De zin van het gepruts
Blind proeven
mag.
Bos weer
minder vitaal
Veel belangstelling
bij ambtenaren voor vut
AFSCHEID VAN PROF.DR. J.A.A. VAN DOORN
IEUWO
erbod aanbieden
lerste kievitsei
Werkloosheid in
'november licht gedaald
Décafé van Douwe Egberts. Net zo lekker als gewone koffie.
BINNENLAND
QeidwOowuvnt
DONDERDAG 10 DECEMBER 1987 PAGINA 3
rees voor tekort
in huisartsen
JSWIJK Halvering van het aantal
isartsen-in-opleiding zal leiden tot een
iort aan huisartsen. De Landelijke Be
lgenvereniging voor Basisartsen zegt dit
het rapport „Kritiek". Met een petitie
n 2500 handtekeningen van studenten
artsen werd dit rapport vandaag in
i Haag aangeboden aan de directeur-
ijfceraal volksgezondheid van het minis-
ie van WVC, J. van Londen. De oplei-
van arts tot huisarts wordt met in-
,0 van 1 januari conform de EG-richt-
ien verlengd van één tot twee jaar. Om
il kosten niet te laten stijgen heeft de
erheid echter tegelijk besloten het aan-
huisartsen dat wordt opgeleid vanaf
18 terug te brengen van 500 tot 260 per
DEN HAAG De animo om met vut te gaan bij de rijksoverheid is
voor het jaar 1988 opmerkelijk groot.
Van de 60-jarige ambtenaren (de vut-leeftijd is voor volgend jaar ver
laagd naar 60) zegt 64 procent daar ook gebruik van te zullen maken.
Van de 61-jarigen is dat 72 procent en van de rijksambtenaren die er 40
dienstjaren op hebben zitten 83 procent. Het gaat in totaal om 3.700
rijksambtenaren. De Rijks Psychologische Dienst, die de vut-bereidheid
onderzocht, heeft dit vanmorgen bekendgemaakt.
De RPD vermoedt dat de afslankingsoperatie bij de overheid (er
moeten 26.000 banen verdwijnen) een rol speelt in de cijfers. Het per
centage van 64 bij de 60-jarige rijksambtenaren is volgens de RPD zeer
hoog. In het algemeen reageert een nieuwe groep vut-gerechtigden be
hoedzamer. In vergelijkbare gevallen lag het percentage steeds rond de
STUDENTENBUS
AMSTERDAM Studenten en
HBO'ers kunnen in de toekomst
goedkoop naar huis reizen. Op 15 ja
nuari start de vereniging Stubus In
ternational in de weekenden met
snelbusdiensten voor studenten op
de routes Amsterdam Maastricht
en Amsterdam Groningen. Voor
studenten uit Leiden, Delft en Rot
terdam rijden aparte bussen, die in
Utrecht aansluiting geven op de
diensten naar Maastricht en Gro
ningen. De bussen vertrekken op
vrijdagmiddag en -avond en op zon
dagavond. De tarieven bedragen tot
honderd km tien gulden, tot 150 km
12,50 en vanaf 150 km ƒ14,50. Het
lidmaatschap van Stubus kost vijf
gulden en staat open voor HBO'ers
en studenten in bezit van een geldi
ge collegekaart.
Procureurs tegen
speciale officier
voor antisemitisme
DEN HAAG De procureurs-generaal bij de
gerechtshoven vinden niet dat er een landelijke
officier van justitie moet komen die speciaal be
last wordt met de bestrijding van antisemitisme.
Minister Korthals-Altes van justitie zou graag
zien dat zo'n officier er wel komt. De procu
reurs-generaal menen echter dat de bestrijding
van anti-semitisme niet los moet worden gezien
van de bestrijding van discriminatie wegens ras
in het algemeen. En politie en justitie voeren-
daartegen al een actief opsporings- en vervol
gingsbeleid. Bovendien, zo zeggen de procu
reurs-generaal, is op elk parket de hoofdofficier
of een daartoe aangewezen officier van justitie
in het bijzonder verantwoordelijk voor de op
sporing en vervolging van discriminatiezaken.
OUDSTE INWONER
OVERLEDEN
ROTTERDAM - De oudste inwoner van Neder
land, mevrouw Christina Van Druten-Hoogakker
uit Randwijk, is deze week op 111-jarige leeftijd
overleden. De heer Jean Michael Reyskens uit
Dordrecht is met zijn 109 jaar nu de oudste.
Over de vraag wie zich de oudste Nederlander al
ler tijden (sinds de invoering van de burgerlijke
stand in 1812) mag noemen, is een discussie gaan
de. De deze week overleden mevrouw Van Druten
werd als record houdster beschouwd. Inmiddels is
bekend geworden dat de in het Gelderse Putten in
1847 overleden Caspar van Leeuwenkamp 112 jaar
en 12 dagen oud was. Overigens is de juistheid van
zijn geboortedatum niet te controleren omdat zijn
geboorteplaats niet te achterhalen is. Een lezer van
onze krant heeft er op gewezen dat een van zijn
voorouders, Thomas Peters, eveneens 112 jaar was
toen hij in 1857 in Arnhem stierf.
NWB vindt
blheffing
ymptoom-
estrijding
UITRECHT Door tol te
h llen heffen voor het ge-
uik van tunnels en snel-
Ijgen wordt het pro-
eem van de files niet bij
bron aangepakt. Met
pjt soort maatregelen hou-
we ons zelf voor de
het is symptoombe-
lifrijding, zo zei hoofddi-
cteur van de ANWB,
P.A. Nouwen, van-
ziag op het jaarlijkse we-
y ncongres in Utrecht,
el
0 Iheffing betekent dat de
lil igang tot het wegennet
rdt beperkt tot degenen die
arvoor een prijs willen beta-
i. Volgens Nouwen leidt dit
oe dat automobilisten met
minder koopkrachtige
tefeuille worden achterge-
bij het zakelijk verkeer,
kosten voor tolheffing
or wegen of tunnels („road-
icing") kan declareren.
>e ministers Smit-Kroes (ver-
ei er) en Nijpels (milieubeheer)
3<u.en het particuliere auto-
'j rkeer terugdringen, onder
ler door autorijders in de
'e komst te laten betalen tel-
>dns wanneer zij een bepaalde
1 g of tunnel passeren. De
d(iWB heeft ernstige bezwa-
n tegen dit plan om „het
rticuliere verkeer simpel
van de weg te drukken",
is Nouwen. Als de rijks
heid zoals zij beweert
Iwerkelijk iets wil doen
de files, het onvolmaakte
ibaar vervoer en de par-
•problemen in de Rand-
zal zij daarvoor een aan-
inlijk bedrag moeten vrijma-
n, en niet moeten schermen
•t het financieringstekort, zo
int de ANWB-topman.
ij rtef
w i
N VANDAAG
IN HET VJ
ROTTERDAM Jacques
van Doorn (Maastricht,
1925) is een geboren
waarnemer. Hij doet wel
mee, maar laat zich niet
op sleeptouw nemen.
Daarmee is hij een vlees
geworden definitie van
zijn vak, de sociologie. Hij
beschouwt van een zeke
re afstand het gekrioel
om zich heen en is zich
ervan bewust zelf onder
deel te zijn van wat hij
ziet: de samenleving, wij
allen. Op die manier is hij
afstandelijk genoeg om
niet ten prooi te vallen
aan allerlei modieuze fi
losofietjes en tegelijker
tijd betrokken genoeg om
te weten waar hij het
over heeft.
In Nederlands-Indië waar hij
van 1948 tot 1950 als dienst
plichtig militair verbleef,
maakte hij aantekeningen
van wat er om hem heen ge
beurde. Het werd de basis
voor het boek „Ontsporingen
van het geweld" dat hij in
1970 met collega J. Hendrix
schreef. Het was misschien
niet populair, maar de twee
oud-Indiëgangers vermeldden
de bittere waarheid van mar
telingen en moorden, ge
pleegd door het Nederlandse
leger.
In de jaren vijftig, toen het
moralisme nog hoogtij vierde,
ging Van Doorn tegen de
stroom in door de sociologie
als volwassen wetenschap te
presenteren. Maar toen zijn
vak vervolgens enorm in trek
raakte, verzette hij zich tegen
een sociologie om de sociolo
gie. En de studentenrevolutie
waarin sociologen-studenten
zich van hun beste kant lieten
zien, hoefde bij Van Doorn
niet op sympathie te rekenen.
Nu de idealistische stemming
van de jaren zestig is omgesla
gen in een koel nuttigheids
denken, waarschuwt Van
Doorn tegen overdrijving. Het
rationele denken is niet alles,
zegt hij. Het is zelfs gevaarlijk
als het tot alleenzaligmakend
wordt verheven.
Nooit had hij gedacht zo populair te zijn. „Ik verwacht
geen grote zaal vol mensen als ik afscheid neem zei hij
anderhalf jaar geleden. Maar vanmiddag zat de aula van
de Rotterdamse Erasmusuniversiteit wél vol mensen die
kwamen luisteren naar het afscheidscollege van prof.dr.
J.A.A. van Doorn, de bekendste socioloog van Nederland
en sinds vandaag Commandeur in de Orde van Oranje
Nassau. Dertig jaar doceerde hij en nu is hij tot de conclu
sie gekomen dat sociologie eigenlijk niet meer is dan een
bijvak, dat het democratisch gepruts in Den Haag toch zin
heeft en dat de rationele tijdgeest gevaarlijk is. „De tech
nocratische tendezen kunnen leiden tot een totalitaire sa
menleving".
Spuitje
Van Doorn: „We hebben de
neiging steeds meer rationeel
te gaan denken. Rationeel
niet in de betekenis van „re
delijk. verstandelijk", maar
als efficiënt, gebaseerd op
kosten-batenanalyses. Wat
brengt het op, daar gaat het
om. Die manier van denken
heerst al heel lang in de inter
nationale politiek en op de
economische markt, maar be
gint nu ook op andere gebie
den veld te winnen, zoals in
de gezondheidszorg en de we
tenschap. Ik zeg niet dat dat
altijd verkeerd is, maar wel
dat er grenzen aan moeten
worden gesteld. Je kunt van
alles en nog wat beredeneren,
maar daarmee ben je er niet.
Het is best mogelijk dat het
rationeel gezien verstandig
zou zijn iedereen boven de
zestig een spuitje te geven,
maar toch doen we dat niet.
Uit respect voor de persoon,
uit niet-rationele overwegin
gen".
Ook in de politiek spelen der
gelijke overwegingen een rol
en dat is maar goed ook, vindt
Van Doorn. „Al eeuwenlang,
sinds Plato al, zijn er mensen
die roepen dat de democratie
alleen maar leidt tot eindeloos
gepraat van mensen die na
mens belangengroepen de
macht uitoefenen zonder dat
ze daar geschikt voor zijn. Op
rationele gronden zegt men
dan: creëer een elite, een
groot centraal planbureau vol
verstandige mensen en laat
die regeren. Dan heb je een
efficiënt staatsbestel. Zulke
ideeën dringen nu weer slui
pend de samenleving binnen.
Voor herlevend fascisme ben
ik in ons land niet bang, maar
voor deze technocratische
tendenzen wel; die kunnen
leiden tot een totalitaire sa
menleving. Als je dat gevaar
ziet, als je weet dat rationali
teit niet altijd het beste resul
taat oplevert, dan begrijp je
waarom het gepruts van die
politici in Den Haag toch zin
heeft".
Modieuze trek
Van Doorn is zich ervan be
wust dat zijn waardering voor
„instincten en driften, emoties
en willekeur, mythen en doc
trines, tradities en conven
ties" in een tijd van „nuttig
heid, doelmatigheid, planma
tigheid en deskundigheid"
niet erg gunstig valt. „Er zit
een modieuze trek in het den
ken, zo is ook de rationaliteit
normaliteit geworden. Je ziet
dat in een bepaalde periode
een denkstijl door iedereen
gedeeld wordt, dat er collec
tieve voor- en afkeuren zijn,
waar je heel moeilijk tegenin
kunt gaan. Daar hebben de
PvdA en de vakbeweging op
dit moment bijvoorbeeld erg
veel last van. Dat het hun
slecht gaat komt niet doordat
de problemen opeens zo veel
groter zijn geworden; die zijn
nog dezelfde als vijftien jaar
geleden. Het komt ook niet
doordat het CDA opeens zo
briljant is geworden en de
PvdA zo dom, want zit nog
steeds veel intellectueel ver
mogen in die partij. Nee, de
tegenwind voor de PvdA en
de vakbeweging is alleen so
ciologisch te verklaren; ze
hebben de tijd tegen".
Overigens is het zeer de moei
te waard tegen de dominante
denkstroom in té roeien, zegt
Van Doorn. Volgens hem
weet iedereen eigenlijk wel
dat rationaliteit maar een ge
deelte van het leven is. Nie
mand ziet het huwelijk als
louter een „contract tussen
belanghebbenden", iedereen
weet dat ballet meer is dan
spierbeheersing en dat het
recht er niet alleen is om de
maatschappij een beetje te or
denen. Daaruit blijkt al dat
het leven vol is van „verwij
zingen naar ultieme waarden
zoals schoonheid, trouw en
gerechtigheid", aldus Van
Doorn.
Hij vindt dat die waarden niet
het loodje mogen leggen. Ze
moeten gecombineerd worden
met rationele nuchterheid.
Dat kan in de eerste plaats
door op verantwoordelijke
posten mensen neer te zetten
die verder kijken dan hun ra
tionele neus lang is. Zo is het
in de parlementaire democra
tie geregeld; ambtenaren voe
ren op doelmatige wijze (dat is
althans de bedoeling) de be
sluiten uit die langs democra
tische (dus niet altijd even ra
tionele) wijze tot stand zijn
gekomen. Het kan ook door
de twee verschillende den
kwijzen te verdelen over de
maatschappij: de school en het
gezin voor de niet-rationele
waarden, de markt en het be-
Prof. Van Doorn: „Er zijn mensen, en ik kom daar heel dichtbij,
die vinden dat je sociologie alleen als bijvak moet aanbieden,
niet als studie op zichzelf. Er zijn te veel sociologen die alleen
maar socioloog zijn".
FOTO: DIJKSTRA
stuur voor de rationele aan
pak.
Debat
Dat Van Doorn afscheid
neemt van zijn universiteit
door te vragen om een relati
vering van de rationaliteit, is
typerend voor de manier
waarop hij over zijn vak
denkt. Als hij ergens niets
van moet hebben, dan is het
wel van de sociologie als ivo
ren toren, de puur theoreti
sche bestudering van de sa
menleving. Van Doorn wil er
kritische deelnemer van zijn,
geen afwezige criticus.
„Eigenlijk is er niet zo veel
verschil tussen goede journa
listiek en goede sociologie;
beide moeten het publiek voe
den met kennis en informatie
over de keuzes die we moeten
maken. Ze moeten het maat
schappelijk debat versterken.
En daar hoort de inbreng van
normen en meningen ook bij.
De sociologie is onder Ameri
kaanse invloed erg in zichzelf
gekeerd geraakt. Terwijl het
onmogelijk is een goede socio
loog te zijn als je niet aan het
maatschappelijke leven mee
deelt. Er zijn mensen, en ik
kom daar heel dichtbij, die
vinden dat je sociologie daar
om alleen als bijvak moet
aanbieden, niet als hoofdvak,
niet als studie op zichzelf.
Want dat is het probleem: er
zijn te veel sociologen die al
leen maar socioloog zijn".
STEVO AKKERMAN
de' SN HAAG Het aan-
eeden van het eerste kie-
tsei, bijvoorbeeld aan
n commissaris van de
^iningin of een burge
meester, heeft zijn langste
,v i gehad. Als de nieuwe
ora- en Faunawet vol-
nd jaar van kracht
i >rdt is deze traditie offi-
1 verboden. Minister
aks van landbouw en
IfiSserij heeft het vooront
werp van deze wet giste-
4 n officieel gepresen-
lyjerd en voor advies naar
der andere natuurbe-
ehermingsorganisaties en
vogelbescherming ge-
lurd.
'erigens is de traditie de
itste jaren al enigszins ver-
iterd. Zo heeft koningin
Beatrix nog nimmer een eerste
kievitsei in ontvangst geno
men. Anders ligt dat voor haar
commissaris in Friesland, Wie
gel, die dit tot nu toe wel heeft
gedaan.
De nieuwe Flora- en Fauna
wet doet weinig aan de verloe
dering van de vogelstand. Bo
vendien is de wet zo vaag over
de bestrijding van schade door
vogels, dat er een chaos rond
de jacht dreigt te ontstaan. Dit
zegt de Nederlandse Vereni
ging tot Bescherming van Vo
gels. De oorzaak van de ach
teruitgang van sommige vogel
soorten ligt bij het verdwijnen
van geschikt leefgebied voor
vogels. De nieuwe wet levert
geen enkele bijdrage tot de be
scherming van deze vogelsoor
ten. „Sterker nog, in het voor
ontwerp komen soortenbe-
houd en bescherming van vo-
gelgebieden niet eens aan
bod", aldus directeur S. Wold-
hek van de Vogelbescherming.
ÏN HAAG De werkloosheid is in november met 3.200 ge
lald tot 679.900. De werkloosheid onder vrouwen daalde met
100, terwijl die bij de mannen steeg met 1.700. Gecorrigeerd
-i ar seizoensinvloeden waren er vorige maand 1.700 werklozen
13 nder. Er kwamen zevenhonderd bouwvakkers meer aan de
1g bij de bouw van huizen en kantoren en vijfhonderd meer in
grond-, weg- en waterbouw. De daling van de werkloosheid
is de afgelopen maand groter dan op basis van de seizoensin-
leden werd verwacht. Eind november vorig jaar stonden er
de arbeidsbureaus nog 691.900 mensen als werkloos inge-
irévcn.
Een krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zater-
gs tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw
ant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
Jan Terlouw in
TROS-programma
HILVERSUM Met ingang
van 5 januari zal oud-minister
J. Terlouw zitting nemen in
het presentatieteam van TROS
Aktua Export. Hij volgt in die
hoedanigheid oud-minister P.
Winsemius op. Terlouw is mo
menteel secretaris-generaal
van de ministers van transport
in Parijs.
KNOLLEN
rWM eeM SWOfciSME - HIER: E6M A0l/eA.1feMTi£
,vcc*- GauiDSipULLEN Hiïl - WSTAUAVE. CC»i
M£T COtpS D/fCOMA 7!(?U£ JjAHL
~7
„Knalrode auto"
Nu al bedraagt het totaal aan in beslag genomen vuurwerk 25 ton. Gisteren betrapte de Zwolse
politie een man die zijn „knalrode" auto tot de nok toe vol met illegaal vuurwerk had geladen.
FOTO: ANP
BAARN Het gaat nog steeds niet goed met de bossen in ons
land. De vitaliteit is dit jaar opnieuw teruggelopen. „Het totaal
beeld is niet verbeterd", aldus landbouwminister G. Braks giste
ren in Baarn, „wel gaat de afname van de vitaliteit nu minder
snel dan een aantal jaren geleden".
De minister, die ook natuurbehoud in zijn portefeuille heeft,
presenteerde de jongste gegevens van het jaarlijks onderzoek
van Staatsbosbeheer naar de gezondheid van de Nederlandse
bossen en boomsoorten.
Het vitale bos het gezonde bos met toekomst nam dit jaar
met ongeveer 5 procent af ten opzichte van '86 (van 47 naar
42%). Het minder vitale bos minder gezond bos met een twij
felachtige toekomst nam met 4 procent toe (van 32 tot 36%) en
bos dat geen toekomst meer heeft of al dood is bleef stabiel op 21
procent. Met die stabilisatie toonde de bewindsman zich geluk
kig. „Tot nu toe nam het percentage bos dat ten dode is opge
schreven jaarlijks met 6 procent toe. Dat dat nu gelijk blijft, is
een gelukkige ontwikkeling". Hij voegde er echter direct aan toe
dat de koele en vochtige zomer tot die positieve tendens heeft
bijgedragen. Met name de grove den (40% van ons bosareaal)
hield zich daardoor beter.
Provinciaal weergegeven is het bos in Groningen, Noord-Hol
land, Zeeland en Flevoland in het algemeen redelijk tot goed
Uitzonderingen zijn de bossen in de kuststrook tussen Velsen en
Den Haag en die in Friesland. In Drenthe, Overijssel, Gelder
land, Utrecht, Noord-Brabant een Limburg blijft een aanzienlijk
deel van het bosareaal ongezond.
Nieuwe rijksweg: meer slaappillen
SOESTERBERG De Soesterbergse huisartsen maken zich
zorgen over de toenemende vraag naar slaapmiddelen, sinds de
opening van de rijksweg A 28 tussen Amersfoort eri Utrecht. In
een brief aan de provinciale Inspecteur van Volksgezondheid
wordt aangedrongen op een geluidswerende betonlaag. Huisarts
F. Prause: „Exacte cijfers hebben we niet, het gaat om een alge
mene indruk. Het is onze taak om die indruk te melden aan de
inspectie".
(ADVERTENTIE)
