wel in de overgrote meerderheid
van de gevallen volmaakt onschul
dig, maar het zit aan de buiten
kant. Iedereen kan het zien. Om
dat weinig mensen ook weten wat
ze zien, liggen de verkeerde con
clusies voor de hand: mensen ver
warren psoriasis met schurft (wat
het niet is), denken dat psoriasis-
patiënten zich te weinig wassen
(wat niet het geval is), of dat deze
huidaandoeninig besmettelijk is
(en dat is het niet). Psoriasis heb
ben is niet zozeer lijden aan de
ziekte, dan wel lijden aan de an
der, en de ander, zo wist Sartre te
vertellen, is de hel.
Geen wonder dat veel patiënten
hun kwaal liever geheim houden
en zich in de meest letterlijke zin
niet bloot geven. Je ziet ze niet,
terwijl in een volle bus toch min
stens één iemand zit met deze
kwaal. Je moet wel erg sterk in je
schoenen staan om je het onuitge
sproken commentaar van de me
deburgers niet aan te trekken. Dat
blijkt al een beetje uit het taalge
bruik van de patiënten zelf. Als de
plekken tijdelijk verdwijnen dan
zeggen ze dat ze 'schoon' zijn. Het
oordeel van de medeburgers is als
het ware in hun taalgebruik geslo
pen, want hoe zie je eruit als je
niet 'schoon' bent? Precies.
De precieze oorzaak kent men
niet, een afdoende behandeling is
er niet: psoriasis is een bezit voor
het leven. Wel is er een arsenaal
van middeltjes en kuren, wat een
slecht teken is, want hoe meer
middelen hoe hopelozer de kwaal.
Tot voor tien jaar bestond de be
handeling vooral uit de klassieke
behandeling met zalven met daar
in teer of acetylsalicylzuur (het
werkzame bestanddeel van aspiri
ne) en niet te vergeten de weldadi
ge werking van de zon. Helaas
gaat voor psoriasispatiënten de zon
niet voor niets op, want wil je je
een beetje ruim in het zonlicht ba
den dan moet je verre reizen ma
ken. De Dode Zee is een geliefd en
befaamd kuuroord. Het daar ruim
schoots voorradige ultra violette
licht zet een rem op de overmatige
celdeling in de huid, maar anders
dan veel mensen denken heeft het
zoute water geen enkele invloed.
Een paar jaar geleden heeft een
huidarts dat eens uitgezocht. Hij
'deed bij 25 patiënten proeven
waarbij een arm in een bak met
zout water en een arm in leiding
water werd ondergedompeld en
kon na zes weken behandeling
geen enkel verschil tussen beide
armen constateren.
Maar toch. De laatste jaren is men
er in geslaagd om effectievere be
handelmethodes te ontwikkelen.
De behandeling met methotrexaat
bijvoorbeeld, een antikankermid-
del dat in dit geval het ongecon
troleerd delen van de huidcellen
remt. Het spul heeft helaas nogal
wat bijwerkingen zodat alleen
voor zeer ernstige gevallen wordt
gebruikt. Eleganter is de zogehe
ten PUVA-methode. De patiënten
krijgen eerst een middel toege
diend, psoraleen, en worden dan
met ultraviolet licht bestraald. Het
aardige is dat het psoraleen alleen
werkt bij aanwezigheid van dit
UV-licht, zodat de cellen van de
huid wel, maar andere lichaams
cellen (bloedcellen en dergelijke)
niet in hun deling worden geremd.
PU VA en methotrexaat zorgden
10 jaar geleden voor een revolutio
naire vooruitgang in de behande
ling, maar sinds kort zijn er twee
behandelingen bijgekomen die
misschien meer beloven.
In het Zwitserse Leysin is twee
jaar geleden de zogeheten fumaar-
zuur-therapie ontwikkeld. Onder
zoek heeft uitgewezen dat mensen
met psoriasis te weinig van dit
zuur zouden aanmaken, zodat de
lever de afvalstoffen in het li
chaam niet af kan breken en in
gewrichtskapsels en huid dumpt.
Inderdaad komt psoriasis vaak sa
men met een soort reuma voor -
hetgeen pleit voor deze theorie -
en ook schijnt men erg enthousiast
te zijn over de resultaten, al is het
nog te vroeg om conclusies te kun
nen trekken.
Een andere interessante theorie
die ook een interessante therapie
heeft opgeleverd is de volgende.
Psoriasis is erfelijk, kinderen van
deze patiënten hebben een kans
van 1 op 4 deze ziekte ook te krij
gen. Maar men weet niet goed of
psoriasis veroorzaakt wordt door
een erfelijke stofwisselingsstoornis
die een afweerreactie uitlokt, of
een erfelijke afweerstoornis met
een stofwisselingsstoornis tot ge
volg. Kip of ei?, men is daar niet
uit, maar zoveel is zeker: ciclospo-
rine, een spul dat dokters gebrui
ken om afweerreacties bij trans
plantaties te onderdrukken, helpt
in lagere dosis ook tegen psoriasis.
Er is één maar: het spul heeft bij
werkingen. Op dit moment loopt
een internationaal onderzoek om
te kijken of het middel beter is
dan de kwaal. Ik houd u op de
hoogte.
door Joke Forceville-Van Rossum c
Pasto(o)r
Joh. 21,15
Het is natuurlijk een goede
zaak dat wij, gelovigen, zo
en dan worden opgeroepen
gebed. Tot gebed om
roepingen voor de herderli
taak in de Kerk bijvoorbee
Het is goed dat wij ons
realiseren hoezeer Gods
genade in ons werkzaam it
zijn. Hoe intens we daarom
ook moeten vragen. Daarin
eh daarna blijft dan wel
gelden dat wijzelf wegen I
moeten zoeken om uit de
impasse van het toenemen.
priestergebrek te geraken,
gaan vandaag maar even
voorbij aan het brandend
vraagstuk van het verplicht
celibaat. Een oplossing
daarvoor lijkt nog lang nie
zicht. We zullen intussen m
andere mogelijkheden moe
verkennen. Met dat „we"
bedoel ik de kerkhiërarchu
de gelovigen samen. Ook
gelovigen is er immers alk
aan gelegen dat ze een
„aanvoerder" van de kudó
een pastor houden om hen
de weg voor te gaan. Ik bt
de situatie overziend, in h
mate ontmoedigd dat dan j;
op dit moment zoveel
aandacht eraan wordt best
dat kerkjuridische zaken
blijven zoals ze altijd ware
Of dat zaken die - in heili
dienstbaarheid aan het got
overigens - een nieuw ver
hebben gekregen, nu weet
worden teruggebogen. Laa
mij dit toelichten. Er besta
een Algemeen Reglement i
al de Nederlandse bisdomi
met betrekking tot het bes
van een parochie. In de
bisschoppenconferenties v
april en juni zijn de
voorstellen besproken om
Reglement aan te passen
het Nieuwe Kerkelijk
Wetboek (de Codex). Dat
Wetboek is in 1983 van ki
geworden voor de hele
katholieke wereld.
Kerkjuristen hebben in
opdracht van het episcopa
aanpassingsvoorstellen dat
opgesteld voor de
bisschoppenconferentie, ec
zonder contact daarover o
nemen met de basis. Het
Kerkelijk Wetboek schrijf
voor dat „in alle gevallen
priester die als pastoor van
parochie is benoemd,
voorzitter is van het bestu
Er moet weer duidelijk
onderscheid worden gema
tussen wat de eigenlijke ta
van een kerk- of
parochiebestuur, te weten
materiële beheer en de
mogelijkheid (let wel: de
mogelijkheid) te adviseren
over pastorale
aangelegenheden. De past
als voorzitter van het besl
moet niet extra worden bt
de feitelijke gang van zak
dient zo min mogelijk
gewijzigd en de plaats vai
vice-voorzitter een duidel
accent te krijgen. De
kerkjuristen hebben over,
langere termijn de zaak
uitgevogeld, zonder
ruggespraak met de basis
slechts enkele maanden k
om te reageren. Die laatst
voelt zich voor het blok
In diverse bisdommen wó
heftig geprotesteerd. Ons
priesterbestand vergrijst, s
Steeds meer pastores moe
behalve de eigen pa roe hit
tweede in de buurt mede
behartigen. Emeritaat, zie
overlijden dunnen de
gelederen voortdurend.
Aanwas is er nauwelijks
Moeten pastores dan min
principieel aan het hoofd
meerdere besturen staan:
leken er werkelijk alleen
de R.K. Kerk in financiê
bouwtechnische zaken te
adviseren? Met boven ziel
in die gevallen nog een
uiteindelijk beslissingsrec
van de pastorHebben le
niet recht op een eigen
inbreng in het bestuur, rt
dan die van klusjesman!
moeten zuinig zijn op om
priesters en hun zoveel
mogelijk uit handen nem
Ze moeten niet als voort
worden opgezadeld met
allerlei nodeloze
verantwoordelijkheden. 1
gaan waarachtig niet zon
hun boekje te buiten. Ze
willen in deze tijd wel w
een pastor. In diens taak
zullen ze meewerken. Dl
buigen ze zich ook graag
facetten van wezenlijk,
onverkort kerk-zijn,
gelovigheid. Vanuit hun i
in-de-wereld hebben ze
belangrijke bijdragen te
leveren. Velen voelen zit
niet gelukkig met de
terugkeer van de „ouder
pastoor".
