Nederlandse bergers bij
gifschip op Spaanse kust
Valkuilen voor Westen
na tekenen IN
NAVO-landen verbaasd
over raket-aantallen
Kabinet-Martens lijkt
zijn meerderheid kwijt
ETA richt bloedbad aan bij
woonkazerne Guardia Civil
BUITENLAND
EeidócSouoont
ZATERDAG 12 DECEMBER 1987 PAGINA
(Door Frangois Heisbourg)
LONDEN Het INF-
akkoord, dat de afgelo
pen week in Washington
werd ondertekend, heeft
een einde gemaakt aan
de dreiging van de Russi
sche SS-20-raketten te
gen West-Europa. Dat is
een belangrijk winst
punt. Maar deze vermin
dering van de Russische
dreiging had een hoge
prijs: de verwijdering
van de Amerikaanse
Pershing-II en kruisra
ketten van de Westeuro-
pese bodem.
Sommige pessimisten menen
dat het INF-akkoord een
aantasting vormt van de tac
tiek van het „flexibele ant
woord" van de NAVO-lan
den op een onverhoopte Rus
sische aanval. Dat „ant
woord" behelst het vermogen
om een dreiging uit het oos
ten tegen te gaan, zonder dat
direct moet worden overge
schakeld op de allesvernieti
gende strategische kernarse
nalen van de Amerikanen.
Evenmin leidt het INF-ak
koord automatisch tot een
ontkoppeling van de Ameri
kaanse en Westeuropese vei
ligheid. En ook heeft het ak
koord over de afschaffing
van de raketten voor de mid
dellange afstand in Europa
geen ingrijpende gevolgen
voor de militaire balans tus
sen Oost en West.
Zorg
Toch heerst er in Europa eni
ge zorg over de toekomst van
zowel het NAVO-bondge-
nootschap als van de Euro-
pees-Amerikaanse relaties.
Die zorg ontstond vooral na
de top in Reykjavik eind
1986. Daar werden, voordat
de besprekingen vastliepen
op het SDI-onderzoek, -zon
der overleg met Westeuropa
beslissingen genomen die
verregaande gevolgen had
den voor de Europese veilig
heid. En ook na de onderte
kening van het INF-akkoord
blijven er twijfels. Zoals over
de samenhang tussen het
zonder meer wegstrepen van
een hele categorie kernraket
ten en de onderliggende filo
sofie over wat „veiligheid"
precies zou moeten inhouden.
Europeanen, met hun histo
rie vol oorlog en vernieti
ging, zijn nu eenmaal be
vreesd voor ingrijpende ver
anderingen in de strategische
verhoudingen.
Zo is er ook de angst voor het
afglijden naar steeds verder
gaande „nul-opties" voor de
kernraketten in Europa.
Komt na de nul-opties voor
de raketten voor de middel
lange afstand (500-1000 en
1000-5000 kilometer) ook een
afschaffing van de kernra
ketten voor de kortste af
stand in beeld? Voor sommi
gen i& het wellicht een aan
vaardbare uitkomst van de
onderhandelingen. Maar het
is dwaas te denken, dat zo'n
ingrijpende verandering in
de strategische verhoudingen
niet op zijn minst grote risi
co's met zich mee brengt.
Het is zaak dat nu het INF-
akkoord is ondertekend, se
rieus nagedacht wordt over
de weg die het Westerse
bondgenootschap moet gaan,
en de doelen die het daarbij
voor ogen staan. Een van de
punten van discussie is de
vermindering van de con
ventionele bewapening. De
Sovjetunie heeft onlangs er
kend dat er een scheve ver
houding bestaat ten nadele
van het Westen. Maar als het
tot troepenverminderingen
komt, is het zaak dat de
Amerikaanse troepen niet
versneld uit Europa worden
teruggetrokken, als men ten
minste de koppeling tussen
de Europese en de Ameri
kaanse veiligheid in stand
wil houden.
Bij de onderhandelingen mo
gen de geallieerde troepen in
West-Europa niet op één lijn
worden gesteld met de Sov
jettroepen in Oost-Europa. Er
is immers geen andere reden
voor de aanwezigheid van
Russische troepen in bijvoor
beeld Tsjechoslowakije dan
het onder de duim houden
van de bevolking.
(De auteur is directeur
van het gezaghebbende
Internationale Instituut
voor Strategische Studies
in Londen.)
Puur symbolische troepen
reducties kunnen ook het
best vermeden worden. Als
er werkelijk bezuinigd moet
worden en waarschijnlijk
willen de Russen dat ook
is een vermindering van de
Sovjettroepen van ruim
twintig procent wenselijk.
Maar het belangrijkste is dat
conventionele wapenvermin
deringen volgens een over
koepelend concept gevoerd
worden. Er is geen enkele re
den waarom het Warschau
Pact recht zou hebben op
meer materieel en meer een
heden dan het Westerse
bondgenootschap.
Ten slotte moet ook rekening
worden gehouden met de
grenzen van wat met con
ventionele ontwapening be
reikt kan worden. De nucle
aire afschrikking, de strategi
sche koppeling tussen de
Verenigde Staten en Europa
en de promotie van Oost-
West samenwerking blijven
een betere garantie voor de
stabiliteit, dan de afschrik
kende werking van een con
ventionele confrontatie in
een kernwapenvrij Europa.
Valkuilen
Daarom is het meest riskante
terrein van eventuele verde
re onderhandelingen dat van
de kernraketten voqr de
kortste afstand in Europa.
Daar liggen twee valkuilen.
De eerste is de zogeheten
„derde nul-optie", het af
schaffen van de raketten met
een bereik tot 500 kilometer.
Om nog maar te zwijgen over
de „vierde nul-óptie de vol
ledige afschaffing van alle
Amerikaanse korte-afstands-
raketten, inclusief de tacti
sche geschutstukken en de
tweevoudige draagraket (die
zowel kern- als gewone ra
ketten kan vervoeren). Dit
zou niet alleen buitengewoon
lastige contróleproblemen
met zich meebrengen een
kernbom is immers gemak
kelijk in een koffer te ver
bergen maar zou ook tot
een kernwapenvrij gebied in
Midden-Europa leiden.
Het valt te betwijfelen of in
zo'n situatie de tacktiek van
de NAVO van het flexibele
antwoord en de vooruitge
schoven verdediging zijn vol
te houden. Met name de uit
schakeling van tactische
kernwapens zou kunnen lei
den tot het vertrek van de
Amerikaanse strijdkrachten,
die immers door die kernwa
pens beschermd worden.
By het leggen van een ver
band tussen de vermindering
van korte-afstandsraketten
en de vermindering van con
ventionele wapens doemt het
gevaar op van het „afglijden
naar steeds verdergaande
nul-opties". Als deze logica
éénmaal geaccepteerd wordt,
zou die uiteindelijk kunnen
resulteren in een totaal kern
wapenvrij Europa.
Verbetering
Aangezien het tegelijkertijd
ook bijzonder moeilijk zal
zijn om de belastingbetalers
ervan te overtuigen dat ze
meer moeten gaan betalen
voor de conventionele defen
sie, zouden alle NAVO-lan
den eens goed moeten bekij
ken hoe ze hun defensie kun
nen „verbeteren" in plaats
van „vergroten". En vanuit
een strategisch oogpunt nog
veel belangrijker; de NAVO
zal met z'n aanpak van een
mogelijke Amerikaanse troe
penvermindering in Europa
moeten bewijzen, dat het in
staat is veranderingen te ver
werken zonder er zelf aan
onderdoor te gaan.
Om zo'n periode van veran
deringen te doorstaan, zullen
twee initiatieven genomen
moeten worden. Ten eerste is
het hoog tijd dat de NAVO
grondig de balans opmaakt
van de algehele strategie in
theorie én in praktijk. Een
taak die toevertrouwd zou
kunnen worden aan een
„wijze man".
In 1989, na de presidentsver
kiezingen in de VS en
Frankrijk, zouden de leden
van de NAVO om de tafel
moeten gaan zitten om ge
coördineerd te reageren op
alle initiatieven die de crea
tieve en bekwame Sovjetlei
ding onze kant opstuurt.
Tegelijkertijd moeten de Eu
ropeanen doorgaan met het
versterken van de zogeheten
Europese pilaar binnen de
NAVO. Daarbij mogen echter
absoluut géén signalen naar
Washington uitgaan, die de
ontkoppeling zouden versnel
len en die onnodige transat
lantische spanningen veroor
zaken. Het moet mogelijk zijn
om specifieke Europese actie-
vormen te ontwikkelen die
de NAVO versterken. Een
versterking van Europa
houdt niet automatisch een
verzwakking van de NAVO
in: integendeel!
(c^The Times, Londen
SUSKEENWISKE DE EDELE ELFEN
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Verschil
lende NAVO-landen
hebben zich gisteren in
Brussel verbaasd getoond
over de veel hogere aan
tallen middellange af
standsraketten in Oost
en West, dan waarvan
tot voor kort werd uitge
gaan.
Die verschillen in aantal tra
den aan het licht bij publika-
tie van het INF-akkoord, dat
de Amerikaanse president
Reagan en Sovjet-partijleider
Gorbatsjov eerder deze week
in Washington onderteken
den. Niet alleen in de Sovjet
unie, maar ook in Westeuro
pese plaatsingslanden bleken
toen al hogere aantallen mid
dellange afstandsraketten ge-
station neerd dan steeds was
gemeld, ook al waren deze
raketten niet uitgerust met
kernkoppen.
Tijdens de Noordatlantische
Raad, waar gisteren de Ame
rikaanse minister van bui
tenlandse zaken Shultz zijn
NAVO-collega's uitvoerig in
formeerde over de resultaten
van de top, werd op die ver
schillen in aantal niet verder
ingegaan, maar later gebeurt
dat wellicht alsnog.
„We zullen daar misschien de
komende maanden toch met
de Amerikanen nog een ge
sprek over moeten hebben",
aldus na afloop van het be
raad de Nederlandse minister
Van den Broek. Ook hij was
er niet van op de hoogte dat
Washington lange tijd cijfers
over geplaatste Amerikaanse
en Russische middellange-af-
standsraketten heeft ge
noemd die niet klopten. De
minister sprak zelf van „een
nieuw feit".
De vijf plaatsingslanden
Nederland, België, West
Duitsland, Italië en Enge
land ondertekenden in
Brussel officieel een verdrag,
dat inspectie van hun bases
door de Sovjets gedurende
dertien jaar na ratificatie van
het INF-akkoord regelt.
Met Wörner komt „militair"
aan politieke top van NAVO
BRUSSEL De West-
duitse minister van de
fensie, Manfred Wörner,
is gisteren officieel be
noemd als secretaris-ge
neraal van de NAVO in
Brussel. Daar volgt hij op
1 juli 1988 de Brit Lord
Carrington op.
De benoeming komt niet on
verwacht, daar Wörner de
enige kandidaat was die
overbleef na de terugtrek
king van de conservatieve
Noorse premier Kaare Wil-
loch. Wörner heeft verklaard
zijn benoeming te zien als
een „teken van vertrouwen
ten aanzien van mijn land".
Met Wörner komt een man
aan de politieke top van de
NAVO, die in eerste instantie
„militair" denkt. Hij wordt
beschouwd als „havik", die
een harde lijn tegenover het
Oostblok voorstaat. Critici
menen dat hij te vaak in mi
litaire termen denkt en geen
politieke „visie" heeft. Wör
ner zal de eerste Westduitser
zijn die deze post bekleedt in
de geschiedenis van het
Bondgenootschap. De. vorige
secretarissen-generaal waren
de Brit Lord Ismay (1952-
1957), de Belg Paul-Henri
Spaak (1957-1961), de Neder
lander Dirk Stikker (1961-
1964), de Italiaan Manlio Bro-
sio (1964-1971), de Nederlan
der Joseph Luns (1971-1984)
en Lord Carrington (sinds
1984).
Met gesloten ogen en getuite lippen begroette Sovjetleider
Gorbatsjov gisteren DDR-leider Honecker. Vanuit de VS op de
thuisreis naar Moskou kwam Gorbatsjov de leiders van het
Warschau Pact in Oost-Berlijn op de hoogte stellen van de re
sultaten van de top in Washington.
FOTO: EPA
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Het kabinet-
Martens heeft na de ka
merverkiezingen die mor
gen in België worden ge
houden vrijwel zeker geen
meerderheid meer. Vooral
het forse verlies van Mar
tens' eigen CVP vijf
De Belgische premier Wilfried
Martens, die dreigt zijn meer
derheid in het parlement te
verliezen.
FOTO: ANP
procent ten opzichte vai
de kamerverkiezinger
van '85 is daarvooi
verantwoordelijk.
Een en ander blijkt uit twe*
opiniepielingen, die aan d*
vooravond van de Belgisch*
verkiezingen door het rechts*
weekblad Knack en het ster!
tegen de CVP aanleunend*
dagblad De Standaard zijn ge'
houden. Volgens Knack staa'
al vast dat de coalitie var
Vlaamse en Waalse liberaler
en christen-democraten haai
meerderheid kwijt is. Volgen:
De Standaard zal het uiteinde
lijke stemgedrag van het no*
steeds zeer grote aantal zwe
vende kiezers (ruim 14 procen
in Vlaanderen; bijna 19 pro'
cent in Wallonië) de doorslaf
geven.
In de peilingen blijven d*
Vlaamse liberalen ongeveei
gelijk, en winnen de ander*
partijen (Socialistische Partij
Volksunie, Groenen en „kleir
links"). In Wallonië gaat al
leen de liberale PRL van vice-
premier Gol achteruit, en blij
ven de Waalse christen-demo
craten van Gérard Deprez
wier onbegrensde steun aan d«
franssprekende oud-burge
meester van Voeren José Hap
part algemeen als oorzaak van
de val van Martens-VI word!
gezien, vrijwel gelijk.
Wettelijk mogen in België
sinds eind '85 de laatste dertig
kalenderdagen voor nieuwe
verkiezingen geen opiniepei
lingen meer worden gepubli
ceerd, maar Knack, De Stan
daard en eerder La Libre Bel-
gique hebben dat verbod wel
bewust genegeerd.
Nederland duur
land in Europa
BRUSSEL Nederland be
hoort tot de „dure" landen in
de Europese Gemeenschap.
Dat blijkt uit cijfers die de EG-
Commissie in Brussel gisteren
heeft gepubliceerd. In Dene
marken. de Bondsrepubliek
Duitsland, Frankrijk en België
moet de consument voor een
zelfde „pakket" goederen en
diensten meer neertellen dan
in ons land. In alle andere EG-
landen is dat „pakket" goed
koper. Het goedkoopste is Por
tugal. Vergeleken met de Ver
enigde Staten zijn acht van de
twaalf EG-lidstaten, waaron
der Nederland, uitgesproken
„dure" landen.
Aandelen als smeerolie'
MOSKOU De Rus
sische econoom Niko-
laj Sjmelev heeft in
een artikel in het
weekblad „Nieuwe
Tijden" een pleidooi
gehouden voor de
openbare uitgifte van
aandelen.
Volgens de econoom,
die zich al eerder kri
tisch heeft uitgelaten
over de Russische eco
nomie, kan dit in het
Oostblok nog altijd als
kapitalistisch te boek
staande financierings
systeem de smeerolie
worden voor de pere
strojka, Gorbatsjovs
beleid van politieke en
economische hervor
mingen. Uitgifte van
aandelen en obligaties
biedt de Sovjetburger
de mogelijkheid om i
zijn spaargeld produk-
tief te beleggen. Daar
naast hebben bedrij
ven dringend behoefte
aan nieuw bedrijfska
pitaal. Volgens „Nieu
we Tijden" heeft de
Russische bevolking
een bedrag van meer
dan 200 miljard roebel
aan „dood geld" op
bankrekeningen staat.
Achttal VN-dossiers
is nog steeds zoek
NEW YORK De Verenigde Naties heb
ben in totaal 441 dossiers over oorlogsmis
daden begaan tijdens de Tweede Wereld
oorlog, waarvan werd gezegd dat zij wa
ren verdwenen, teruggevonden. Acht dos
siers zijn echter nog niet achterhaald. Er
zal onder meer naar de dossiers worden
gezocht in de archieven van het Interna
tionaal Gerechtshof in Den Haag, bij die
van het Neurenbergse Gerechtshof, in Po
len en in de VS. De inhoud van de ver
miste dossiers is niet bekend. De VN-ar-
chieven over oorlogsmisdaden kwamen in
maart 1986 voor het eerst na lange tijd
weer in de belangstelling, in verband met
de geruchten rond het oorlogsverleden
van de huidige Oostenrijkse president,
Kurt Waldheim.
Libanese krant meldt
vrijlating Amerikaan
BAYRUT Het Libanese weekblad
Ash-Shiraa heeft aangekondigd dat
een van de acht in Bayrut ontvoerde
Amerikanen spoedig zal worden vrij
gelaten, omdat hij ziek is. De naam
van de betrokkene werd niet ge
noemd. Ash-Shiraa kreeg in novem
ber 1986 bekendheid door de onthul
ling van de geheime Amerikaanse
wapenleveranties aan Iran. Recente
berichten van de krant over gegijzel
de buitenlanders in Libanon zijn ech
ter onjuist gebleken. Behalve acht
Amerikanen worden sinds 1985 in
Libanon nog dertien andere buiten
landers vermist: Vier Fransen, drie
Britten, een Westduitser, een Ier, een
Italiaan, een Indiër en twee wier
naam en nationaliteit niet bekend
zijn.
OPEC niet
akkoord over
olieprijs
WENEN De olieminis
ters van de dertien OPEC-
landen zijn er niet in ge
slaagd tot overeenstem
ming te komen over een
uniform prijs- en produk-
tiebeleid. Hierdoor zal de
olieprijs, die momenteel
gemiddeld achttien dollar
per vat (159 liter) be
draagt, waarschijnlijk ver
der dalen. Belangrijkste
geschilpunt is de eis van
Iran om de prijs met 2,7
dollar te verhogen, maar
alle andere leden zijn daar
tegen.
(Van onze correspondent
Paul van der Voort)
BARCELONA In de
Spaanse stad Zaragoza
wordt nog steeds gezocht
naar mogelijke slachtof
fers van de aanslag van de
Baskische afscheidingsbe
weging ETA op een woon
kazerne van de Guardia
Civil. Daarbij zijn zeker
;tlf mensen om het leven
gekomen, onder wie vier
kinderen.
De zware autobom ontplofte
[gistermorgen voor de woonka
zerne van 46 gezinnen van le
den van de Guardia Civil in
Zaragoza. Vier kinderen van
vier tot zeven jaar oud, drie
[vrouwen en vier agenten wer
den in de loop van de dag
dood onder het puin vandaan
gehaald. In totaal 34 mannen,
vrouwen en kinderen raakten
gewond. Op het moment van
de ontploffing lagen de meeste
van de 180 bewoners van het
gebouw nog te slapen.
Een ETA-terrorist zette een
witte Renault met 50 kilo
springstof voor de deur. De
man stapte over in een andere
wagen terwijl een op wacht
staande politieagent hem toe
riep dat hij daar niet mocht
parkeren. Nog geen minuut la
ter volgde de explosie. De ra
vage was enorm. Drie etages
van het gebouw werden volle
dig weggevaagd.
De Spaanse politie vermoedt
dat de aanslag is gepleegd door
een ETA-commandogroep, die
speciaal uit Zuid-Frankrijk
overgekomen is. In Spanje zelf
hebben de anti-terrorisme-bri-
gades dit jaar verschillende
ETA-groepen opgebold, waar
onder het „Commando Barce
lona", dat in juni een grote
bom liet ontploffen in de par
keergarage van de supermarkt
Hipercorn. Hierbij kwamen 21
mensen meest winkelende
moeders inet hun kinderen
om het leven.
De bloedige aanslag op de su
permarkt was voor de Franse
regering het signaal om kei
hard op te treden tegen de
ETA-leden die in Zuid-Frank
rijk wonen. Bijna honderd
vermoedelijke terroristen zijn
de afgelopen maanden door de
Fransen aan Spanje uitgele
verd. De Franse gendarme
ontdekte belangrijke docu
menten met namen en adres
sen van ETA-leden in Spanje
zelf. Dit leidde tot de arrestatie
van in totaal vijf commando
groepen in Barcelona, Zarago
za en Baskenland.
Volgens de opperbevelhebber
van de Guardia Civil, Lluis
Roldan, toont de nieuwe aan
slag in Zaragoza aan dat het
einde van de ETA in zicht is.
„Alle terroristengroepen vol
gen hetzelfde schema", aldus
Roldan. „Wanneer ze klem zit
ten en van alle kanten worden
opgejaagd, slaan ze met bloedi
ge aanslagen terug. Het zijn de
laatste stuiptrekkingen".
Reddings
ploegen
doorzoeken
in Zaragoza
het puin, op
zoek naar
slachtoffers
van de ETA-
aanslaa.
Bewoners van dorpjes aan de Spaanse noordoost-kust werden
gisternacht geëvacueerd. Terwijl de ouderen wachtten en praat
ten, zochten de kinderen een slaapplaats op de grond.
ROTTERDAM MADRID
De Nederlandse ber
gingsbedrijven Smit Tak
en Wijsmuller gaan samen
het onder Panamese vlag
varende vrachtschip Ca-
son bergen, dat op de rot
sen is gelopen in de buurt
van de Spaanse kaap Fi-
nisterre. De Spaanse auto
riteiten hebben de Neder
landse bergingsbedrijven
hiervoor gisteren de op
dracht gegeven.
Aan boord van het schip vin
den met enige regelmaat ex
plosies plaats, omdat de in va
ten geladen chemicaliën in
aanraking met zeewater ko
men. De twee bergingsbedrij
ven zullen als eerste trachten
de lading van boord te halen.
De vaten met chemicaliën zul
len uit het schip gehesen
moeten worden. Volgens Smit-
woordvoerder Kaakebeen zal
dat nog een heel karwei
worden, omdat het weer ter
plaatse nogal stormachtig is.
Als de lading uit het schip is
verwijderd kan begonnen
worden met de berging van
het schip. Inmiddels is een
ploeg van beide bedrijven ter
plaatse begonnen met voorbe
reidende werkzaamheden. De
samenwerking tussen de con-
currenten Smit Tak en Wijs
muller is tot stand gekomen,
omdat beide bedrijven erva
ring hebben met chemische
brandbestrijding en beide er
snel voor konden zorgen dat
het nodige materiaal ter plaat
se was.
Intussen maken de 15.000 in
woners van vier kustdorpjes in
de buurt van het gestrande
schip zich nog steeds grote zor
gen. Zevenduizend mensen
zijn in de nacht van donderdag
op vrijdag hals over kop hun
huis uitgevlucht, maar in de
loop van de dag weer terugge
keerd. De enorme verwarring
en de chaos die zich hierbij
voordeed waren het gevolg
van de blunderende autoritei
ten, die elkaar continu tegen
spraken, tegenstrijdige orders
gaven en het nog steeds niet
eens zijn over de vraag of de
bevolking wel of niet door een
giftige wolk wordt bedreigd.
De negenduizend ton metende
Panamese vrachtboot Cason
liep vorig weekeinde stuurloos
op de rotsen, nadat aan boord
brand was uitgebroken waar
bij 24 van de 31 Chinese be
manningsleden om het leven
kwamen. Het duurde zestig
uur voordat de Spaanse autori
teiten in de gaten kregen dat
het schip een levensgevaarlij
ke lading vervoerde.
